Tom Kabinet mag voorlopig tweedehands ebooks blijven verkopen

scanbook.pngDe verkoop van tweedehands ebooks door de Nederlandse website TomKabinet.nl is niet evident illegaal. Dat vonniste de Amsterdamse rechter gisteren. De site had een rechtszaak aan de broek gekregen van het Nederlands Uitgeversverbond, dat meende dat bij tweedehandsebookhandel geen sprake van uitputting zou zijn.

Sinds het Usedsoft-arrest weten we dat gedownloade software tweedehands mag worden doorverkocht. Of dat ook voor andere werken geldt, is nu de grote vraag. Ik blijf erbij dat er geen verschil is tussen software en books, maar het NUV meende dat dat er wel degelijk is: twee kopieën van software zijn identiek, maar een papieren boek slijt veel harder dan een ebook. Bovendien verstoort de grootschalige piraterij van TomKabinet de broze opkomende markt voor e-books.

TomKabinet beroept zich verrassend genoeg (voor mij dan) niet op het Usedsoft arrest maar op het Nederlandse Beeldbrigade-arrest. Software kun je kopen, bepaalde de Hoge Raad toen: de regels over koop van fysieke zaken zijn van toepassing op software die je tegen eenmalige vergoeding krijgt. Ongeveer hetzelfde criterium als Usedsoft inderdaad, maar vanuit een andere benadering: dat is gewoon handig, dat alle regels over aankopen, betalen, herstel en vervanging op digitale goederen van toepassing zijn:

Deze toepasselijkheid is ook wenselijk omdat de kooptitel een uitgewerkte regeling geeft inzake conformiteit, klachtplicht en verjaring, en omdat met die toepasselijkheid de rechtspositie van de koper wordt versterkt (met name in het geval van consumentenkoop en koop op afstand). In al deze opzichten bestaat geen aanleiding de aanschaf van standaardsoftware te onderscheiden van de koop van zaken en vermogensrechten.

Bovendien had de site een controlemechanisme ingebouwd dat mensen niet twee keer hetzelfde e-boek konden verkopen, en werd een watermerk toegevoegd waarmee piraterij kon worden opgespoord. Er is dan eigenlijk geen reden meer om de handel bij TomKabinet te verbieden: men verkocht het ebook zonder kopieerbeveiliging, men kreeg een eenmalige vergoeding net als bij gewone boeken, dus wat is het probleem als dat boek 1-op-1 doorverkocht wordt net als bij gewone boeken?

De kortgedingrechter zit met de handen in het haar, zo lees ik tussen de regels door. Usedsoft en Beeldbrigade gaan beiden over software, maar het is geen zekerheid dat het Europese Hof voor andere werken anders zou redeneren. Men legt de nadruk op het maatschappelijk belang van uitputting (van software), en dat belang is er ook bij boeken. Bovendien is de prijs van e-books ongeveer hetzelfde als bij fysieke boeken, dus die redelijke vergoeding heb je al binnen als uitgever.

Verder heeft TomKabinet zeker haar best gedaan, aldus de rechter, om te zorgen dat er bij haar alleen legaal gehandeld kan worden. Ze reageert op klachten, hanteert notice en takedown net als Marktplaats en doet haar best in overleg te komen met de industrie. Die had daar alleen geen zin in (de rechtbank was al gebeld voor een zittingsdatum toen het overleg met TomKabinet nog moest plaatsvinden). En dat lijken ze nu indirect terug te krijgen: de eis wordt afgewezen.

Nou ja oké, de eigenlijke reden is dat het te complex is voor een kort geding. Daar moet snel een knoop worden doorgehakt om acute schade te voorkomen. Maar het is niet evident fout wat TomKabinet doet, en de knoop vereist waarschijnlijk de juridische hulplijn van het Europese Hof van Justitie. En dan is een kort geding niet de passende plek voor een tijdelijk verbod. Het NUV mag alvast € 23.469,56 aan proceskosten van de ebooksite vergoeden en moet nu een bodemprocedure starten om uit te zoeken hoe het écht zit. Ik ben héél benieuwd.

Arnoud

18 reacties

  1. Je hebt meermalen gezegd dat persoons/bedrijfsdata juridisch niet bestaan. Is het dan niet een beetje met twee maten meten als je zegt “de bestanden die jij in de cloud hebt opgeslagen, dat is prive data, daar kun je juridisch niets op claimen, maar de data die je van ons gekocht hebt in de vorm van een e-book, ha! dat is ineens wel iets en mag je niet kopieren/doorverkopen/etc”?

    Wat is nu het fundamentele verschil tussen “mijn” data in de cloud, en de “uitgevers”-data in hun e-book?

    1. Data is niet iets waar het begrip “eigendom” op van toepassing is. Je kunt dus bestanden in de cloud niet opeisen met een beroep op je eigendomsrecht, zoals je wel kunt met je spullen die in de opslag liggen bij een failliet bedrijf.

      Als ik data heb die jij me gegeven hebt (“jouw data”, maar dat kan dus niet) dan mag ik daarmee doen wat ik wil. Tenzij a) anders afgesproken of b) wettelijk anders bepaald. Bij een hostingprovider is deel van de afspraak dat die data niet zomaar gaat publiceren, dus dat is geval a. (Ook een klein stukje b want er is strafwetartikel dat verspreiden van private communicatie of berichten van klanten telecomprovider verbiedt.)

      Bij een ebook geldt b: er zit auteursrecht op die data dus mag ik die niet verspreiden of kopiëren tenzij de Auteurswet zegt van wel. En TomKabinet heeft hier een uitzondering in de Auteurswet gevonden – de uitputting.

      Ander voorbeeld. data kan persoonsgegevens bevatten en dan is er wettelijk ook anders bepaald: personsgegevens mag je van de Wbp niet zomaar verspreiden of publiceren.

      1. Zou je wel een (normaal verkrijgbare) e-book of standaard software kunnen opeisen als je die in de cloud had opgeslagen? Zo niet, zou dat wel kunnen als deze zaak uiteindelijk wordt beslist in het voordeel van de ebookhandel? Deze stukken software worden dan immers steeds meer gelijk getrokken aan fysieke producten.

        En als men dan tog de database in moet om een e-book van jou eruit te halen, dan kunnen ze met een marginale extra inspanning ook al die bedrijfsdata eruit halen en daarmee jou heel veel schade besparen. Ik kan het zo 123 niet vinden omdat ik op mijn mobiel zit, maar ik dacht me te herinneren dat je dan kon verwachten dat iemand dit deed omdat het voor hem marginaal (het selecteren van wat extra bestanden bij het kopiëren vanuit de database) werk ik en het een andere partij heel veel schade bespaart.

        1. Nee. De auteurswet zegt dat ze het niet mogen publiceren maar ze hoeven je nog steeds niet je eigen werk terug te geven. Dan had je er zelf maar een backup van moeten houden. Idem voor persoonsgegevens die je ook niet op kunt eisen. Ze mogen ook deze niet verder doorgeven. Je kunt ze gewoon niet dwingen om de data, de bitjes feitelijk, terug te geven. Kortom, als je enige kopie in de failliete cloud zit dan heeft de Curator zo een mooi, extra middel om wat geld te verdienen in ruil voor een bepaalde dienstverlening. Het is geen eigendom, maar een dienst die ze leveren.

          1. Ik doelde eigen op een e-book dat gewoon normaal verkrijgbaar is, en dus waarschijnlijk niet van jezelf is. Bijvoorbeeld een Harry Potter e-book. Ik zie dus niet waar het auteursrecht mee te maken heeft. Als een bibliotheek failliet gaat, dan mag de curator toch ook gewoon de boeken verkopen, ookal zit hier auteursrecht op. En zeggen dat het van jou is, gaat waarschijnlijk niet werken. Jouw stukje digitale data is opgenomen in een groter geheel, de cloud. Je kan het niet als losse dingen zien, dan kon men immers makkelijk jouw deel terug geven.

            Maar na het doorlezen van Arnouds blog over het Beeldbrigade-arrest heb ik iets gevonden dat misschien wel tegen mijn argumentatie spreekt. Dat standaardsoftware hoewel je het kan kopen, verkopen, etc nog steeds geen zaak is.

        1. Nog beter ja, ik dacht dat “ebooks” juist was. Nog duidelijker is wellicht de variant “handel in tweedehands e-books”, maar Arnoud mag natuurlijk zijn eigen woorden kiezen zoals hij wil. 🙂

  2. Zeer interessante uitspraak van de voorzieningenrechter! Met name deze overweging:

    Uit de wederzijdse standpunten en de Nederlandse juridische literatuur blijkt dat op dit moment niet met zekerheid kan worden gezegd wat de reikwijdte van het UsedSoft arrest is en of de betekenis van dit arrest zich ook uitstrekt tot de handel in e-books. Dat in buitenlandse rechtspraak (vooral in Duitsland) tot nu toe is geoordeeld dat het online ter beschikking stellen van werken, niet zijnde software, niet tot uitputting leidt, acht de voorzieningenrechter in dit geval niet doorslaggevend. Voor de hand ligt dat, zoals Tom Kabinet ook heeft betoogd en in een op onderdelen vergelijkbare bodemprocedure voor de rechtbank te Den Haag mogelijk zal geschieden, hierover in een bodemprocedure prejudiciële vragen worden gesteld.
    Het ziet er naar uit dat in tegenstelling tot de Duitse rechter, de Nederlandse rechter zich wellicht wel durft te wagen aan een beoordeling van het toepassingsbereik van Usedsoft. Met de verwachting van prejudiciële vragen aan het HvJEU kijk ik reikhalzend uit naar de bodemprocedure. Des te interessanter vind ik de raadsman die Tom Kabinet bijstaat, namelijk niemand minder dan prof. dr. Dick van Engelen.

    1. Nog interessanter vind ik de raadsman van NUV: de voorheen voor internetvrijheid vechtende advocaat Christiaan Alberdingk Thijm. Sinds wanneer procedeert die nieuwe internetdiensten kapot in plaats van ze te verdedigen zoals bij Kazaa en Mininova?

  3. Feitelijk verbod website Tom Kabinet

    Het hof achtte echter wel aannemelijk dat via de website van Tom Kabinet (naast legaal verkregen e-books) ook illegaal verkregen e-books worden (door)verkocht. Het hof is van oordeel dat Tom Kabinet niet voldoende hard kan maken dat zij die (door)verkoop adequaat kan bestrijden. Daarom heeft het hof de vordering van NUV op die grondslag in beperkte vorm toegewezen en Tom Kabinet verboden een website te exploiteren waarop illegaal gedownloade e-books worden verkocht. Dit leidt er feitelijk toe dat de website voorlopig uit de lucht moet.
    ECLI:NL:GHAMS:2015:66

  4. In het associatieverdrag met Oekraïne kwam ik iets interessants tegen in artikel 190:

    De partijen stellen ten behoeve van de auteur van een oorspronkelijk kunstwerk een volgrecht in, dat wordt omschreven als een onvervreemdbaar recht waarvan geen afstand kan worden gedaan, zelfs niet op voorhand, om telkens wanneer het kunstwerk na de eerste overdracht door de auteur wordt doorverkocht, een op de doorverkoopprijs berekend recht te ontvangen.

    Breekt dit niet met het principe van uitputting van het auteursrecht?

    (En excuses voor de thread hijacking. Ik heb geprobeerd om er 1 met een beetje een passend onderwerp te kiezen.)

    1. Nog een reden om nee te stemmen, ongelovelijk in hoeveel verdragen dit soort zaken worden vastgelegd. Je zou bijna denken dat iemand er belang bij heeft om te zorgen dat dit soort regels niet herzien kunnen worden …

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.