Het overtrekken van een foto zonder auteursrechtinbreuk (en een nieuwtje voor startups)

monta-foto-vector-overtrekkenEen vector logo gebaseerd op een foto is geen inbreuk op het auteursrecht van de fotograaf, nu het logo geen gebruik maakt van auteursrechtelijk beschermde trekken. Dat vonniste (arresteerde?) het Gerechtshof Amsterdam twee weken terug. De foto en het logo (klik voor groot) zie je hiernaast.

Monta is een straatvoetbalmerk, en dat had een logo nodig. De foto links werd door een professioneel fotograaf aangeleverd, maar Monta had de licentie uiteindelijk niet betaald. Monta meende (denk ik) dat dat niet hoefde, omdat ze niet de foto in haar logo had verwerkt maar enkel het silhouet van de voetballer. De fotograaf zag dat toch echt als inbreuk op auteursrecht: ook een bewerkte versie van de foto is een kopie van de foto.

Een terecht argument, mits je in de bewerking creatieve elementen van de originele foto terug kunt vinden. De fotograaf wees onder meer op de wapperende jas- en broekzak, de capuchon en de wapperende broek bij de enkels.

Het gerechtshof ziet echter geen creatieve inbreng van de fotograaf terug in het logo. Wat je daar ziet is kleding, bal en lichaamshouding en dat heeft de fotograaf niet op creatieve wijze gekozen:

Dat betreft niet de keuze van de kleding en de bal, nu het gaat om productfotografie en deze door Monta aan [geïntimeerde sub 1] ter beschikking zijn gesteld. Dat betreft evenmin de actie van [W.] of zijn lichaamshouding daar uit niets blijkt dat [geïntimeerde sub 1] [W.] ter zake heeft geïnstrueerd en bovendien, een feit van algemene bekendheid, een dergelijke lichaamshouding op veel voetbalfoto’s voorkomt, omdat die houding bepaald wordt door de dribbelachtige actie.

Hiermee is het logo geen inbreuk: zonder creatieve inbreng van de fotograaf in hetgeen je in het logo ziet kan er geen sprake zijn van schending van auteursrechten.

Een veelgehoord misverstand bij dit soort zaken is dat als het logo een eigen creatief werk is van de logo-maker, er geen inbreuk zou zijn. Het is niet relevant hoe creatief het eindproduct is. Noch of er een eigen auteursrecht geclaimd kan worden op het eindproduct. Waar het om gaat, is of je creatieve trekken van het bronwerk terug kunt vinden in het afgeleide werk.

Oh, en een huishoudelijke mededeling: ik ga op vakantie en ben maandag 18 augustus er weer met verse blogs. Tijdens de vakantie publiceer ik een aantal gastblogs, en de nodige tirades die ik al een tijdje had liggen. En voor starters interessant: de serie #startuprecht bij de ICTRecht weblog gedurende de maand augustus.

Arnoud

21 reacties

  1. Wat je daar ziet is kleding, bal en lichaamshouding en dat heeft de fotograaf niet op creatieve wijze gekozen:

    Wat heeft een fotograaf dan wel op creatieve wijze gekozen? Blijft er nog wat over van het auteursrecht op foto’s?

    1. Hoek, sluitertijd, belichting, instellingen camera. Dat is standaard waar je creativiteit aan afleidt. Maar precies die dingen zie je niet terug in dat silhouet.

      Misschien had verdedigd kunnen worden dat het moment van afdrukken creatief is. Die voetballer beweegt dus de fotograaf kiest creatief hét moment om hem vast te leggen. En dat moment zou je dan terugzien in het silhouet, want dat moment definieert de houding/silhouet.

      1. Als ik een landschap fotografeer met automatische instellingen van de camera is er dus eigenlijk geen sprake van auteursrecht. Dat landschap ziet er nou eenmaal zo uit als het er uit ziet en ik heb geen creativiteit toegevoegd in het maken van de foto.

              1. Mag je de street view plaatjes dan ook vrijelijk bewerken/kopieren of loop je dan tegen andere regels aan (e.g. databanken)?

                En: schendt Google nu eigenlijk niet het auteursrecht van heel veel architecten?

  2. Ik weet toch niet zo goed wat ik er nou van moet vinden. Op zich ben ik het er mee eens dat het geen inbreuk pleegt op de auteursrechten van de fotograaf. Althans niet in die zin dat de fotograaf hier tot in lengte van dagen profijt van zou kunnen trekken. Aan de andere kant vind ik het wel raar dat je de fotograaf een opdracht mag geven voor het maken/aanleveren van foto’s, deze foto vervolgens overtrekt en dat de fotograaf dan met lege handen staat. Het zou toch gewoon terecht zijn als deze fotograaf betaalt krijgt voor z’n werk.

    1. NP,

      Ik denk ook wel dat de fotograaf nog steeds betaling van zijn factuur voor het fotografiewerk kan vragen (en misschien ook al wel heeft gekregen). Hij kan alleen geen verdere betaling op basis van het auteursrecht krijgen. Dat is wat anders.

      Allen: was er 1-2 jaar geleden ook niet zo’n zaak met een overgetekende gefotografeerde voetbalspeler in een logo die een beroep deed op zijn persoonlijkheidsrechten, en dat wel heeft gewonnen, omdat hij aan zijn typische lichaamshouding herkenbaar zou zijn?

  3. Ik vind het best lastig dat de rechter heeft beslist dat er geen sprake was van inbreuk. Temeer omdat de fotograaf waarschijnlijk honderden foto’s heeft gemaakt van de betreffende voetballer en uit die foto’s een paar specifieke poses heeft uitgekozen voor deze klant. Hij was misschien niet creatief in de pose, kleding en een aantal andere factoren, maar hij was wel creatief bij hetbepalen welke pose nu het meest toepasbare zou zijn voor dit bedrijf. De fotograaf heeft immers een selectie aangeboden en daar heeft de klant uit gekozen.

    1. Maar daarmee heb je nog geen creativiteit in het logo aangetoond.

      Overigens heb ik daar een ander prpobleem mee. Dan zou je de beelden van een vast monteerde beveiligingscamera kunnen nemen (niet creatief, aangezien de hoek, positie etc… bij beveiligingscameras functioneel zijn) En dan die beelden bekijken en er 1 uitzoeken en dan zeggen dat die creatief is omdat die gekozen is.

      Als je dat door duizenden mensen laat doen die ieder een ander beeld kiezen en dan auteursrecht claimen kan je die individuele beelden weer samenvoegen waarbij het orgineel gerecreerd wordt als een afgeleid werk en daardoor auteursrechtelijke bescherming zou genieten? Ik zou willen zeggen dat dit de bulder lach toets niet eens doorkomt. En degene die deze in een rechtzaak maakt zal het waarschijnlijk nog lang moeten horen.

      1. Creativiteit wordt bepaald door keuzes die je maakt. Je kiest voor een model, een bepaalde hoek, een bepaalde lichtval en voor deze klant dus een bepaalde foto doe als logo zou kunnen dienen. Een bepaald beeld uit een beveiligingscamera kiezen is ook een vorm van creativiteit. Het gehele filmpje niet maar de keuze voor een bepaald beelde in een bepaalde context wel. Simpele vergelijking. Ga naar Brussel en neem een foto van het Manneke Pis beeldje. Deze is al miljoenen malen vanuit iedere hoek gefotografeerd dus erg origineel is het niet. Desondanks zul je alsnog auteursrechten hebben op je eigen foto. Ook al zijn er 100 andere foto’s te vinden die er sterk op zullen lijken. Besef wel dat de fotograaf deze foto heeft aangeleverd. Het maken ervan is creatief te noemen, ook al is het vele malen eerder gedaan. Hij heeft daarbij specifiek aangegeven dat dit logo ideaal is voor deze klant als logo. En de klant was het daarmee eens. Echter, de fotograaf noemt de verkeerde elementen op in zijn foto om daaraan zijn creativiteit te bewijzen. Die heeft niets te maken met de wapperende kleding of de pose van de voetballer. Zijn creativiteit is de keuze van deze foto uit een enorme serie foto’s. (Ten minste, ik neem aan dat hij er een hele serie van heeft.) Overigens had de fotograaf gewoon in zijn voorwaarden moeten vastleggen dat klanten geen inzage in zijn werk krijgen als ze niet beloven om de foto zonder toestemming voor welk doeleinde dan ook te gebruiken. Dus ook niet voor het overtrekken van een logo. Dan is het namelijk gewoon contractbreuk.

        1. Dat de fotograaf een keuze heeft gemaakt uit de beschikbare beelden heeft natuurlijk niets te maken met de auteursrechten. Als de fotograaf al zijn 300 foto’s op het buro van de opdrachtgeven had gegooid en deze opdrachtgever had de keuze gemaakt dan kreeg deze daardoor niet opeens het auteursrecht (of welk ander recht dan ook). Het creatieve is de hoek, belichting, moment, etc van de opname.

          1. Ik denk dat je zelfs wel kan beargumenteren dat het moment van de opname geen creatief element meer is, wanneer er gewoon continu opnames worden gemaakt om er vervolgens één te kiezen. Belichting richting en dergelijk blijft dan natuurlijk nog wel over. En een niet creatieve afbeelding kan je best bewerken waardoor je auteursrecht op de bewerking verkrijgt. Dat veranderd echter niets aan de status van het origineel.

            Sterker nog zo misbruiken de Fransen het auteursrecht om opbrengsten van ansichtkaarten verkoop van de eifeltoren op peil te houden. De rechten op die toren zijn al lang verlopen. Nu schijnen ze er ’s nachts een paar lampen op en claimen dat dat creatief is. En als je een foto van de toren bij nacht op internet plaatst kan je een claim verwachten.

            1. De keuze van 1 foto uit een serie van 100 is nog steeds creatief te noemen. Creativiteit is namelijk keuzes maken om een bepaald beeld te scheppen. Je moet als creatieveling op de een of andere manier betrokken zijn bij het resultaat. De definitie van creativiteit is sowieso een beetje lastig te benoemen maar verwijst naar het vermogen om iets nieuws te maken. Bijvoorbeeld een nieuw logo. Met een voorstel komen voor een nieuw logo door daar een foto voor uit te kiezen is dus creatief. Maar niet om de foto zelf, maar de keuze ervoor.

              1. Je hebt een verkeerd beeld van creativiteit. Een foto kiezen (bijvoorbeeld uit frames van een filmpje) is geen creativiteit, laten we de Van Dale er bij halen: cre·a·ti·vi·teit (de; v) 1 scheppend vermogen

                Bij het kiezen van een foto ben je dus niet creatief, je schept niets; de foto bestaat al. Als de fotos al bestaan is een keuze uit fotos dus geen creativiteit. Als er geen auteursrecht op de foto’s ruste dan is dit na de keuze nog steeds niet het geval.

                Als je meerdere fotos kiest en daar een collage van maakt dan is die collage wel een creatie. Je hebt immers een selectie van fotos gekozen en die op een bepaalde volgorde gerangschikt en afgebeeld. Een ander kan echter nog steeds een andere collage maken met een selectie van fotos zonder inbreuk op jouw collage, immers de enige creativiteit in jouw collage is de combinatie en presentatie volgorde/positie van de fotos.

                Alle fotos kiezen en er weer het oorspronkelijke filmpje van maken is zal echter niet werken. Je zou kunnen claimen dat je dan wel iets schept. Alleen bestaat datgene wat je schept al als iets waarop geen auteursrecht rust en kan dat dus altijd als bron genoemd worden.

                1. Het probleem met creativiteit is dat de definitie ervan niet duidelijk uit te leggen is. Want scheppend vermogen, wat houdt dat precies in? In principe gaat het om het maken van een nieuw concept of object of door een unieke oplossing voor een probleem te produceren. In deze kwestie gaat het om het unieke concept. Een bedrijf wil een logo en een fotograaf komt met een foto als concept voor dit probleem. En daarmee is hij dus creatief geweest. Had Monta zelf de foto uitgezocht uit een grote serie dan had de fotograaf dus geen creativiteit daarin kunnen claimen.

                  1. Er zou creativiteit kunnen zitten in de keuze van een foto uit een serie. Echter, die keuze moet dan wel blijken uit het overgenomen werk. En dát zal hem niet snel worden.

                    Stel ik zeg “Het mooiste Nederlandse woord is hutsefluts”. Dat is mijn creatieve uiting, ik kies op basis van wat ik mooi vind dat woord. Dus heb ik auteursrecht op die zin met die keuze. Echter, de Van Dale mag het woord nog steeds afdrukken want uit hun woordenboek blijkt niet dat ze mijn creatieve keuze hebben overgenomen.

                    1. Succes met een auteursrecht claim op die zin.

                      Het is een vrij generieke zin en jij noemt hem creatief. Maar voor iedere nederlander die dat (ook) het mooiste woord vindt is het gewoon een gangbare vorm om die mening te uiten.

                      Buiten dat is jouw voorbeeld echter geheel in lijn met wat ik hier boven zeg. Je claimt immers niet dat het woord hutsefluts creatief is maar de zin (collage) waarin je het woord hutsefluts gebruikt.

                      Of anders: als jij in het woordenboek het woord hutsefluts aanwijst want dat vind je het mooiste woord, dan heb je geen auteursrecht op het woord. Geheel analoog aan het kiezen van een foto uit een serie fotos waarop geen auteursrecht rust.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.