Koninklijke Bibliotheek neemt technische maatregelen tegen haatzaai-beschuldiging

volk-en-vaderland-eerste-editie-meningsuiting-haatzaaien-koninklijke-bibliotheek-hirsch-ballin.pngDe Koninklijke Bibliotheek heeft het Ministerie van Justitie toegezegd ’technische voorzieningen’ te treffen om te voorkomen dat via het internet beschikbare nazi-stukken worden misbruikt. Dat meldde Tweakers gisteren. De “nazi-stukken” zijn digitale reproducties van publicaties als NSB-krant Volk en Vaderland, het weekblad Storm en het antisemitische De Misthoorn. Het Ministerie van Justitie had eerder aangegeven dat publicatie daarvan strafbaar zou zijn.

Het gaat hier om publicaties die mogelijk in strijd zijn met artikel 137e Strafrecht. Dat spreekt van het “openbaar maken” of “doen toekomen” van uitlatingen die beledigend zijn of aanzetten tot haat. De uitlatingen in die nazikranten lijkt me op zich zonder twijfel haatzaaiend en dus strafbaar. Net zoals Mein Kampf, dat door de Hoge Raad bij arrest van 12 mei 1987 verboden werd om die reden. (Het verhaal dat publicatie niet mag vanwege auteursrechten lijkt dus apocrief te zijn.)

De uitzondering op de strafbaarheid is als dat “ten behoeve van zakelijke berichtgeving” gebeurt. Het lijkt me niet meer dan logisch dat de KB aan zakelijke berichtgeving doet. (Hoe het ministerie kan denken dat de KB opzet op haatzaaien heeft, is me een volslagen raadsel.)

In antwoord op Kamervragen hierover legt de minister nu ineens de schuld bij het Openbaar Ministerie (“Ik kan daar in algemene zin geen uitspraken over doen.”), om vervolgens aan te geven dat hij toch zelf in overleg gaat met de KB over hoe deze de publicatie legaal kan opzetten.

De Koninklijke Bibliotheek heeft daarbij toegezegd om technische voorzieningen in te voeren om misbruik van discriminerende teksten te voorkomen en ongebreidelde digitale verspreiding tegen te gaan. Het is nog niet duidelijk wat dat inhoudt, maar downloadbare PDF’s van integrale kranten zullen er in ieder geval niet komen. Het idee daarachter is denk ik dat als je het moeilijk maakt om de content “los” van je eigen context te presenteren, je niet medeplichtig kunt zijn aan verspreiding in haatzaaiende context. Dat lijkt me wat gezocht, en ik vind het dan ook jammer dat gebruiksgemak zal worden opgeofferd om te voorkomen dat ze op Stormfront juichend PDF’s gaan publiceren van cartoons uit Der Stürmer.

Update: (16 september) dat ziet er dus zo uit, een tekst dat de inhoud van de kranten mogelijk strafbaar is en een aanvinkvakje dat je dat gelezen hebt. Tsja.

Arnoud<br/> Afbeelding: Wikimedia Commons. Disclaimer: ik sta niet achter de inhoud van de getoonde krant maar toon deze slechts als onderdeel van zakelijke berichtgeving.

12 reacties

  1. Ik ben het met je eens dat het erg jammer is dat gebruiksgemak hiervoor wordt opgeofferd, maar als je iets echt wilt opslaan zal een simpele printscreen en eventueel wat knippen en plakken in Paint toch wel volstaan.

    Over de auteursrechten van Mein Kampf: Bij mijn weten woonde Hitler ten tijde van zijn dood in Beieren en heeft de Beierse overheid zijn nalatenschap opge?ist. Daartoe behoren ook de auteursrechten van Mein Kampf (tot 2015). In Duitsland wordt publicatie van het werk door de Beierse overheid tegengehouden. In welke zin zij invloed kunnen uitoefenen op publicaties in het buitenland weet ik niet (niet veel kennelijk, want in veel landen kun je het boek gewoon in de winkel kopen).

  2. Online te bekijken == downloadbaar == makkelijk verder te verspreiden.

    Waarschijnlijk zal het om een maatregel gaan die technisch niet zo veel effect zal hebben, maar vooral bedoeld is om tegenstanders tevreden te stellen. Een work-around dus, omdat het echte probleem (politici, mensen bij het OM, de huidige wetgeving) niet op korte termijn is op te lossen.

    Als het tonen van deze teksten toegestaan wordt, en de vrije meningsuiting grondwettelijk beschermd is, op welke manier kan er dan ooit sprake zijn van ‘misbruik’ van deze teksten?

  3. Op Wikipedia staat dat het auteursrecht van de NL vertaling bij de Nederlandse staat ligt; “Mijn Kamp” wordt dus auteursrechtelijk in Nederland beschermd. Ook wordt vermeld dat volgens de benadering van de HR van 12 mei 1987, een wetenschappelijk verantwoorde heruitgave van “Mein Kampf” in Nederland niet strafbaar zou kunnen zijn, zoals ook Arnoud aangeeft. Of daarmee echter inbreuk op het auteursrecht van de deelstaat Beieren wordt gemaakt is mij een raadsel.

  4. Ben er voorstander van dat dit soort literatuur vrij beschikbaar is op internet. Het is van belang voor een goed begrip van de geschiedenis en biedt de mogelijkheid de geschiedenis van meerdere kanten te belichten. Vermoed dat dit laatste de waarachtige grond is voor de weerstand tegen publicatie van het NSB-materiaal. Pijnlijke omstandigheden zouden makkelijk aan het licht kunnen komen wanneer dergelijk materiaal eenvoudig via internet te doorzoeken is. Uit Volk en Vaderland zal bijvoorbeeld kunnen blijken dat de vooroorlogse NSB minder anti-Joods was dan algemeen gedacht en dat Joden lid waren van die club. Ook zionistische sympathie?n van Mussert kan uit Volk en Vaderland blijken.

  5. Professor Dommering zegt over het auteursrecht op Mein Kampf het volgende (http://www.ivir.nl/publicaties/dommering/meinkampfendekoran.html):

    De auteursrechtelijke kant zit als volgt in elkaar. Het auteursrecht van Hitler op Mein Kampf werd in Duitsland na WO II door de Beierse Staat geconfisqueerd. Beieren ging op basis van dat auteursrecht iedere heruitgave in binnen- en buitenland tegen. In Nederland gebeurde na de Tweede Wereldoorlog hetzelfde met de vertaalrechten (een afzonderlijk auteursrecht) van de in 1939 uitgegeven Nederlandse vertaling van de NSB-er Steven Barends. Op basis van dat auteursrecht verbood de Nederlandse overheid nog in 1975 de verspreiding van een illegale Belgische herdruk. Over dit oneigenlijke gebruik van het auteursrecht schreef in dat jaar D.W.F. Verkade (nu Advocaat-Generaal bij de Hoge Raad) in de Volkskrant: ???Het auteursrecht wordt nu gebruikt als stok om de hond mee te slaan; het wordt gebruikt als censuurmiddel terwijl het daar nooit voor is bedoeld.???
    Ook professor Cohen Jehoram is de mening toegedaan dat het auteursrecht op de Nederlandse vertaling van Mein Kampf bij de Nederlandse Staat berust. Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Mein_Kampf:
    In november 1997 stelde D66 kamervragen over (on)mogelijkheden van een herdruk; Willem Huberts stelde in een analyse op de opiniepagina in NRC Handelsblad[4] dat niet de Nederlandse Staat het auteursrecht bezit, maar de erfgenamen van het echtpaar Kettmann, dat de uitgeverij De Amsterdamsche Keurkamer bezat, waaraan vertaler Steven Barends op 16 november 1943 zijn auteursrechten afstond. De door Huberts verdedigde stelling is echter tegengesproken door prof. mr. H. Cohen Jehoram (hoogleraar Recht van de intellectuele eigendom, media- en informatierecht aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam)[5] en mr. A.IJ.A. Looijen (jurist te ‘s-Gravenhage).[6] De Nederlandse regering deelde in 1997, in antwoord op de gestelde kamervragen mee, dat het ten verkoop aanbieden van Mein Kampf verboden is en dat slechts een wetenschappelijk verantwoorde heruitgave niet strafbaar zou kunnen zijn.[7] De minister van Justitie beriep zich daarbij op een oordeel van de Hoge Raad van 12 mei 1987.[8] In deze benadering is het niet relevant waar de auteursrechten berusten, maar wordt de strafbaarheid van de handeling getoetst.
    Zie het artikel in Wikipedia voor de referenties naar beide opinies in NRC Handelsblad.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.