Mag de politie een nepvuurwerkwinkel opzetten of is dat uitlokking?

taskforce-vuurwerkbommenWeet u nog, de Taskforce Opsporing Vuurwerkbommenmakers? Vuurwerkkopers dachten dat ze online vuurwerk bestelden in Polen. Maar in werkelijkheid hadden ze te maken met websites van de Taskforce Opsporing Vuurwerkbommenmakers, zo geeft de Taskforce nu toe aan de NOS. Ik zat me al af te vragen hoe men in vredesnaam die gegevens te pakken kon krijgen (e-mail onderscheppen? banken vorderen?) maar het was dus een nepshop (goeie, Bram!). Dus dan pak ik gelijk door: mag dat wel, zo’n nepvuurwerkwinkel? Of is dat uitlokking?

Van uitlokking is in ons strafrecht sprake als je iemand op andere gedachten brengt, hem overhaalt het strafbare feit te plegen terwijl hij dat zelf niet van plan was. In het lokfiets-arrest bepaalde de Hoge Raad dat je iemand niet uitlokt door een onafgesloten fiets neer te zetten op een plek waar vaak fietsen steelt. Een fiets is een fiets, en de dief kiest er nog altijd zelf voor om die te stelen. Zou een agent na het plaatsen naar een stel junks toegaan en zeggen “hee daar staat me een mooie fiets, en onafgesloten ook nog”, dan wordt het al twijfelachtiger. En is het de duurste racefiets met gouden kettingen en ingebouwde radio die je kunt vinden, dan lijkt het me ook niet te kunnen.

In deze situatie is dus een lokwebwinkel opgezet, die te koop staand vuurwerk adverteerde maar in werkelijkheid persoonsgegevens verzamelde. Kopers werden vervolgens aangeschreven en gewaarschuwd. In de politiereactie bij het NOS-bericht wordt zorgvuldig om de vraag heen gedanst of dit privacytechnisch wel mag, qua Wbp en Wet politiegegevens zeg maar. Want het verzamelen is gedaan door een stichting (en die mag meer dan de politie) maar wel in sámenwerking met de politie (en dan val je ook als burger toch al snel onder de politieverantwoordelijkheid). Maar dat even terzijde, want ik vind de uitlokvraag veel interessanter.

Je kunt natuurlijk zeggen, winkel is winkel net als fiets is fiets. Je kiest er zelf voor om ergens illegaal vuurwerk te gaan kopen. Maar: is dat wel zo? Een winkel moet, om gevonden te worden, wel reclame maken. En de definitie van reclame, “iemand overhalen iets te kopen bij jou”, past best wel bij “iemand overhalen een strafbaar feit te begaan”.

Natuurlijk, hij was al van plan om vuurwerk te kopen dus écht andere gedachten zijn het niet. Als ze nu hadden geadverteerd op trefwoord ‘furby’ en dan “Vergeet dat stomme beest, koop een Megahyperknaller van 180 decibel en verras uw buren”, ja dan had ik het wel uitlokking genoemd.

Maar was deze koper ook van plan om illegaal vuurwerk te kopen? Daarvoor zou je de advertenties en de webshop moeten weten, en die blijken niet meer te achterhalen. (Wie heeft ze nog?) Dat kan best eens subtiel zijn. Als ik zoek naar sterretjes of simpele pijlen en ik zie allemaal advertenties voor die Megahyperknaller, word ik dan uitgelokt dat illegaal stuk vuurwerk te kopen?

Arnoud

28 reacties

  1. Juridisch natuurlijk een interessante vraag maar in dit concrete geval. Waarom zou de politie het niet mogen? De bestellers werden niet vervolgd en laten we er maar vanuit gaan dat de gegevens van de overtreders gewoon vernietigd zijn. Is er dan nog steeds een reden waarom het niet zou mogen? En wat zou dan de consequentie zijn als de politie het wel doet?

    Normaal gesproken word de verdachte dan naar huis gestuurd of krijgt een flinke strafvermindering. Maar in dit geval is er geen verdachte en geen (mogelijke) straf?

    1. Juridisch natuurlijk een interessante vraag maar in dit concrete geval. Waarom zou de politie het niet mogen? De bestellers werden niet vervolgd en laten we er maar vanuit gaan dat de gegevens van de `overtreders` gewoon vernietigd zijn. Is er dan nog steeds een reden waarom het niet zou mogen? En wat zou dan de consequentie zijn als de politie het wel doet? Normaal gesproken word de verdachte dan naar huis gestuurd of krijgt een flinke strafvermindering. Maar in dit geval is er geen verdachte en geen (mogelijke) straf?

      Inderdaad. Zo te zien wordt er niet vervolgd. En dan lijkt me de vraag of iets uitlokking is minder relevant. Maar… Stel, agent Flapoor gaat naar de ouders van de besteller en haalt daar verhaal ‘Weet u wel wat u zoontje heeft gekocht op het internet???’ Vervolgens krijgt het zoontje een preek. Dat kun je wel wenselijk vinden en maatschappelijk verantwoord maar mag je dat wel doen vanuit de gekozen constructie.

    2. Koop hier uw vuurwerk! Is al adverteren. Zeker als er dan ook bij wordt gezegd dat het goedkoop is of gegarandeerd de hardste klapper is.

      Dat het uitlokking is lijkt mij duidelijk. Er wordt immers een situatie gecreëerd waarin de “consument” een makkelijke en goedkope manier krijgt voorgeschoteld om de wet te overtreden. Verder ben ik erg nieuwsschierig wat er met de verzamelde data is gebeurt want het zou mij dus niet verbazen dat de mensen die in gingen op dit AANBOD!!! Nu ook gelijk in een database staan en hier wel degelijk in de toekomst gebruik van gemaakt gaat worden. Dat er nu niet vervolgd wordt is logisch maar dat er harder gestraft wordt wanneer deze persoon weer met justitie in aanraking komt vanwege vuurwerk is een inkoppertje lijkt me. Daarnaast is ook het neerzetten van een fiets met als doel deze gestolen laten worden of een minderjarige leren hoe alcohol te bestellen uitlokking in mijn ogen. Er wordt immers gelegenheid gecreëerd.

        1. Op tweakers.net heeft user SPT een aantal reactie gegeven over consumentenrecht e.d. in dit verband (https://tweakers.net/nieuws/93198/politie-gebruikte-nep-webwinkels-om-kopers-zwaar-vuurwerk-op-te-sporen.html). Kort stelt hij (in meerdere reacties): “Van nietigheid is alleen sprake als Nederlandse consumenten in Nederland illegaal vuurwerk proberen te kopen bij deze webwinkel, zie mijn eerste post. Als iemand uit een land waar dit vuurwerk legaal is een aankoop doet, valt hem of haar echter niets te verwijten en is de overeenkomst niet strijdig met de wet.” en “Het daadwerkelijke probleem zit hem in een aantal forse overtredingen van Europees consumentenrecht. Bedrijven zijn wettelijk verplicht het land waarin ze zijn gevestigd duidelijk op de site te vermelden. Volgens http://www.xplosiv.pl/page/contact is het bedrijf gevestigd in Polen, terwijl het daadwerkelijk in Nederland is gevestigd. Dit is bij wet verboden. Volgens de Wet Oneerlijke Handelspraktijken (OHP) is het daarnaast verboden consumenten te misleiden door producten aan te bieden die niet daadwerkelijk beschikbaar zijn. Als ze het vuurwerk vanuit Nederland en op de Nederlandse markt zouden aanbieden was dit geen probleem: doordat uitvoering in Nederland illegaal is wordt het contract automatisch nietig (het wordt geacht nooit bestaan te hebben). Nu de hele Europese markt wordt bedient zijn gesloten contracten echter gewoon rechtsgeldig.” Dit onderbouwt hij ook met verwijzingen naar het BW. @Arnoud: heeft hij hier een punt?

          1. Een overeenkomst tussen een Pool en zo’n webshop is inderdaad gewoon rechtsgeldig (naar Pools recht). Maar daarmee is een overeenkomst met een Nederlander niet alsnog óók rechtsgeldig. Deze wordt naar Nederlands (consumenten-)recht beoordeeld en dan kom je toch bij de nietigheid ex 3:40 BW uit.

            Het probleem met die overtredingen zie ik niet zo, pragmatisch gezien. Ik kan me niet voorstellen dat de Consumentenautoriteit handhavend gaat optreden nu bekend is dat het een nepactie is en de sites gesloten zijn ook.

            1. Wordt de gehele koop dan geacht niet tot stand gekomen te zijn, of is slechts het afleververzoek, het ‘gewenst bezorgadres’-deel ervan onwettig en nietig? Een Nederlander mag deze producten in Polen immers gewoon kopen en er daar ook fysiek over beschikken: er mag wel in Polen (en diverse andere EU-lidstaten) afgehaald, maar niet naar Nederland verzonden in Nederland ontvangen worden.

              1. Nietig wil zeggen dat de koopovereenkomst geacht wordt nooit te hebben bestaan. De Nederlander kan dus geen levering afdwingen, want dit mag je niet kopen onder Nederlands recht. Was hij fysiek naar Polen gereden dan was de koop onder Pools recht geschied en dan had hij levering naar Pools recht kunnen afdwingen. Maar koop je bij een webwinkel dan geldt jouw lokale recht, niet het recht van waar de site staat.

        2. Voor mij blijft het interessanter of de Politie zelf een strafbaar feit heeft gepleegd door ‘illegaal vuurwerk’ te ‘verkopen’. Ik neem aan dat de nietigheid van de overeenkomst niet maakt dat er geen strafbaar feit is gepleegd. Want dan zou iedere drugdealer wel kunnen zeggen, ‘ik heb geen drugs verkocht, want dat is illegaal en dus is de verkoopovereenkomst van mijn levering bij deze nietig’.

  2. Een verschil met de andere varianten van de lokmethode is dat de webshop waarbij besteld werd niet echt over vuurwerk beschikt en er dus niet daadwerkelijk werd overgegaan tot importeren van vuurwerk, terwijl in het geval van de lokfiets de fiets echt werd gestolen. Maakt dat een verschil voor de strafbaarheid?

    Met andere woorden: is het strafbaar om een poging te doen illegaal vuurwerk te importeren?

    1. Een poging tot het plegen va een misdrijf is strafbaar. Een poging tot het begaan van een overtreding niet.

      Het is me niet helemaal duidelijk waar nu precies de grenzen liggen. Maar ik zie dat afsteken van vuuwerk buiten de toegestane tijden een overtreding is, net als het voorhanden hebben van dat spul. Een bom maken is een misdrijf. Dus wie vuurwerk inkoopt met het doel daar een vuurwerkbom van te maken, is strafbaar als ie dat bij deze site doet. Wie als enige plan had daar op Oudjaarsavond lekker mee te knallen, is niet strafbaar.

      1. Kennelijk is het importeren in ieder geval verboden onder 1.2.2 Vwb (Vuurwerk binnen het grondgebied van Nederland brengen). Ik krijg de indruk gezien de lage straf dat dat geen misdrijf is.

        Kan illegaal vuurwerk worden gezien als munitie? Wellicht is de import daarvan wel een misdrijf. Blijft nog over: de postpode in gevaar brengen. Strafbaar? Misdrijf?

        1. Gevonden: de Wet op de economische delicten, Titel I, artikel 2:

          De economische delicten, bedoeld in artikel 1, onder 1° en 2°, en artikel 1a, onder 1° en 2°, zijn misdrijven, voor zover zij opzettelijk zijn begaan; voor zover deze economische delicten geen misdrijven zijn, zijn zij overtredingen.

          Zie ECLI:NL:RBASS:2011:BR3885:

          Overtreding van een voorschrift, gesteld krachtens artikel 9.2.2.1 van de Wet Milieubeheer, opzettelijk begaan, meermalen gepleegd,

          strafbaar gesteld bij artikel 1a juncto artikel 6 van de Wet op de economische delicten.

  3. Tja, lijkt me toch een moeilijk verhaal vol te houden dat het ‘vrije beweging’ is als je bijvoorbeeld gratis verzendkosten, kortingen of aanbiedingen op de site heb staan. Geen idee of ze dat gedaan hebben, maar lijkt me moeilijk een webshop te maken zonder enige reclame uitingen te doen.

    Lijkt me dat de zaak beide kanten op kan vallen. Waarschijnlijk is het daarom in alle gevallen bij een waarschuwing gebleven, denk niet dat ze staan te springen het bij de rechter te laten toetsen. Aan de andere kant: heeft de rechter de laatste jaren ooit een lokmiddel teruggefloten?

    1. Aan de andere kant: heeft de rechter de laatste jaren ooit een lokmiddel teruggefloten?

      De meeste (alle?) rechtspraak gaat over het uitlokken door de politie. Dat ligt hier kennelijk iets anders.

      Vergeet niet dat uitlokken van een strafbaar feit zelf ook een strafbaar feit is. En als we ervan uitgaan dat stichting VeiligheidNL de webshops op eigen titel runt, kan dit project hun nog duur komen te staan. Als iemand aangifte doet, natuurlijk.

      1. Uitlokking in die zin lijkt me bij een verkoper niet van toepassing. Gelegenheid verschaffen in de zin van artikel 47 Sr wordt volgens mij meer in de trant gezien van: “Goh, ik werk bij de Mediamarkt als beveiliging, als jij nou ff twee gloednieuwe ipods in je zak steekt dan doe ik alsof ik niks heb gezien”

        Maar zelfs dan: Bij Private partijen die in samenwerking met politie of op aanwijzing van de politie opsporingsactiviteiten verrichten dien je deze aan de politie toe te rekenen. In het arrest wat mij te binnen schiet betrof het een opsporingsactie die voor een private persoon legaal was (een telefoontap op haar eigen lijn) maar op advies en met aanwijzingen van de politie was opgezet. Leidde daardoor alsnog tot vormfout. Zou kunnen zeggen dat het ook de andere kant op werkt.

        En misschien nog proberen te zeggen dat het een ambtelijk bevel betrof?

        1. Ik verneem uit de berichtgeving dat volgens de “Taskforce” meerdere echte oosteuropese webwinkels uit ‘eigen beweging’ levering aan Nederlandse klanten hebben stopgezet. Nu heb ik het vermoeden dat dat gebeurd is nadat zij een boze brief hebben ontvangen van de “Taskforce”, die niet schromen hun connectie met de Nederlandse politie te vermelden. Dat lijkt mij een uitstekend drukmiddel.

          Dit lijkt me anders dan de lokfiets; nu wordt niet alleen de fiets zonder slot achtergelaten, maar eveneens worden extra zware sloten op de andere fietsen gezet.

          Daartegenover kunnen we zetten dat kennelijk niet alle echte webshops levering aan Nederlandse klanten hebben stopgezet.

          Al met al vind ik het toch wel op het randje.

  4. , die te koop staand vuurwerk adverteerde

    Adverteren lijkt het me pas als ze ook advertenties op een andere site zouden hebben geplaatst. Je (illegale) aanbod op een site zetten (en die door Google laten indexeren) is geen adverteren maar is slechts het tonen van de koopwaar en daarbij eventueel doen van een aanbieding.

    Het zichtbaar neerleggen van een iphone in een auto is ook geen adverteren maar is wel een valide lokmiddel.

  5. Het is heel lastig voor de mensen die wel gewoon legaal een vuurwerk shop hebben het vertrouwen in een webshop gaat dan zakken. Niet iedereen weet wat legaal en illegaal vuurwerk is een goede webshop werkt alleen met legale producten uiteraard . Door een lok webshop te openen weten mensen niet meer waar ze aan toe zijn en wat wel en niet mag.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.