Iedereen zei “huh”: Europees Hof: wet vingerafdrukken afstaan paspoort ongeldig, geen gevolgen

Het Europese Hof van Justitie heeft geoordeeld dat de wet dat burgers vingerafdrukken moeten toestaan voor identiteitsbewijzen ongeldig is. Dat las ik bij Tweakers. Toch geldt de wet nog steeds, tot een betere wet eind 2026 ingaat. Dit riep vele vragen op, dus laten we even kijken wat hier nu precies aan de hand was.

In 2019 is een Europese Verordening (2019/1157) aangenomen. Deze betrof “de versterking van de beveiliging van identiteitskaarten van burgers van de Unie en van verblijfsdocumenten”, en bevatte een bepaling over vingerafdrukken (artikel 3 lid 5):

De identiteitskaart bevat een opslagmedium dat aan de hoogste veiligheidseisen voldoet en dat een gezichtsopname en twee vingerafdrukbeelden van de houder van de kaart bevat, in een digitaal formaat.
Iedereen die zo’n kaart kreeg, was verplicht diens vingerafdrukken af te geven (behalve kinderen onder 6 en mensen bij wie dat fysiek onmogelijk was).

In 2021 moest iemand in Duitsland (Wiesbaden) een nieuwe ID-kaart, maar hij wilde echter niet dat de nieuwe kaart zijn vingerafdrukken zou bevatten. De gemeente zag dat anders: in de wet staat dat dat moet, en hij viel niet onder de uitzonderingen.

Daarop stapte de man naar de rechter. Hij had daarbij zowel inhoudelijke als formele argumenten. De inhoudelijke spreken voor zich, maar de formele hebben wat meer uitleg nodig. Er zijn in de EU verschillende routes om tot een bindende wet te komen. Welke route te nemen, hangt af van het onderwerp en het doel van de regeling. Een regel over consumentenrecht gaat via een heel andere route dan een maatregel ter beveiliging van de gemeenschappelijke grenzen, bijvoorbeeld.

Regels over “reisdocumenten” kunnen worden ingevoerd via artikel 21, lid 2 van het Verdrag betreffende de Werking van de EU (VWEU), dat voorschrijft dat de “gewone wetgevingsprocedure” wordt gebruikt. Maar in artikel 77(3) VWEU staan regels over “paspoorten, identiteitskaarten, verblijfsvergunningen en daarmee gelijkgestelde documenten”, maar die mogen alleen ingevoerd worden via “een bijzondere wetgevingsprocedure”.

Bent u daar nog? In gewone taal: niet Parlement en Raad hadden moeten stemmen (en met 50%+1 stem meerderheid aannemen) over deze wet, maar alleen de Raad (en met unanimiteit) na ‘raadplegen’ van het Parlement. Oftewel, verkeerde regel toegepast bij invoering, en ja dat maakt een wet ongeldig.

Het Hof toetst ook inhoudelijk de bezwaren op grond van AVG en bescherming van persoonlijke levenssfeer, maar concludeert dat deze regeling door de beugel kan. Ook de burger heeft er belang bij dat identiteitskaarten moeilijker na te maken zijn, en twee vingerafdrukken er op zetten helpt daarbij. En omdat de wet de hoogste beveiliging eist én hergebruik verbiedt, is het restrisico op misbruik aanvaardbaar.

In deze situatie vindt het Hof het een té zware maatregel om per direct de wet buiten werking te stellen. Dit zou de beveiliging van identiteitskaarten immers weer omlaag halen, en verplichten dat gemeenten zulke kaarten zonder biometrie gaan afgeven, terwijl daar geen inhoudelijke reden (zoals privacyschending) voor is.

En als je dan meeneemt dat er in 2026 sowieso een nieuwe Verordening hierover komt die ook vingerafdrukken eist, dan zou dat allemaal wel heel veel gedoe zijn. Daarom mag deze wet toch van kracht blijven.

Arnoud

 

 

4 reacties

    1. De Duitse rechter die het in eerste aanleg voorgelegd kreeg, vond dit een zodanig moeilijke vraag dat ‘ie het Hof van Justitie benaderd heeft. Het Hof is immers geen hogerberoepsinstantie maar een juridische hulplijn. De Duitse rechter moet nu dus het eindoordeel over de zaak vellen.

      In het algemeen denk ik dat een lagere rechter niet snel Europees recht ongeldig verklaart wegens verkeerde procedure. Dat is iets waar je sowieso vragen over mag stellen aan het Hof, en het Hof is ook de club die daar het beste in zit.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.