Ja, software kun je kopen!

Software is geen zaak, maar je kunt het toch kopen. Ook als de leverancier het een licentie noemt. Dat bepaalde onze Hoge Raad gisteren in cassatie van een arrest uit 2010. Wel is het arrest beperkt tot standaardsoftware die je voor onbepaalde tijd verkrijgt, dus maatwerkregelingen en tijdelijke licenties zijn en blijven licenties.

De zaak was aangespannen omdat een stuk standaardsoftware niet goed werkte. De licentienemer had daarover geklaagd, en de softwaremaker beriep zich op de wettelijke regel die bepaalt dat je bij een aankoop van een product “binnen bekwame tijd nadat hij dit heeft ontdekt” dit moet melden (art. 7:23 BW), wat de klager dus niet gedaan had. Maar wacht eens even, software (standaard of maatwerk) is toch helemaal geen product? Een product moet voor menselijke beheersing vatbaar zijn (pijn doen als ’t op je voeten valt, zeg maar) en software is dat niet.

De Hoge Raad vindt het echter zinvol om de regels over koop ook door te trekken naar software. De wetgever heeft immers ‘koop’ echt niet specifiek bedoeld voor fysieke zaken. Ook vermogensrechten kun je kopen (art. 7:47 BW), en die zijn ook bepaald niet stoffelijk. Wel moet je dan even kijken in hoeverre het recht rond koop ‘past’ bij dat vermogensrecht.

Meer algemeen rechtvaardigt de Hoge Raad dit standpunt met een erg fijne schop tegen de schenen van de “nee het is slechts een licentie en uw aanspraken op juistheid zijn contractueel uitgesloten”-softwarelicentiegevers:

Deze toepasselijkheid is ook wenselijk omdat de kooptitel een uitgewerkte regeling geeft inzake conformiteit, klachtplicht en verjaring, en omdat met die toepasselijkheid de rechtspositie van de koper wordt versterkt (met name in het geval van consumentenkoop en koop op afstand). In al deze opzichten bestaat geen aanleiding de aanschaf van standaardsoftware te onderscheiden van de koop van zaken en vermogensrechten.

Oftewel, het is de bedoeling dat mensen de regels rond koop kunnen gaan inzetten bij het betrekken van standaardsoftware. Dank u.

Op grond van dit arrest kun je dus bij defecte software net zo goed als bij een defecte auto (sorry, die vergelijking móet gewoon) eisen dat de leverancier tot herstel of vervanging opgaat. En bij consumentensoftware kan dat niet worden uitgesloten of beperkt.

Wel kom je dan meteen uit bij de vraag wannéér sprake is van defecte software. Software moet immers voldoen aan de redelijkerwijs gewekte verwachtingen, en probleemloze software mag je écht niet verwachten.

Arnoud

20 reacties

  1. In dit geval is er echter geen sprake van eigendom of rechthebbende in goedenrechtelijke zin. De HR zegt dan ook expliciet dat het geen oordeel velt over de vraag wat een licentie precies is, wat erg jammer is.

  2. Hoe zit het met de wet kopen op afstand? Die geldt niet in een normale winkel, omdat je daar het product uit kan proberen of beter bestuderen dan als je het koopt via internet of de telefoon. Maar bij software is dat verschil bijna niet aanwezig. Ook in de winkel zie je alleen een dicht doosje met reclame erop. Bij een koffiezet apparaat kan je kijken of de kleur van het apparaat je aanstaat. Succes met de software in de winkel instaleren om te zien of je het pragramma er mooi uit vindt zien .

  3. @Matthijs: Met standaardsoftware worden pakketten bedoeld die door de leverancier “as is”, “one size fits all” worden aangeboden. Daarentegen wordt maatwerk naar specificatie van de klant gemaakt (of aangepast). Vrijwel alles wat je als consument koopt is standaardsoftware.

    Als niet voor het sluiten van de koop bekend is gemaakt dat er een EULA op de software zit (of de verkoper kan deze niet op verzoek overhandigen) dan bindt de EULA de koper niet. (De softwarebakker is wel gebonden aan zijn EULA.) Volgens de algemene regel: Algemene voorwaarden bekend make voor de koop.

    Een logische conclusie uit dit vonnis is dat de uitprobeertermijn bij koop op afstand nu ook van toepassing is op software…

  4. Als het een geld, dan ook het ander; kortom: Houd dat dan in dat je daarmee het recht heb om je licenties weder te verkopen (als je consumenten rechten niet mag beperken, en het mijn eigendom wordt)?

    Zeker in de spellen wereld maar ook elkders kiezen fabrikanten ervoor om dit onmogelijk maken door mijn licentie te koppelen aan een “MijnUitgeversAccount” en ze die weigeren los te koppelen (en daarmee doorverkoop onmogelijk maken)? Microsoft Volume licensing center en Steam zijn wellicht mogelijke voorbeelden.

  5. De Hoge Raad heeft zich over een specifiek soort licentie uitgesproken; wat ik een “gebruiksrecht” zou noemen. Bij aanschaf van een gebruiksrecht op standaardsoftware zijn de regels voor koop van toepassing. Ik zie geen bezwaar tegen het doorverkopen van het gebruiksrecht, als je de software netjes van je computer verwijderd hebt.

    Ik laat volume licentie overeenkomsten even buiten beschouwing, die zijn specifiek voor bedrijven. Ik denk dat je bij software voor consumenten reden voor een klacht hebt als DRM het doorverkopen van software onmogelijk maakt. Je kunt naar de rechter stappen en iemand aanklagen. (Ik kan niet garanderen dat je succes hebt.)

  6. Maar hoe zit het dan bij computerspellen? 9 van de 10 keer zit daar een cd-key bij, en zegt de winkel dus dat retourneren niet mogelijk is, omdat die code maar een keer bruikbaar is. Als je die dus in een webwinkel koopt, dan kan je de webwinkel volgens hen niet terug sturen. Moeten zij hem dan nu wel gaan accepteren en contact op gaan nemen met de producent om die key te laten blokeren? En als ik het me goed herinner kan je niet zomaar dit beperken in de algemene voorwaarden.

  7. @11: ronald, de key, verzegeling, licentiecode, etc. is het probleem van de webwinkel… Moeten zij maar uitzoeken met hun leverancier!

    Ik ben er blij om dat consumentenbescherming ook van toepassing is verklaard op software. De softwarebakkers kunnen beter werk leveren en ook consumentvriendelijkere voorwaarden hanteren. Arnoud mag nu ook de zwarte en grijze lijst pakken en die naast een EULA leggen, kan allemaal nog heel leuk worden!

  8. Wat denken jullie van het volgende? Adobe’s Photoshop CS5.5 heeft meerdere veiligheidslekken. Die hebben ze kunnen verhelpen, maar zit alleen in de betaalde upgrade naar CS6. Wie niet upgradet, raden ze aan om alleen vertrouwde bestanden te openen.

    Is het realistisch om van je klanten te verwachten dat ze alleen hun eigen bestanden openen?

  9. @14, Bram 2: Je kunt naar jouw verkoper van Photoshop stappen en met deze uitspraak in de hand eisen dat zij het veiligheidsgat in CS5.5 verhelpen… Hoeveel tijd (en geld) wil jij besteden om een precedent te scheppen?

  10. @14, 15, 16: Misschien is het mogelijk om een collectieve procedure te starten, maar ik denk dat je weinig kans maakt. Het lijkt mij namelijk niet onredelijk om van gebruikers te verlangen alleen vertrouwde bestanden te openen. Zelfs bij de nieuwste versie van een applicatie (welke dan ook) is dat verstandig.

    Wel kom je dan meteen uit bij de vraag wannéér sprake is van defecte software. Software moet immers voldoen aan de redelijkerwijs gewekte verwachtingen, en probleemloze software mag je écht niet verwachten.

    Dus.

  11. @16: Mogelijk kun je dat verlangen. Zelf denk ik aan een grafisch bureau dat materiaal maakt voor hun klanten op basis van hun huisstijl (aan te leveren als .psd). Die komen er lastiger onderuit. Een conversie via .png of .xcf (Gimp) en terug?

    Edit: die bureaus kopen waarschijnlijk sowieso wel snel CS6.

  12. @18: Conversie via png of xcf gaat niet werken, vooral png mist een hoop features die de meeste psd’s nodig hebben. GIMP zou eventueel kunnen, maar mijn ervaringen daarmee zijn niet heel positief. Ik gebruik zelf GIMP voor bijna alles, maar het openen van PSDs is niet zijn sterkste kant. Ik denk dat je dan de aanleverende partij gewoon moet vertrouwen. Of moet upgraden. Het is trouwens vrij bizar dat de grafische wereld compleet door Adobe ‘locked-in’ is. Dan geef je zo’n bedrijf ook de macht om met dit soort dingen weg te komen. PhotoShop en PSD zijn de de facto standaarden. Er is IMO urgente behoefte aan een open standaard zodat de keuze van de software niet meer van het bestandsformaat afhangt. En volgens mij worden bij opleidingen grafisch design (oid) ook alleen maar PhotoShop en InDesign gebruikt. Dat is toch bizar, dat een studie één specifiek softwarepakket leert aan zijn studenten? (wmb kun je het dan beter een cursus noemen)

  13. Hoe zit dat dan met bv streaming van films of muziek? Neem aan dat je het recht koopt om de film of het liedje te streamen… wanneer is er dan ‘geleverd’? Stel dat je bij Spotify een tegoed koopt om liedjes mee te luisteren: heeft Spotify dan aan haar verplichting voldaan door jou toegang te geven tot dat tegoed of pas als je daar ook daadwerkelijk gebruik van hebt gemaakt? Lijkt me in dat geval lastig te specificeren / bij te houden welke betaling betrekking heeft op welke ‘afname’, als je bv top-ups kan doen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.