Mag je cameratoezicht op de openbare weg richten?

Een veelgestelde vraag in de categorie cameratoezicht: mag je de openbare weg filmen met een vaste camera? Menig buurman blijkt camera’s op te hangen om de auto te filmen of het gemeenschappelijke achterpad te bewaken. Of om de buren te pesten.

Bij cameratoezicht spelen er twee wetten. Allereerst heb je het wetboek van strafrecht: het filmen met een aangebrachte camera is strafbaar tenzij dit duidelijk is aangekondigd (art. 441b Strafrecht). Dat wetsartikel geldt overal in de openbare ruimte, dus net zo goed voor een particulier die de stoep voor zijn deur filmt net zo goed als voor de exploitant van een bedrijventerrein die zo dertig panden en een parkeerterrein wil bewaken.

De eerste stap is dus zorgen dat je camera óf duidelijk zichtbaar is opgehangen, óf dat er een duidelijk bordje hangt (leesbaar voordat je in beeld bent) zodat mensen weten waar ze aan toe zijn. Beiden zullen niet meevallen als je de openbare weg gaat filmen, maar in theorie is hieraan te voldoen.

Lastiger is de Wet bescherming persoonsgegevens. Wie camerabeelden vastlegt (in digitaal, doorzoekbaar formaat) valt daarmee onder de Wbp. En deze heeft als hoofdregel dat je alleen persoonsgegevens (camerabeelden) mag vergaren en gebruiken als dat noodzakelijk is voor het door jou beoogde doel. Als dat doel beveiliging is van je eigendommen, dan mag je uiteraard alleen je eigendommen filmen en de onvermijdelijk daarbij in beeld komende omgeving. De openbare weg kán onvermijdelijk deel zijn van die omgeving (de auto die voor de deur bij de stoep staat) maar verder dan dat mag je niet gaan.

En dáár is volgens mij de hele discussie op gebaseerd of je de openbare weg mag filmen. Op zich niet dus, tenzij je een goed doel weet waarom het wel mag én het filmen van de openbare weg daarvoor noodzakelijk is. Ik kan er -behalve beveiliging dus- geen bedenken.

Wel vraag ik me nu af wat ik moet denken van artikel 2 sub 2 Wbp: “Deze wet is niet van toepassing op verwerking van persoonsgegevens: ten behoeve van activiteiten met uitsluitend persoonlijke of huishoudelijke doeleinden”. Idee hierachter is dat je een privépersoon niet moet lastigvallen als ‘ie bijvoorbeeld een online adresboek aanlegt voor zijn privécorrespondentie.

Maar wie filmt voor uitsluitend zijn persoonlijke/huishoudelijke beveiligingsdoeleinden, zou langs dit artikel óók buiten de Wbp kunnen komen te staan. En dat zou betekenen dat particulieren dus cameratoezicht mogen toepassen op de openbare weg, maar bedrijven niet. Dat klopt ergens niet helemaal maar het tegenargument kan ik niet bedenken..

Arnoud

29 reacties

    1. Een camerabeeld opgenomen op de openbare weg valt onder persoonsgegevens, omdat mensen te herkennen zijn aan fysieke kenmerken. Daarom valt het onder de regels van de bescherming van persoonsgegevens, redeneert het Europese Hof. Er zijn wel uitzonderingen, zo staat te lezen in de uitspraak. Als iemand zijn eigendom, gezondheid of leven beveiligt door de camera op de openbare weg te richten, is dat wel toegestaan.

  1. @Willem #1 Tenzij je je oprit hebt afgeschermd met een hek, haag of slagboom valt deze voor zover ik weet gewoon onder de openbare weg.

    Waar ik wel benieuwd naar ben is of de kwaliteit van de camera nog van invloed kan zijn op de WBP. Als je een camera uit het jaar 0 ophangt heb je 3 pixels per persoon, en is iemand niet direct en uniek te herkennen. Hang je echter een futuristische HD+ camera op dan kan je tot in hoog detail inzoomen op bepaalde facetten van een persoon. Ook zou je dan heel goed een ras kunnen afleiden aan de opgeslagen videobeelden. En dat zijn dingen waar de WBP extra strict in is?

  2. Ik heb een kleine HD camera achter de voorruitspiegel in mijn auto, die filmt wat er voor mij gebeurt tijdens het autorijden. Handig als ik betrokken raak bij een ongeluk maar mag ik die beelden op Dumpert plaatsen als ik een hufterige chauffeur voor mij heb die aan het bumperkleven is, te hard rijdt en door rood rijdt, zoals de beelden uit Wegmisbruikers en Blik op de Weg?

    Mag ik de beelden van die camera ook online plaatsen als ik als passagier met 300 KM/U over de A7 rijd, waarbij mijn snelheid duidelijk in beeld komt? Okay, de bestuurder/eigenaar kan zijn rijbewijs kwijtraken op basis van die beelden, zoals deze belg, maar heeft het daarnaast nog andere gevolgen?

  3. Volgens mij kun je in plaats van een bordje ook gewoon een poort neerzetten die altijd open staat. Met verder een (lage) heg om je tuin heen. Dat is namelijk een kenteeken (sic!) dat het een afgebakend gebied betreft. Maar ik vraag mij dan af wat er dan in de volgende situatie geldt: een huis wordt al meer dan 15 jaar bewoond door een uiterst gastvrij gezin waarbij de buren continu door de tuin lopen naar de andere buren en er zo een modderpad is ontstaan dwars door de tuin van de ene buur naar de andere buur. Het huis wordt verkocht en de nieuwe eigenaar wil niet meer dat de buren door zijn tuin heen lopen. Maar is dat pad nu ondertussen niet een openbare weg geworden? 🙂

    Overigens, als een oprit opeens tot openbare weg is bestempeld, wie moet hem dan onderhouden?

  4. @Willem: Dat kan wel, maar je moet ze eerst sommeren weg te gaan. Ze plegen namelijk pas erfvredebreuk als ze willens en wetens weigeren weg te gaan terwijl de eigenaar ze er niet meer wil. En die wil moet jij dus als eigenaar eerst uiten. Sterker nog je moet ze twéé keer sommeren: eerst om ze duidelijk te maken dat ze er niet meer mogen zijn, en dan nog een keer om ze te kunnen pakken op het “weigeren weg te gaan terwijl ze weten”. Ja, vind ik ook bizar.

    Een bordje helpt hierbij omdat het bewijs oplevert dat mensen al vanaf moment 0 wisten dat ze er niet mochten zijn. Maar liefst wel in combinatie met een hek of zo, want anders kun je makkelijk zeggen het bordje gemist te hebben.

    @Wim: “Openbare weg” betekent niet dat het niet meer je eigendom is. Dus jij moet hem nog steeds onderhouden.

  5. @Wim #7

    “Voor de beantwoording van de vraag of een particulier terrein (…) als een voor het openbaar verkeer openstaande weg (…) moet worden aangemerkt, is niet zonder meer doorslaggevend de (…) omstandigheid dat er geen feitelijke belemmeringen bestaan om het terrein te betreden. Beslissend is of het terrein feitelijk voor het openbaar verkeer openstaat en daarvoor zijn mede van belang de verdere feitelijke omstandigheden, zoals of door de rechthebbende(n) wordt geduld dat het algemene verkeer gebruik maakt van het terrein.”
    HR 8-4-1997/602-96 De buren dulden lijkt me een te beperkte groep om te spreken van ‘het algemene verkeer’.

    Overigens, als een oprit opeens tot openbare weg is bestempeld, wie moet hem dan onderhouden?

    Gewoon, de eigenaar. Net als altijd eigenlijk 🙂

  6. Ik denk dat die wetgeving vooral voor bedrijven-terreinen wel vervelend kunnen zijn. Ik denk daarbij aan een parkeerterrein met een groenstrook eromheen, waar een pad doorheen is gelopen omdat veel bezoekers gewoon dwars door het groen heen lopen in plaats van netjes om het groen heen. Je krijgt dan snel dergelijke “extra paden”.

    Dan toch een ander punt. Mijn oprit, dus ik kan hem wegens onderhoud afsluiten, toch. (En dan een emmertje sop erover gooien en klaar.) Ik zou dus iemand van mijn oprit kunnen wegsturen omdat ik op dat moment onderhoud ga plegen. Of moet ik tijdens onderhoud nog steeds vrije doorgang verlenen? Mag ik mijn oprit eigenlijk wel afbreken? 🙂

  7. Ten aanzien van je laatste alinea: ik denk dat je de uitzondering voor “activiteiten met uitsluitend persoonlijke of huishoudelijke doeleinden” iets te ver doortrekt. Immers met het richten van een camera op de openbare weg raak je aan de rechten van andere mensen, zeg buren, welke rechten door de Wbp beschermd worden. Uitsluitend persoonlijk of huishoudelijk is precies dát, ga je naar ‘buiten’ dan is m.i. de Wbp gewoon van toepassing.

    1. Dat je raakt aan andermans rechten geldt bij íedere verwerking van persoonsgegevens. Het adresboek in mijn privételefoon bevat jouw naam en telefoonnummer, dat is een verwerking van je persoonsgegevens en dús raakt dat aan jouw Wbp-rechten. Waarom is die verwerking dan wél persoonlijk/huishoudelijk en die verwerking met mijn camera niet?

      De Wbp kent de term ‘buiten’ niet, buiten wie of wat?

  8. @ Andries, enig kennis van historie geeft mij het beeld dat dergelijke vergelijkingen zeer zeker ongegrond zijn, zeker als je kijkt naar het doel waar je deze gegevens voor vergaard. Als ze überhaupt ooit wel gegrond geweest zijn. Om terug te komen op het punt camera toezicht op openbare weg/gebieden kijk ik dus ook naar gebeurtenissen uit het verleden, maar ook recente gebeurtenissen bevestigen voor mij zeker dat openbaar cameratoezicht een zeer positieve invloed kan hebben op de veiligheid van onze maatschappij. Mocht er in de nabije toekomst weer eens een referendum komen aangaande de aanwezigheid van camera’s t.b.v. openbare orde & veiligheid zal ik zeer zeker een positieve stem uitbrengen. Waarom? Het werkt ook preventief, en mocht het nodig zijn kan er gebruik gemaakt worden van de beelden om bepaalde feiten en omstandigheden te herleiden om bij te dragen aan ons rechtssysteem. Our Cornerstone of Society waaraan vandaag de dag aan getornd wordt door b.v. Terrorisme. Het is maar een voorbeeld, maar wel degelijk realiteit!

  9. Hallo lezers, allemaal angst en onzin. Film gewoon wat je wikt. Als er iets gebeurt en jij hebt het op film staan dan is iedereen je dankbaar of het officieel nou wel echt mocht of nou net misschien weer niet. Wat te denken van al die dummy camera’s. Wat moet een mens daar mee? Bordje er bij “U wordt misschien gefilmd maar misschien ook wel niet???.

    Het is eigenlijk heel simpel. Het hele gedoe rond dat filmen heeft geen politieprioriteit en is ook al lang niet meer handhaafbaar. Kortom, de kans dat er een aangifte tegen je komt en de kans dat daar een veroordeling uitrolt is echt vreeeeeselijk minimaal. De kans dat een boef wel gepakt wordt in plaats van vrijuit te gaan is zeeeeeeeer aanzienlijk.

    Gewoon doen dus.

    1. Je reactie is al even geleden, dus hoop dat t nog aanomt. 😉 Zou je me kunnen vertellen hoe je dat gedaan hebt? Ik zit zelf ook aan zoiets te denken namelijk? Ben erg benieuwd wat voor camera en hoe je dat gebouw hebt.

      Groetjes

  10. Mijn buurman heeft een camera achte op schuur hangen dus boven openbare weg , hij zeg ik film alleen mijn poort , maar zet wel elke keer auto bij ons neer , ik heb nu gevoel als ik poort uit loop dat hij alles kan volgen niet prettig dus , heeft ook geen bordje er hangen . Vind gewoon niet kunnen alla als je je eigen auto wilt filmen best maar richt dan camera niet op gebied van buren . mag dat zomaar???

    1. @Natalie:

      Zoals ik heb begrepen van dit artikel (en het gerelateerde artikel Cameratoezicht, filmen en fotograferen van mensen) geldt artikel 441b WvS. Als je een stuk openbare weg filmt dan moet dat duidelijk kenbaar worden gemaakt aan voorbijgangers nog vóórdat deze in beeld komen. Het is dus verboden om onaangekondigd (oftewel “heimelijk”) te filmen. Een bordje hoeft volgens mij niet per-se op te hangen, maar dan moet het cameratoezicht wel op een andere manier duidelijk zijn aangekondigd, bijvoorbeeld doordat de camera zelf heel duidelijk zichtbaar en opvallend is opgehangen en bv. ook een TV-schermpje waarop het camerabeeld wordt getoond (zoals je soms in winkels bij de entree ziet). Ik zou het persoonlijk wel erg onverstandig vinden om een camera zonder aankondiging op te hangen. Ikzelf zou er het liefst alles aan doen om duidelijk te maken dat er een camera hangt, bijvoorbeeld door een enorm bord van 1 bij 1,5 meter groot op mijn gevel te hangen als daar plaats voor zou zijn. (Maar het zou kunnen zijn, dat mijn gemeente daar vergunningtechnische bezwaren bij heeft…)

      Verder mag volgens mij hooguit een beperkt stuk openbare weg worden gefilmd als dat onvermijdelijk is en voor zover dat noodzakelijk is voor het doel ervan. Het is volgens mij niet zomaar toegestaan om een stuk van de openbare weg voor andermans woning te filmen, tenzij daar een heel goede reden voor is. Bijvoorbeeld als het een heel lastige hoek is en er geen andere mogelijkheden zijn voor voldoende cameratoezicht. Maar het toezicht op de openbare weg is in beginsel voorbehouden aan de gemeente en de politie.

      Parkeren. Hmmm. Met betrekking tot parkeren moet ik zeggen, dat dat volgens mij best vaak een punt van “overlast” is, ook bij mij in de straat. Met inachtneming van de algemene verkeersregels en met uitzondering van eventuele beperkende plaatselijke verkeersbepalingen mag iedereen diens auto overal parkeren op de openbare weg. Het is niet mogelijk om zomaar een stuk openbare weg (bijvoorbeeld de ruimte voor iemands woning) “op te eisen” en zeggen dat daar niemand mag parkeren behalve die persoon zelf en/of diens familie c.q. medebewoners. Ook ikzelf zou bijvoorbeeld ongestraft mijn auto dagelijks bij iemand anders voor de deur mogen zetten, als het wel maar openbare ruimte betreft. Zelfs als mijn auto zo’n enorme Amerikaanse pick-up truck of een bestelbusje zou zijn, dat het hele uitzicht van die woning naar buiten zou ontnemen. Daar is verder helemaal niets aan te doen. En zelfs als iemand een eigen oprit zou hebben waar diens auto zou kunnen neerzetten, dan is er geen verplichting om de auto daar ook te parkeren; ook dan mag de auto nog steeds op de openbare weg worden geparkeerd. En het zou allemaal nog veel erger zijn als iemand meerdere (personen)auto’s of lichte bestelbusjes zou aanschaffen, ook al zou daar nauwelijks in worden gereden. Zolang die auto’s maar zijn verzekerd, gekeurd (APK), er belasting over is/wordt betaald en de omgeving niet vervuilen (door lekkages e.d.) is er volgens mij in principe helemaal niets aan de hand, ook al blijven ze gedurende langere tijd op dezelfde plek staan…

      Enfin, als je je aangetast voelt in je privacy met betrekking tot de camerabewaking van je buurman, dan kun je het beste contact opnemen met de politie en/of het juridisch loket. Deze instanties kunnen je wellicht veel gerichter adviseren over de situatie en de omstandigheden.

      Veel succes.

  11. @Arnoud

    Ik ben een ICT’er (specifieker: ontwerper en ontwikkelaar van geautomatiseerde bedrijfskritische line-of-business maatwerksystemen) en heb een nogal abstracte en analytische kijk op de zaken (en soms zelfs ook op mensen), en dat kan soms voor enige ruis (lees: verwarring) zorgen. Desondanks wil ik graag onderstaande vraag stellen met betrekking tot uw laatste alinea. Ik hoop dat het hieronder gestelde in zijn afstandelijkheid en abstractie niet al te aanstootgevend is; mijn bedoelingen zijn absoluut niet slecht; ik probeer alleen open van geest te zijn en te blijven.

    Waarom zou art 2 lid 2 van de Wbp niet van toepassing zijn op bedrijven, maar wel op particulieren? Ik zie het onderscheid even niet. Is er misschien ergens wettelijk bepaald dat “persoonlijke en huishoudelijke doeleinden” zoals gesteld in art 2 lid 2 Wbp alleen betrekking heeft op particulieren en niet op bedrijven? Waar en hoe zijn deze grenzen tussen particulieren en bedrijven (of tussen natuurlijke personen en rechtspersonen) vastgelegd? (Mijn excuses als dit elders in de Wbp is gedefinieerd; ik heb deze niet geheel gelezen.)

    Ik beschouw een organisatie hier even in zijn meest elementaire vorm: een groep samenwerkende mensen om zodoende een gezamenlijk doel te verwezenlijken. Het begrip organisatie omvat dus niet alleen bedrijven, maar ook verenigingen, stichtingen e.d. (Een complete natie is wellicht ook op te vatten als een soort organisatie, met diens regering als bestuur. ;))

    Een organisatie (al of niet in de vorm van een rechtsPERSOON) heeft ook vaak een HUISHOUDELIJK reglement. Waarom zouden algemene belangen van de medewerkers van een organisatie niet kunnen worden opgevat als een persoonlijk belang van die organisatie als rechtspersoon zelf? Waarom zou een persoonlijk doeleinde van de organisatie als rechtspersoon (in de vorm van de bescherming van diens eigendommen en medewerkers) dan niet onder art 2 lid 2 van de Wbp kunnen vallen?

    In tegenstelling hierop: waarom zou een huishouden niet kunnen worden opgevat als een organisatie? Het is toch ook een samenwerkingsverband van meerdere personen? (Tenzij het gaat om een eenpersoons huishouden, maar snap ik niet zo goed waarom een eenmanszaak of ZZP’er dan toch als een bedrijf, en daarmee ook impliciet als een organisatie, wordt beschouwd.) En er zijn vast ook hele mooie, creatieve en filosofische formuleringen op te stellen voor de te verwezenlijken doelen van een huishouden. Waarom is art 2 lid 2 dan mogelijk wel van toepassing op het gezinsleven c.q. het particuliere huishouden, maar niet op het bedrijfsleven?

    Zijn er in deze vervagende contexten van particulieren en bedrijven, van eenmanszaken en naties, dan eigenlijk nog wel andere belangen dan uitsluitend “persoonlijke” belangen? Heeft de Wbp op grond van diens art 2 lid 2 dan nog wel enige inhoudelijke betekenis?

    Dus nogmaals: waar liggen nu eigenlijk vanuit het oogpunt van art 2 lid 2 van de Wbp de grenzen tussen particulieren en bedrijven aangaande de toepasselijkheid van “persoonlijke of huishoudelijke doeleinden” en hoe solide zijn die grenzen?

    Bij voorbaat hartelijk dank voor de aandacht. En nogmaals excuses voor de eventuele verwarring.

  12. Ik wil een camera plaatsen om een persoon die al een jaar lang op de voordeur van mijn winkel (iedere keer opdezelfde plaats) kauwgom plakt. Mag ik zelf een camera plaatsen om deze persoon te vatten zonder dat ik een wettelijke recht overschrijd?. De winkelstraat kan je met auto betreden waar men links van hun kunnen parkeren en rechts is de stoep en daaraan is mijn zaak verbonden.

  13. Een camerabeeld opgenomen op de openbare weg valt onder persoonsgegevens, omdat mensen te herkennen zijn aan fysieke kenmerken. Daarom valt het onder de regels van de bescherming van persoonsgegevens, redeneert het Hof. Er zijn wel uitzonderingen, zo staat te lezen in de uitspraak. Als iemand zijn eigendom, gezondheid of leven beveiligt door de camera op de openbare weg te richten, is dat wel toegestaan.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.