Maar het zijn toch mijn foto’s?

Een lezer vroeg me:

Een tijd geleden heb ik een professioneel fotograaf ingehuurd om mooie foto’s van mezelf te maken voor op mijn website. Nu werk ik sinds kort bij een nieuw bedrijf, en die wilden graag foto’s van medewerkers online. Maar nog geen week nadat ik die foto ook daar had neergezet, ontving ik al een rekening van de fotograaf wegens schending van zijn auteursrecht. Kan dat zomaar? Het zijn toch mijn foto’s? Ik heb (flink) betaald voor het maken van die foto’s!

Ja, dat kan zomaar en nee, het zijn niet jouw foto’s. Hoe gek het ook klinkt: als je iemand betaalt om foto’s, teksten of wat dan ook voor jou te maken, dan word je daar geen eigenaar van. Je krijgt alleen een gebruiksrecht – je mag die foto’s gebruiken conform de afspraken, meer niet.

Het is dus zaak om bij het inhuren meteen duidelijke afspraken te maken over wat er wel en niet mag met het werk dat je bestelt. Je kunt afspreken dat alle rechten naar jou gaan, maar dat moet dan wel schriftelijk en ondertekend. Je kunt ook een brede licentie afspreken, of opties inbouwen dat een bepaalde andere vorm van gebruik ook mag mits je dan maar een bepaald bedrag extra betaalt.

Over die factuur: die zul je (waarschijnlijk) moeten betalen. In de algemene voorwaarden van de fotograaf zal ongetwijfeld iets staan over een boete bij ongeautoriseerd gebruik. Ik maak me vaak kwaad om de onterechte scrabbleclaims van fotografen, maar in dit geval zijn zulke claims wel ergens op gebaseerd: die algemene voorwaarden zijn deel van je contract. En als jij afspreekt dat je een boete zult betalen, dan moet je die boete betalen.

Arnoud

32 reacties

  1. Ik vind een hoop fotografen niet meer van deze tijd. Bovenstaande lullige claims op particulieren vind ik al helemaal van de zotte. (Dat je zoiets bij commercieel (mis)(ge)bruik kan ik er nog wel inkomen, maar dit soort lullige factuurtjes wek je weinig symphatie mee in mijn ogen, en zorgt er voor dat je klanten ook nooit meer terug komen.

    Een beetje flexibele fotograaf zorgt er voor dat men de foto’s krijgt en onbeperkt mag hergebruiken, net als een huwelijksfotograaf die netjes na afloop met het album een mooi cd’tje stuurt met daarop de originele foto’s, ipv 8 euro voor een 10×15 afdruk vraagt!

    Nogmaals, de fotograaf staat in zijn recht, maar vind het niet meer van deze tijd!

  2. Driekwart van de opdrachtgevers in het MKB heeft geen idee! Jammer, want je gaat nogal de boot in.

    Die bedrijven denken dan ook dat een jurist “te duur” is, terwijl ze met advocatentarieven in hun hoofd zitten. Dan lopen ze hier tegenaan en dan merken ze weer dat het onverstandig was om geen advies in te winnen. Gaat goed geld kosten zo.

    Ik vergelijk het altijd een beetje met een back-up. Je komt er pas achter dat je hem nodig hebt als het fout is gegaan!

    @Willem #1: Het is niet alleen bij fotografen zo, ook bij webdesigners, tekstschrijvers etc. Ik vind het niet per definitie achterhaald. Als je exclusieve rechten wil, dan hangt daar vaak een andere prijs aan. Daar moet je wel afspraken over maken.

  3. De lezer heeft waarschijnlijk vermeld aan haar bedrijf dat haar fotos gemaakt waren door een professional.

    En de lezer is hier degene die de auteursrechten schendt. Is het bedrijf (dat beter had moeten weten) dan schuldig aan heling of een equivalent daarvan…?

  4. Het toont wel aan dat het beroep van fotograaf best lukratief kan zijn, mits je maar blijft volgen wat er met jouw foto’s gebeurt en ook daadwerkelijk rekeningen gaat versturen bij overtredingen. Maar dit geldt eigenlijk voor wel meer grafische artiesten. Zelfs al zou je de foto’s produceren met een CC-BY-NC-SA licentie dan nog kan het interessant zijn om overtreders hierop aan te spreken en hen voor het verkeerd gebruik van die afbeeldingen een aardige rekening te sturen. Als er nou ook nog eens een search-engine was waar je een foto naartoe kunt uploaden en dan kijkt of er op het Internet foto’s staan die er sterk op lijken dan zouden al die fotografen nog mooie, extra winsten kunnen boeken. Ik vind het wel knap dat die fotograaf dit al binnen een week merkte, en dat hij kennelijk wist dat hij die foto had gemaakt. Een knap stukje speurwerk, hoor…

    Dit is helaas zoals het auteursrecht werkt. En aan de ene kant baal ik ervan omdat ik best veel materiaal zie dat ik in mijn eigen werk wel wil gebruiken, maar aan de andere kant wil ik ook erkenning van mensen die mijn werk weer elders gebruiken. Het mes snijdt dus twee kanten.

    Sowieso gaan veel bedrijven nog wel eens de fout in met dit soort materiaal. En vaak heeft het bedrijf wel de kennis en zelfs het budget om dit soort problemen te voorkomen, maar zijn het medewerkers zelf die onwetend van de regels aan de slag gaan en niemand hen erop aanspreekt. Enkele maanden geleden hield een collega van mij eens een presentatie en die kreeg een beetje het schaamrood toen ik vroeg waarom er “stockphoto” door sommige plaatjes stond die hij voor een interne presentatie had gebruikt. Hij had beter moeten weten en werd daar dus op aangesproken. Dat zouden meer werknemers moeten doen als ze merken dat collega’s de auteursrechten wet minder serieus nemen. Immers, het bedrijf draait uiteindelijk op voor de kosten…

    Overigens lijkt het mij dat het bedrijf -als eigenaar van de website- hier de boete dient te betalen wegens schending van de auteursrechten, niet de geportretteerde zelf. Je bent immers als bedrijf verantwoordelijk om de rechten op de juiste manier uit te zoeken. Pas als je kunt aantonen dat een medewerker foutief heeft gehandeld zou je de verantwoording kunnen doorschuiven naar die medewerker. Ten minste, dat lijkt mij. De foto was namelijk bedoeld voor een prive-site en de werkgever had ook rechtstreeks die foto over kunnen nemen…

  5. @ Wim; zo’n omgekeerde zoekmachine voor plaatjes bestaat al. Kijk maar eens op http://www.tineye.com/. Er zullen vast wel meer van dergelijke sites bestaan.

    Had laatst een foto gemaakt van een kunstwerk bij mij in de buurt en vervolgens ge?pload. Leuk om dan te zien waar een dergelijke foto nog meer gebruikt is.

    Maar het lijkt mij toch niet dat een fotograaf al zijn foto’s ??n voor ??n op zo’n manier gaat nalopen. Hoe komt zo iemand dan erachter dat zijn foto’s worden hergebruikt?

  6. @ Wim: omgekeerd zoeken op afbeeldingen kan op bijvoorbeeld http://www.tineye.com/. Had laatst foto’s gemaakt van een kunstwerk hier in de buurt en deze vervolgens ge?pload naar tineye.com/. Leuk om dan te zien waar vergelijkbare foto’s gebruikt zijn.

    Wat ik me afvraag is het volgende: hoe komt een fotograaf erachter dat een door hem gemaakte foto wordt hergebruikt? Lijkt mij niet dat zo’n fotograaf zijn hele fotobestand naar een dergelijke site gaat zitten uploaden.

  7. Artikel 19

    1. Als inbreuk op het auteursrecht op een portret wordt niet beschouwd de verveelvoudiging daarvan door, of ten behoeve van, den geportretteerde of, na diens overlijden, zijne nabestaanden.

    2. Dit artikel is slechts van toepassing ten aanzien van portretten, welke vervaardigd zijn ingevolge eene opdracht, door of vanwege de geportretteerde personen, of te hunnen behoeve aan den maker gegeven.

  8. Als er nou ook nog eens een search-engine was waar je een foto naartoe kunt uploaden en dan kijkt of er op het Internet foto???s staan die er sterk op lijken dan zouden al die fotografen nog mooie, extra winsten kunnen boeken. Ik vind het wel knap dat die fotograaf dit al binnen een week merkte, en dat hij kennelijk wist dat hij die foto had gemaakt. Een knap stukje speurwerk, hoor???

    Die search-engine bestaat: Tineye.com

    Ik kan dan ook iedereen aanraden om dit soort crawlers te blokken. Je hebt er niets aan als je erop staat en kunt alleen maar verliezen (Server resources, een lastig gesprek met een stockphoto handelaar die denkt dat je niet voor z’n foto’s hebt betaald).

    Wat ik me afvraag is het volgende: hoe komt een fotograaf erachter dat een door hem gemaakte foto wordt hergebruikt? Lijkt mij niet dat zo???n fotograaf zijn hele fotobestand naar een dergelijke site gaat zitten uploaden.

    Dat kan in de betaalde versie van Tineye. Tineye werkt samen met bedrijven als iStockPhoto en fotograven. Vroeger was het mogelijk om met Tineye betaalde (watermerkloze) afbeeldingen van iStockPhoto te vinden als je een proef afbeelding (met watermerk) invoerde. Fotograven kunnen hun hele set aan foto’s in batch uploaden en krijgen automatisch bericht als er foto’s van hen gevonden worden.

    Ik kan wel iedereen aanraden om een foto door deze zoekmachine te halen voordat je deze plaatst op een website. Vooral foto’s gevonden vanuit Google Images. Grote stockphoto sites hebben vaak hun eigen crawlers (die dus lastig te blokken zijn, omdat ze zo onbekend zijn) en kunnen er dus snel achterkomen als je een foto van hun hebt gebruikt.

    Het kan namelijk voorkomen dat je een foto pakt van een “free” stockphoto site, die echter ooit is aangekocht van een betaalde stockphoto site. Je kan dan wel “Oops!” zeggen, maar je bent dan niet van de problemen af.

    Over gebruiksrecht: Moet dan zeker wel strict in de voorwaarden staan dat de foto’s alleen gebruikt mogen worden op een bepaald domein? Met gebruiksrecht alleen en niet zulke zware restricties, mag je een foto toch gewoon op een andere site gebruiken? Als je de foto nu gaat verminken in photoshop dan snap ik dat de fotograaf daar liever een stokje voor wil steken of z’n naam er niet aan wil verbinden, maar gewoon gebruik?

    Als je het nu echt spuugzat bent, omdat je niet eens de foto mag gebruiken voor een twitter avatar, kun je dan beroep doen op portretrecht en de foto’s vernietigen?

  9. @Branko Collin In dit geval werd de vermenigvuldiging gedaan ten behoeve van de werkgever, en niet per definitie ten behoeve van de geportretteerde. De geportretteerde heeft er bijvoorbeeld belang bij indien hij als fotomodel een baan zoekt en zo zijn foto met zoveel mogelijk potentiele klanten wil delen. Of een vrijgezel die via een dating-site een nieuwe vriendin zoekt. Maar een werkgever met een foto-album van alle medewerkers? Is dat in het belang van de geportretteerde? Ik kan mij zelfs voorstellen dat medewerkers daar helemaal niet blij mee zijn! En die TinEye search engine is inderdaad wel interessant, maar kan er mijn eigen afbeeldingen niet mee vinden. Maar goed, mogelijk dat DeviantArt deze engine blokkeert. Het Google logo vindt hij wel. 🙂 De Chrome plugin maakt het mogelijk om te browsen en op een plaatje te klikken en te zoeken maar om dit te doen voor mijn gehele foto-collectie? Wow. En dan ben ik nog maar een amateur. Ik blijf het knap vinden dat die fotograaf dit zo snel heeft ontdekt. Daat zit een luchtje aan…

  10. Met het vernieuwde Google Image Search zal dit nog wel vaker voorkomen. Je kunt soms niet eens de achterliggende site bekijken als de foto wat groter is. Zo’n foto is ook in 1 tel gesleept naar een grafisch programma of wordpress upload. Dan staat er wel heel klein: “Deze afbeelding kan auteursrechtelijk zijn beschermd.” maar dat vind ik lariekoek om je in te dekken. Het overgrote deel van de afbeeldingen op het web is auteursrechtelijk beschermd of onder licentie.

    Het is voor Google geen probleem om de meta copyright inhoud (of zelfs de footer copyright) te parsen en deze te plaatsen “Content on this site is licensed under Creative Commons”. Flickr foto’s zijn ook vaak individueel getagged met de licentie erbij. Een aanbieder van content (niet eens zoekresultaten) heeft mijn inziens de taak om duidelijk te maken welke rechten en licenties hierbij passen.

    Ook vind ik dat de inzage van foto en beeldmateriaal zelf een bonus is voor de makers van die werken. Jij als maker kunt bepalen hoe de foto wordt gepresenteerd (bijvoorbeeld met een omschrijving of bron/model vermelding). Jij als maker van een video kan beslissingen nemen over de presentatie (breedbeeld, met ondertiteling, naast een advertentie). Met de Google Images/Google Video “steelt” Google deze bonus. Je foto of video word kaal getoond, in een frame. Een museum dat een schilderij heeft hangen kan ten minste nog rekenen op winst van verkoop kopjes koffie en een duidelijke omschrijving geven over de maker en het werk. Google Images/Google Video “framed” dat schilderij op haar eigen virtuele gallerij en verdiend aan “jouw” bezoekers. Maar geen zorgen! want er hangt netjes een nietszeggende plaquette naast met daarop: Dit schilderij kan auteursrechtelijk beschermd zijn.

  11. Maar stel nou dat je een bekend eigenaar van een bedrijf bent en met zo’n fotograaf hebt afgesproken dat hij jouw afbeelding ook mag gebruiken om op een tshirtje te drukken en vervolgens gaat hij met zijn kinderen naar de worldcup waar zij met zo’n tshirtje het stadium in gaan en vervolgens worden zij gearresteerd door de Fifa omdat het duidelijk is dat zo’n bekend hoofd op een tshirtje bedoeld is om reclame te maken en de fotograaf komt ten overlijden en daarmee wordt jij auteursrechtelijk eigenaar omdat de kinderen te jong zijn en de fotograaf verder geen familie heeft. Fifa klaagt jouw bedrijf aan onder het voorwentsel dat zij reclame probeerde te maken in hun monopoliegebied, waarop jij reageert dat dat niet waar is, maar fifa crawled de foto en ziet op jouw site de foto terug met daaronder de tekst “gefotografeerd door [naam overleden fotograaf], mag door hem commercieel gebruikt worden, knipoog”. Dit vat de rechter op als een bewijs dat er een verborgen afspraak was tussen jou en de fotograaf voor deze reclame actie. Jij pleegt zelfmoord onder alle stress en hebt ook geen nabestaanden. Gaat de copyright dan naar de minderjarige kinderen van de fotograaf of naar jouw bedrijf?

  12. @Gerard Kamper. Je haalt daar een punt aan die wellicht interessanter is dan het oorspronkelijke topic.

    Je kan stellen dat afbeeldingen gevonden in imagesearch vrij te gebruiken moeten zijn. Immers, via de robots.txt kan je heel eenvoudig google-imagesearch blokkeren. alles wat google dan toch toont, mag gedeeld worden. Google doet het immers ook.

    Ik weet dat mijn logica wel spaak loopt, want als x iets fout doet mag y dat niet automatisch ook. Maar Google wordt nooit aangepakt, terwijl Google op veel grotere schaal inbreuk maakt op auteursrechten.

  13. @Branko: niet als zodanig, ik ken geen grond waarop de rechtbank kan zeggen “u stelt u aan, ga weg en kom niet meer terug zonder advocaat.” Maar hij kan natuurlijk een eis wel snel afwijzen en in de motivatie duidelijk maken dat hier onzin gepraat werd. Natuurlijk kan ik die vonnissen nu niet meer vinden, maar er zijn er wel een paar geweest, met opmerkingen als “Van eiseres mag toch op zijn minst worden verwacht dat zij ?nige feiten stelt in plaats van slechts blote wetsartikelen te citeren.”

  14. “mooie foto???s van mezelf te maken voor op mijn website” Ik concludeer hieruit dat de lezer in kwestie hier handelde als consument. In dat geval lijkt de claim van de fotograaf mij toch echt onzin.

    Een overeenkomst heeft niet alleen de door partijen overeengekomen rechtsgevolgen, maar ook die welke, naar de aard van de overeenkomst, uit de wet, de gewoonte of de eisen van redelijkheid en billijkheid voortvloeien. (3:248 BW)

    Dit lijkt mij toch duidelijk de invulling die de wetgever heeft willen geven aan “Kan dat zomaar? Het zijn toch mijn foto???s? Ik heb (flink) betaald voor het maken van die foto???s!”. Normaliter, als je foto’s laat maken, mag je daarmee doen wat je wilt. Uit de gewoonte volgt dus dat er geen copyright op zit. Copyright volgt weliswaar uit de auteurswet, maar redelijk en billijk lijkt me het in dit geval weer niet. Algemene voorwaarden kunnen dit niet teniet doen. Als de koper consument is, heeft de fotograaf werkelijk geen schijn van kans bij de kantonrechter. Wat er na de koop met de foto’s gebeurt is verder niet relevant, want feitelijk is de fotograaf een overeenkomst aangegaan waarbij hij zijn copyright opgaf en hij kan dat niet later terugkrijgen.

    Dat zou in ieder geval mijn insteek zijn. Nooit een discussie gaan voeren via de auteurswet, want die kent de fotograaf die dit doet vast wel. Consumentenrecht (en contractrecht) is hele andere koek, daar kun je daadwerkelijk ergens komen met het argument “de eisende partij is gewoon een eikel” (als schrijf je dat natuurlijk nooit zo op 😉

    Dit wordt overigens allemaal een stuk lastiger als de koper een bedrijf is, dan zijn er namelijk andere aannames over wat “gewoon”, “billijk” of “redelijk” is.

  15. Normaliter, als je foto???s laat maken, mag je daarmee doen wat je wilt.

    Dat is niet waar; hoe kom je daarbij? Er is geen enkele regel die zegt dat je het resultaat van een dienst als jouw eigendom mag beschouwen. De enige regels die er zijn over dit geval, komen uit die auteurswet die jij met ??n veeg opzij zet.

    Als je bedoelt: op grond van R&B (6:248) wordt de overeenkomst aangevuld tot een onbeperkte licentie, dan kom je misschien ergens, ware het niet dat de algemene voorwaarden van de fotograaf dit expliciet regelen. En wat geregeld is, kun je niet via R&B meer invullen. Uitschakelen misschien, maar dan moet het absoluut onaanvaardbaar zijn. En is het ?cht onaanvaardbaar dat je opnieuw betaalt? (Ik ben het met je eens hoor maar ik denk niet dat je het argument juridisch rond krijgt.)

  16. Hoe ik daarbij kom.. tsja. Gewoon kijken naar de wet. De lezer zegt heel terecht dat het onzinnig is dat een fotograaf voor huis- tuin en keukenfoto’s een copyright verkrijgt. En dat is ook zo. Fotografie bestaat al heel lang en nog voorheen deden fotografen nooit moeilijk. Dat schept een gewoonterecht en dat is op grond van 6:248 onderdeel zijn geworden van de overeenkomst.

    We hebben hier dus twee wettelijke regels: auteursrecht en 6:248 (idd boek 6, niet 3, ik haal die 2 altijd door elkaar). 6:248 is (vrijwel per definitie) meer specifiek voor dit geval dus dat veegt dan inderdaad de auteurswet van tafel.

    Algemene voorwaarden? Ik denk niet dat die getekend zijn voordat de overeenkomst tot stand is gekomen dus die opmerking negeer ik maar. Bovendien houden Nederlandse kantonrechters niet van kleine lettertjes die het tegenovergestelde zeggen van wat iedereen onder die omstandigheden “normaal” vindt.

  17. @Ragnar, maar het gaat in dit geval juist om professionele foto’s! De geportretteerde wilde namelijk portretfoto’s voor op zijn (commerciele) website. Zoiets doe je niet snel voor de lol. Er is bovendien fors voor betaald dus het is meer dan simpele pasfoto’s. Als de geportretteerde een zakelijke website had dan kan de transactie gezien worden als een zakelijke overeenkomt, dus B2B. En in dat geval zijn de algemene voorwaarden veel soeperler samen te stellen dan wanneer men zaken doet met “simpele” consumenten. Daarnaast vermoed ik dat een professionele fotograaf zijn algemene voorwaarden wel zal geven voordat een contract wordt afgesloten of in ieder geval een verwijzing ernaar plaatsen op de offerte. (Hoewel het mij opvalt dat enkele professionele fotograven de algemene voorwaarden niet op hun website vermelden!)

  18. De lezer kan dat wel zeggen, maar het Europese Hof van Justitie is toch duidelijk genoeg geweest; de grens voor “originaliteit” en dus auteursrecht is zeer, zeer laag. Je moet ongeveer een pasfotohokje neerzetten wil je onbeschermde foto’s produceren. Bovendien: auteursrecht op foto’s staat los van een eventuele overeenkomst van opdracht. Uitgangspunt k?n dus niet zijn dat de foto onbeschermd is.

    De stelling “uit de gewoonte volgt dat dit onderdeel is van de licentie” is op zichzelf prima, maar dan loop je wel tegen het probleem aan dat de voorwaarden van de fotograaf zeggen van niet. En het is een wezenlijk verschil of je zegt “dit staat er niet, maar de gewoonte zegt” of “dit staat er wel, maar het is in strijd met de gewoonte”. In het laatste geval moet je via lid 2 betogen dat de regel “naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar” is. De gewoonte kan niet zomaar een expliciet overeengekomen regel opzij zetten.

    Verder hoeven algemene voorwaarden niet te worden getekend – ze hoeven zelfs niet te worden gelezen (art. 6:232 BW). Ze moeten bij de offerte zijn overhandigd op papier (of als PDF bij elektronische offerte), 6:234 BW. Toegegeven, dat gaat vaak fout maar om nu op voorhand AV buiten toepassing te verklaren gaat me wat ver.

    Maar ok, ik voel wel wat voor je stelling als rechtsregel voor als er niets afgesproken is. Maar hoe zie jij het dan als de AV w?l rechtsgeldig zijn overhandigd en daarin expliciet een zin staat zoals in de blogpost vermeld? Hoe beredeneer jij dan dat die voorwaarde onredelijk bezwarend is? Het enkele “de gewoonte” lijkt me niet. Ik durf de stelling wel aan dat het juist de gewoonte is dat je voor elk herdrukje en elk hergebruik betaalt. Dat is namelijk waar iedereen tegenaan loopt als ze een kopietje laten maken.

    En om het nog complexer te maken: een goeie fotograaf zal zijn prijzen adverteren als “prijs A per website of prijs B als u een onbeperkt gebruiksrecht wilt hebben”, met natuurlijk B significant hoger dan A. Stel een dergelijke prijsconstructie was afgesproken, zou je dan nog steeds zeggen dat je na betaling van A op grond van de gewoonte het onbeperkte gebruiksrecht hebt?

  19. Hoe zit het dan precies met de pasfototjes die ik laat maken bij de fotograaf?

    Ik zie geen AV daar. Ik loop binnen, zeg dat ik pasfotos wil, ga zitten, flits, printen en ik heb er 4.

    Maar nu heb ik laatst een NS-kortingkaart aangevraagd en daar moet je dan een digitale pasfoto bij uploaden. Dus ik heb mijn pasfoto gescand en geupload… heb ik dan mijn pasfoto onrechtmatig vermeerderd?

  20. @Lepelaar Op pasfoto’s zit geen auteursrecht omdat er totaal geen artistieke kwaliteiten bij komt kijken. Als je een professionele pasfoto laat maken dan zal de fotograaf er voor zorgen dat je er zo goed mogelijk op komt. Mogelijk wat make-up erbij, goede belichting, haar goed kammen en zo. Bij een pasfotograaf is het meer van: “pleur je reet daar neer en even glimlachen.” Daar is niet veel artistieke kwaliteiten bij nodig. En als je eten van gisteren nog tussen je tanden zit dan zie je dat terug op de pasfoto terwijl een professional toch op zijn minst even een opmerking erover maakt en mogelijk met photoshop ook nog eens je lachrimpels wegwerkt.

  21. @Lepelaar, de spinazie tussen je tanden is wel toegestaan als het om een pasfoto voor je bibliotheek-kaart gaat. Of gewoon voor een bedrijfs-pas. Alleen bij rijbewijs, paspoort, identiteitsbewijs en dergelijke, officiele, bewijzen moet je je kaken op elkaar houden. Het kan ook gaan om puisten op je gezicht, een zwarte vlek op je neus, je kapsel waar Kuifje zich nog om zou schamen, een snotbel die uit je neus hangt of gewoon de soep van gisteren die nog in je snor hangt. Bij een pasfotograaf is het gewoon klik&klaar. Een vakfotograaf zal je toch eerst even verzoeken om jezelf te wassen, make-up aanbrengen, je snor en haar kammen en achteraf nog even de puisten wegshoppen met fotosjop. 🙂

  22. Maar ok, ik voel wel wat voor je stelling als rechtsregel voor als er niets afgesproken is. Maar hoe zie jij het dan als de AV w?l rechtsgeldig zijn overhandigd en daarin expliciet een zin staat zoals in de blogpost vermeld? Hoe beredeneer jij dan dat die voorwaarde onredelijk bezwarend is? Het enkele ???de gewoonte??? lijkt me niet. Ik durf de stelling wel aan dat het juist de gewoonte is dat je voor elk herdrukje en elk hergebruik betaalt. Dat is namelijk waar iedereen tegenaan loopt als ze een kopietje laten maken.

    Als er AV echt van toepassing zijn, wordt 6:248 al een stuk moeilijker. Ik denk dat hier uit de gewoonte voortvloeit dat wanneer de fotograaf je de negatieven geeft, hij symbolisch afstand doet van zijn auteursrechten. In dit geval geeft ie de lezer een jpeg bestand of zo, dat is wat mij betreft hetzelfde. Eerlijk gezegd doe ik niet aan foto’s dus ik zou niet echt weten of fotografen het normaal vinden om zo zaken te doen. Ik denk van niet. Dat ze geld vragen voor afdrukken zegt op zichzelf niets over het auteursrecht.

    Eventueel kun je het ook nog over de boeg van conformiteit (7:17 BW) gooien: van een jpeg bestand dat je besteld voor priv?gebruik mag je heden ten dage verwachten dat je dat vrijelijk kunt vertonen op websites etc, want dat is wat je wilde hebben. Of een afbeelding zelf (dus niet het medium waarop deze staat) een zaak is weet ik echter zo net nog niet.

    En om het nog complexer te maken: een goeie fotograaf zal zijn prijzen adverteren als ???prijs A per website of prijs B als u een onbeperkt gebruiksrecht wilt hebben???, met natuurlijk B significant hoger dan A. Stel een dergelijke prijsconstructie was afgesproken, zou je dan nog steeds zeggen dat je na betaling van A op grond van de gewoonte het onbeperkte gebruiksrecht hebt?

    Nee. Dan is de overeenkomst duidelijk en heeft de koper geen gebruiksrechten. Dan betaal je dus alsnog prijs B. Maar toch… Stel alles ligt goed vast in de AV en die zijn van toepassing. Er is dus zonder de vereiste toestemming gepubliceerd. Nou en? De auteurswet levert hem geen schadeclaim op. Kom maar op met die dagvaarding!

    De re?le opties van de fotograaf zijn vervolgens beperkt: A: onrechtmatige daad i.c. schending van auteursrecht => schadevergoeding (6:162 BW). B: contractbreuk (+boete conform AV) => schadevergoeding (6:74 BW).

    Dat gaat helemaal goed totdat de eis wordt beoordeeld. De eiser moet een belang hebben. Ik durf te stellen dat de fotograaf hier geen belang heeft bij het niet-plaatsen van deze foto op een enkele andere website. Wat is eigenlijk het probleem? Hij wist van te voren dat het hier niet ging om $$.$$$ aan royalties. Een website of twee, echt veel maakt dat niet uit.

    En dan nog… de schade moet re?el worden begroot. Vraagt hij ???100 en vindt de rechter ???10 genoeg dat heeft de fotograaf de zaak verloren. AV die het bedrag vaststellen werken niet want dat is feitelijk een boetebeding en gaat dus (ambtshalve!) gematigd worden door de kantonrechter (6:94 BW).

    Dit soort geintjes werken dus alleen maar in de VS. Het auteursrecht beschermd de fotograaf wel maar levert geen rechtsgrond op voor geldklopperij. In alle eerlijkheid: als er geen geld ge?ist wordt, maar verwijdering van de foto, gaat het waarschijnlijk de andere kant op.

    De beste response op zo’n brief is misschien dus wel “Oh ja, sorry hier heb je ???1, dat is wel genoeg.”.

    Tot slot even een casus om om te lachen en om te huilen: twee Amerikaanse toeristen vragen om een foto van henzelf met de Euromast op de achtergrond. Dat doe je natuurlijk even. Blijken ze de vakantiekiekjes op Facebook o.i.d. te hebben gezet… Ka-ching!

  23. Als er AV echt van toepassing zijn, wordt 6:248 al een stuk moeilijker. Ik denk dat hier uit de gewoonte voortvloeit dat wanneer de fotograaf je de negatieven geeft, hij symbolisch afstand doet van zijn auteursrechten. In dit geval geeft ie de lezer een jpeg bestand of zo, dat is wat mij betreft hetzelfde. Eerlijk gezegd doe ik niet aan foto???s dus ik zou niet echt weten of fotografen het normaal vinden om zo zaken te doen. Ik denk van niet. Dat ze geld vragen voor afdrukken zegt op zichzelf niets over het auteursrecht.

    Je kunt niet symbolisch afstand doen van auteursrechten, dat vereist een akte (art. 2 Aw). En de praktijk is daar echt heel streng in. Ik heb dus echt hele grote moeite met deze redenering. Zo sterk is het gewoonterecht echt niet.

    En ja, de meeste fotografen werken wel degelijk met ‘elk kopietje kost geld’. Dat er voor portretten een apart soort kopieerrecht is (art. 19 e.v. auteurswet) is ze een doorn in het oog.

    van een jpeg bestand dat je besteld voor priv?gebruik mag je heden ten dage verwachten dat je dat vrijelijk kunt vertonen op websites etc, want dat is wat je wilde hebben.

    Da’s een originele. Je moet dan eerst betogen dat een JPEG onder “zaak” valt in de zin van het BW. Kan, zie de recente softwarezaak waarin naar analogie werd gewerkt, maar uitgemaakt is het niet. En vervolgens moet je zeggen dat het “normaal gebruik” is dat je foto’s op een website zet. “Wat je wilde hebben” is niet het criterium, het gaat om de redelijkerwijs gewekte verwachtingen en normaal gebruik. Dit uitvechten vereist zeker een paar rechtszaken.

    Er is dus zonder de vereiste toestemming gepubliceerd. Nou en? De auteurswet levert hem geen schadeclaim op. Kom maar op met die dagvaarding!

    Ik weet niet zeker of ik je goed begrijp. Een schending van de Auteurswet is een onrechtmatige daad (inbreuk op een recht) en dus is er automatisch een recht op schadevergoeding (6:162 BW). Wat de schade is, is een ander verhaal – zie mijn frequente opwinding over boetebedingen en uit de lucht geplukte verhogingen. Maar zeggen dat de Aw geen schadeclaim oplevert, lijkt me onjuist.

    De eiser moet een belang hebben. Ik durf te stellen dat de fotograaf hier geen belang heeft bij het niet-plaatsen van deze foto op een enkele andere website.

    Dat belang is het probleem niet. Hij heeft een exclusief recht en dus haast automatisch een belang bij het staken of schadevergoeding krijgen voor inbreuken daarop. Jij mag ook niet door mijn tuin lopen, en doe je dat toch dan heb ik een belang bij een eis tot staking daarvan. Ook als mijn tuin een serie stenen is en geen architectonisch hoogstandje.

    Verder is er nog het juridische rotgeintje van de proceskostenvergoeding: gaat de fotograaf procederen en neemt ie een advocaat mee, dan mag jij die betalen ook als de schade op 1 euro wordt begroot. Want ja, je hebt op de hoofdzaak verloren, er was inbreuk en bij inbreuk moet je de werkelijke proceskosten vergoeden (art. 1019h Rv). Dus procederen over zoiets durfven niet veel mensen.

  24. Je kunt niet symbolisch afstand doen van auteursrechten, dat vereist een akte (art. 2 Aw). En de praktijk is daar echt heel streng in.

    Eh.. ok dat had ik gemist, maar 2 AW betreft toch de levering van auteursrechten? De situatie waarin iemand bewust iets cre?ert zonder auteursrecht of met auteursrecht maar met een onbeperkte licentie lijkt me een andere. Bovendien, als de negatieven op de bon staan, heb je je akte. Trouwens, in Nederland is de intentie van de overeenkomst belangrijker dan de inhoud daarvan op het papier. Een andere logische uitkomst van deze stelling van jouw kan ook zijn dat de fotograaf alsnog verplicht wordt om zo’n akte te leveren. Dat hebben we al gezien in de woningmarkt, waar ook een schriftelijkheidsvereiste bestaat.

    Verder is er nog het juridische rotgeintje van de proceskostenvergoeding: gaat de fotograaf procederen en neemt ie een advocaat mee, dan mag jij die betalen ook als de schade op 1 euro wordt begroot. Want ja, je hebt op de hoofdzaak verloren, er was inbreuk en bij inbreuk moet je de werkelijke proceskosten vergoeden (art. 1019h Rv). Dus procederen over zoiets durfven niet veel mensen.

    Ik dacht dat je net nog zei dat het een onrechtmatige daad was? Dus geen werkelijke proceskosten. En als je ???10 vraagt en maar ???1 krijgt, dan heb je de zaak niet gewonnen en krijg je echt geen proceskosten. En dat mes snijdt sowieso aan twee kanten. We hebben het hier over een zaak van niks dus realistisch gezien zijn die proceskosten maximaal een honderd of drie.

    Maar goed. Stel materieelrechtelijk gezien is er inderdaad sprake van een inbreuk. Dan ben je er nog lang niet in civielrechtelijk Nederland.

    Is de auteurswet eigenlijk wel bedoeld om fotografen tegen dit gedrag van hun eigen klanten te beschermen? Nee? Eis afgewezen.

    Stel nou alle argumenten die ik al heb genoemd kloppen allemaal niet. Ik geef toe dat ze op zijn minst betwistbaar zijn. Dan nog gaat de fotograaf verliezen omdat het verkoper vs consument is. De kantonrechter zal desnoods een juridisch argument oprekken om de zaak te kunnen afwijzen (zo gaat het nu eenmaal in de praktijk). Het kan die kantonrechter echt niets schelen dat je daarvoor in cassatie kan gaan (voor appel is het belang te laag).

    En zo niet, dan nog heeft die fotograaf nog steeds de zaak niet gewonnen. Voor een onrechtmatige daad moet er ook sprake zijn van toerekenbare schade. Ik zie zo 1-2-3 geen schade en ook geen toerekenbaarheid. De fotograaf zal daarvoor moeten bewijzen dat hij inkomsten is misgelopen door het plaatsen van de foto op een tweede website. En bewijs om te beginnen maar eens dat die foto ook door de lezer is geplaatst. Lukt dat niet? Eis afgewezen.

    En zet tot slot maar eens een boom op over de hoogte van de schade. Een rechter kan zomaar beslissen dat de fotograaf weliswaar toestemming had moeten geven, maar dat hij deze onder de gegeven omstandigheden niet (kosteloos) kon weigeren. Ok, geen schade dus? Eis afgewezen.

    Er zit in Nederland een enorm gapend gat tussen wat naar materieel recht een inbreuk is en dus niet mag en dus en wat je formeel, dus in de rechtszaal, kan afdwingen.

    Ik vind het dan ook erg jammer Aarnoud, dat je blog vaak zo sterk de focus legt op het materi?le gedeelte van de rechtsvraag. Daarmee maak je het jezelf erg makkelijk. Bovendien was dat hier niet de vraag. De vraag was een “rekening van de fotograaf wegens schending van zijn auteursrecht”, kan dat zomaar?

    Jij geeft vervolgens antwoord op de vraag “zit er auteursrecht op die foto”. Ik hoorde een hele andere, mijn inziens belangrijkere vraag: “kan die fotograaf dit afdwingen?” Naar mijn mening is dat niet erg waarschijnlijk.

  25. Eh.. ok dat had ik gemist, maar 2 AW betreft toch de levering van auteursrechten? De situatie waarin iemand bewust iets cre?ert zonder auteursrecht of met auteursrecht maar met een onbeperkte licentie lijkt me een andere. Bovendien, als de negatieven op de bon staan, heb je je akte.

    En hee, een akte moet ondertekend zijn en bewijs opleveren van de wens tot overdracht. En dat staat allemaal echt niet op die kassabon.

    Ik geloof geen seconde dat een rechter vanuit de gewoonte zal erkennen dat de fotograaf zich verplicht heeft een akte van overdracht van auteursrechten te tekenen. Het is absoluut niet gebruikelijk voor fotografen om auteursrechten af te staan, en ook bij consumenten heerst die opvatting niet. Wel dat ze van alles mogen doen, maar dat is licentierecht en niet auteursrecht.

    Ik dacht dat je net nog zei dat het een onrechtmatige daad was? Dus geen werkelijke proceskosten.

    Daar was ik inderdaad wat te onzorgvuldig. Ik reageerde op jouw “De auteurswet levert hem geen schadeclaim op”. Die is er wel, maar ik had gewoon artikel 27a Auteurswet (“Naast schadevergoeding kan de maker of zijn rechtverkrijgende vorderen…”).

    Ik ken geen vonnissen waarbij consumenten met beroep op argumenten als deze niets hoefden te betalen. Wel vonnissen waarbij argeloze burgers ineens schadeclaims en moesten betalen (zie bv. de Cruijffzaak).

    het frustreert me mateloos, maar rechters werken echt op de manier “er is inbreuk dus er zal wel schade zijn, en die schat ik op 2 maal het normale tarief van deze fotograaf.” Zie ook alhier hoe dat gaat.

    Je hebt zeker een punt dat al die zaken zeer discutabel zijn, maar kantonrechters zijn in mijn ervaring ook weer niet zó makkelijk in consumentenbescherming dat ze automatisch iedere claim afwijzen. De gedachte “auteursrecht verdient bescherming” en “iedereen weet dat foto’s geld kosten” speelt ook een niet onbelangrijke rol.

    Verder zit je hier met een contractueel boetebeding, wat iets heel anders is dan een schadeclaim uit onrechtmatige daad of auteursrechteninbreuk. Als jij afspreekt 3x het normale tarief te betalen bij een extra kopie, dan zal ook de kantonrechter dat toewijzen (eventueel met matigigng natuurlijk als het hem exorbitant voorkomt).

    Of de fotograaf naar de rechter gaat, is inderdaad een goede vraag. Maar “geen zorgen, hij gaat toch niet procederen” vind ik juist geen nuttig antwoord want daar kunnen andere lezers niets mee. Bovendien worden het dan wel heel korte blogjes elke keer.

  26. Ik vind het toch wel jammer dat er de indruk wordt gewekt dat fotografen zich nogal belachelijk opstellen als het gaat om hun rechten. Gisteren heeft een goede vriend van mij ontdekt dat iemand anders honderden van zijn concert foto’s ongevraagd op een weblog heeft gezet. Er staat notabene Copyright op de foto’s. En mag deze fotograaf die op een zeer professionele wijze foto’s maakt, waarvan de gefotografeerde artiesten wél toestemming vragen om zijn foto’s te gebruiken, dan lichtelijk geirriteerd raken als hij ziet dat honderden van zijn foto’s zijn gedownload en geupload zonder zijn toestemming? En mag hij dan alsjeblieft van mening zijn, en dit dan ook vragen aan degene die deze foto’s heeft “gestolen”of deze persoon die foto’s per direct wil verwijderen van dat weblog?

  27. Nanja als hij ziet dat iemand zijn foto’s gebruikt die hij gemaakt heeft dan kan hij die persoon gewoon normaal aanschrijven om daar direct mee te stoppen. Als hij dit niet doet dient hij naar een advocaat te gaan om de vervolg stappen te bespreken.

  28. @30: Ik vind nog wel een verschil tussen foto’s in opdracht laten maken en deze dan voor een ander doel gebruiken en foto’s downloaden en gebruiken.

    Uiteindelijk ben je in het eerste geval waarschijnlijk duurder af omdat je een contract hebt getekend met een boete beding, terwijl men in het tweede geval alleen schade mag claimen. Dit terwijl eigenlijk het tweede een ernstiger probleem is.

    Normaal fotografeer ik als hobby alleen landschappen en dieren. Los daarvan heb ik nu een aantal keren op verzoek een huwelijksrapportage gemaakt en dat is hard werken. Daar willen fotografen graag voor betaald worden. Er zijn echter maar weinig mensen die beseffen dat de negatieven (tegenwoordig photo raw bestanden) niet van hun worden en dat ze de foto’s niet overal maar voor mogen gebruiken. Juist bij een huwelijk hechten mensen daar wel aan en de prijzen zijn zonder daar over te onderhandelen al hoog. Ik heb nu al een aantal huwelijken gezien waarbij er helemaal geen fotograaf werd ingehuurd, dat was te duur. Een aantal familie leden met een digitale camera en ze zijn klaar. En er lopen mensen rond met camera’s en objectieven waar professionals graag mee rond zouden lopen.

    Ik ben bang dat als fotografen vasthouden aan de oude werkwijze deze markt erg voor ze zal krimpen. Ik ben er tot nu toe vrij makkelijk mee geweest. De foto’s blijven van mij, maar ze krijgen een onbeperkte licentie voor eigen gebruik en de raw bestanden indien gewenst. Een trouwfoto zal je niet zo snel terugzien in het smoelenboek van de zaak, maar ik denk niet dat ik er moeilijk over doe. Ik ging er bij het nemen al niet vanuit dat ik een voortdurende inkomsten bron had geschapen.

    Daarnaast heb ik nog mijn werkgever. Die laat een werknemer in loondienst voor het smoelenboek simpele foto’s maken, dat is ook onderdeel van zijn taak. Auteursrecht ligt dan bij de werkgever en hij regelt apart bij ieder gebruik in offertes e.d. nog even portret recht door ons speciefiek iederekeer toestemming te vragen. Worden er meer eisen gesteld dan wordt een fotograaf ingehuurd en heeft men dus niet de auteursrechten.

    En nu zitten we met een project waarbij we portretten nodig hebben die net wat beter zijn dan die standaard kiekjes en de foto’s waarschijnlijk voor verschillende zaken gebruikt gaan worden. Inhuren van een fotograaf zou het einde van dit project betekenen omdat dat economisch niet haalbaar is. Ik vermoed dat ik binnenkort er een taak bij heb op het werk. En dan wel een taak waar ik me voor laat betalen, door het onder werktijd te doen.

    tl;dr Het lijkt erop dat fotografen zich een beetje uit de markt prijzen door niet met de veranderingen mee te gaan.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.