Is een stagiair aansprakelijk voor illegale software tijdens zijn stage?

you-wouldnt-download-a-car-torrent-mininova.pngEen lezer vroeg me:

Bij mijn stagebedrijf moest ik met Photoshop werken, maar mijn opdrachtgever had geen licenties meer. “Torrent het maar” werd er toen gezegd, ik heb dat gedaan en nu heeft het bedrijf een boete gekregen voor illegale software. Die willen ze nu op mij verhalen! Maar kan dat zomaar?

In theorie is deze vraag simpel: er is opdracht gegeven om die software illegaal te verwerven, dus is het per definitie de werknemer/stagiair niet persoonlijk te verwijten. Als je je werk doet, is de werkgever aansprakelijk. Maar bewijs maar eens dat dit gezegd is.

Wat nu als dat bewijs niet rondkomt, of in het geval de stagiair wel op eigen initiatief die illegale software ging downloaden en gebruiken? Dan wordt het lastiger. Hoofdregel is, een bedrijf is aansprakelijk voor de schade die zijn werknemers en stagiairs aanrichten bij het werk (art. 6:170 BW). Hij mag dit alleen bij uw opzet of grove nalatigheid op de werknemer verhalen (art. 7:661 BW). Deze regels gelden ook voor stagiairs.

Dan wordt dus de vraag, wanneer handel je opzettelijk of grof nalatig? “Opzet” is hier niet het tegendeel van “per ongeluk”. Er is meer nodig dan alleen willen dat je die handeling deed: je moet je ook bewust zijn van de schade die je handelen gaat veroorzaken. En “iedereen wordt toch geacht de wet te kennen” is daarbij niet genoeg. Een hoop mensen weten oprecht niet hoe dat nu zit met legale en illegale software, en dat is een factor die meeweegt bij deze vraag.

Daarbij komt dat je als werkgever of opdrachtgever toch ook een zorgplicht hebt: als je een stagiair iets met Photoshop wilt laten doen, geef je hem een computer met Photoshop, lijkt mij. Op zijn minst zou je een arbeidsrechtelijke wenkbrauw moeten optrekken over hoe die stagiair al die plaatjes bewerkt zonder een van jou afkomstige licentie. Dus als er al iemand nalatig is geweest, dan lijkt het mij die werkgever.

Tegelijk, dom blijft het om software te downloaden van vage torrentsites wanneer je ergens gaat werken. Zeg dan gewoon “dat heb ik niet” of “dat kan ik niet”. Of ben ik nu naïef?

Arnoud

37 reacties

  1. Dan ben je naief. Als ik een student die ‘iets met computers’ moet doen moet beoordelen als stagebegeleider, en deze student is niet slim genoeg / handig genoeg om photoshop zelfstandig op een PC te installeren, krijgt ie waarschijnlijk een vrij slechte beoordeling.

  2. De incidentele keer dat ik op mijn werk een plaatje moet bewerken gebruik ik paint.net, een collega wil wel eens the gimp gebruiken. Dus voor gratis fotobewerking hoeft niet per se een arbeidsrechtelijke wenkbrauw opgetrokken te worden. Als het meer je dagelijkse werk is om met PS te werken zou ik denken… als mijn werkgever die paar duizend euro niet kan of wil betalen, wil ik daar dan überhaupt werken?

  3. Als werkgever zou het voor mij een eerste vereiste zijn, dat mijn computers zo zijn ingericht, dat een stagiair nooit en te nimmer zelfstandig software kan installeren. Dat heeft niets met licenties te maken, maar gewoon met een stukje IT-Veiligheid. Dit keer was het een “illegale” photoshop, waar wat kan hij verder nog binnenhalen zonder het te weten? Bovendien, ik ben als werkgever verantwoordelijk voor wat er op mijn computers is geinstalleerd, dus een “handige student” gewoon zijn gang laten gaan is in mijn ogen niet echt slim.

    Een tweede punt is, dat ik het uit het oogpunt van beveiliging niet echt handig vind als iedereen die het wil een programma via een torrent kan gaan halen. Ook daar weet je noit zeker wat je krijgt en alleen maar vertrouwen op goede anti-virus-software lijkt mij daar ook wel een beetje tekort door de bocht.

  4. Niet naief, maar reëel is het ook niet. Je wilt als stagair een goede beoordeling. Vertraging oplopen doordat je stage mislukt (door het niet doen van je opdracht) is ook niet echt een optie (dat kan aardig in de papieren lopen). Downloaden is een dusdanig algemene bezigheid dat je niet kan zeggen: “doe ik niet”, “weet niet hoe het moet”, “snap ik niet”, “mag niet”. Dat zal niet geaccepteerd worden. Voor jou 10 anderen, een goede stage plek met opdracht is lastig te vinden. (Overigens kost photoshop €12,00 oid per maand dus dit was een stomme actie).

  5. Je mag ook beide wenkbrauwen optrekken, een bedrijf werkzaam in de grafische sector (of iets met foto’s doet) vind het ook niet leuk als je hun werk “leen”. Dan illegale software willen gebruiken is een teken van matige moraal.

    De boete (vermoedelijk schadeclaim) kan m.i. niet worden verhaald, zelfs niet als de opdracht van de werkgever (of namens hem/haar) niet te bewijzen is. Immers, goed systeembeheer vereist dat gewone gebruikers, en zeker stagiaires, onvoldoende rechten hebben om zelfstandig software te installeren. Alleen al door het verstrekken van codes om software te installeren, of een account te verstrekken wat deze rechten heeft, is de werkgever m.i. akkoord gegaan met het installeren van om het even wat. Daarbij is de werkgever altijd verantwoordelijk voor wat er binnen het bedrijf gebeurt.

    Een hoop mensen weten oprecht niet hoe dat nu zit met legale en illegale software, en dat is een factor die meeweegt bij deze vraag.

    Als stagiair die bekend is met photoshop zou je moeten weten dat torrent duid op illegaal. Ik spreek regelmatig mensen, en eigenlijk weet iedereen wel dat er iets niet klopt als je een pakket wat vrij prijzig is ergens gratis vandaan hebt gehaald en gebruikt. Ik wist niet dat het niet mocht is dan charmant, maar niet overtuigend.

  6. @iedereen die van mening is dat stagiairs of eindgebruikers niets mogen kunnen installeren: Het komt bijzonder vaak voor in veel bedrijven (zeker de wat kleinere) dat stagiairs gewoon hun eigen laptop meebrengen. Vaak genoeg gezien. En nee, die zou inderdaad niet op het netwerk mogen, maar niet ieder bedrijf is qua IT zo strak ingericht dat dit ook niet kan. Wat is nou makkelijker dan een stagiair die gewoon zijn eigen laptop meeneemt, en je alleen maar een bureau en stoel hoeft te geven ergens in een hoekje? Handig toch, zo’n gratis werknemer?

    1. Daar wordt verder niets over gezegd, maar als het de eigen laptop zou zijn geweest zou het bedrijf hier niet aansprakelijk voor gesteld kunnen worden lijkt mij.

      Gezien de lage tarieven voor software voor studenten is illegaal gebruik door een student wel erg dom.

      1. Wie de eigenaar is van de laptop met de illegale software, is geen relevante vraag als je wilt weten of het bedrijf aansprakelijk is. Als ik tijdens het werk met mijn privé gekochte aktetas een vaas omduw bij een klant, is mijn werkgever daarvoor aansprakelijk.

        1. Die vergelijking lijkt mij niet helemaal te kloppen. Omduwen van een vaas is iets anders dan illegale software op een eigen laptop installeren. Lijkt mij dat een werkgever niet aansprakelijk gehouden kan worden voor alles wat een werknemer tijdens werktijd uit aan het voeren is. Alhoewel, als je stel dat de werkgever aansprakelijk is omdat de werknemer illegale software in opdracht van de werkgever installeert, dan denk ik dat je een punt hebt. Als dat “in opdracht” niet bewezen kan worden dan zou deze aansprakelijkheid niet gelden, of vergis ik mezelf daarin?

          1. Als het redelijkerwijs aan het werk toe te rekenen is, dan is de werkgever aansprakelijk. Dus ja, in principe is hij wél verantwoordelijk voor alles. Een vaas omduwen, een backup verknallen, illegale zakelijke software installeren, met zijn stropdas klem komen te zitten in de versnipperaar, ga zo maar door.

            1. met zijn stropdas klem komen te zitten in de versnipperaar
              Zo verloor een collega van mij al twee stropdassen… Sommige mensen leren het nooit. Gelukkig heeft mijn huidige werkgever geen papierversnipperaar want die dingen zijn levensgevaarlijk. 🙂 Gelukkig zijn het prive-stropdassen die mijn collega vernielde dus hij nam het op eigen rekening. Ik vraag mij af of hij hier de werkgever een rekening had kunnen sturen… Zou het door de giecheltoets komen?

    2. Ik denk dat het in veel bedrijven mogelijk zal zijn om software te installeren want wat is nou vervelender dan elke keer de systeembeheerder erbij te roepen voor iedere installatie? Denk dat gemak het daar vaak zal winnen van de veiligheid helaas….

      1. Als software-ontwikkelaar wil je je eigen software kunnen installeren voor een testrun… Heel onhandig om na iedere compileerslag de systeembeheerder te moeten vragen om de verse bugs te installeren…

          1. In principe wel, maar dat moet dan wel zo ingericht zijn.

            Maar je hebt als ontwikkelaar zoveel rare tooltjes en programma’s die niemand anders heeft dat de systeembeheerder (en jijzelf) helemaal gek worden als je geen administrator (of root) over van je eigen machine bent. Dus meestal hebben ontwikkelaars die rechten wel.

  7. Tegelijk, dom blijft het om software te downloaden van vage torrentsites wanneer je ergens gaat werken. Zeg dan gewoon “dat heb ik niet” of “dat kan ik niet”. Of ben ik nu naïef?
    Het is een beetje naief om te denken dat je er dan gewoon vanaf bent. Het probleem is namelijk dat je werkgever jou dan minderwaardige klusjes kan gaan geven simpelweg omdat je niet doet wat er gezegd wordt. En bij een stagiaire kan dit een negatieve beoordeling opleveren omdat je “dan niet luistert naar de baas”. Zeker bij een stagiaire is een baas behoorlijk machtig. Toch is er een manier om er onder uit te komen, namelijk door aan te geven dat je niet weet hoe torrents werken. Je kunt daarnaast contact opnemen met je stagebegeleider en aangeven dat je baas heeft gevraagd om software vanaf een torrent te downloaden en vragen hoe dat dan moet. Als je stagebegeleider dan vervolgens netjes instructies geeft in plaats van aan de alarmbel te trekken dan is het pas echt foute boel. Maar als ze die instructies doorgeven via email of op papier, bewaar dat dan goed als extra bewijslast. Immers, als je werkgever beweert dat dit gewoon in orde is, wie is de stagiaire dan om hier aan te twijfelen? Mogelijk hebben ze wel de extra licenties maar is de installatie-CD zoek of zo. (Iets wat ook vaak voorkomt!)

    Oh, het installeren van Photoshop is dan geen probleem. Maar wat Torrents zijn en hoe je die gebruikt? Dat lijkt mij geen standaard lesmateriaal dus daar mag je vragen over stellen. 🙂

    Ik vraag mij alleen af of deze stagiaire ook daadwerkelijk photoshop nodig had op zijn eigen werk-PC. Had hij niet een andere PC hiervoor kunnen gebruiken? Had hij niet met Microsoft Paint of GIMP iets kunnen doen? Waarom nou juist zo’n groot en duur systeem als Photoshop waar de BSA als een waakhond bovenop zit? En wat was de exacte opdracht waar de stagiaire aan werkte en was dit een stage-opdracht en dus persoonlijk of een werk-opdracht en dus werk? Ik kan mij namelijk voorstellen dat de stagiaire zijn stage-rapport wilde verfraaien met plaatjes en de werkgever aangaf dat hij dit via Photoshop kon doen. En ja, installeer dat maar vanaf een torrent-site want de werkgever gaat geen licentie kopen voor een stage-opdracht. Dan zou de stagiaire mogelijk toch kunnen opdraaien voor de kosten, lijkt mij. Immers, dit was dan bedoeld voor prive-gebruik.

      1. Waarom wordt van een ICT’er verwacht dat hij weet hoe Torrents werken? Ja, zo’n beetje iedere ICT’er weet hoe ze werken omdat ze allemaal wel iets via Torrents hebben gedownload maar kun je dit van een stagiair verwachten? Aangezien Torrents meestal met illegale acties wordt geassocieerd (plus voor het downloaden van Linux ISO’s) kan ik mij best voorstellen dat een stagiaire in principe niets mee te maken wil hebben. En dus niet weet hoe het werkt en dus de stagebegeleider benaderd om navraag te doen. Bij voorkeur per email omdat je dan als stagiaire niet alleen de verantwoording kunt terugkaatsen naar de werkgever maar ook de stagebegeleider als mede-aansprakelijke kunt aanwijzen. Die had moeten zeggen dat de stagiaire dit niet mag doen en daar de werkgever over waarschuwen. (En een aantekening maken betreffende die werkgever!)

  8. “Torrent het maar” werd er toen gezegd,

    Maakt het nog uit wie dat heeft gezegd want het is nogal een verschil of degene het zegt bij wie je de licentie aanvraagt voorastelt dat je een torrent gebruikt of dat je bij de koffie automaat zegt “Ik kan bijna niks doen want ze willen geen photoshop licentie voor mijn laptop verstrekken” en een collega bij de koffieautomaat zegt “” dan download je toch gewoon photoshop met een torrent en installeer je dat op je laptop”

  9. “Zeg dan gewoon “dat heb ik niet” of “dat kan ik niet”. Of ben ik nu naïef?”

    Is dit een serieuze vraag of probeer je hiermee het gesprek op gang te brengen? In geval het eerste, wil ik ICTrecht aanraden voorlopig niet met stagiairs te werken, want snappen dat er een ongelijke machtsverhouding is tussen werkgever en stagiair is nog enkele graden basaler dan begrijpen dat je om beelden te bewerken beeldbewerkingssoftware nodig hebt.

      1. Stagiaires die gewoon hun mening geven zijn zeldzaam. Mede ook omdat ze voor hun beoordeling en diploma juist afhankelijk zijn van de werkgever. Zelfs voor werknemers is het soms moeilijk om gewoon hun mening te delen omdat je werkgever er niet blij van wordt en je dus een promotie kunt mislopen.

  10. Zo heb ik nog een leuke: vanuit ons netwerk kunnen wij documenten bemachtigen waarvoor we een abonnement hebben. Mij is gevraagd om derden toegang te geven tot ons netwerk via een soort VPN, zodat die derden zonder te betalen de documenten kunnen downloaden.

    Ik neem aan deze opzet strafbaar is. Moet ik weigeren om genoemde derden toegang te geven?

  11. Ik loste dit op door een trial te installeren. Vind de oudst mogelijke trial en werk per maand omhoog naar een nieuwere versie. Herinstallatie van een PC gaat sneller dan het downloaden van 6GB van een Photoshop. Photoshop torrents zijn populair onder hackersgroepen, omdat het een gemakkelijke manier is om virussen te verspreiden. Die verdienen zo een extra zakcentje of groter botnet.

    Als alternatief voor een betaalde photoshop is er nog Gimpshop en Paint.net. Je moet daar dan wel even mee leren werken. Adobe heeft veel marktaandeel, juist omdat stagairs thuis wel een illegale versie hebben van photoshop. Als je 2000 Euro moet betalen om het uit te proberen, dan wordt je nooit populair. Nu moeten bedrijven licenties kopen, omdat ze weten dat werknemers met photoshop overweg kunnen.

    Als een grafisch bedrijf haar stagairs met Photoshop laat werken, maar geen geld of tijd heeft voor licenties, dan is dit bedrijf ongeschikt als stage-bedrijf. Verwittig de school dus van deze praktijken. Dit is een rotstreek die ze niet nog een keer mogen uithalen.

      1. Er is inderdaad zo’n clausule (geen commercieel gebruik), maar dit is zeker wel een betere oplossing dan het installeren van illegale software. Als men langskomt voor een softwaretoets en een illegale versie van Photoshop aantreft ben je meteen de bok. Treft men een trial aan, dan moet men eerst aantonen dat deze trial is gebruikt om commerciele producten te maken.

        Ook is het één een overtreding van de EULA/overeenkomst en is het ander een overtreding van de wet.

        Overigens gingen de .PSD’s van stagairs voor een final review naar de bak van de designer en werden voor productie opgeslagen door een legale versie. Is dat witwassen?

        Wat zou uw oplossing zijn? “Leer maar Gimpshop”? of “Ga maar duimendraaien”? of “Ik dok die 2000 Euro wel voor een stagair”?.

  12. Het handigst in zo’n geval is de opdracht even in een emailtje te laten bevestigen. Stel gewoon een neutrale vraag: Ik heb voor mijn opdracht Photoshop nodig, hoe kan ik deze verkrijgen? BCC. Even naar de stagebegeleider, waarmee je van te voren even mondeling overlegt, en wacht op antwoord. Als het antwoord nog steeds is “torrent hem maar,” dan ben je gedekt.

  13. Ik vind het sowieso frappant dat er bij illegale software-versies hier vaak twijfel en onduidelijkheid over is, terwijl dat in de echte wereld heel anders gaat.

    Als je een stagair vraagt om op een heftruck te gaan zitten terwijl ie daar geen diploma voor heeft, of te hard/door rood te rijden naar een klus omdat de wagen anders te laat bij een klant aankomt, dan zal niemand daarop antwoorden ‘doe maar’. Gebeurt hetzelfde in het digitale domein, dan vindt iedereen dat best.

    1. Een autodealer vlak bij mijn werkgever is gevestigd aan een straat waar je maar in 1 richting in mag rijden. Maar het personeel gaat regelmatig gewoon tegen de verplichte rijrichting in rijden domweg omdat ze anders moeten omrijden langs een stoplicht. Een duidelijk voorbeeld van het aan je laars lappen van regels. En in de buurt van het AMC in Amsterdam is een sluipweg die verkeer kan gebruiken om binnendoor te rijden van de A2 naar de A9 en andersom. Daar wordt in de ochtend righting de A9 veel misbruik van gemaakt door vrachtwagen-bestuurders die anders in de file komen te staan. Die weg moet dan ook iedere 2, 3 jaar opnieuw gerepareerd worden, zelfs nadat ze enkele rotondes hebben gebouwd langs de route waar dat vrachtverkeer last van heeft. En je wilt niet weten wat werkgevers laten uitvoeren door stagiaires, maar daar zijn regelmatig taken tussen die een stagiaire niet eens mag doen! Maar het simpelste voorbeeld is het zwart werken en het inzetten van illegalen voor werk, wat massaal voorkomt. Zo werkt een neefje van mij zwart in een winkel voor een loon ver beneden het minimum loon! Een reguliere baan wilden ze hem niet bieden en kon hij ook niet elders vinden. (Oh, hij is ook nog eens minderjarig…) Er is dan ook niet voor niets een arbeids-inspectie plus verkeer-controles om hier wat aan te doen…

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.