Is Nintendo wettelijk verplicht fangames te laten verwijderen?

gamepad-controller-spelOnline gameaanbieder Game Jolt heeft na claims van Nintende zo’n 500 fangames verwijderd, las ik bij Ars Technica. Fangames zijn door fans gemaakte spellen in de geest van officiële spellen, in dit geval dus Nintendo spellen: Mario Minecraft, Pokemon: PewdiePie Edition maar ook Mario on Drugs. Een bekend verschijnsel, maar wat mij dan stoort: “It’s their legal obligation to protect their IP.” Eh, nee.

In principe is het niet toegestaan om een eigen spel te ontwikkelen dat gebaseerd is op bestaande spellen van anderen. Ook als je de levels en gameplay zelf bedenkt, loop je tegen auteurs- en merkenrecht aan. Personages zoals Mario of Pikachu zijn an sich auteursrechtelijk beschermd, en daarbij maakt het niet uit of je ze kopieert of natekent en of je ze in een eigen verhaal neerzet of in een kloon. Hooguit zou een parodie of misschien een hommage (citaatrecht) legaal zijn.

Nintendo heeft dus het récht om hier wat tegen te doen, dus op zich zijn we daar snel over uitgepraat. Langere discussie kun je voeren over of dit nou wel zo verstandig is van het bedrijf. Weer zo’n internetdingetje: mensen doen dit écht omdat ze het leuk vinden en niet omdat ze er geld mee willen verdienen (al zitten er zeker ook keiharde geldschrapende piraten tussen). Het draagt in positieve zin bij aan je merk als je daaraan meewerkt, en iedereen begrijpt het als je dan zekere grenzen stelt: dat Pokémon XXX of Mario Chainsaw Massacre niet kunnen als ‘fangame’ moge duidelijk zijn.

Wat echter aperte onzin is, is dat Nintendo móet optreden omdat ze anders hun intellectueel eigendom verliezen. En niet alleen omdat er niet zoiets is als “je intellectueel eigendom”. (IE is een vakgebied, ik verlies ook niet mijn arbeidsrecht als ik ontslagen word.) Nergens in de Auteurswet, Merkenwet of welke wet binnen de IE dan ook staat dat een recht komt te vervallen als er niet adequaat gehandhaafd wordt.

De enige plek die daar een béétje naar hint, is in de merkenwetgeving. Iets kan alleen een merk zijn als het geschikt is om producten of diensten te onderscheiden van die van de concurrent. “Melk” kan dus geen merk zijn voor dat witte goedje van een koe (of geit), “Campina” wel. Een risico dat daarbij speelt, is dat een merknaam zo populair wordt dat deze de soortnaam wordt voor het product. Hagelslag was ooit een merk van Venz bijvoorbeeld maar is nu synoniem voor alle staafjes chocola die je op brood strooit. Dat merk is dus geen geldig merk meer.

Wil je als merkhouder dat voorkomen, dan moet je dus optreden tegen gebruik als soortnaam van je merk. Vandaar dat romanschrijvers die een personage de luxaflex dicht laten doen, een brief krijgen van Luxaflex bv met de suggestie voortaan de lamellen dicht te doen. En Adobe roept ook al jaren dat je geen ‘fotoshoppen’ mag zeggen, met opmerkelijk weinig resultaat overigens.

Het gebruik door die fangamemakers is iets anders: ze willen niet de Nintendo-naam of die van Mario en zijn vriendjes als generieke naam gebruiken, maar ze willen een spel aanbieden waar Nintendo-personage Mario een rol speelt. Daarmee kan er geen sprake zijn van gebruik als soortnaam. Natuurlijk is het wel merkinbreuk om een eigen product te tooien met andermans merk, maar dat doet geen afbreuk aan het merkrecht van Nintendo.

Heel heel misschien als Nintendo de hele wereld haar personages laat gebruiken, dan ontstaat er een situatie dat die personages publiek domein lijken en niet meer met Nintendo worden geassocieerd. Dan zijn ze zo via de achterdeur alsnog een soort van soortnaam geworden, net zoals zeg Sneeuwwitje. Maar het hele punt van die fangames is nu juist dat ze leuk zijn omdat er Nintendo figuren in zitten in plaats van generieke personages. Dus ik denk dat dat wel meevalt.

Arnoud

11 reacties

  1. Maar het hele punt van die fangames is nu juist dat ze leuk zijn omdat er Nintendo figuren in zitten in plaats van generieke personages.

    Dat zie ik niet zo. “Super Mario” is weliswaar geen generiek personage, maar “Sneeuwwitje” is dat ook niet. Door de ontwikkeling van fangames toe te staan kan “Super Mario” best verworden tot een soort “Sneeuwwitje”: een niet-generiek personage (je zou het een “meme” kunnen noemen) dat door iedereen gebruikt kan worden.

    Ik vind het wel typisch dat we blijkbaar wel een uitzondering voor parodieën hebben, maar niet voor andere creatieve uitingen. Er zijn nu dus een flink aantal fangames die moeilijker zijn te vinden; dat is wel een nadelige consequentie van het merkenrecht/auteursrecht. De meeste hebben waarschijnlijk een slechte kwaliteit, maar er zit vast wel iets heel grappigs tussen. Sowieso, “Pokémon XXX of Mario Chainsaw Massacre”, waarom niet? Dat zijn vaak juist de grappigste variaties, en je zou het ook best “parodie” kunnen noemen.

    Tot slot, omdat het kan, nog even een linkje naar een niet-Nintendo creatie op basis van de Mario brothers. Snel bekijken, voordat Nintendo gaat klagen. 🙂

    1. Sowieso gaan ze veel te ver met dat soot dingen. Smosh, populair YouTube-duo, had jaren geleden als allereerste video een parodie op Pokémon. Toen hun video populair werd werd ie echter verwijderd omdat de auteursrechten zouden zijn overschreden. Later hebben ze weer zo’n video gemaakt en goede advocaten in de arm genomen en sindsdien is het doodstil aan de andere kant; de video is ook niet meer verwijderd.

      Bedrijven, zeker spellenbouwers en tekenfilmstudio’s, hebben vaak erg veel moeite met zien wat nu werkelijk een parodie is. Als het maar iets teveel op hun product/merk lijkt, dan zien ze het meteen als een schending…

  2. Dat is Nederlands recht. In het Amerikaanse recht zijn er weldegelijk bepalingen waarbij de getroffen partij actief moet reageren om zijn rechten te beschermen omdat als ze dat niet doen ze niet later bij een andere partij dat wel kunnen doen. In hoeverre dat hier van toepassing is weet ik echter niet.

    Ik denk wel dat met dit soort zaken het Amerikaanse recht belangrijker is als wat we er in Nederland van vinden, tenzij de overtredingen toevallig gepleegd worden in ons kikkerlandje.

    1. Ik hoor graag wélke wettelijke bepalingen dat zijn. Ik geloof er namelijk niets van. Ook in de VS werkt het merkenrecht zoals ik hierboven heb geschetst.

      (Natuurlijk zijn er nog de algemene principes van rechtsverwerking en verjaring maar dat geldt dan alleen tussen jou en je inbreukmaker, je verliest er niet je rechten mee tegenover het publiek.)

      1. Ik denk dat het cargo-culten is met een klein greintje juridische waarheid in de US: Zie bijvoorbeeld het artikel http://www.forbes.com/sites/work-in-progress/2014/03/12/when-and-how-do-i-have-to-use-trademark-symbols/#35cf0d17c411 ‘Use of the federal registration symbol, however, is regulated by federal law. You may only use the symbol with a federally registered mark and as applied to the goods and/or services listed in the registration. While you are not legally required to use the symbol, failure to use it is not without consequence. In an enforcement action, you will forfeit your right to recover lost profits and money damages unless you can prove the defendant had actual knowledge that your mark was registered prior to the infringing activity. This can be a very high burden and one unnecessary to bear.’

        En omdat het juridisch wenselijk is om het te doen in de US, is dat verworden tot de mythes: het MOET, het moet OVERAL te wereld en het moet voor ALLE IE rechten.

        ‘legal obligation’ betekent dan: onze advocaten vinden het onverstandig het niet te doen, maar die willen gewoon voorkomen een rechtszaak wegens een wanprestatie aan hun broek te krijgen.

        1. Wat cg zegt. IANAL, maar wat ik van blogs als techdirt en popehat geleerd heb, werkt het in de USA ongeveer als volgt:

          Voor wat betreft copyright is het in de USA makkelijk: dat heb je gewoon. En als je er wat mee wilt, is het misschien handig om ’t te registreren bij de copyright office. Patenten moet je goedgekeurd krijgen van ’t USPTO, maar daarna heb je die ook gewoon. Je hoeft ’t echter niet af te dwingen: er is geen “use it or lose it”-beleid. Als er in copyright wel zo’n use it or lose it beleid was, zouden we heel wat minder problemen hebben met weeswerken.

          Voor wat betreft merkenrecht/trademarks, geldt dat trademarks alleen gelden/noodzakelijk zijn/afgedwongen moeten worden bij “likelihood of confusion”. Dus bij mogelijkheid tot verwarring bij de klant/consument dus. Als ik een zoekmachine begint en die Google noem, heb ik een probleem. Als ik een huisgebrouwen biermerkje begin en dat google noem, heb ik als ’t goed is geen probleem, want google doet niks met bier. En dus is er geen mogelijkheid tot verwarring.

          Echter, in de USA kun je voor alles en niets een rechtszaak beginnen, ook als hij volkomen frivool is (zo heeft miljardair Peter Thiel bijvoorbeeld onlangs Gawker het zwijgen op weten te leggen: faillissement door juridisch DDOSsen met frivolous rechtszaken). Dat betekent dat er vooral door partijen met dikkere portemonnees een hoop gedreigd wordt: ophouden of opdokken en ohja we hebben de rechtszaak al gestart. Verdediging gaat je X dollar kosten, maar we bieden je aan om te settlen voor X-Y dollar.

          Deze dynamiek zorgt ervoor dat het “use it or lose it” een eigen leven gaat leiden, zodat mensen inderdaad gaan denken dat dat overal en altijd voor alle intellectuele eigendom geldt.

    2. En wat nu als het spel gemaakt is door een Nederlander? Dan valt ie onder het Nederlands recht en hebben ze onterecht een spel laten verwijderen (ze hadden dan het spel onbereikbaar moeten maken voor mensen in de VS).

  3. Mag ik nu eigenlijk al een foto-bewerkingsprogramma op de markt brengen met de naam “PhotoShop Simple”, omdat het merkrecht van Adobe nu al zodanig is vervaagd? Jongeren weten in veel gevallen echt niet dat PhotoShop een merk is van een bepaald bedrijf, maar kennen het enkel als een werkwoord.

  4. Overigens is er wel wat te zeggen voor een bepaling die zegt dat je af moet dwingen. Daarmee voorkom je namelijk dat trollen een bepaalde situatie toestaan totdat er genoeg in de kas zit om toe te slaan. Ik zou dan graag zien dat een rechter zegt: “Dat had je eerder kunnen zien, we zetten de schade op het bedrag zoals het bepaald zou worden op het moment dat je wist dat er inbreuk gepleegd werd en hier schade aan ondervond.”

    Nintendo heeft nog andere keuzes: 1. Richtlijnen opstellen voor fan-art en fan-games (fan-uitingen in het algemeen) waarbinnen inbreuk gedoogd wordt. 2. Inbreukmakende games een licentie verstrekken (al dan niet tegen een klein bedrag).

    Vooral in combinatie met afdwingverplichting zou optie 2 goed zijn. Je hebt dan toch de mogelijkheid om de zaak amicaal op te lossen als beide partijen welwillend zijn. Maar dingen amicaal oplossen is in de juridische/IP-wereld een no-go blijkbaar (want geen jurist die daar wat aan verdient, liever gelijk blaffen en incasseren).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.