Google moet berichten over afgesloten strafzaken vergeten

Google moet een belastend zoekresultaat over een ontuchtpleger uit Doetinchem uit de zoekmachine verwijderen, las ik in Tubantia. Gauw het vonnis erbij gepakt: Google moet inderdaad uit haar zoekresultaten (bij Googelen op ’s mans naam) een Facebookpagina weglaten omdat deze vertelt over de strafrechtszaak, met naam en toenaam (en foto) van de man. Omdat het hier gaat om strafrechtelijke gegevens, is het niet toegestaan deze te verwerken.

De uitspraak is een van de weinige in Nederland waarin Google zoekresultaten moet opschonen. Meestal wint de zoekmachine, en dat is vrij logisch: de lat uit het Europese vergeetrechtarrest is vrij hoog. Het moet gaan om verouderde informatie die niet meer relevant is en ook nog eens beschamend. Wanneer het gaat om zaken met enige nieuws- of actualiteitswaarde, wordt daar eigenlijk nooit aan voldaan.

Nu hebben we in vrij korte tijd twee zaken gehad (hier de andere) waarin strafrechtelijke informatie centraal staat, en de rechter vrij simpel is: weg ermee. En zuiver juridisch gezien lijkt dat te kloppen. Strafrechtelijke persoonsgegevens vallen onder dezelfde categorie als bijvoorbeeld medische gegevens, en mogen dus niet zonder toestemming of een paar hier niet relevante uitzonderingen worden ‘verwerkt’ – een begrip waar Google ook onder valt.

Mogen journalisten dan ook niet over strafzaken schrijven, zou je denken. Ja, die mogen dat wel: de privacywet kent een uitzondering op dat verbod wanneer de verwerking voor uitsluitend journalistieke of literaire doeleinden plaatsvindt (art. 3 Wbp). Eerder dit jaar mocht strafrechtelijke berichtgeving gewoon blijven staan om die reden.

Alleen: Google handelt niet journalistiek, zo bepaalde het Hof van Justitie in dat vergeetrechtarrest. Veel motivatie kon ik er niet voor vinden, anders dan “het is niet hetzelfde” en “de resultaten in een zoekmachine hebben meer impact en verspreiding dan een artikel van een webredacteur”. Maar het is het geldend recht, en dus geldt voor Google een totaalverbod tot tonen van strafrechtelijke feiten over personen.

Onder de Privacyverordening die volgend jaar in werking treedt (komt ie weer met dat boek), wordt dit niet anders. Ook daar zijn strafrechtelijke persoonsgegevens beschermd, zelfs nog strenger dan de medische en andere bijzondere persoonsgegevens. Weliswaar geldt ook daar een uitzondering voor “academische, artistieke of literaire uitdrukkingsvormen”, maar daar zal Google nog steeds geen beroep op kunnen doen.

Ik moet zeggen dat ik hier toch wel een beetje moeite mee heb. Ik snap ergens het argument wel van “je straf uitgediend hebben en weer een schone lei krijgen”, maar als er geen énkele ruimte is voor een belangenafweging met de vrijheid van meningsuiting, dan gaat me dat echt te ver. Het kan toch niet de bedoeling zijn dat strafrechtjournalistiek een categorische ban in Google moet krijgen?

Arnoud

Terugblik: OM niet ontvankelijk in P2P-strafzaak (gastpost)

Vorige week vernietigde het Gerechtshof Den Haag het vonnis in de eerste strafzaak rond P2P-filesharing. In onderstaande gastbijdrage bespreekt jurist Maarten van Amerongen het arrest en de opmerkelijke achtergrond van de zaak. Maarten studeerde Nederlands recht aan de Universiteit Utrecht en werkt bij de Centrale Raad van Beroep als zittingsgriffier.

Op 22 december 2010 kwam middels het arrest van het hof Den Haag een einde aan een zes jaar (!) lopende procedure tegen zeven beheerders van twee e-Donkey indexeringsites; Releases4U en ShareConnector.

De rechtbank Rotterdam kwam in 2007 nog tot een veroordeling van een enkele verdachte. Ondanks de forse strafeis van de officier van justitie van ” 5000,- kwam de rechtbank bij slechts een enkele verdachte tot een matige veroordeling in de vorm van een boete van ” 250,- als gevolg van, naar het oordeel van de rechtbank, het verspreiden van enkele auteursrechtelijke werken. Van beroeps- dan wel bedrijfsmatigheid in het verspreiden van auteursrechtelijk beschermde bestanden en een criminele organisatie in de zin van artikel 140 Strafrecht was geen sprake. Voor een overzicht van de overige feiten verwijs ik naar het vonnis. Drie verdachten werden veroordeeld tot een boete, vier werden vrijgesproken.

Het vonnis vormde aanleiding voor de verdediging en het OM om hoger beroep in te stellen. Na meerdere zittingsdagen, een verhoor van deskundige J.A. Pouwelse, een heropening van het onderzoek en uiteindelijk zelfs het verhoren van totaal vier (hulp-)officieren van justitie wijst het hof arrest. Het OM krijgt rake klappen in de vorm van niet-ontvankelijkheid.

Het hof stelt in het arrest de gang van zaken vast die voorafgingen aan de aanhoudingen buiten heterdaad en de inbeslagname van servers en PC’s op 14 december 2004. Gedurende die periode werden diverse dossiers (bewust lijkt niet langer het woord “aangifte” gebruikt, zoals in het vonnis door de rechtbank werd gedaan maar voor het meer algemene woord “dossier” gekozen), door Stichting Brein aan de FIOD-ECD overhandigd. De FIOD-ECD doet eigen onderzoek naar het dossier en doet verzoeken bij de ISP van de verdachten om NAW gegevens te verkrijgen en na overleg met de officier van justitie wordt besloten tot aanhouding buiten heterdaad.

Bijna een jaar later wordt het overzicht van verdenkingen opgesteld waarin men als basis van de verdenking voornamelijk gegevens gebruikt die zijn verkregen ná aanhouding en inbeslagname van de PC.

Bij de beoordeling wijst het hof op de Aanwijzing Intellectuele Eigendomsfraude van het College van Procureurs-Generaal, in werking getreden op 1 april 2002. Hierin is verwoord dat bij auteursrechtenschending civielrechtelijke handhaving de norm is en strafrechtelijke handhaving enkel aangewezen in indien dit in het algemeen belang is. Hiervan is bijvoorbeeld sprake indien de volksgezondheid of veilige samenleving in het geding is.

Het hof stelt dat uit het dossier evenmin uit het getuigenverhoor naar voren is gekomen dat hiervan sprake is. Evenmin kan het hof vaststellen dat de FIOD-ECD een zorgvuldig onderzoek heeft verricht en aldus komt het hof tot de conclusie dat er op het moment van aanhouding buiten heterdaad géén feiten of omstandigheden bestonden waaruit de verdenking van enig strafbaar feit door de verdachten bestond. Van de gestelde beroeps- en bedrijfsmatigheid is het hof niets gebleken en ook de getuigenverhoren ter zitting brachten het hof niet tot een ander inzicht.

Al met al lijkt dit een misbruik van bevoegdheden geweest te zijn. Stichting Brein klaagt bij de FIOD-ECD over twee websites. De FIOD-ECD komt tot de conclusie dat artikel 31b Auteurswet de enige mogelijkheid is de noodzakelijke dwangmiddelen toe te passen om de verdachten aan te kunnen houden en baseert vervolgens de verdenking op basis van gegevens die verkregen zijn na onderzoek aan de in beslag genomen PC’s en verhoren van de verdachten. Dit alles brengt het hof tot de slotsom dat het OM in redelijkheid niet tot de vervolgingsbeslissing mocht komen en verklaart het OM niet-ontvankelijk in de vervolging. Naar mijn inzicht een terechte conclusie.

Civielrechtelijk zijn er inmiddels meerdere uitspraken aangaande dit onderwerp. Vele daarvan zijn reeds op het weblog van Arnoud genoemd. Op strafrechtelijk gebied blijft met dit arrest de vraag onbeantwoord. Ik meen dat geconcludeerd kan worden dat een beheerder van een indexeringsite in beginsel strafrechtelijk niet makkelijk te vervolgen is. Ik beschouw dit niet als een probleem. Stichting Brein heeft voldoende middelen om over te gaan tot civielrechtelijke handhaving en de wet verzet zich tegen de inzet van zware middelen in de vorm van het strafrecht. Ik vraag mij af wat de conclusie geweest zou zijn indien er wel een inhoudelijk oordeel zou zijn gekomen”

Maarten