Waarom ik al mijn werk gratis weggeef

CC-BY-SAOp Flickr staan meer dan 55 miljoen foto’s onder een Creative Commons licentie. Die mag je dus allemaal gratis en voor niets gebruiken en verder verspreiden. Tenzij je dat commercieel wilt doen: bij bijna 80% van de foto’s heeft de fotograaf dat specifiek verboden. En dat is niet alleen zo bij Flickr. Ook op weblogs en andere sites met Creative Commons materiaal wordt vaak gekozen voor de optie om commercieel gebruik te verbieden. Waarom zou dat zijn?

Creative Commons is voor veel mensen nogal wennen. In plaats van de volledige controle te houden, sta je nu toe dat anderen je werk verspreiden en misschien zelfs bewerken. Goed, ze moeten je naam er bij laten staan, maar zullen ze die wel goed spellen? In mijn geval een zeer relevante vraag. En gaan ze niet knoeien in mijn prachtige tekst, of knippen in die foto? Maar heb je je eenmaal over die angst heen gezet, dan zie je wat een mooi resultaat Creative Commons kan opleveren. Je werk wordt door anderen zichtbaar gewaardeerd. Je vakantiefoto blijkt voor iemand waardevol genoeg om het logo van zijn site te worden. Je blogpost komt in een online cursus over bloggen terecht, of je muziek wordt onderdeel van een grappig filmpje.

Soms zal dat gebruik ‘commercieel’ zijn. Anderen verdienen dan geld met jouw werk. En dat is iets waar veel mensen moeite mee lijken te hebben. Stel je voor dat iemand jouw werk in een boek gaat uitgeven en daar geld mee verdient. Of je foto in een advertentie-campagne verwerkt en overal in bushokjes ophangt. Instinctief roept dat een verontwaardigd gevoel op. Hoe durven ze. Maar is dat gevoel nu “hoe durven ze geld te verdienen met mijn werk” of eigenlijk “hoe durven ze geld te verdienen met mijn werk zonder mij een deel te geven”? Volgens mij het laatste. En ik vraag me af of dat wel een goede reden is.

Een tijd geleden sprak ik daarover met een econoom. Die had een boekje geschreven, zag geen kans dat uitgegeven te krijgen en slingerde het toen maar als Creative Commons op internet. Maar wel onder een “non-commercial” licentie. Want stel iemand ging het toch uitgeven, dan liep hij inkomsten mis. Na een half uur filosoferen kwamen we echter tot de conclusie dat als je zelf geen kans ziet het werk te vercommercialiseren, er eigenlijk geen economische rechtvaardiging is waarom jij geld zou moeten krijgen als iemand anders dat wel lukt. Het geld verdienen is dan niet meer jouw prestatie, maar die van de slimmerik die het gat in de markt zag. Jij hebt jouw prestatie, het maken van het werk, al verricht zonder dat je dat geld verwachtte. Dus waarom zou je dat nu alsnog moeten krijgen? Vond ik wel een opmerkelijk inzicht.

Recht op geld zit hem in de schaarste. Als ik NU een bepaalde foto nodig heb, of een specifieke tekst, dan moet ik daar iemand voor betalen. Heb ik de tijd, dan ga ik wel op Flickr zoeken naar een geschikte foto. Of wachten tot iemand die maakt natuurlijk. Omgekeerd: je hebt recht op royalties omdat je iets doet wat op dat moment uniek en/of schaars is. Dingen schrijven en wachten tot mensen er voor gaan betalen, lijkt me niet helemaal de bedoeling.

(Een bijzonder geval is exclusiviteit. Wil jij als enige van mijn werk op een bepaald gebied profiteren, dan gaat je dat geld kosten. Gelukkig heeft mijn werkgever dat heel goed begrepen.)

Maar copyright dan, is dat geen rechtvaardiging? Want met copyright heb je tenslotte recht op geld voor elke kopie, elke vercommercialisering eigenlijk van je werk. Tsja. Zoals Marco Raaphorst het zegt: Veel mensen denken dat copyright een middel is om geld te verdienen. Dat als je geen copyright gebruikt je arm zult worden. Een kromme gedachte want copyright levert alleen juridische bescherming, maar het garandeert geen inkomen. Royalties zijn voor maar heel weinig mensen genoeg om van rond te komen. Je kunt onderhand beter bij McDonald’s hamburgers gaan bakken, berekende Steve Albini ooit. Nee, van copyright word je niet rijk.

Bovendien, heb ik er wel zin in om iedereen achter de vodden te zitten omdat ze een artikeltje van mijn site overnemen? Niet echt. Dan maak ik liever gebruik van die slimmerikken die geld weten te verdienen met mijn werk. Want, zoals Robert Scoble het mooi omschrijft:

I’ve found that the more I give away my content, the more magical stuff happens to me anyway and if that means my photos or writings or videos get used in some way that I don’t really like, well, that’s a risk I’m willing to take.

Daarom heb ik gekozen voor een Creative Commons licentie met toestemming voor commercieel hergebruik. Materiaal op mijn site mag iedereen hergebruiken. Ja, jij ook. Word jij daar rijk van, hartstikke mooi. Maar zet mijn naam er wel bij, zodat iedereen weet dat ik al die briljante (ahem) dingen heb gezegd. Dat is goede promotie voor mij – zolang je mijn naam maar goed spelt.

Arnoud<br/> (de titel van deze post is geïnspireerd op Marco Raaphorst’s post van 26 april)

23 reacties

  1. Royalty’s en auteursrechtvergoedingen zijn niet hetzelfde. Ze worden vaker met elkaar verward, maar gaan toch echt over heel andere zaken. Royalty’s zijn voor de uitvoerende musici. Auteursrechtvergoedingen voor de auteurs – voor muziek doorgaans beheerd door de collectieve beheersorganisaties zoals Buma/Stemra die toch aardige tarieven hanteren.

  2. Die nuance ging me iets te ver voor deze blogpost. Het punt is dat je als gemiddelde maker niet moet verwachten een jaarsalaris te verdienen met inkomsten uit auteurs- dan wel naburige rechten. Wat overigens niet in tegenspraak is met de hoge tarieven bij collectieve beheersinstanties, maar die discussie laat ik aan minister Hirsch Ballin over. 🙂

  3. Je werk weggeven komt dan feitelijk neer op marketing voor jezelf. Prima natuurlijk, maar dan moet dat “jezelf” wel voldoende ruimte bieden voor een goede boterham. Bij een muzikant is dat duidelijk: concerten en optredens. Bij een tekstschrijver zie ik dat al wat minder. Op hoe veel voordrachten en seminars zitten mensen te wachten?

    Voor fotografen is dit wel de dood in de pot. De kwaliteit van “amateurs” is goed genoeg voor veel media. De enige manier om dan nog te concurreren als professionele fotograaf is door je prijs geen pijnpunt te laten zijn. Dus niet “800 euro all-in” maar “300 euro plus 1 euro per exemplaar”. Dan verdien je ook 800 euro, het duurt alleen iets langer en het doet minder pijn voor je klant.

  4. Als je het heel economisch bekijkt, moet je je afvragen waarom de klant moeite zou hebben met een prijs van 800 euro voor een foto. Kwaliteit heeft zijn prijs.

    Wil de klant geen kwaliteit, tsja dan houdt het op. Ook dat is marktwerking. De calligrafisten uit de Middeleeuwen produceerden veel mooiere boeken dan de drukkers. Kennelijk was daar te weinig behoefte aan.

  5. ‘Wil de klant geen kwaliteit, tsja dan houdt het op. Ook dat is marktwerking.’ Jij suggereert nu dat vrijelijk beschikbare materialen van mindere kwaliteit is dan niet-vrijelijk beschikbaar materiaal. Vind ik nogal ver gaan, in veel gevallen bewezen niet juist en erg kort-door-de-bocht. Ik hoor bijna Microsoft praten over Linux 10 jaar terug.

  6. Dat was niet wat ik bedoelde. Je moet meerwaarde bieden om meer geld te kunnen vragen. Kwaliteit kan een onderscheidend kenmerk zijn dat meerwaarde oplevert. De vraag is of het genoeg meerwaarde is om de extra prijs te vragen die je wilt.

  7. Een voorbeeld van exclusiviteit? Nou, ik zou heel veel mensen juridisch advies kunnen geven en aan die mensen geld kunnen vragen voor de uren die ik daarin steek. Maar ik heb een dienstverband, en daarom geef ik dat advies alleen aan mijn baas. Die betaalt me daar uitstekend voor, en daarom heb ik er vrede mee dat ik anderen geen juridisch advies mag geven.

    Arnoud

  8. Enkele jaren terug ben ik benaderd door een printing-on-demand-uitgever, die een deel van m?n website wilde uitgeven. Van mij mocht ie z?n gang gaan, hij hoefde niet eens m?n naam te noemen als ie maar wel de URL van m?n website in dat boek opnam. Ik heb hem ook meteen maar uitgelegd dat een opzoeksysteem in gedruktevorm niet werkt, je blijft je een ons bladeren. Hij zag er dus toch maar vanaf. Een jaar later gaf Van Dale iets dergelijks uit. Zij kwamen idd verdacht veel op mijn site langs. Twee jaar later heb ik hier bij de grootste boekenzaken nagevraagd of dat boek verkocht. Doorgerekend zullen ze over heel Nederland niet verder gekomen zijn dan 300 excemplaren. Daar zat dus duidelijk geen brood in. Inmiddels is mijn lijst ook voorbijgestreefd door Wikipedia en zo blijven zaken veranderen.

    Wat dat betreft zie ik ook het beroep van schrijver en fotograaf uitsterven op een manier als de beroepen typekamermedewerker en elektricien zijn uitgestorven. Daar zijn gewoon andere beroepen voor teruggekomen als PC-verkoper en doe-het-zelfzaak.

  9. Ik ben sinds vele jaren een enthousiast amateur wijnmaker en heb vele boeken over wijnmaken bestudeerd. Het blijkt dat vele elkaar napraten, maar er soms toch weer er iets aan toevoegen. Ik wil zelf een boek gaan samenstellen met daarin alles tesamen gevoegd in een overzichtelijk geheel, aangevuld met mijn eigen ervaringen. In de eerste plaats voor mezelf, later misschien als daar belangstelling voor om te publiceren. Hoe werkt dan het auteursrecht ?

    met vr. gr. J. van Nieuwburg

  10. Op andermans tekst zit auteursrecht, die mag u dus niet zomaar overnemen en bundelen. Een enkel kort citaat ter illustratie of verduidelijking van uw eigen tekst mag wel, mits met duidelijke bronvermelding. U kunt het beste de uitgevers van die boeken benaderen en vragen om hun toestemming.

    Arnoud

  11. Het zou mij een naar gevoel geven als iemand maar zo iets kan gebruiken zonder je toestemming, vind di t dan ook een behoorlijke inbreuk op onze privacy, stel nu iemand verknipt je foto dusdanig en plakt het op een dusdanige manier dat je er anders gaat uitzien? Een voorbeeldje, een vrouwenhoofd word op die van een hoer geplakt dan, is dat dan geen vredelijke belediging? Ja ook dit gebeurt in Nederland want de verdraagzaamheid in Nederland is nl erg ver te zoeken. Iemand die echt rottigheid wil gaan uithalen met dit gegeven zou dan de vrije hand krijgen? Hoe wakker je nog meer agressie aan in Nederland? Ik ben dan ook van mening dat men af moet blijven van iemands portret of werk, ongeacht wat, het druist tegen alle menselijkheid in en ook tegen de regels van de mensenrechten. Inbreuk maken op de privacy is tegen de wet! Inbreuk maken op iemand persoonlijke levensfeer idem dito. Principes en normen en waarden schieten te kort zo te zien daarnaast mis ik het stukje fatsoen, als dit zo toegelaten word vrees ik het ergste in Nederland, nog meer agressie, nog meer persoonlijke aanvallen, nog meer moord, en nog veel meer op dit gebied, in dit stuk word nl gesuggereerd dat dit toegestaan zou. Het kopieren van werk van anderen word beloont dan.

  12. Beste Burger, dat is een interessant en relevant punt. Inderdaad zou de wet bescherming moeten bieden tegen verminking van het werk of gebruik zodanig dat de reputatie van de auteur door het slijk gehaald wordt met zijn eigen werk. Dat zou nog steeds verboden moeten zijn, ook als men kopi?ren in het algemeen toestaat.

    Maar wanneer een werk met correcte bronvermelding wordt gekopieerd en er geen smadelijke zaken mee uitgehaald worden, dan zie ik de inbreuk op de privacy niet meer.

    Arnoud

  13. Het verbieden van commercieel gebruik gaat mij niet om het feit dat iemand kennelijk wel in staat is om mijn product te vermarkten (ook een verdeling van talent..). In de praktijk zijn het echter vaak de mensen die verhandelen en niets maken. Iemand die bijv ook verdiend aan zijn website, mag zonder meer mijn werk gebruiken mits diegene ook iets toevoegd aan het publiek domein (bijv. iemand die mijn foto gebruik bij zijn blog. Maar iemand die alleen verhandeld draagt niets bij maar profiteert alleen van het werk van een ander.

  14. ???Hoe durven ze geld te verdienen met mijn werk zonder mij een deel te geven??? vind ik een heel legitieme reden. Jij vraagt je af of dat wel een goede reden is, ik vind van wel. Als iemand aan mijn werk geld verdient, dan wil ik graag wat mee krijgen.

    Citaat: “Na een half uur filosoferen kwamen we echter tot de conclusie dat als je zelf geen kans ziet het werk te vercommercialiseren, er eigenlijk geen economische rechtvaardiging is waarom jij geld zou moeten krijgen als iemand anders dat wel lukt.”

    Heb je laatst (29 januari 2011) op TV de uitzending “Classic Albums: Meat Loaf – Bat out of hell (VPRO)” gezien? Zij hebben jaren moeten leuren met hun muziek voordat iemand het wilde uitgeven. Stel je voor dat ze het intussen weg hadden gegeven en iemand anders er mee aan de haal was gegaan! Ik denk dat er in de muziek veel gevallen bestaan van muzikanten die hun rechten op de een of andere manier verspeeld hebben. Dat kan erg bitter zijn, je moet hier dus voor oppassen. Royalties mogen voor de meeste mensen niet genoeg zijn om van rond te komen, je zult het maar meemaken dat je een wereldhit maakt en de royalties kwijt bent!

    En als iemand anders het lukt om mijn werk te vercommercialiseren, dan is hij wellicht beter in verkoop dan ik. Zonder mijn werk zou hij echter niets hebben kunnen verkopen. Dus laten we de opbrengsten maar delen.

    Ik denk wel dat dit in bijvoorbeeld de muziek veel belangrijker is dan bij geschreven teksten. Ook het onderscheid tussen bepaalde informatieve teksten en romans (Zie reacties op “Terugblik: Waarom ik (nog steeds) al mijn werk gratis weggeef”) is van belang. Ik denk dat je per (soort) tekst de voor- en nadelen moet afwegen van wat je met de rechten doet: vrijgeven of zelf houden.

  15. Ik ben het in grote lijnen eens met Reinhard.Kunst moet beschermd worden tegen misbruik en diefstal. Er is vaak jaren aan gewerkt, in eenzaamheid.En natuurlijk moet je onderscheid maken naar het soort werk en naar het publieksdoel. Een blog is niet hetzelfde als een roman.Kunstenaars en schrijvers moeten hun copyright dus goed beschermen, hun kans afwachten soms, zie Meat Loaf, maar wel creatief zijn in het zoeken naar publiek. Tenslotte is het meeste werk (ja, er zijn uitzonderingen) van meet af aan gemaakt met het doel gezien, gehoord of gelezen te worden.
    Ik kan mij voorstellen dat Arnoud er voordeel van had de eerste (of een van de eersten) te zijn die de boel open gooide. Hij nam een risico en zo verwierf hij een klantenkring. Het werk was en is goed, dat telt ten eerste, maar daarnaast was en is de open source (voor hem) een slimme en sympathieke manier van naam maken. Echter: had Arnoud TOEN concurrentie gehad van anderen die dezelfde kwaliteit boden,en ook in open source, dan zou hij nu anders redeneren. Nora

  16. Ik publiceer nog stééds alles onder CC terwijl ik ondertussen best wel wat concurrentie heb. Plus, op mijn vakgebied speelt auteursrecht zelden een rol. Je bent dienstverlener en mensen betalen je voor het contact om jouw kennis naar hun situatie te vertalen. Ik ben niet anders dan een huisschilder alleen lever ik documenten op in plaats van muren.

    Op zich heb je wel een punt: als je als eerste iets anders doet, heb je een grotere kans van slagen. Dat bewijst echter niet dat het oude model geschikt (of ongeschikt) is.

  17. In de software-markt is er veel concurrentie op opensource gebied maar dat weerhoudt velen nog steeds niet om ook opensource projecten te starten. Zeker voor software engineers is het maken van opensource projecten ideaal om bekendheid te krijgen onder bepaalde doelgroepen. Je ziet dan ook diverse SE’s lezingen geven over programmeren, cursussen aanbieden aan bedrijven en daarnaast ook het accepteren van freelance opdrachten. Je geeft een visje weg en vangt er een enorme walvis voor terug. 🙂 De meeste auteurs doen vooral zaken als dienstverleners. Software engineers maken software voor anderen, fotograven maken foto’s in opdracht van hun klant, juristen geven advies, enzovoorts. Hoewel je kunt proberen te verdienen op de producten die je hebt gemaakt is de vraag groter naar de diensten die je kunt leveren. En juist als er veel concurrentie is, is het weggeven van producten ideaal om bekender te worden dan je concurrent. Diegene die dus als eerste weggeeft heeft dan ook de langste bekendheid. Maar diegene die het meeste weggeeft kan ook snel populair worden…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.