Welke rechter is bevoegd voor internet?

Welk recht is van toepassing op een website? Rechtsmacht op internet is een bijzonder netelig onderwerp. Zolang alles en iedereen zich in Nederland bevindt, is het duidelijk dat de Nederlandse rechter over een conflict mag beslissen. Maar dat is de uitzondering en niet de regel. In veel gevallen ligt het een stuk complexer. Dan staat de server ergens in Amerika, is het bedrijf Brits en wordt een Nederlandse gebruiker gedupeerd door een valsspeler uit Korea. Of een Fransman wordt besmaad door een Nederlander die iets schreef in de Japanse Wikipedia-pagina.

In andere rechtsgebieden zijn dit soort problemen al aan de orde geweest. Welke rechter is bevoegd als een Frans bedrijf giftig afval in de Maas dumpt, waardoor Belgische koeien die ervan drinken komen te overlijden? Volgens Europese jurisprudentie is dat zowel de Franse als de Belgische rechter. De Franse omdat de handeling in Frankrijk is verricht, en de Belgische omdat het gevolg van de handeling in België merkbaar was. Maar de Belgische rechter mag alleen oordelen over de in België geleden schade. Als er ook een Nederlandse koe zou zijn overleden, had de eigenaar daarvan naar de Nederlandse rechter gekund. De Franse rechter daarentegen kan beslissen over alle schade, ook de schade die in België en in Nederland opgelopen is.

Hoe ga je daarmee om bij internet? Internet is immers wereldwijd toegankelijk. In een recent vonnis over de site Torrent.to kwam dit aan de orde. De rechter overwoog:

Nu doet zich in het onderhavige geval de situatie voor dat de website www.torrent.to wereldwijd kan worden geraadpleegd, dat onduidelijk is in welk land de aanbieder van die website is gevestigd en dat de site kennelijk via verschillende servers in diverse landen, waaronder Nederland, wordt gehost. Uit de door Stichting BREIN overgelegde uitdraaien van de website www.torrent.to blijkt dat de site voornamelijk in de Duitse taal is opgesteld, maar zich ook specifiek richt op Nederlandse bezoekers, gelet op de aangeboden (Nederlandstalige) werken van Nederlandse artiesten en de reclameboodschappen in de Nederlandse taal. Ter zitting is voorts komen vast te staan dat de servers van waaruit de hosting plaatsvindt, in Amsterdam staan. Onder die omstandigheden kan het Nederlandse recht worden toegepast.

In 2003 vond de Utrechtse rechter zichzelf trouwens bevoegd omdat “het schadebrengende feit zich op het internet en derhalve tevens in Nederland en in het arrondissement Utrecht heeft voorgedaan.” Maar in 2005 vond de Haagse rechter zich niet bevoegd bij een geschil over reclame en merkinbreuk via een website waarbij alles erop wees dat deze zich alleen op de VS richtte. De voertaal was Engels, de maten en gewichten waren in inches en ponden, de prijzen in dollars en het telefoonnummer was een 800-nummer dat alleen in de VS gebeld kon worden.

Kortom, de vraag blijft moeilijk te beantwoorden. Het zal zoals wel vaker afhangen van de omstandigheden van het geval. Of weten jullie een handig en werkbaar criterium?

Via Volledig bericht, pardon Boek 9.

Arnoud

14 reacties

  1. De Franse rechter daarentegen kan beslissen over alle schade, ook de schade die in Belgi? en in Nederland opgelopen is.

    Waar volgt dat uit? De boeren in Belgi? en Nederland hebben geen overeenkomst gesloten met dat bedrijf dus het volgt niet uit de overeenkomst.

  2. @Alex: schade moet je ook vergoeden als er geen overeenkomst tussen jou en de andere partij is. Bovenstaande volgt uit de EEX-Verordening, artikel 5 lid 3:

    Een persoon die woonplaats heeft op het grondgebied van een lidstaat, kan in een andere lidstaat voor de volgende gerechten worden opgeroepen … ten aanzien van verbintenissen uit onrechtmatige daad: voor het gerecht van de plaats waar het schadebrengende feit zich heeft voorgedaan of zich kan voordoen.
    En deze plaats kan zowel de plaats zijn waar de schade wordt veroorzaakt (Handlungsort) als de plaats waar het gevolg merkbaar is (Erfolgsort).

    Ik citeer even uit Internationaal Privaatrechtelijke aspecten van Virtuele Werelden, hoofdstuk 5:

    In het Fiona Shevill arrest uit 1995 werden de begrippen Handlungsort en Erfolgsort nader geconcretiseerd voor de grensoverschrijdende onrechtmatige publicatie. Het HvJEG merkte als Handlungsort aan de plaats waar de uitgever is gevestigd, “voor zover dit de plaats is waar het schadebrengende feit zijn oorsprong vindt en vanwaar de belediging is geuit en in omloop is gebracht.” De rechter van het Handlungsort werd daarenboven geacht om te mogen oordelen ten aanzien van alle schade, waar ook ter wereld geleden. Als Erfolgsort zag zij de plaats waar de publicatie is verspreid en waar de eiser stelt dat zijn goede naam is aangetast. De rechter van het Erfolgsort werd geacht slechts te mogen oordelen over de schade die in het Erfolgsort was geleden.

  3. Als via een server in Nederland een onrechtmatige daad gepleegd wordt, dan zie ik geen reden waarom een Nederlandse rechter daarover niet bevoegd zou zijn. Daarnaast is het redelijk dat beheerders van een server in hun thuisland ter verantwoording geroepen kunnen worden. Als we dit uit de positie van een websitebeheerder bekijken: wereldwijde aansprakelijkheid nodigt uit tot wild-west litigatie (Arnoud, zou je het leuk vinden om in Zimbabwe gedagvaard te worden?) Een beperking tot zaken relevant voor het (derde) land maakt de risico’s van een website een stuk acceptabeler.

  4. En wat nou als ik als Nederlander een blog met internationaal karakter heb die in Amerika wordt gehost, waarop de voertaal voornamelijk chinees is, terwijl een Rus beweert dat ik iets heb gezegd dat volgens Russisch recht niet mag?

    Moet ik dan op een dergelijke blog (toegankelijk vanaf de hele wereld) mij houden aan de wetgeving die in alle landen ter wereld geldt?

  5. @Peter: inderdaad is dat een probleem, maar ook het omgekeerde kan vervelend zijn. Moet ik naar Zimbabwe omdat daar een Nederlandstalige pagina staat met iemand die mij belastert of mijn auteursrechten schendt?

    Natuurlijk moet er altijd wel een connectie met het land zijn.

    @Freeaqingme: dat is een hele goede vraag, waar je prima op kunt afstuderen als jurist (of misschien zelfs promoveren). Ik zou het werkelijk niet weten.

    Een praktisch punt zal vaak zijn dat de Rus je misschien wel veroordeeld krijgt, zeker als je niet komt en je een verstekvonnis tegen je krijgt, maar de schadevergoeding nooit kan incasseren omdat jij geen bezit of woonplaats in Rusland hebt. Binnen de EU kan dat wel vanwege allerlei verdragen en EU-regels, maar daar hebben we ook regels over naar welke rechter je zou moeten.

  6. Ik denk dat het Fiona Shevill arrest een goed uitgangspunt is; we hebben dan nog wel de discussie of het Handlungsort de plaats is waarvan de computerbeheerder zijn opdrachten geeft, of de plaats waar de computer deze opdrachten uitvoert. Ik neem aan dat de discussie hier alleen gaat over civiele zaken; in het strafrecht liggen de machtsverhoudingen toch wel anders.

    Moet ik naar Zimbabwe omdat daar een Nederlandstalige pagina staat met iemand die mij belastert of mijn auteursrechten schendt? Sleep die Belg maar voor de Amsterdamse rechter… Is voor beide partijen plezieriger dan Zimbabwe.

  7. Het heeft dus alleen betrekking op geschillen tussen personen waarvan de aangeklaagde persoon woont in de EU en in de EU voor het gerecht wordt gesleept. Een Rus woont niet in de EU en Zimbabwe is geen EU lidstaat.

    Als een Nederlander een onrechtmatige daad begaat en dit doet op een Belgische server. Dan zou ik zeggen dat het feit zijn oorsprong kent in Belgi? omdat het daar geopenbaard wordt. De schade kan in elk lidstaat plaats vinden ongeacht de voertaal die gehanteerd wordt, immers is het beheersen van een taal niet land gebonden.

    Een persoon die woonplaats heeft op het grondgebied van een lidstaat, kan in een andere lidstaat voor de volgende gerechten worden opgeroepen ??? ten aanzien van verbintenissen uit onrechtmatige daad: voor het gerecht van de plaats waar het schadebrengende feit zich heeft voorgedaan of zich kan voordoen.

    De maas loopt overgens door Frankrijk, Luxemburg, Belgie, Duitsland en Nederland, dus volgens deze tekst zou de de Belg in elk van deze landen het Franse bedrijf kunnen aanklagen. Maar ik begrijp dat de HvJEG dit ingeperkt tot het land waar het feit begaan is en het land waar de schade is geleden.

  8. Een praktisch punt zal vaak zijn dat de Rus je misschien wel veroordeeld krijgt, zeker als je niet komt en je een verstekvonnis tegen je krijgt, maar de schadevergoeding nooit kan incasseren omdat jij geen bezit of woonplaats in Rusland hebt.

    Kan de Rus niet heel eenvoudig een zaak tegen je aanspannen in een, in de beurt gelegen, EU-lidstaat?

  9. Dan moet de EU-lidstaat wel Handlungsort of Erfolgsort zijn. Als ik op deze Nederlandse blog in het Russisch iets smadelijks schrijf over die Rus, kan hij me in Nederland dagen (of in Rusland), maar een Oostenrijkse rechtbank zou zichzelf onbevoegd moeten verklaren lijkt me zo.

  10. Waarom zou smaad in het Russisch geen schade kunnen veroorzaken in Oostenrijk? Hoe meet je eigenlijk bij smaad of er schade ontstaat? (De eerste vraag is meteen een argument om het lekker in Nederland uit te vechten.)

  11. http://curia.europa.eu/jcms/upload/docs/application/pdf/2011-10/cp110115nl.pdf

    (…) In die omstandigheden ??? aangezien de gevolgen van een content op internet voor de persoonlijkheidsrechten van een persoon het beste kunnen worden beoordeeld door het gerecht van de plaats waar het slachtoffer het centrum van zijn belangen heeft ??? wijst het Hof dat gerecht aan als bevoegd om kennis te nemen van de volledige op het grondgebied van de Europese Unie berokkende schade. In dat verband preciseert het Hof dat de plaats waar een persoon het centrum van zijn belangen heeft in de regel zijn gewone verblijfplaats is.
  12. Recent heeft de Amsterdamse rechter zich bevoegd verklaard over onrechtmatige uitingen op een website die beweerdelijk in Amerika gehost was (en recent hopte die van Nederland naar Amerika naar IJsland naar India naar Nederland en waar hij weer zit weet ik even niet), beheerd door een Nederlander en een Nederlandse Stichting in Laos (maar met een bedelbankrekening in Nederland), gesteld in het Nederlands en duidelijk gericht op Nederland.

    Vissers & Moszkovicz versus Micha Kat en Stichting Klokkenluideronline.nl . Diverse relevante links hier: http://rudhar.com/politics/intnlgov/hndrdznd.htm

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.