Wikipedia mag in Zweden geen collectie foto’s van openbare kunstwerken aanbiede wegens strijd met de lokale auteurswet, las ik bij Nu.nl. Het Zweedse Hooggerechtshof heeft dat bepaald. Hoewel ook in Zweden panoramavrijheid geldt, stelt het Hof een grens: als je te veel panoramafoto’s publiceert, dan schendt dat toch te zeer de belangen van het auteursrecht. Want tsja, je zult eens geld verdienen met een auteursrechtelijke uitzondering.
Op standbeelden en andere kunstwerken rust auteursrecht. Het maken van een kopie, inclusief foto’s, daarvan is dus in principe niet toegestaan. Dat pakt alleen wel érg onbillijk uit wanneer die kunst op de openbare weg staat, want dan mag je dus niet in de openbare ruimte dingen vastleggen. Vandaar het concept panoramavrijheid: het mogen vastleggen van de openbare ruimte ondanks het auteursrecht.
In Nederland (en ook in Zweden) staat het dan ook in de wet (artikel 18 Auteurswet):
Als inbreuk op het auteursrecht op een [kunstwerk] dat is gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, wordt niet beschouwd de verveelvoudiging of openbaarmaking van afbeeldingen van het werk zoals het zich aldaar bevindt.
Het kunstwerk moet zijn gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst. Openbare plaatsen zijn bijvoorbeeld plaatsen langs de openbare weg, maar ook stationshallen of winkelcentra. En het moet gaan om visuele kunst, zoals standbeelden, schilderijen, tekeningen, graffiti, toegepaste kunst (design-meubilair), huizen en andere gebouwen.
Wikipedia mag dus op grond van dit artikel bij een lemma over een standbeeld in de openbare ruimte een foto daarvan plaatsen, ook al rust er auteursrecht op dat standbeeld. (Heel misschien zouden ze anders nog wegkomen met een beroep op citaatrecht, maar dat terzijde). Maar als je dan gaat tellen, dan zou je op zeker moment bij élk lemma over een standbeeld een foto daarvan zien. En van een specifieke kunstenaar dus ook al zijn werk op de gratisbeeldsite.
Dat vond men bij invoering van de panoramavrijheid wat al te gortig, vandaar de laatste zin van dat artikel:
Waar het betreft het overnemen in een compilatiewerk, mag van dezelfde maker niet meer worden overgenomen dan enkele van zijn werken.
Een compilatieboek met al het werk van één kunstenaar vereist dus nog steeds toestemming, zelfs al staan al zijn kunstwerken aan de openbare weg. Ja, ik weet het. Maar dit zou dus ook kunnen gelden voor Wikipedia, als je haar Wikimedia-bronbestandensite een “compilatiewerk” noemt.
Het Zweedse Hof lijkt het nog een stapje bonter te maken (afgaande op de Guardian):
“Such a database can be assumed to have a commercial value that is not insignificant. The court finds that the artists are entitled to that value,” it wrote in a statement.
Dit is zeg maar de omgekeerde manier van inbreuk aantonen: je verdient er geld mee, dus zal je links of rechts inbreuk aan het maken zijn. Want uitzonderingen op het auteursrecht allemaal leuk en aardig, maar géld verdienen is bewijs van vuige diefstal ende piraaterij. Zucht. En mensen maar piekeren waarom de gemiddelde internetter auteursrecht zo stom vindt.
Arnoud
Ik weet niet hoe het met de Zweedse wikipedia zit maar op de Nederlandse staat in ieder geval:
En verder dat ze wel donaties accepteren, maar dat noem ik geen geld verdienen. Dus ja wikipedia heeft dan wel waarde, maar is toch gratis?Er zijn mensen die hun dagelijkse boterham verdienen met Wikipedia dus er wordt geld verdient. Dat de organisatie geen winstoogmerk heeft maakt daarbij niet zo veel uit lijkt me.
De uitspraak laat weer zien dat het aan alle kanten wringt met het huidige auteursrecht en het tijd is voor een grondige herzieningen (nee, Corné geen afschaffing ;))
Eh, nee. Wikimedia Foundation is een non-profit die overleeft op donaties. De gehele inhoud van Wikipedia en aanverwante sites wordt gratis aangeboden. Dat is geen “geld verdienen”. Dat de Zweedse rechter vindt dat zo’n verzameling commerciële waarde heeft, wil nog niet zeggen dat Wikipedia er geld mee verdient, alleen dat men er geld mee zou kunnen verdienen en dat men mogelijk anderen (rechthebbenden) belemmert er geld mee te verdienen; de werken zijn immers al gratis op Wikipedia te bekijken.
Eh, nee. Wikimedia heeft meer dan 200 mensen in dienst die allemaal dagelijks hun geld verdienen door de exploitatie van Wikipedia (en aanverwante zaken). Dat is toch écht geld verdienen.
Let wel, ik ben het niet eens met de uitspraak van de rechter maar niet omdat Wikipedia er geen geld mee zou verdienen want dat doen ze duidelijk wel.
Dan verdienen die mensen er geld mee, maar wikipedia zelf niet 😉
Er zullen genoeg charitatieve organisaties zijn die (een gedeelte van) hun medewerkers salaris betalen. Dat wil enkel zeggen dat die medewerkers geld verdienen; dat wil niet zeggen dat die organisaties geld verdienen.
Het wordt op die manier een woordenspelletje over wat verdienen is en of het dan gaat over omzet of winst. Het lijkt me dat het moet gaan om omzet want winst is te manipuleren ik zie ook niet in waarom de winst relevant zou zijn.
Maar zelfs dan. Wikimedia heeft gepland om in 2015/2016 3.2M aan z’n reserves toe te voegen en heeft dan ruim € 70M aan reserves (zie je eigen link). Dat betekent dat ze in de afgelopen jaren dus 70M verdiend hebben. Dus ja ook de organisatie verdient er geld aan.
’t Is irrelevant of er geld verdiend wordt. In het persbericht zegt het Hof (mijn vertaling):
Wat mij meer opvalt is het onderscheid tussen niet-digitale en digitale afbeeldingen. Falkvinge wond zich daar ook al over op.
In zoverre dat ‘geld verdienen’ hetzelfde is als ‘een inkomen hebben’ verdienen ze gewoon geld want hoe kom je anders aan een omzet van 75 miljoen dollar. Dat inkomen bestaat voornamelijk uit donaties, maar niet helemaal. Misschien klinkt ‘geld verdienen’ voor sommige mensen een beetje ‘vies’ maar het betekent niet hetzelfde als winst maken. Zelfs dat mag een stichting trouwens (een foundation naar VS recht ook neem ik aan) alleen het mag geen doelstelling zijn en het mag in principe niet uitgekeerd worden. Waar het de rechter blijkbaar om gaat is dat de Audi van de directeur (bij wijze van spreken) uiteindelijk betaald is met geld dat te herleiden is naar auteursrechtelijk beschermde content. Waarom is er immers wel geld voor die Audi, maar niet voor een vergoeding van de auteur?
Overigens ben ik het verder niet eens met deze uitspraak.
Tijd voor de “Victory Buggy Wuggy” benadering?
Volgens het principe “oog om oog, tand om tand” zou je misschien de foto’s gratis in je compilatie moeten kunnen opnemen als je die compilatie ook weer gratis verspreidt. Of niet?
Het ligt iets subtieler — het gaat niet om de Zweedse Wikipedia (daar heeft Wikimedia Sverige (WMSE) noch technisch noch inhoudelijk iets over te zeggen), maar over een website van WMSE die zich puur richt op openbare kunstwerken: http://offentligkonst.se/#5/62.964/17.600 — dat is dus meer een ‘database’ dan Wikipedia zelf (waar een foto van het werk een klein onderdeel is van een artikel over dat werk, of over de auteur, of over de plaats waar het kunstwerk staat).
Maar via die portal-site kom je voor de foto’s uiteindelijk toch uit bij WMSE.
Ik krijg weer jeuk … verergerd door het hierboven gelinkte Mondriaan verhaal.
Ik vindt nog steeds dat auteursrecht op een gebouw beperkt moet zijn tot gebouwen. Auteursrecht op beelden tot beelden en dat panorama recht er alleen is voor afbeeldingen in de openbare ruimte.
En dan die termijn, 95 jaar vanaf eerste publicatie in Europa. Laat die Amerikanen fijn door de str*nt zakken. Ze vragen er gewoon om dat mensen auteursrecht overtreden met zulke onredelijke regels.
Je kunt via een wikipedia pagina in de ene taal eenvoudig naar een bijbehorende pagina in een andere taal.
Dus volgende stap: ook anderstalige pagina’s mogen dit niet meer …. (Of er mag niet meer worden gelinkt naar pagina’s in een taal die wordt gesproken in landen met een strengere (interpretatie van) het auteursrecht…)
Rucksichlos handhaven dat auteursrecht, zodat het de gemiddelde burger dusdanig de keel uit hangt dat de Piratenpartij de grootste partij wordt, en dat stuk ellende eindelijk bij het grof vuil kan (die absurde auteurswet, niet de kunstwerken, natuurlijk). In IJsland is het bijna zover…
Misschien moet er ook snel een organisatie opgericht worden om geld te kunnen innen over de auteursrechten op de Nederlandse voortuinen. Deze creatieve werken worden steeds vaker gefotografeerd (Google streetview, cyclomedia) en (op internet) beschikbaar gemaakt. Dat heeft natuurlijk ook commerciele waarde en het is niet praktisch als individuele tuinkunstenaars zelf hun rechten moeten beheren. Een nieuw broertje of zusje voor Burma/stemra en Brein dus. Het mooie is ook dat tuinen regelmatig worden veranderd, waardoor ieder jaar weer nieuwe werken ontstaan.
Ik denk dat ik dit weekend voor de zekerheid ook maar wat rommel uit de afvalbak op creatieve wijze over mijn voortuin ga verspreiden. Een hip recycling kunstwerk geeft mij toch wat meer zekerheid dat ik aanmerking kom voor licentie-uitkeringen, want misschien is mijn tuin momenteel niet creatief genoeg. En dan ook nog iets creatiefs verzinnen voor mijn auto, mijn kleding, en al mijn andere spullen die weleens op een foto terecht zouden kunnen komen, …
Google streetview mag dus ook gaan betalen in Zweden?
Of gaat het toch om de portal (offentligkonst.se) die de werken gestructureerd beschikbaar maakt?
Als niet-jurist ben ik eigenlijk verbaasd dat een foto van een kunstwerk blijkbaar een afgeleid werk is van een kunstwerk. Ik heb niets tegen auteursrechten, maar die idiote “virale besmetting” als gevolg van de regels rondom afgeleide werken mag subiet op de schop. Net als de idioot lange beschermtermijn (veel malen langer dan de economische levensduur) trouwens.
PS: https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/Consultation_Copyright.
Er is een Zweedstalige Wikipedia, maar geen Zweedse. Sinds wanneer mogen de Zweden wetten voor Finland?
Een andere vraag is nog hoe een Zweedse rechter iets denkt op te opleggen aan de Wikimedia foundation die gevestigd zijn in de VS. Er is een zweeds domein met een klein portaaltje waar een zweedse rechter misschien beslag op kan leggen maar voor de rest zijn alle zweedse wikipedia pagina’s gewoon onderdeel van de amerikaanse site buiten de invloed van Zweden en ook zweedse rechters.
Aangezien de Wikipedia website toegankelijk is in Zweden menen ze dat de Zweedse rechter daar iets over te zeggen te heeft. Hetzelfde als het bijvoorbeeld om kinderporno gaat, of als je als buitenlandse uitgever boeken in Zweden op de markt brengt. Lijkt me niet zo gek.
De consequenties lijken me wel gek. Dan zouden rechters in Saoedi-Arabië ook iets te zeggen hebben over wat er op servers in Nederland staat, als die toegankelijk zijn in Saoedi-Arabië. Lijkt me geen goed idee.
Je voorbeeld van kinderporno vind ik niet overtuigend: dat wordt vooral aangepakt doordat het (praktisch) overal illegaal is. Het voorbeeld van boeken uitbrengen in Zweden is juist iets wat je wel in Zweden doet (dus Zweedse wet duidelijk van toepassing), terwijl Wikipedia (voor zover ik weet) geen hosting in Zweden doet.
Rechters en overheden moeten iets doen dat blijkbaar erg lastig voor ze is: accepteren dat er dingen op het Internet gebeuren waar ze geen vat op hebben, doordat ze in het buitenland gebeuren.
Of een rechter iets te zeggen heeft over een dienst(-verlener), wordt niet bepaald door waar de servers staan. Volgens mij geldt vrijwel overal nu het criterium van “je richten op”. Opereer je vanuit Duitsland een Nederlandstalige webwinkel op een .nl domein met iDeal betalingen en “gratis PostNL verzending door heel Nederland” in je helpteksten, dan val je echt gewoon onder Nederlands recht. Het zou heel raar zijn dat die webwinkel Duits recht mag inroepen, toch?
Natuurlijk leidt het tot gekke situaties, maar in de praktijk lost zich dat vanzelf op omdat het Saoedische vonnis niet ten uitvoer kan worden gelegd bij een site in Nederland die zich richt op Saoedie-Arabië. Een aanklager daar gaat dan geen zaak beginnen. Zijn er wél linkjes met het land (bv. een expat die vanaf web-log.nl blogt over hoe slecht de koning is, maar in Riyaad woont) dan kan ik me een vervolging wel voorstellen. Dan is er ook ‘vat’ op wat er gebeurt.
Wat heb je liever, een machteloos Thais vonnis tegen een Nederlandse blogger of een aan alle kanten “Nederland” ademende site vol met smaad beheerd door een in Rotterdam wonend persoon die lachend wegkomt met “mijn server staat in Thailand”? Het laatste zou ik veel erger vinden.
OK, ik was een beetje te kort door de bocht: je hebt niet alleen “vat” door de locatie van de servers, maar ook door de locatie van de daders. Concreet op Wikipedia toegepast: Wikipedia kan wel doorgaan met het publiceren van kunstwerkfoto’s in hun Zweedse vertaling, zolang de Wikipedia-makers maar niet naar Zweden reizen.
Hoe ver strekt zich dat uit? Als Wikipedia dit verbod naast zich neer legt, en ik edit een keer iets aan een Engelse/Nederlandse Wikipedia-pagina, ben ik dan volgens de Zweden lid van een criminele organisatie? Betekent dat voor mij “liever niet meer naar Zweden op vakantie”?
Ik vind in principe wel dat iemand veroordeeld moet kunnen worden voor wat ‘ie in het buitenland heeft gedaan: dat is veel beter dan niet veroordeeld kunnen worden (want anders is elke grenspassage een escape voor misdadigers), en ook veel beter dan uitgeleverd worden (want misschien ben je juist wel naar Nederland gekomen omdat je justitie in dat andere land niet vertrouwt; ik ben tegen uitleveringsverdragen). Ik vind wel dat de geldende maximumstraf de laagste moet zijn van de geldende maximumstraffen in beide landen (bij subjectieve vergelijking, bijv. gevangenisstraf vs. geldboete, moet de verdediging kunnen kiezen). Dit vanwege verschillende (culturele) opvattingen, en het principe dat het beter is om een schuldig iemand ongestraft te laten dan om een onschuldig iemand te straffen. Je wilt bijvoorbeeld niet dat iemand in Saoedi-Arabië gestraft wordt omdat ‘ie in Nederland openlijk zijn homoseksualiteit heeft geuit, of dat iemand in Nederland wordt gestraft omdat ‘ie in Saoedi-Arabië openlijk zijn homoseksualiteit heeft geuit. Dit voorbeeld werkt goed binnen de Nederlandse cultuur; in Saoedi-Arabië zou ik waarschijnlijk een ander voorbeeld kiezen, maar het principe blijft het zelfde.
Wat jouw “dilemma” betreft: je kent mij al langer dan vandaag; ik ben in praktisch alle gevallen pro-uitingsvrijheid. In beide gevallen is de uitkomst in de praktijk pro-uitingsvrijheid, dus wat dat betreft maakt het niet uit. In beide gevallen is het het voor bepaalde mensen een onbevredigende uitkomst, nl. die mensen die veroordeling en bestraffing nastreefden. Ik zeg ook niet dat er geen schade is; bij smaad kan ik me goed voorstellen dat er schade is. Ik vind alleen dat die schade op niet-juridische manier bestreden moet worden.
Beetje off-topic: is de Thaise koning een bevriend staatshoofd? Ik kan me zo voorstellen dat een Nederlandse blogger zomaar in Thailand in de problemen kan komen door belediging van de Thaise koning, maar misschien kan dat in Nederland ook al problemen geven.
Ik geloof (je zou even in de wet moeten kijken) dat het er bij bevriend staatshoofd om gaat dat er geen sprake is van een gewapend conflict met het desbetreffende land. Dat zou het dus gaan om alle staatshoofden, echter het is moeilijk voor te stellen dat het openbaar ministerie gaat vervolgen voor de belediging van bijv. Assad of Kim Jong-Un (als hij tenminste inderdaad staatshoofd is). Aan de andere kant is het lastig om over deze mensen iets lelijks te zeggen dat niet gewoon waar is.
En dan hangt het er ook nog vanaf of ons land een staatshoofd erkent. Nederland erkent bijv. Palestina niet officieel, dus het staatshoofd daarvan ook niet ondanks dat ie feitelijk wél een staatshoofd is.