Kroniek 2007

Zeshonderdachtennegentig berichten in het eerste jaar van deze blog. Dat vraagt om een samenvatting. Wat is er allemaal gebeurd op het gebied van internetrecht?

Auteursrecht op internet: records en ruzie

Waarom hebben we ook alweer auteursrecht, vroeg ik me in april nog af. Maar we hebben het, en het onderwerp steekt bij bijna elk aspect van internet haar kop op. Het meest opmerkelijk nieuws was wel dat mini-eilandstaatje Antigua voor 21 miljoen inbreuk mocht plegen op Amerikaanse auteursrechten als reactie op een Amerikaans verbod op internetgokken.

Bron: Donald Duck 49 van 2007, © Disney Corp.Inbreuk op auteursrecht was goed voor een aantal records. De Amerikaanse Jammie Thomas moest het recordbedrag van twee dollarton neerleggen voor inbreuk wegens filesharing. Ook in Nederland een recordbedrag: 1,5 miljoen euro voor het verkopen van Twilight CD’s. Vermoedelijk dankzij bemiddeling van Tim Kuiken kwam Donald Duck er genadig af met een schikking die bestond uit excuses op de blote knieën.

Op de valreep van 2007 kwam het kabinet nog met een beleidsdocument over auteursrecht, waarin onder andere strenger toezicht op collectieve incasso-organisaties werd toegezegd. Ook het nieuwe Creative Commons versie 3 houdt nu rekening met collectief rechtenbeheer (BUMA/Stemra en aanverwante clubs). Musicopy, van de bladmuziek, is geen collectieve incasso-organisatie maar presenteerde zich wel als zodanig, en kreeg daarvoor op haar kop van Hirsch Ballin.

Ook op haar kop, maar dan van de blogosfeer, kreeg auteursrechtbureau Cozzmoss voor haar boze brieven naar bloggers die artikelen integraal hadden overgenomen van Cozzmoss-auteurs. De agressieve toon van het bedrijf kreeg veel mensen op de kast.

Het aanbieden van torrent-bestanden bleek onrechtmatig, hoewel het geen zelfstandige openbaarmaking oplevert. Het linken naar illegale bestanden leverde in één zaak medeplichtigheid aan het misdrijf inbreuk op auteursrecht op. Opmerkelijk, want wat is het verschil tussen een torrent en een hyperlink. Inline linken naar een afbeelding daarentegen was wel een nieuwe openbaarmaking.



Verplichtingen voor providers

Profielensite CU2 ontsnapte aan aansprakelijkheid voor inline links aangelegd door gebruikers, omdat het bedrijf geen voorafgaande selectie toepaste en bovendien de foto’s na eerste klacht had weggehaald. Collega Go2web was alleen voor de foto’s op de voorpagina aansprakelijk, omdat zij die zelf selecteerde. Zulke sites kunnen gebruik maken van de aansprakelijkheidsregeling voor providers.

Deze regeling kreeg een interessante wending toen een Belgische rechter in juni een verplichting tot filteren verzon voor internetprovider Tiscali. In IER betoog ik mede naar aanleiding van dit vonnis dat richtlijnconform filteren toch wel mogelijk blijkt, zolang het maar geen preventief filter is.

Marktplaats.nl hoefde daarentegen geen maatregelen te nemen om inbreuk op auteurs- en merkrechten van Tripp Trapp-maker Stokke te verhinderen. Met name hoefde zij geen naam- en adresgegevens van klanten te verzamelen om zo Stokke dit werk te besparen.

Providers die over persoonsgegevens van klanten beschikken, moeten deze afgeven wanneer iemand die klant een civiel proces wil aandoen. Of dit standhoudt, is een open vraag: de advocaat-generaal van het Hof van Justitie vond dit niet kunnen. Remy Chavannes bedacht als alternatief alvast maar de Nomen Nescio-procedure, waarbij de provider de communicatie tussen de boze eiser en de anoniem blijvende klant faciliteert.


Grenzen aan de meningsuiting

De stichting Wij vertrouwen stemcomputers niet zocht de grens op tussen meningsuiting en auteursrecht, en bleek er met publicatie van de software uit stemcomputers overheen te zijn gegaan. Desondanks zijn stemcomputers nu afgeschaft.

Een zorgelijke ontwikkeling was het Indiase arrestatiebevel voor de directie van de Nederlandse internetprovider Antenna. Klanten van deze provider hadden beweerdelijk smadelijke uitingen over een Indiaas bedrijf gepubliceerd op hun website, en de Indiase politie had zowel de klant als het bedrijf gedagvaard. India kent geen wettelijke vrijwaring voor providers.

Geroddel op weblogs was ook goed voor rechtszaken. Shockblog Frontaal Naakt kreeg een boete vanwege zijn hetze tegen Vodafone en vooral tegen een met name genoemde medewerkster. Doel van zijn actie was namelijk deze medewerkster zwart te maken bij toekomstige sollicitaties.

Connie Breukhoven won een kort geding over het oprakelen van oude geruchten over haar verleden. ZIJonline en Witheet.com moesten de publicatie verwijderen, en -opvallend- Google zo ver krijgen dat die dat ook zou doen. In een andere zaak hoefde Google zelf niets te doen bij links naar sekssites bij zoekopdrachten naar Urmia Jensen.

In een strafzaak in november bleek beledigen en bedreigen via MSN gewoon strafbaar. Een hele andere grens aan de meningsuiting bleek te liggen bij het hyperlinken naar opruiiend materiaal. Dit kan al snel medeplichtigheid aan opruiien opleveren.

Mogen providers internetverkeer afknijpen of anderszins manipuleren? Het debat rond netneutraliteit speelt in Nederland niet zo. In de VS kreeg het een aardige zwengel toen Amerikaanse provider Comcast peer-to-peer verkeer bleek af te knijpen. Ook werd geëxperimenteerd met het toevoegen van advertenties aan opgevraagde webpagina’s. Heel bijzonder was AT&T’s verbod op kritiek op het bedrijf via de AT&T-internetverbinding. Dat leverde zo veel kritiek op dat zij hier snel van terugkwam.

Algemene voorwaarden

Gekke algemene voorwaarden zijn trouwens een regelmatig terugkomend onderwerp. U mag ze altijd inzenden als u nog iets tegenkomt.

Serieuzer is de vraag wanneer algemene voorwaarden van toepassing zijn. Canal Digitaal ging onderuit omdat haar algemene voorwaarden (in elk geval zonder vergrootglas) voor een gemiddeld mens volstrekt onleesbaar bleken. Internetprovider Scarlet Internet mocht haar algemene voorwaarden niet toepassen omdat zij vergeten was die op papier af te geven. Geen verrassing allemaal. Wel een verrassing was dat een webdesigner mocht volstaan met verwijzen naar zijn website waar “leveringsvoorw.” te vinden waren.

Elektronisch bewijs

Rond de bruikbaarheid van elektronische documenten in procedures waren er nog een paar aardige uitspraken. Zo werden IP-adressen gebruikt om oplichting te bewijzen, bleek een MSN chatlog afdoende bewijs van een geldschuld, en werd de enkele mogelijkheid dat er met bewijs geknoeid was onvoldoende geacht om het bewijs van tafel te vegen in een cyberstalking-zaak. Zelfs een pinbetaling bleek bruikbaar bewijs bij een bankoverval.

Omgekeerd bewijs leverde een website waar parkeerkaartjesverzamelaars elkaar troffen. Wie nu achteraf met een parkeerkaartje komt, zal een plausibele reden moeten geven waarom hij dat niet gewoon onder de voorruit had gelegd. Het bestaan van zulke kaartjesruilsites levert namelijk een redelijk vermoeden op dat de klager zijn kaartje daar betrokken heeft.

Privacy en persoonsgegevens op internet

Gefeliciteerd, U heeft de Big Brother Award gewonnen, door uw vrijwillig afstaan van persoonsgegevens aan alles en iedereen.

Een poging om het tij te keren waren de in december verschenen Richtsnoeren privacy op internet, met strenge regels over wat websites en forums nog mogen doen met persoonlijke gegevens van bezoekers. Zo zijn profielensites illegaal bezig door profielen van minderjarigen te tonen zonder toestemming van hun ouders.

Privacy op internet stond ook op de Europese agenda. In het Copland-arrest oordeelde het Europese Hof dat privacy ook geldt op de werkplek, en meer in het bijzonder ook bij prive gebruik van internet en e-mail op het werk. U mag dus Twitteren onder werktijd.



112, is dat zo? Het merkenrecht

Ik kreeg een gevoel van nostalgie bij het Netschaap-arrest: de site Netschaap bleek geen merkinbreuk op het merk van webbrowser Netscape. Een andere oude bekende, Startpagina, verloor haar merkrecht op, inderdaad, Startpagina. Mede dankzij haar slogan “Startpagina.nl, de startpagina van Nederland!” Pijnlijk.

Minstens zo pijnlijk was de soap rond Bram Heerink’s ruzie met de Staat over www.112.nl. Heerink had de naam in 2001 geregistreerd, maar in mei wist de Staat via de bekende Utrechtse belangenafweging de domeinnaam te pakken te krijgen. Hangende het hoger beroep bleek domeinnaambeheerder SIDN 112.nl alvast maar aan de Staat toegewezen te hebben bij de invoering van numerieke domeinnamen in 2008.

Verzekeraar Ditzo’s vergelijkende reclame werd buitengerechtelijk afgedaan. De concurrenten namen de denigrerend bedoelde term “Datzo” als geuzennaam en adverteerden vrolijk terug. OHRA ging er zelfs met de domeinnaam dit-zo.nl vandoor.

Feest voor zoekmachines

Google bleek het waardevolste merk van 2007. Maar dat was niet de enige reden voor een feestje. Het advertentiebedrijf annex zoekmachine werd niet aansprakelijk voor links naar sekssites gehouden bij zoekopdrachten naar Urmia Jensen. Ook kon het Google niet verweten worden dat adverteerders merkinbreuk pleegden, zo bleek uit de Farm date zaak.

Funda en de stichting Baas in eigen Huis daarentegen hadden pech. Waar men vorig jaar al van Zoekallehuizen verloor, ging nu ook het Jaap-vonnis onderuit, omdat men onterecht claimde alle makelaars te vertegenwoordigen. Het vonnis in eerste instantie leverde wel nog een leuke mythe over citaatrecht op (“194×145 pixels grote plaatjes zijn een citaat”) die we nog lang zullen horen.

Ook autozoekmachine Gaspedaal mocht Autotrack en andere tweedehands auto-sites blijven doorzoeken.

Open source: GPL versie 3, open standaards en diverse rechtszaken

Ook feest binnen de open source-gemeenschap. De langlopende soap rond SCO en haar claims op Linux kwam ten einde. SCO bleek helemaal geen rechten te hebben op de code die zij inzette tegen IBM, die lagen bij rechtsvoorganger Novell. SCO staat nu onder curatele.

Het grote nieuws was natuurlijk het verschijnen van GPL versie 3, waarover ik een kritische analyse publiceerde in Computerrecht. GPLv3 richt zich tegen DRM, tegen software-octrooien en vooral tegen bedrijven die hun hardware beperkt toegankelijk maken.

In september kwam de overheid met haar Actieplan open source en open standaards, waarin een “comply-or-explain and commit” aanpak werd ingevoerd: gebruik open standaarden, of kom met een zeer goed verhaal waarom dit niet mogelijk is en geef aan wanneer open standaarden wel toegepast worden. Over het gebruik van open source software was men iets terughoudender.

De nodige rechtszaken over open source: in Duitsland bleek Skype de GPL te schenden door de tekst daarvan niet netjes in haar productdocumentatie te vermelden. Het team van Busybox spande ook rechtszaken aan maar schikte de meeste al snel weer. De relatief onbekende Artistic License zou worden geschonden door software voor modeltreintjes.

Belangwekkend voor open source was nog het Microsoft-arrest van het Europese Hof van Eerste Aanleg: Microsoft moet haar Windows server API’s openstellen voor iedereen, en met name voor open source natuurlijk. Inclusief gratis octrooilicentie.

Octrooien: EPC 2000, werkwijzen voor het zakendoen en inventiviteit

Het Europees Octrooiverdrag werd grondig herzien: EPC 2000 werd op 13 december van kracht. Het Gemeenschapsoctrooi laat echter nog steeds op zich wachten (iets dat geloof ik al twintig jaar in elke kroniek over octrooirecht geschreven wordt, maar dat terzijde).

Het Europees Octrooibureau ging ondertussen vrolijk verder met haar jurisprudentie rond software- en business method octrooien. Daarnaast werd het internet voor het eerst als bewijs geaccepteerd.

In de VS werd de inventiviteitstoets naar boven bijgesteld. Een goede zaak. In Nederland werd niet bijgesteld maar juist begraven: na vorig jaar het Europese Hof verklaarde nu ook Hoge Raad de spin in het web definitief dood.

Opmerkelijk was nog de ruzie tussen computerbedrijven Sun en Netapp. Deze werd de eerste octrooirechtszaak die werd uitgevochten per weblog.

Hacken en computercriminaliteit

Een nieuwe speler bij de bestrijding van computercriminaliteit is telecomwaakhond OPTA. Die ging voortvarend van start: een boete voor het versturen van spam via onbeveiligde draadloze netwerken in mei, en meer dan een miljoen boete voor spyware in december. Wel verloor zij een zaak over spam omdat zij onvoldoende kon aantonen dat de klachten van natuurlijke personen afkomstig waren. In 2008 zal ook spam naar bedrijven verboden worden overigens.

Ook de politie en het OM blijven natuurlijk actief. Zo kreeg de “game hacker” 12 maanden cel voor het stelen van nieuwe computerspellen, en werd stalking via internet voor de eerste keer bestraft. Men was zelfs zo voortvarend dat in november de eerste aanhouding werd verricht voor diefstal bij online wereld Habbo. Eerder speelde al de vraag of diefstal van game credits mogelijk was.

Hoe veel wetten en rechtszaken er ook komen, beveiliging en preventie blijft essentieel als het gaat om computercriminaliteit. Heel handig daarbij zijn deze cartoons over beveiliging, en natuurlijk het stripalbum Suske en Wiske en de sinistere site.

En de NAVO hoefde niet tussenbeide te komen in de cyberoorlog tussen Estland en Rusland.



Kortom, het was me het jaartje wel.

Arnoud