Het moet perse gezellig zijn op ons forum!

megafoonEen lezer vroeg me:

Ik ben al enige tijd lid van een discussieforum maar de laatste tijd valt me op dat het beheer steeds vaker kritische opmerkingen weghaalt en streng modereert op negatieve uitingen. Geen strafbare dingen maar, zoals ze zelf zeggen, “het moet wel gezellig blijven hier”. Ik ben het daar niet mee eens, een vrije en kritische discussie is toch deel van de vrijheid van Nederland. Maar hoe krijg ik het beheer daarvan overtuigd?

Het klopt dat je in Nederland op grond van de vrijheid van meningsuiting kritisch mag zijn en mag zeggen wat je wilt. Dat gaat vrij ver: volgens de vaste rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens is het toegestaan om te shockeren, beledigen en storende dingen te zeggen.

Vrijheid van meningsuiting is echter in principe iets dat alleen tegenover de overheid een argument kan zijn. Je kunt van de overheid eisen dat ze je niet hinderen bij het uiten van je mening, maar niet van particulieren. Laat staan dat je kunt eisen dat andere mensen naar je moeten luisteren in plaats van je weg te sturen. Dat bepaalde ook datzelfde Hof voor de mensenrechten:

[A]s a general rule, privately owned newspapers must be free to exercise editorial discretion in deciding whether to publish articles, comments and letters submitted by private individuals or even by their own staff reporters and journalists. The State’s obligation to ensure the individual’s freedom of expression does not give private citizens or organisations an unfettered right of access to the media in order to put forward opinions

Wat voor een krantenuitgever geldt, geldt natuurlijk ook voor de eigenaar van een website. (En zie ook deze uitspraak over het Elsevier-forum.)

In principe zei ik, want dit is recht en in het recht zijn er altijd uitzonderingen te verzinnen. Maar dat gaat hier wel heel moeilijk worden. De lat ligt namelijk zeer hoog; er moet sprake zijn van

preventing any effectieve exercise of freedom of expression or [if] it can be said that the essence of the right has been destroyed (r.o. 47).

Als de gezelligheidsban er dus toe leidt dat je op geen enkele manier meer je mening kunt uiten of op geen enkele manier de betreffende groep mensen kunt bereiken (en die groep is een maatschappelijk relevante groep) dan zou je heel misschien kunnen zeggen, het is een inbreuk op mijn vrije meningsuiting als ik niet meer mag posten. Maar dat is niet hetzelfde als “een willekeurige groep mensen op een forum kan mijn mening niet lezen”.

In de rechtszaak waar die uitspraak uit komt, ging het over een stel demonstranten die in een winkelcentrum geweerd werd. Op zich is dat een relevante groep mensen die je dan niet meer kunt bereiken: het winkelend publiek is een aardig grote groep en representatief voor de bevolking van een dorp of stad. Maar de demonstranten hadden ook de individuele winkeliers kunnen vragen om daar te mogen flyeren bijvoorbeeld, dus dit verbod kon niet een volledige blokkade van hun uiting genoemd worden.

Bij een gewoon forum lijkt het argument me vrijwel altijd kansloos. De groep mensen zal zelden groot genoeg zijn om de vergelijking met een winkelcentrum op te doen laten gaan. En zelfs als die groep groot genoeg is (en jouw belang bij een unban dus ook groot) dan nog zijn er vaak andere methoden genoeg. Heel misschien als we op het niveau Fok (voor Nederland) of Facebook (wereldwijd) uitkomen. Als je dáár categorisch geweerd wordt, dan is dat wel een erg stevige inperking van je uitingsvrijheid.

De vraagsteller zit met een iets subtieler probleem: hij wordt niet compleet geweerd, maar alleen bij het uiten van ongezellige dingen. Dat maakt de afweging niet echt anders: een mening weren wegens ongezellig is niet anders dan een mening weren wegens ermee oneens zijn.

Arnoud

12 reacties

  1. Ik denk dat er wel meningen zijn die niet op een “gezellige” manier kunnen worden geuit. Of misschien is die “gezelligheid” wel heel erg context-afhankelijk: als je een choquerende mening uit binnen een groep van gelijkgestemden, dan zou het best wel eens positief kunnen bijdragen aan de “gezellige” sfeer binnen de groep.

    Interessante norm, dat gezelligheids-criterium. Ik kan geen meningen bedenken waar ik zelf achter sta, maar die niet op een gezellige manier geuit kunnen worden, maar aan de andere kant: misschien is dat ook wel afhankelijk van de groep waarin ik me bevind.

  2. Ik ben wel benieuwd naar een voorbeeld van de ‘lezer’, hoewel dat voor het juridische verhaal misschien weinig verschil zou maken. Als jij bijv. lid wordt van een forum van de Frans Bauer fanclub en je gaat ‘kritisch’ zitten posten over ’s mans zangtalent… Of je wordt lid van een politiek discussieforum en zit alleen maar ‘kritisch’ uit te razen over de hoge heren in Den Haag die allemaal corrupt zijn en niet naar het volk luisteren etc…

  3. ‘Gezelligheid’ kan ook staan voor ‘Niet-sfeerverziekende’ en dan kan ik me er meer bij voorstellen. Sommige mensen geven op een dusdanige manier een ‘mening’ dat het bij anderen bloed onder de nagels vandaan haalt en het vervolgens een berg andere rotreacties losmaakt. Ik heb geen forum maar een blog en in mijn huisregels staat dat ik reacties die een ongewenst effect hebben weg kan halen. Daar vallen afwijkende meningen doorgaans niet onder. Eigenlijk haal ik vrijwel nooit een reactie weg.

  4. “een mening weren wegens ongezellig is niet anders dan een mening weren wegens ermee oneens zijn”

    Niet mee eens. Ook als je het met elkaar oneens bent, dan nog kun je op een prettig kritische en respectvolle manier met elkaar omgaan. Dat een beheerder schreeuwerige of beledigende reacties weghaalt, vind ik op zich niet verkeerd. Niet zelden zie ik dat dat soort reacties anderen wegjagen die geen trek hebben hierin. Anderen die gewoon een normale discussie willen voeren.

    Dus ja. Door reacties weg te halen die duidelijk beledigend of opruiend bedoeld zijn, beperk je misschien dan wel 1 persoon in zijn/haar vrijheden (of liever gezegd, mogelijkheden) om een mening te ventileren. Anderzijds, geef je daarmee anderen juist de mogelijkheid om dat, zonder intimidatie van mede-forumgebruikers te kunnen doen.

  5. Dan heb ik nog wel een vraagstuk: in de Node.js-community wordt er behoorlijk hard gegaan op wat we maar even “de SJW-ideologie” zullen noemen, waar je vooral niets schokkends mag zeggen, zelfs als het niet schokkend bedoeld is maar enkel zo geinterpreteerd wordt door een derde. Er wordt ook zeer scherp gereageerd op het gebruik van “guys” als algemene aanhef, en als je hier iets tegen inbrengt (door bijvoorbeeld aan te geven dat dit door de jaren gewoon tot algemene geslachtsneutrale aanhef verworden is), is dat een ban-waardige overtreding.

    Als je hiervoor een ban krijgt, dan is deze van kracht in vrijwel iedere situatie, omdat de gemeenschap vrij centraal ‘bestuurd’ wordt – het gaat dan bijvoorbeeld van IRC-kanaal tot aan mailinglijsten tot aan fysieke conferenties waar je niet meer binnen komt. Het gaat hier dan dus eigenlijk om volledige uitsluiting van de Node.js-gemeenschap, welke zeer grote praktische consequenties kan hebben, om een reden die eigenlijk helemaal niets van doen heeft met de bestaansreden van de gemeenschap op zich; namelijk, Node.js en softwareontwikkeling.

    Zou dit ook een situatie zijn waar een dergelijke redenering van toepassing is m.b.t het “niet meer kunnen bereiken van een groep”? Het gaat dan wellicht niet om bijvoorbeeld een demonstratie, maar het wordt toch erg lastig om om hulp met Node.js te vragen als je de toegang tot de gehele gemeenschap ontzegd wordt.

    1. Ik zou als criteria willen hanteren dat de gemeenschap waar het over gaat, groot genoeg is om van een machtspositie te spreken. Dus je kunt met goed fatsoen niet je mening uiten als deze groep je weert. Dan blijft over het parkeerterrein om 2 uur ’s nachts. Dat niveau.

      Support bij een product vind ik wat anders dan een mening via een platform. Je kunt denk ik eerder zeggen “ik verleen alleen support als je je netjes gedraagt” dan “je mag alleen discussiëren als je het met mij eens bent”.

      1. Het gaat hier natuurlijk wel om een gemeenschap, niet zozeer een “support-afdeling”. Degenen die onderdeel van die gemeenschap zijn verlenen op vrijwillige basis ondersteuning, puur om mensen te helpen, en zij zijn het niet per definitie eens met het beleid van het community-beheer zelf – maar echt een keus heb je niet.

        Dus dan vraag ik mij toch af of “ik verleen alleen support als je je netjes gedraagt” ook wel van toepassing is als degenen die de regels stellen niet degenen zijn die de daadwerkelijke support verlenen, en er zelfs intern onenigheid over is. Dan heb je het toch meer over een platform, mijns inziens – het is alleen een platform met een specifiek doeleinde.

        1. Maar je hebt toch nog steeds de mogelijkheid, alleen of samen met anderen, een tweede supportcommunity op te zetten? Als zoveel mensen het er niet mee eens zijn moet er toch wel een alternatief discussie/supportmedium af te spreken?

          1. Helaas gaat dat niet zo gemakkelijk. De “canonical” support-community is degene die overal benoemd wordt (inclusief vanuit officiele Node.js-bronnen), en die is zodanig groot dat je dus veel last zou hebben van het netwerk-effect.

            Sowieso zullen mensen al bij de bestaande community uitkomen als ze bijvoorbeeld het #Node.js-kanaal binnengaan, en omdat daar alle mensen zijn, is het het niet waard om naar een alternatief kanaal te gaan – immers, dan is de kans kleiner dat er iemand is die je probleem op kan lossen.

            Zoals altijd met dit soort zaken is er een meerderheid van mensen die het probleem negeren of er simpelweg niet van op de hoogte zijn, totdat het henzelf treft; denk ook aan Niemoller. Daarbovenop komt nog dat je – als je op de hoogte raakt van dit probleem – waarschijnlijk al uit de community verbannen bent, of dat zal worden zodra je aangeeft dat je je eigen community bent gestart. De kans dat je een gelijkwaardige community op kunt zetten is daarom zodanig klein dat je in de praktijk gewoon buitengesloten wordt.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.