Associated Press gek geworden, wil geld voor citaten

tarieflijst-ap-citaten-nieuws.jpgVorige week werd bekend dat de Associated Press boos was op weblog Drudge Retort vanwege het overnemen van stukjes van nieuwsberichten. Het overnemen van een kop en ‘lead’ (eerste alinea) van een nieuwsbericht zou inbreuk op het auteursrecht zijn, aldus de sommatiebrief van AP naar het linkse alternatief voor de Drudge Report. Na heftige kritiek kwam AP met een oplossing: men biedt nu betaalde licenties aan voor het gebruik van enkele woorden.

Onzin natuurlijk, want het overnemen van de titel en eerste alinea van een tekst valt volledig binnen de grenzen van het citaatrecht. Op die manier kondig je namelijk aan wat er in die tekst te lezen is. En voor citaten hoef je niet te betalen, zolang je maar de bron vermeldt. Iets dat vrijwel elke blogger doet bij het citeren van een stukje uit een nieuwsbericht.

Dutchcowboys schrijft nog:

De actie van AP is op zijn minst opvallend te noemen. Er wordt online zeer veel gebruik gemaakt van het quoten van nieuwsdiensten en andere websites/ blogs. Bovendien is het verkrijgen van links van anderen voor velen juist heel belangrijk. Ook al linken de betreffende bloggers naar de AP, het AP wil niet gequote worden. Is hier sprake van een trend? Het AP heeft immers vaker dit soort dingen gedaan. En gaat dit straks overwaaien naar Europa?

Ik maak me daar geen zorgen om. Het citaatrecht is duidelijk voor gevallen als dit. Bovendien hebben we voor nieuwsmedia nog een andere wettelijke uitzondering. Nieuwsmedia mogen gratis nieuwsberichten van elkaar overnemen namelijk, zo staat in artikel 15 van de Auteurswet.

De vier eisen uit het wetsartikel voor een toegelaten overname van het artikel zijn:

  1. Het overnemen moet gebeuren door een dag-, nieuws- of weekblad of tijdschrift, in een radio- of televisieprogramma of ander medium dat een zelfde functie vervult.
  2. Artikel 25 moet in acht worden genomen (dat wil zeggen, het artikel mag niet zomaar worden gewijzigd of verminkt).
  3. De bron, waaronder de naam van de maker, moet op duidelijke wijze worden vermeld.
  4. Het auteursrecht mag niet uitdrukkelijk zijn voorbehouden, behalve als het om gewoon nieuws gaat, daarvoor kan geen voorbehoud worden gemaakt.

Is een blog of nieuwssite een “medium dat een zelfde functie vervult”? Jazeker. Websites zijn vandaag de dag zonder meer op één lijn te stellen met de traditionele, gedrukte media zoals dagbladen en tijdschriften. Zeker wanneer zij actueel nieuws verzamelen over hun onderwerp en dit aan hun bezoekers beschikbaar stellen. Dit is ook al eerder in de rechtspraak erkend. Zo werd in de Kranten.com-zaak de website kranten.com als een persorgaan in de zin van artikel 15 Auteurswet aangemerkt (r.o. 4.6).

De website kranten.com is als een persorgaan in de zin van artikel 15 Aw aan te merken. Kranten.com geeft immers uitsluitend een actueel overzicht van de titels op de websites van diverse media. Daarmee is zij niets anders dan een nieuwsmedium dat periodiek (te weten dagelijks) een overzicht geeft van hetgeen die media actueel melden, waarbij de namen van die media uitdrukkelijk worden genoemd.

Kranten.com nam weliswaar alleen koppen over, maar artikel 15 staat toe om het gehele nieuwsartikel over te nemen.

En alsof het nog niet duidelijk genoeg was dat websites onder “nieuwsmedia” konden vallen, is in 2004 de Auteurswet gewijzigd, onder andere met een verruiming van dit artikel 15. Bij de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel blijkt expliciet dat het de bedoeling van de wetgever was om websites onder de reikwijdte van artikel 15 te kunnen rekenen:

Het voorgestelde artikel 15 breidt de werkingssfeer van de bepaling thans expliciet uit tot andere media die een soortgelijke functie als de geschreven en ongeschreven media vervullen. In navolging van het advies van de commissie auteursrecht is geopteerd voor een functionele benaderingswijze. … Afhankelijk van de concrete omstandigheden van het geval kunnen de websites van een schoolkrant, een sportvereniging en een individuele website binnen de reikwijdte van de beperking vallen. Rechthebbenden die daar bezwaar tegen hebben kunnen hun belangen beschermen door het maken van een voorbehoud.

Ik zou dus werkelijk niet weten hoe Associated Press, of welke krant of persmedium dan ook, geld zou kunnen vragen voor het overnemen van een lead of zelfs een heel nieuwsbericht.

Via Singularity (bedankt, Olivier!)

Arnoud

5 reacties

  1. Ik vind ze helemaal niet gek wat dit betreft. Ze hebben juridisch gezien misschien geen poot om op te staan. Er zullen altijd/vaak mensen zijn die dit niet weten, en liever betalen, dan een rechtzaak “riskeren” (mind the quotes).

  2. Arnoud, het belangrijkste punt uit mijn artikeltje voor Dutch Cowboys heb je niet opgepikt. Het probleem of de discussie gaat niet over wat juridisch wel of niet kan of mag en over wetsteksten, maar over de praktijk van de journalistiek: alle journalisten, zonder uitzondering, schrijven hun artikelen door andere (bronnen) – al dan niet direct, al dan niet met bron vermelding, al dan niet met toestemming – over te schrijven, te bewerken, te combineren. Het gaat hier om de schijnheiligheid van AP om nu opeens hun journalistieke composities te gelden te willen maken voor de nieuwe wereld (boggers) onder het uitstoten van argument van waarden en geldstromen uit de “oude” wereld van de persbureaus. Bloggers in de US komen nu ook met voorbeelden dat (uiteraard) ook AP naar hartelust en zonder toestemming en bronveredlding uit artikelen van Bloggers ‘jatten’. Of men het nu terecht of leuk vind, ook de jounalistiek zal zich moeten opmaken voor de effecten van het gegeven dat een halve wereldbevolking zich als journalisten en opiniemakers (misschien slechte, maar so-what)kunnen profileren. Maatschapelijk gezien een goede zaak, en vroeg of laat zal de poliiek daar ook de consequenties uit moeten trekken voor wat betreft de regels rond de auteurswet. Die is namelijk ook een slechts maar een wet, en niet een tekst van God gegeven, maar een artefact om iets in het economische verkeer te regelen. En dat kunnen we dus met z’n allen ook dus weer aanpassen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.