Regels tegen oneerlijke handelspraktijken stiekem al maand van kracht

Sorry, ik zat vrijdag even niet op te letten. Toen speculeerde ik over de gevolgen van de Richtlijn oneerlijke handelspraktijken, en schreef daarbij dat dit toekomstmuziek was omdat deze richtlijn nog niet in onze wet omgezet was. Nou klopt dat op zich, maar de regels uit deze richtlijn zijn al wel van kracht, dankzij het fenomeen “richtlijnconforme uitlegrechtstreekse werking“. Dat betekent dat wie zich gedupeerd voelt door een oneerlijke praktijk van een bedrijf, nu al met de richtlijn in de hand van een overeenkomst af kan of schadevergoeding kan krijgen.

Normaal kun je geen direct beroep doen op Europese richtlijnen, omdat het geen wetten zijn maar instructies aan de nationale wetgever om hun wetboeken aan te passen aan de regels uit de richtlijn. Vandaar dus het wetsvoorstel ter implementatie van de richtlijn. In veel gevallen (en ook hier) gebeurt dat door de richtlijn over te schrijven als wetsartikelen, maar dat hoeft niet. Stel je hebt al een equivalent wetsartikel, dan hoef je niets te doen.

Maar als de wetgever te laat is met de aanpassing, dan kun je een direct beroep doen op die bepalingen uit de richtlijn die “onvoorwaardelijk en voldoende nauwkeurig zijn”richtlijnconforme interpretatie van de regels uit de Richtlijn eisen. Dat maakt het mogelijk om een bestaande wetsbepaling zo uit te leggen dat de uitkomst net is of de Richtlijn al wel ingevoerd is. Voor algemene voorwaarden heb je nu al de mogelijkheid om ze te vernietigen door te zeggen dat ze onredelijk bezwarend zijn. Bewijs daarvan kun je nu leveren door de richtlijn oneerlijke handelspraktijken te laten zien: wat daar verboden is, moet worden gezien als onredelijk bezwarend. (update 7 februari 2008) En zeker de bepalingen uit de zwarte lijst lijken mij evident voldoende nauwkeurig om nu al van toepassing te zijn. Je kunt nu dus al naar de rechter met deze zwarte lijst in de hand om je recht te halen. Piter “Volledig bericht” de Weerd had dit in december al gezien trouwens.

De Stichting Reclame Code heeft alvast maar de Nederlandse Reclame Code aangepast: bij klachten over reclame in tijdschriften of op radio of televisie kunt u nu direct gebruik maken van de verboden uit de richtlijn.

De twaalf zwartste zwartelijstitems zijn:

  1. Lokkertjes: de consument verlokken tot kopen door reclame te maken voor een product tegen een zeer lage prijs zonder dat daarvan een redelijke voorraad aanwezig is.
  2. Zogenaamde “gratis” aanbiedingen: een product als “gratis”, “voor niets”, “kosteloos” en dergelijke omschrijven als de consument iets anders moet betalen dan de onvermijdelijke kosten om in te gaan op het aanbod en het product af te halen dan wel dit te laten bezorgen.
  3. Kinderen er rechtstreeks toe aanzetten om geadverteerde producten te kopen (“Koop het boek nu”) of om hun ouders of andere volwassenen ertoe over te halen die producten voor hen te kopen (“Er is een nieuwe video ‘Alice en het toverboek’ van Fondi uit – vraag je moeder die bij de tijdschriftenhandel te kopen.”) Kinderen rechtstreeks aanzetten tot het kopen van een product was op televisie al verboden; de zwarte lijst breidt dit verbod uit tot alle media, met name internet.
  4. Bedrieglijk beweren dat een product een geneeskrachtige werking heeft, bijvoorbeeld in het geval van allergieën, haarverlies en overgewicht.
  5. Advertorials: redactionele inhoud in de media, waarvoor de handelaar heeft betaald, gebruiken om reclame te maken voor een product, zonder dat dit duidelijk wordt uit de inhoud.
  6. Piramidesystemen: een piramidesysteem waarbij de consument tegen betaling kans maakt op een vergoeding die eerder voortkomt uit het aanbrengen van nieuwe consumenten in het systeem dan uit de verkoop of het verbruik van goederen.
  7. Prijzen: de bedrieglijke indruk wekken dat de consument een prijs heeft gewonnen als er in feite geen sprake is van een prijs, of als het ondernemen van stappen om in aanmerking te kunnen komen voor de prijs afhankelijk is van de betaling van een bedrag door de consument of indien daaraan voor hem kosten zijn verbonden.
  8. Misleidende voorstelling van de rechten van de consument: wettelijke rechten van consumenten voorstellen als een onderscheidend kenmerk van het aanbod van de handelaar.
  9. Beperkte aanbiedingen: bedrieglijk beweren dat het product slechts gedurende een zeer beperkte tijd beschikbaar zal zijn om de consument onvoldoende tijd te geven een geïnformeerd besluit te nemen.
  10. Taal van de klantendienst: beloven de consumenten een klantendienst te verschaffen en deze dienst vervolgens enkel beschikbaar stellen in een andere taal zonder dit duidelijk aan de consument te laten weten alvorens deze zich tot de transactie verbindt.
  11. Niet-gevraagde leveringen: vragen om onmiddellijke dan wel uitgestelde betaling of om terugzending of bewaring van producten die de handelaar heeft geleverd, maar waar de consument niet om heeft gevraagd.
  12. Europese garantie: op bedrieglijke wijze de indruk wekken dat voor een bepaald product service na verkoop beschikbaar is in een andere lidstaat dan die waar het product wordt verkocht.

Arnoud

7 reacties

  1. In een retailbedrijf waar ik ooit werkte werden een aantal van de regels op de “zwarte lijst” van het wetsvoorstel regelmatig overtreden. Ik hoop dat dat nu voorbij zal zijn, want ik voelde me er nooit bij op mijn gemak.

  2. Wat zijn eigenlijk de consequenties voor bedrijven die deze richtlijn toch overtreden?

    Winkelier hanteren massaal onrechtmatige (onredelijk bezwarende bedingen) algemene voorwaarden. Daar komen regelmatig berichten over door o.a. de consumentenautoriteit en consumentenbond. En rechtzaken zoals die tussen HCC en Dell zie je niet vaak.

  3. Oneerlijke handelspraktijken hebben dezelfde consequenties als onredelijk bezwarende algemene voorwaarden. Je kunt ze als consument laten vernietigen als je zelf een proces voert tegen het bedrijf dat ze gebruikt, en een organisatie zoals de Consumentenautoriteit of de Consumentenbond kan een procedure voeren om ze collectief te laten vernietigen.

    Het lijkt me dat -zeker in het begin- de Consumentenautoriteit harder op gaat treden tegen gesignaleerde oneerlijke handelspraktijken. Er staan veel dingen op die zwarte lijst die nu nog wel eens gebeuren. Met een beetje publiciteit (“Bio-Stabil nu verboden!” wordt, gok ik, de eerste) ontstaat er dan het nodige rumoer, legitieme bedrijven gaan hun marketingafdeling voorlichten en hopelijk loopt het gebruik van deze praktijken dan terug.

    Er zullen altijd malafide bedrijven zijn die denken dat ze met zo’n oneerlijke praktijk wegkomen. Net zoals er nog steeds bedrijven zijn die een veel te lange opzegtermijn hanteren of andere verboden algemene voorwaarden hanteren. Maar ja er is een grens aan wat je kunt doen als overheid.

    Arnoud

  4. Dus volgens deze richtlijnen is de reclame van de Biostabil 2000 ook verboden (4e item!)? Vreemd, want zelfs na het faillissement van TellSell is deze reclame nog regelmatig te zien op enkele zenders!

  5. Ik zou zeggen dat die Biostabilreclame inderdaad verboden is. Maar dat ik vind dat iets verboden is, wil helaas niet zeggen dat iedereen er dan mee ophoudt. 🙂 Belangrijker: er zal iemand actie moeten ondernemen, want pas als een rechter zegt dat dit inderdaad onder de richtlijn valt, gaat het spotje van de buis. Er moet dus iemand (b.v. de Consumentenautoriteit) zijn die tijd en geld wil spenderen om tegen dit spotje in actie te komen.

    Arnoud

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.