Het recht om te fotograferen in de schouwburg

Een lezer vroeg zich af:

Als ik naar de schouwburg ga, geldt de regel dat ik geen foto’s of video-opnamen mag maken. Soms wordt dit zelfs voor aanvang van een voorstelling omgeroepen. In hoeverre is dit juridisch correct als ik de opnamen alleen voor eigen gebruik zou maken?

Die regel kan men stellen op grond van het eigendomsrecht. Net zo goed als jij thuis kunt verbieden dat gasten roken, mag een schouwburg verbieden dat men filmt. Dat heeft dus niets met auteursrecht te maken.

Een schouwburg is over het algemeen privé eigendom, en daarmee is het recht aanwezig om grenzen te stellen die de eigenaar goeddunkt. Zeker nu je een kaartje moet kopen om er binnen te komen. Bij een winkelcentrum waar je zo binnen kunt lopen, zou dat wellicht anders zijn.

Het feit dat je geld betaalt, geeft je het recht om de voorstelling bij te wonen. Niet perseper se ook om te mogen filmen. Juridisch is dan de vraag of het normaal is dat bezoekers filmen of fotograferen in de zaal. Zo ja, dan mag het. Maar dat kan lastig aan te tonen zijn natuurlijk.

Bovendien kan de schouwburg het expliciet verbieden via de voorwaarden voor bezoek aan een voorstelling. Wel is dan vereist dat voor of bij het sluiten van de overeenkomst deze voorwaarde wordt gemeld. Dat hoeft niet mondeling, het kan ook in de algemene voorwaarden staan. Men kan ook bij de kassa een bordje ophangen met “Verboden te filmen in de zaal”.

Arnoud

11 reacties

  1. Allemaal niet zo interessant; dat ik bepaal wat een gast in mijn huis mag doen lijkt me evident. Interessanter lijken me de grensgevallen te zijn; wat als een ruimte op het eerste gezicht openbaar lijkt, of volledig uit publieke gelden is betaald? En wanneer is een ruimte openbaar?

    Verder vroeg me gisteren iemand: OK, als ik foto’s maak waar dat niet mag, kan de eigenaar nog wat anders doen dan me zijn gebouw uit- of terrein afzetten? (Bijv. dwingen de foto’s te wissen, of het eigendom over de foto’s verkrijgen, of een schadevergoeding krijgen?)

  2. Even iets wat me immer gruwelijk stoort – niet dat ik me altijd taalkundig correct uit maar dit terzijde – het is per se; niet perse:

    http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/650/

    Het is overigens ook verboden om eten en drinken mee te brengen in de bioscoop. Dat vind ik stom. Maar ik vrees wel dat de bioscoop het recht heeft om me te verwijderen op het moment dat ik mij hier niet aan houd.

    (redactie: tss, maar vooruit dan maar)

  3. @Branko: op zich zou het evident moeten zijn, maar als je regelmatig gasten uitnodigt, kan het toch handig zijn om te weten hoe je ze op zulke huisregels moet wijzen. Bij een schouwburg kan ik me namelijk goed voorstellen dat sommige bezoekers verwachten dat ze mogen fotograferen of filmen. Expliciet melden voorkomt dan discussie. En ja, je moet wel zorgen dat je het meldt voordat mensen de ruimte betreden. Heb je dus een ruimte waar mensen kunnen komen zonder door hekjes of deuren te gaan, dan wordt dat lastig. Een boer zal niet snel kunnen verbieden dat mensen op zijn weiland gaan filmen als er geen hek omheen staat.

    De vraag is niet of de ruimte openbaar toegankelijk is, maar of hij priv?eigendom is. In dat geval mag de eigenaar beslissen. Bij overheidsgebouwen of -grond gelden iets andere regels, de overheid mag niet net zo arbitrair als jij regels opleggen aan mensen, zij moeten een redelijke grond hebben voor zo’n verbod. Bij het Ministerie van Defensie zal dat duidelijk zijn.

    En wat de vraag van die iemand betreft: dan krijgen we weer de discussie over contracten versus eenzijdige toestemming. 🙂 Als de regel “geen foto’s maken” onderdeel is van een overeenkomst (wat mijn opvatting is), dan kan de eigenaar de fotograaf dwingen om dit verbod na te leven. Dat zou moeten kunnen leiden tot een verplichting tot wissen of afgifte van de foto’s. Maar als je “je mag binnen zolang je geen foto’s maakt” ziet als een eenzijdige geclausuleerde toestemming, dan kun je iemand alleen wegens huisvredebreuk verwijderen als hij toch fotografeert. De foto’s zelf kun je niet aanpakken, tenzij het maken (of publiceren) van die foto’s geheel los van het betreden van de grond als onrechtmatig te zien zou zijn. Bijvoorbeeld door schending van het (commercieel) portretrecht van de optredende artiesten.

    @Bram: het is aangepast, met excuses voor de overlast.

  4. In een club waar ik ooit eens was heb ik ooit stennis gekregen over iets dergelijks. Bij binnenkomst kreeg je een kaart waarop je consumptie werden aangetekend die je later afrekende. Echter, indien je voor minder dan 5 euro per kaart had geconsumeerd moest je toch die 5 euro betalen. Dit stond op een bordje bij de ingang waar de portier voor stond. Ik vond dat ik niet was gehouden aan die regel omdat ik er met geen goed fatsoen kennis van had kunnen nemen. Bovendien stond het ook niet op de uitgerijkte kaart. Het is een beetje jammer dat er geen heldere regels zijn voor het opleggen van dit soort voorwaarden. Als ik ergens zomaar naar binnenloop en ik hoef niks te betalen ga ik er immers vanuit dat er geen toegang wordt gerekend. Later wordt er bij te weinig consumpties dus toch verkapt een toegangsprijs verlangd. Ik wilde overigens gelijk weer weg omdat er niemand binnen was. Dat kon ik van buitenaf niet waarnemen.

  5. Ik zou hier ook eerder kiezen voor “mag niet op grond van de overeenkomst” dan voor het huisrecht.

    Of je op basis van een overeenkomst bij overtreding van het verbod verwijdering van de foto/film kunt vorderen (via art. 3:296 BW) is een ander verhaal. Als het verbod alleen verbiedt om te filmen/fotograferen, dan is het geen grond om te vorderen dat je de opname verwijdert. Verwijdering maakt de overtreding (het verboden filmen zelf) immers niet meer ongedaan.

    Maar zo’n filmverbod kan toch ook (namens de uitvoerende kunstenaars) op de Wet op de naburige rechten gebaseerd worden? Ook fotograferen lijkt me onder de definitie van “opnemen” in art. 1 te brengen. En dan is het vorderen van verwijdering ook mogelijk denk ik.

    Fotograferen met flits lijkt me verder onrechtmatig jegens de medebezoekers en jegens de uitvoerende kunstenaars omdat het onbetamelijk is in een schouwburg. Net als mobiel telefoneren.

    @Bram: merkwaardige regels hanteert die club, maar ik ben bang dat in die situatie het recht van de sterkste zal hebben gegolden.

  6. @bona fides: strekking van het verbod is dat er geen foto’s worden gemaakt. Als jij dat toch doet, dan is een vordering tot wissen toch de beste manier om alsnog het afgesproken resultaat te halen? Maar goed, er kan altijd een zinnetje bij “Doet u dit toch, dan zijn wij gerechtigd te eisen dat u ze wist”.

    Je zou het via de WNR kunnen proberen. Probleem is dan alleen dat je als schouwburg wel gemachtigd moet zijn om namens de artiesten hun naburige rechten te exploiteren/verdedigen. Dat kan gecompliceerder zijn dan je denkt, omdat veel artiesten bij de SENA zitten en dan is de SENA exclusief gerechtigd om naburige rechten te exploiteren. De artiest kan dan de schouwburg niet meer machtigen.

  7. Bij nader inzien heb je denk ik wel gelijk dat zo’n vordering mogelijk is.

    Wat betreft art. 3:296 BW klopt mijn gedachte volgens mij wel dat er (zonder zo’n extra zinnetje) alleen een verbod is afgesproken dat bezoekers zich onthouden van bepaald gedrag. Dat is achteraf niet meer af te dwingen via art. 3:296 BW.

    Maar er is ook nog art. 6:103 BW (schadevergoeding in andere vorm dan geld). Dan moet je (denk ik) die “andere vorm” wel kunnen zien als een goedmaken van de schade. De vraag is dan: ziet het verbod op de goede orde in de zaal, of (ook) op de bescherming van de artiesten?

    Voor dat laatste valt natuurlijk wel wat te zeggen. Dus het vorderen van verwijdering maakt waarschijnlijk toch kans.

    (Bij een verbod op het aan laten staan van je mobiele telefoon, kan bij overtreding dus niet worden gevorderd dat ontvangen sms’jes worden gewist. Dit verbod ziet alleen op gedrag in de zaal en achteraf wissen maakt dat niet meer goed. Ligt voor de hand natuurlijk, maar het gaat in beide gevallen om een verbod van de vorm “je mag niet X doen”.)

    Wat betreft SENA/WNR, hebben artiesten ook hun opnamerecht overgedragen aan SENA? Ik kom er niet helemaal uit, maar lijkt me niet erg nuttig als een optredend artiest (buiten zijn portretrecht) zelf niet kan optreden tegen opnames.

  8. Voor zover ik weet, moet je al je naburige rechten overdragen bij aansluiting bij SENA. Dit zodat de SENA de contracten kan regelen met de zaalverhuurders. Voor de SENA wordt het natuurlijk erg onoverzichtelijk als sommige artiesten ineens gratis licenties gaan verstrekken.

    Dit verhaal speelde een tijd terug bij XS4All, dat een feest met gratis muziek wilde geven. De artiesten hadden toestemming gegeven, maar BUMA (het auteursrechtenbroertje van SENA) gaf aan dat de artiesten dat helemaal niet meer konden. Zie hier.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.