In eigen tijd gemaakte software kan toch van uw baas zijn

Een oud gezegde luidt: als je van je hobby je werk maakt, heb je geen hobby’s meer. En je bent ook nog het auteursrecht op je hobbywerk kwijt, zou ik daar aan willen toevoegen. Veel mensen denken, als je iets in privétijd maakt met je eigen materiaal, dan heeft je baas daar niets over te zeggen. Maar dat is niet waar.

In een recent vonnis (update 2/7: LJN BD5822) las ik over een werkgever (het ministerie van Binnenlandse Zaken) die werd verrast door een aantal copyright notices, aangebracht door een ontevreden werknemer in de uitvoer (HTML-pagina’s) van een aantal webapplicaties. Die werknemer was namelijk van mening dat de rechten op een deel van de applicatie bij hem lagen, omdat hij gebruik maakte van in eigen tijd ontwikkelde software en bovendien niet schriftelijk opgedragen was dergelijke software te maken. Hij gaf daarbij aan dat

het door hem vermelden van “copyright 2006 X” in de bronvermelding van bovengenoemde producten en het niet beschikbaar stellen van de broncode mede het gevolg is van het feit dat hij, ondanks veelvuldig aandringen, de werkzaamheden waarvan hij vindt dat ze niet binnen de functie vallen, niet als opgedragen taken schriftelijk bevestigd kan krijgen.

Met andere woorden, hij erkende zelf dat hij de opdracht had gekregen. En als je iets maakt in opdracht, ligt het auteursrecht bij je werkgever. Ook als het totaal niet tot je werkzaamheden behoort om het te maken. Je zou de opdracht kunnen weigeren omdat het niet tot je werk behoort, maar als je de opdracht aanvaardt, dan is het deel van je werk en dan liggen de rechten bij je werkgever. Je kunt niet een opdracht van je werkgever aanvaarden en dan auteursrecht op delen van het resultaat claimen.

Zoals de rechter het motiveert in het vonnis:

Het is innerlijk tegenstrijdig om enerzijds te erkennen dat hem (programmeer- en ontwikkel)taken zijn opgedragen als gespecificeerd in zijn eigen e-mail van 13 maart 2006, maar bij uitblijven van de verlangde schriftelijke bevestiging daarvan door zijn werkgever (…) opeens te stellen dat het geen opgedragen taken betrof. Alleen omdat hij meende dat deze taken zijn functie te buiten gingen, heeft hij in dit aldus escalerende arbeidsconflict naderhand opeens gesteld deze als niet langer opgedragen te beschouwen en is hij zich vervolgens op eigen auteursrechten van de applicaties gaan beroepen.

Artikel 7 van de Auteurswet zegt dat de werkgever het auteursrecht toekomt op alles wat je maakt dat past binnen je functieomschrijving. Of dat nu thuis is of op het werk, op je eigen PC of de laptop van de zaak is niet relevant. Wil je dat niet, dan moet je daar goede afspraken over maken met je werkgever.

Zie voor meer informatie mijn Spoedcursus auteursrecht: Eigendom van een beschermd werk.

Je kunt natuurlijk ook een hobby kiezen die niets met je werk te maken heeft. 🙂

Update (23 februari 2011) in hoger beroep bevestigd:

De door [X] verrichte werkzaamheden pasten binnen de genoemde brede opdracht. Met het doorontwikkelen en aanpassen van de software zijn immers applicaties gemaakt die er uiteindelijk toe hebben geleid dat in eigen beheer Handelingen via internet kon worden ontsloten. Met het uitvoeren van deze werkzaamheden zonder enig voorbehoud heeft [X] de opdracht ook aanvaard. Aldus heeft CAS met toestemming van [X] van diens diensten gebruik gemaakt, waarmee is voldaan aan de voorwaarde voor toepasselijkheid van artikel 7 Aw dat de vervaardiging van het werk door de werknemer heeft gestrekt ter vervulling van de dienstbetrekking. Een specifiek op de ontwikkeling van (deze) softwareapplicaties toegespitste opdracht was daartoe niet vereist.

Het werk viel dus met andere woorden binnen de taakomschrijving (“brede opdracht”) en het maakte niet uit dat specifiek deze software was besteld of dat hij zelf ermee was begonnen.

Update (11 november 2013) In een rechtszaak uit september (ander bedrijf & andere werknemer) bepaalt de rechter dat software van een werknemer zijn eigendom is. Dit met name omdat het meeste werk vóór indiensttreding is gedaan en hij als werknemer te weinig heeft veranderd.

Zijn jullie hier wel eens tegenaan gelopen? Of wat voor afspraken heb je met je werkgever over dingen die je maakt en die in de buurt komen van het werk?

Arnoud

72 reacties

  1. Ook werkgevers lezen je blog Arnoud 😉 In de overeenkomsten die wij sluiten met werknemers staat dat het bedrijf ervan uitgaat dat de code die zij inbrengen in het bedrijf onbezoldigd kan worden gebruikt. Deze zin is wat krom door de bocht maar ik kan me de exacte tekst niet herinneren. Wat wij willen voorkomen is dat (in een conflict situatie) een medewerker zichzelf wil indekken en een soort auteursrechtelijk trojaans paard naar binnen brengt. Bijvoorbeeld een module die hij in de avonduren heeft geschreven en een generieke toepassing kent. Met die formulering kan hij zich dan niet later niet beroepen op auteursrecht. Het wordt lastiger als hij code inbrengt van een derde. Als hij dit echter bewust doet gaat hij ook nat met die bepaling. Opzet blijft natuurlijk lastig aan te tonen. Het is maar de vraag of een werkgever een werknemer aansprakelijk kan stellen voor geleden schade omdat hij code heeft ingebracht waarop rechten van anderen rusten die het ons onmogelijk maken het onbezoldigd te gebruiken. Ik denk dat het arbeidsrecht zich wellicht niet leent voor een dergelijke aansprakelijkheid van een medewerker. Maar ik ben geen expert.

  2. Ik denk dat dat heel lastig wordt. Volgens artikel 6:170 BW is de werkgever in beginsel aansprakelijk voor die schade bij de auteursrechthebbende. De fout was vergroot door de opdracht (jij liet hem software schrijven) en jij had zeggenschap over de gedraging in kwestie. Dat jij er niets aan kon doen, of zelfs dat jij het verboden hebt, helpt jou niet. De rechthebbende kan het op jou verhalen. Hij kan het ook op de werknemer verhalen, die pleegde tenslotte de voorbehouden handelingen zonder geldige licentie. Maar daar is meestal minder te halen.

    Jij kunt de schade alleen verhalen op je werknemer als sprake is van opzet of bewuste roekeloosheid van zijn kant.

  3. Je schrijft “Artikel 7 van de Auteurswet zegt dat de werkgever het auteursrecht toekomt op alles wat je maakt dat past binnen je functieomschrijving. Of dat nu thuis is of op het werk, op je eigen PC of de laptop van de zaak is niet relevant.

    Als ik dat artikel opduikel, lees ik dit: “Indien de arbeid, in dienst van een ander verricht, […], dan wordt, […], als de maker van die werken aangemerkt degene, in wiens dienst de werken zijn vervaardigd.

    Als ik dit lees, lees ik iets in de zin van “Als je iets maakt in dienst van een derde, dan is die derde de auteursrechthebbende.” Ik kan daaruit niet halen wat jij schrijft, namelijk dat als ik iets maak in mijn vrije tijd en voor mijzelf, dat ook van die werken het auteursrecht bij mijn werkgever zou komen te liggen als mijn hobby overeenkomt met mijn werk.

    Blijkbaar interpreteer ik die wettekst verkeerd. Op welk punt?

  4. Arnoud,

    aan mijn vorige werkgever vroeg ik af en toe of ik stukjes code die bruikbaar waren mocht publiceren onder de GPL. Hij ging daar altijd mee akkoord. Helaas schreef ik niet zo veel nuttige dingen in die dienstbetrekking.

    In mijn huidige baan ligt het iets anders: daar is het vastgesteld in de arbeidsvoorwaarden dat alle door mij geschreven code onder de GPL wordt gepubliceerd en dat de copyright wordt “toegeschreven” aan de Free Software Foundation.

  5. @Rejo: als de software te zien is als “arbeid in dienst van een ander”, dan ligt het auteursrecht bij je werkgever. De vraag is dus wanneer de software die jij maakt, als zodanig te zien is. En daarvoor geldt het criterium van je functieomschrijving (behoort het tot je werk) of de specifieke opdracht (jij deed het, dus werd het deel van je werk).

    Is het onderdeel van je werk om Linux werkend te krijgen op de apparaten van je baas, en je gaat in het weekend patches naar linux-kernel sturen, dan heeft je baas een heel goed verhaal dat hij het auteursrecht op die patches heeft en niet jij. Moet je Windows-applicaties ontwikkelen, dan wordt het iets twijfelachtiger of je baas nog steeds een claim heeft op die Linux patches.

    Stel je bent programmeur met als hobby fotograferen. Je foto’s zijn dan copyright jijzelf, behalve wanneer je baas vraagt “ach maak jij even de foto’s bij het personeelsfeest”. Als je dat doet, ligt het auteursrecht bij het bedrijf.

    @Anoniempje: dat is een interessante constructie! Het enige wat ik me dan afvraag, is of jullie een overeenkomst met de FSF hebben waarin zij dit accepteren. Je kunt iemand niet eenzijdig met auteursrechten opzadelen, daar is een schriftelijke (of electronische) overdracht voor nodig.

    Arnoud

  6. Stel je bent programmeur met als hobby fotograferen. Je foto???s zijn dan copyright jijzelf, behalve wanneer je baas vraagt ???ach maak jij even de foto???s bij het personeelsfeest???. Als je dat doet, ligt het auteursrecht bij het bedrijf.

    Maar dan toch alleen die foto’s van dat bedrijfsfeestje, hoop ik?

    Het zou me vreemd lijken dat ?l mijn foto’s plots van de baas zijn als in ??n keer in opdracht van de baas een foto maak…

  7. Is het onderdeel van je werk om Linux werkend te krijgen op de apparaten van je baas, en je gaat in het weekend patches naar linux-kernel sturen, dan heeft je baas een heel goed verhaal dat hij het auteursrecht op die patches heeft en niet jij.

    Dat verbaasd me. Het begin van dat artikel 7 luidde immers:

    Indien de arbeid, in dienst van een ander verricht, […], dan […]

    Die patches zijn op zichzelf niet “in dienst van een ander verricht”. Ik ben bijvoorbeeld een niet-fatale bug tegen gekomen. Op het systeem van mijn werkgever zorg ik voor een work around zodat die bug niet getriggerd wordt.

    Omdat mijn werk mijn hobby is (of was het nou andersom? :)) laat het me ook in de avonduren niet met rust en ik zoek uit wat het probleem precies is en ik schrijf een bigfix. Heeft mijn werkgever dan het auteursrecht op die patch?

  8. Rejo, ik zou zeggen van wel. Het behoort kennelijk tot jouw werk om dat soort bugs te fixen. Het maakt dan niet uit of je het onder werktijd doet of ’s avonds. Je moet dus dat “in dienst” niet zo letterlijk lezen als “onder werktijd” maar als “binnen de taakomschrijving van het dienstverband”.

    Arnoud

      1. Goed punt. Sterker nog, ik denk dat je kan stellen dat wanneer het (hobby)werk dat je in de avond doet, iets is waarvoor je tijdens reguliere werkuren geen opdracht of toestemming zou krijgen, dat het dan nooit van je werkgever kan zijn.

        (Ik vind het dan ook helemaal niet kennelijk dat het tot Rejo zijn werk zou behoren om zulke bugs te fiksen, sterker nog, het tegenovergestelde lijkt waarschijnlijker).

        1. Dat hangt van de situatie af, volgens mij. In dit geval ging de werknemer thuis hobbyen aan applicaties die hij vervolgens op zijn werk gebruikte! Feitelijk gaf hij zichzelf een werk-opdracht om uit te voeren buiten werktijden en had daarbij geen compensatie met zichzelf afgesproken. 🙂 Wat hij thuis deed als hobby viel binnen de opdrachten die zijn werkgever hem heeft gegeven. En dus is de werkgever de auteur van het werk. Als je hobby je werk is, is best leuk. Maar je moet hobby en werk wel gescheiden houden.

      2. En natuurlijk heb je een duidelijk urenoverzicht om aan te tonen hoeveel uur je prive eraan hebt gewerkt. Toch? Want zonder urenregistratie heb je ook geen loon. Het is ook niet echt overwerk, want je hoefde niet over te werken. Verder is het maar de vraag of je werkplek thuis wel aan de Arbowetten voldoet. Natuurlijk kun je dus loon vragen voor die extra uren die je hebt gewerkt, conform de afspraken in je contract.

  9. Arnoud, ik heb eenzelfde constructie, maar ik ben confused. Mijn systeembeheerscripts schrijf ik als hobby maar zet ik voor mijn werkgever in. Mijn werkgever heeft me toestemming gegeven deze scripts onder de GPL te publiceren. Kan hij dit later terugdraaien [aangezien de GPL in Nederland bij mijn weten nog niet onder de hamer is geweest]?

  10. Anon2, dat is een goede vraag. Ik heb het nog nooit aan de orde gezien. De GPL is een licentieaanbod: u mag de software aanpassen en verspreiden onder de volgende voorwaarden. Wie dat aanvaardt, heeft een licentie en raakt die niet meer kwijt (tenzij hij de voorwaarden schendt). Aan bestaande licenties kan je werkgever dus niets meer doen.

    Voor nieuwe licenties ligt het iets gecompliceerder. Wie een aanbod doet, mag dat intrekken zolang de ander dat nog niet aanvaard heeft. Haal jij de software weg van je site (of vervang je de GPL door een andere licentietekst) dan kan ik niet langer een licentie onder GPL eisen van jou.

    De crux zit hem in dat “van jou”. In de GPL staat namelijk dat als Pietje de software van jouw werkgever (de maker) krijgt, en ik van Pietje, dat jouw werkgever mij dan ook de GPL licentie zal geven. Hij heeft dus aan Pietje beloofd dat zijn afnemers (ik dus) een licentie zullen krijgen. En daar kan hij niet meer op terugkomen.

    Of de GPL een geldige licentie is, maakt daarbij niet zoveel uit denk ik. Dat lijkt me trouwens sterk; er zitten geen hele rare dingen in. Hooguit zullen bepaalde begrippen naar Nederlands recht misschien beperkt worden uitgelegd (het ‘afgeleide werk’ concept bijvoorbeeld) of misschien zelfs worden doorgehaald (zoals de volledige uitsluiting van aansprakelijkheid). Maar dat maakt de GPL niet ongeldig, er komt dan alleen een nuancering bij de toepassing.

    Arnoud

  11. Arnoud, wat jij beweert volgt volstrekt niet uit de tekst van de wet, en de rechtzaak die je aanhaalt lijkt zich met een randgeval bezig te houden (de werknemer had een opdracht van de baas gekregen; dat hij die dan thuis of op kantoor uitvoert, lijkt niet zo’n verschil uit te maken — in beide gevallen gaat het om werktijd waar hij loon voor krijgt). Heb je wellicht links naar jurisprudentie die jouw bewering ondersteunt?

  12. Branko, het is toch echt zo, al zal het vaak lastig zijn om te bepalen of een concreet werk nog onder “in het kader van je dienstverband” valt. De nachtportier die uit verveling een roman schrijft en de PR-medewerkster die op zondagmiddag een persbericht schrijft, zijn de twee extremen. Alles daartussen is een grijs gebied.

    Uit het handboek Spoor/Verkade/Visser, pagina 42:

    De arbeid van de werknemer moet bestaan in, of mede bestaan in het maken van bepaalde werken van letterkunde, wetenschap of kunst. Dit betekent dat aan art. 7 slechts onderworpen kunnen zijn werken, die gemaakt zijn overeenkomstig de taakomschrijving van de werknemer. Aldus vallen vanzelfsprekend buiten de werkingssfeer van art. 7 alle mogelijke werken van een werknemer, welke niets met zijn taak van doen hebben, doch uit eigen liefhebberij worden gemaakt.

    Verderop op pagina 44 formuleren zij het criterium dat je baas je opdracht had kunnen geven tot het maken van dat werk onder werktijd. De PR-medewerkster had opdracht kunnen krijgen voor dat persbericht, maar de portier niet voor de roman.

    Jurisprudentie aangehaald onder noot 69 op pagina 44.

    Contractueel kun je altijd andere afspraken maken. Bijvoorbeeld dat alles van jou wordt, of alles van je werkgever behalve je werk aan een bepaald open source project. Of, zoals de persoon hierboven, dat al je werk copyright Free Software Foundation wordt.

    Arnoud

  13. Vanwege een zuiderbuur-lezer, en dit louter ter info:

    In Belgi? is het niet zo dat de auteursrechten op werken (in het algemeen) van de werknemer automatisch worden overgedragen aan de werkgever wanneer deze werken worden vervaardigd in verband met de arbeidsovereenkomst. Artikel 3 ?3 van de Wet van 20 juni 1994 (Belgische Auteurswet, “BAW”) vereist immers dat de overdracht van auteursrechten in het kader van een arbeidsovereenkomsten uitdrukkelijk moet worden gestipuleerd. Met andere woorden, in Belgi? zet je best een overdracht van rechten in je arbeidsovereenkomsten. Verder is de overdracht -als die al is voorzien in de arbeidsovereenkomst- wettelijk beperkt tot werken die “binnen het toepassingsgebied” van de overeenkomst valt; en voor de overdracht van rechten die betrekking hebben op “exploitatievormen die op het ogenblik van het sluiten van de arbeidsovereenkomst onbekend waren” moet een percentage van de opbrengst aan de werknemer-auteur worden toegewezen.

    Voor software is er een uitzonderingsregime voorzien: hier is het w?l zo dat de overdracht automatisch gebeurt. Artikel 3 van de Wet op de Rechtsbescherming van Computerprogramma’s stelt immers: “Tenzij bij overeenkomst of statutair anders is bepaald, wordt alleen de werkgever geacht verkrijger te zijn van de vermogensrechten met betrekking tot computerprogramma’s die zijn gemaakt door een of meer werknemers of beambten bij de uitoefening van hun taken of in opdracht van hun werkgever.” Het geven van de opdracht of het uitoefenen van taken in verband met de arbeidsovereenkomst is hier dus het criterium.

    mvg,

    Kristof

  14. Ik ben het met Rejo eens dat het zo duidelijk niet is dat het auteursrecht op die patches van de baas is.

    In het vonnis wordt niet bewezen geacht dat het werk thuis is verricht, en speelt het een grote rol dat er een specifieke opdracht was gegeven voor precies dat werk. Als je thuis iets doet dat op zichzelf genomen ook wel past in je functieomschrijving, dan blijft het auteursrecht mijns inziens gewoon bij jezelf.

    Een fotograaf die voor zijn werk foto’s maakt van voetbalwedstrijden en in zijn vrije tijd zonder specifieke opdracht op de voetbalclub van zijn zoontje foto’s schiet, heeft het auteursrecht op die foto’s.

    Het stuk uit Verkade/Spoor/Visser heeft volgens mij betrekking op werken vervaardigd tijdens werktijd.

  15. Voor mij is het duidelijk wat de auteurswet zegt, maar niet altijd waar de grens ligt van het kader van het dienstverband. Bij de fotograaf zou het de vraag zijn of zijn baas hem naar jeugdwedstrijden zou kunnen sturen. Zo ja, dan kan de baas wel degelijk het auteursrecht op de foto’s claimen. Fotografeert hij Eredivisiewedstrijden, dan zijn de foto’s van de jeugdwedstrijd zijn eigendom.

    Waar jij je uitlating over Spoor/Verkade/Visser op baseert, is me trouwens een raadsel. Niet op de tekst van het boek in ieder geval. Pagina 43 zegt expliciet dat het auteursrechtelijk irrelevant is of de werknemer werken tijdens zijn arbeidsuren maakt. Zie ook Kort begrip pagina 434 en de daarin geciteerde HR 19 januari 1951, NJ 1952, 37 (Van der Laan/Schoonderbeek), hoewel dat meer ging over de vraag of er “bepaalde” werken gemaakt moesten worden. Ik begrijp dat dat discussie oplevert bij academici: zijn die aangenomen om papers en proefschriften te maken, of om onderzoek te doen? In het eerste geval kan de universiteit het auteursrecht daarop opeisen.

    De wetgever heeft m.i. juist gekozen voor het taakcriterium omdat mensen ook buiten werktijd werken maken die passen binnen hun werk. Kan de persfotograaf-werknemer die ’s nachts om drie uur een nieuwsfoto maakt vanuit zijn slaapkamerraam het auteursrecht daarop claimen? Ik dacht het niet. Het is zijn werk nieuws te fotograferen, hij doet dat, dus het auteursrecht ligt bij de krant.

    Arnoud

  16. Spoor/Verkade/Visser heb ik hier niet, ik baseer me slechts op de tekst die jij citeert van p. 42. Die passage geeft m.i. aan dat van werken vervaardigd onder werktijd die niet meer binnen de functieomschrijving vallen, het auteursrecht bij de werknemer blijft. Je kunt dat niet zomaar uitbreiden tot activiteiten buiten werktijd: activiteiten in tijd waarin de werknemer naar verkeersopvatting niet met zijn werk bezig is.

    De persfotograaf die midden in de nacht die nieuwsfoto maakt zou inderdaad heel goed “aan het werk” kunnen zijn. Dan is het een foto gemaakt in dienstverband. Maar dit lijkt mij echt op het randje.

    Priv?tijd is in beginsel gewoon geen werktijd, en daar gelden niet dezelfde maatstaven voor als voor werktijd. Het zou mij verbazen als Spoor/Verkade/Visser echt ongeclausuleerd schrijven dat het “irrelevant” is of een werk in priv?tijd is gemaakt. Dat is pas zo wanneer al vaststaat dat het werk “in dienst van een ander” is gemaakt. Om vast te stellen of een werk “in dienst van een ander” is gemaakt, is de factor wel/niet onder werktijd m.i. zeker relevant. Net als wel/geen specifieke opdracht.

    Het zou vreemd zijn als je onder art. 7 Aw uit zou kunnen komen door je werk naar huis te nemen. Die truc werkt dan ook niet. Maar dat betekent niet dat alle priv?activiteiten die onder je functieomschrijving vallen gelijk ook “in dienst van een ander” worden verricht.

  17. Stel een programmeur werkt op maandag en dinsdag bij werkgever A en op donderdag en vrijdag bij werkgever B. Beide banen hebben een identieke functieomschrijving. Is werkgever B nu rechthebbende op het auteursrecht op code die de programmeur op maandag inklopt?

  18. Op pagina 43 noemt het boek een voorbeeld van een laborant die onder werktijd iets schrijft over proeven die hij doet. De man wil publiceren, en de vraag is of hij daarmee het auteursrecht van zijn werkgever schendt (even afgezien van geheimhoudingsverplichtingen). De vraag die het boek formuleert is of de arbeid bestaat in het ‘schrijven over proefnemingen’ (onder verwijzing naar Pres. Rb. Breda 22 november 1977, BIE 1978, nr. 19, p. 84). En dat is de terechte toets.

    Het feit dat de publicatie onder werktijd geschreven wordt, wordt als irrelevant terzijde geschoven: dat is hooguit een wanprestatie naar de werkgever toe. Als het voor de ene kant op (eigen werk ondanks onder werktijd) irrelevant is, is het dat automatisch ook voor de andere kant op (werkgeversauteursrecht ondanks niet onder werktijd).

    Belangrijk is ook dat je niet vergeet dat creatief werk niet begint om half negen en ophoudt om vijf uur. Een schrijver is geen fabrieksarbeider. Je kunt dus niet zo hardlijnig naar de klok kijken om te bepalen of sprake is van arbeid in dienstverband.

    Je komt nu ineens met verkeersopvattingen, waar baseer je dat op? Ik wil best geloven dat uit redelijkheid en billijkheid de uitleg van wat het dienstverband inhield kan worden aangepast, maar je zult toch wat meer moeten laten zien dan alleen “er gelden andere maatstaven”. Artikel 7 is de maatstaf. Welke basis in de wet zie jij voor je andere maatstaven?

    Je voorbeeld van de programmeur met twee identieke bazen is me net iets te gezocht. Maar goed: in dat geval heeft de werknemer een probleem. Van wie is volgens jouw maatstaven het werk dat de werknemer op woensdagavond thuis maakt en dat valt binnen zijn functieomschrijving? Laten we zeggen dat hij werkt als probleemoplosser voor bepaalde applicatiesoftware (b.v. Microsoft Word). Nu zit hem een fout in die applicatiesoftware op beide werkplekken al lang dwars. Hij typt de oplossing die avond op zijn eigen laptop omdat hij daar toevallig ook die software heeft staan.

    Ik zou zeggen dat hij in een onmogelijke positie zit. Daar helpt alleen 6:248 BW misschien nog. Jij zou zeggen dat het van hem persoonlijk is omdat het woensdagavond is?

    Arnoud

  19. Dat voorbeeld op p. 43 gaat dus precies over het criterium dat wordt besproken op p. 42. Het gaat niet om de vraag “in dienst van een ander verricht”, maar om de vraag of de arbeid “bestaat in het vervaardigen van bepaalde werken”. Dat is een heel ander criterium (waar uitaard ??k aan moet worden voldaan om onder art. 7 te komen).

    Pagina 42 en 43 zijn dus irrelevant voor de vraag of er sprake is van “in dienst van een ander”.

    Criteria voor art. 7 Aw zijn: 1. in dienstverband. Dit is hetzelfde dienstverband als in art. 7:610 BW. Nodig zijn arbeid, loon en een gezagsverhouding. 2. arbeid bestaat in het vervaardigen van bepaalde werken. Dit is criterium wordt op p. 42 van Spoor/Verkade/Visser uitgewerkt.

    Aan beide criteria moet zijn voldaan.

    Niet om flauw te doen, maar nu je argument mbt p.42/43 is ontkracht, is er dacht ik geen argument meer dat wijst op jouw uitleg van criterium 1. De woorden “in dienst van een ander verricht” duiden in ieder geval niet op jouw uitleg. Voor “in dienst van verricht” is het nodig dat het werk in een gezagsverhouding is verricht. Dat wordt weliswaar flexibel uitgelegd, maar het is niet zo dat een werknemer tijdens het hobby-en steeds onder gezag van zijn werkgever staat.

    Dat creatief werk niet om 5 uur ophoudt zodat wat je thuis afmaakt ook nog aan je werkgever toebehoort ga ik wel in mee. Het voorbeeld van de linuxpatch ligt wat mij betreft dicht bij het grens van “in dienst van”.

    Maar wat jij stelde is: “Artikel 7 van de Auteurswet zegt dat de werkgever het auteursrecht toekomt op alles wat je maakt dat past binnen je functieomschrijving. Of dat nu thuis is of op het werk, op je eigen PC of de laptop van de zaak is niet relevant.” En dat is alleen waar als het ook zou gelden voor mijn programmeur met twee werkgevers. Maar dan krijg je met jouw uitleg een probleem, zoals je zelf aangeeft.

    Zo gezocht vind ik mijn voorbeeld trouwens helemaal niet. Het voorbeeld zet de situatie op scherp en is juist daarom een heel goed voorbeeld om jouw uitleg van het criterium “in dienst van” op te testen.

    (Het persfotograaf-voorbeeld zet de situatie juist niet op scherp. Het voorbeeld haalt jouw uitleg weliswaar niet onderuit, maar bewijst daarmee nog niet dat jouw uitleg klopt.)

  20. Ik heb nog even naar Rb. Breda 22 november 1977, BIE 1978, 19 gekeken. De rechtbank overweegt in kort geding t.a.v. art 7 dat de laborant rechthebbende is omdat – zijn werkgever het tegendeel niet beweert, – hij zelf aangeeft de lijst in priv?tijd te hebben gemaakt, en – het tegendeel niet aannemelijk is gemaakt. (De werkgever was hier overigens zelf geen partij.)

    Verder valt mij op: “Als het voor de ene kant op (eigen werk ondanks onder werktijd) irrelevant is, is het dat automatisch ook voor de andere kant op (werkgeversauteursrecht ondanks niet onder werktijd).”

    Dit volg ik niet, want uit “als A dan B” volgt nog niet “als B dan A”. Dat je onder werktijd eigen werk kunt maken impliceert logisch niet dat buiten werktijd vervaardigd werk van de werkgever kan zijn.

    (Zoals eerder aangegeven kan dat laatste wel het geval zijn, bijv. als een specifieke opdracht is gegeven die toevallig thuis is uitgevoerd, maar een logische implicatie van “onder werktijd eigen werk” is dat zeker niet.)

    Het is zaak om hier niet uit “in een randgeval kan aan je baas in priv?tijd gemaakt werk toekomen” af te willen leiden dat wel/niet onder werktijd er nooit toe doet.

  21. Arnoud, voor wat het waard is, het voorbeeld van “bona fides” is niet eens zo ver gezocht. Ik ken verschillende mensen in mijn omgeving waar het voorbeeld (twee werkgevers en bij elke een praktisch gezien gelijke functieomschrijving) van toepassing op is. Soms omdat ze part-time een eigen bedrijf runnen en daarnaast bij een “echte” werkgever werken, soms omdat ze simpelweg twee part-time banen combineren.

    Verder:

    Rejo, ik zou zeggen van wel. Het behoort kennelijk tot jouw werk om dat soort bugs te fixen. Het maakt dan niet uit of je het onder werktijd doet of ???s avonds. Je moet dus dat ???in dienst??? niet zo letterlijk lezen als ???onder werktijd??? maar als ???binnen de taakomschrijving van het dienstverband???.

    En nog zoiets. In een van mijn vorige arbeidsovereenkomsten stond, met betrekking tot de inhoud van mijn werkzaamheden, enkel vermeld dat ik in dienst zou treden “in de functie van systeembeheerder” (en dat laatste woord in bold :)). Zou het schrijven van een patch voor een Linux kernel daar onder horen?

  22. @bona fides: Je stelt dat mijn argument ontkracht is, maar je licht nergens toe hoezo dan. Integendeel, je noemt de twee criteria die ik de hele tijd ook al noem en verwerkt nergens “onder werktijd” in die criteria. De rest van je betoog kan ik dus maar moeilijk volgen.

    Dat er situaties zijn waarin een criterium lastig toepasbaar blijkt (twee gelijke heren dienen), betekent nog niet dat het criterium dus onjuist is. Voor dat soort randgevallen hebben we de mogelijkheid van de billijkheidscorrectie. En misschien dat in dat kader het feit dat het onder werktijd bij werkgever A is gedaan, meegenomen moet worden.

    De vraag bij de laborant ging precies over het criterium dat ik al de hele tijd noem: was er sprake van werk in het kader van de arbeidsovereenkomst? Het was bij die analyse irrelevant of het werk onder werktijd was verricht. Als in zijn arbeidsovereenkomst had gestaan “het doen publiceren van onderzoeksresultaten”, dan had men niet naar de rechter gehoeven. Ook niet als hij de publicatie op zondagmiddag op zijn eigen typemachine (1977, nietwaar) had geschreven en met een zelfgekochte postzegel naar de redactie had verzonden.

    En ik vind het jammer dat je nog steeds niet uitgelegd hebt wat jij nu ziet als de maatstaf wanneer iets onder werkgeversauteursrecht valt. Het herhalen van “dienstverband” en “bepaalde werken” uit art. 7 helpt natuurlijk niet echt als je wilt weten hoe je die begrippen moet toepassen. Waarom heeft het persbureau auteursrecht op de om drie uur ’s nachts gemaakte foto’s uit het slaapkamerraam van haar fotograaf-medewerker, maar de onderzoeksinstelling niet op het om drie uur ’s nachts geschreven manuscript van haar laborant-medewerker?

    @Rejo: ok, daar heb je een punt. Het lijkt me zeer verstandig om dan dingen op schrift te zetten zodat beide werkgevers weten waar ze aan toe zijn. Niet alleen om auteursrechtelijk alles te regelen, maar ook om ruzie over “gestolen know-how” en dergelijke te voorkomen. Een software-optimalisatie bij bedrijf A geeft A een commercieel voordeel over B. Maar de werknemer zou deze ook best bij B kunnen installeren als die gelijkaardige systemen hebben. Dat past binnen zijn werk bij B, maar A vindt het vast niet leuk.

    En de vraag is dus of “het schrijven van patches voor de Linux kernel” volgt uit de functieomschrijving “systeembeheerder”. Die laborant van de beruchte pagina 43 had als taakomschrijving “onderzoek”, viel daar ook onder het schrijven van artikelen over zijn onderzoek?

    De wet eist dat het maken van bepaalde werken tot je functieomschrijving behoort. Bij de laborant was dat klaarblijkelijk niet zo, en daarom viel het auteursrecht gewoon aan hemzelf toe. Bij een fotograaf die in dienst treedt bij een krant, is het maken van “foto’s van nieuws” onderdeel van de functieomschrijving en daarom ligt het auteursrecht op die foto’s bij de krant”. Het hangt er natuurlijk ook vanaf hoe je je functieomschrijving op papier zet. Als er bij die laborant “het doen van publicaties over onderzoek” in de arbeidsovereenkomst had gestaan, hadden ze niet naar de rechter gehoeven.

    Arnoud

  23. Arnoud, je mag best kritiek hebben op mijn argumentatie, maar doe dan wel een eerlijke poging te begrijpen wat ik bedoel. Dat doe ik andersom immers ook. Ik garandeeer je dat wat ik schrijf geen onzin is. Aan jou of iemand anders die meeleest om te bepalen of en waar ik de fout in ga.

    Om niet af te dwalen, het draait om jouw uitleg van art. 7 Aw. Jij zegt: ???Artikel 7 van de Auteurswet zegt dat de werkgever het auteursrecht toekomt op alles wat je maakt dat past binnen je functieomschrijving. Of dat nu thuis is of op het werk, op je eigen PC of de laptop van de zaak is niet relevant.???

    Meerdere personen hier vragen zich af of dat nou wel klopt. De tekst van art. 7 geeft namelijk een andere indruk.

    Jouw argumenten zijn tot nu toe volledig gebaseerd op p.42,43,44 van Spoor/Verkade/Visser. Maar die passages hebben slechts betrekking op ??n aspect van art. 7 Aw. Er is nog een ander aspect.

    Het auteursrecht op een werk komt de werkgever toe als: 1. het werk het resultaat is van arbeid verricht in dienst van een ander, ?n 2. die arbeid bestaat in het vervaardigen van bepaalde werken, waarbij het werk zo’n bepaald werk is.

    Dit is gewoon de tekst van artikel 7.

    Lees de geciteerde passage op p.42 Spoor/Verkade/Visser nog eens goed. Het begint met “De arbeid van de werknemer moet bestaan in, of mede bestaan in het maken van bepaalde werken van letterkunde, wetenschap of kunst.” Het gaat hier om criterium 2. Het gaat hier NIET om criterium 1!

    Lees nu ook wat je schrijft over p.43: “De vraag die het boek formuleert is of de arbeid bestaat in het ???schrijven over proefnemingen???”. Het gaat nog steeds alleen om criterum 2. (De laborant die onder werktijd schrijft voldeed al aan criterium 1.) Idem voor p.44.

    Jouw argumenten ter onderbouwing van “wel/niet onder werktijd is irrelevant” gaan over criterium 2 en zeggen dus niets over criterium 1. Maar juist voor criterium 1 is “wel/niet onder werktijd” relevant.

    Criterium 2 komt inderdaad neer op “valt onder functieomschrijving of specifieke opdracht”. Inderdaad is “wel/niet onder werktijd” hiervoor irrelevant.

    Criterium 1 zegt dat het werk tot stand moet zijn gebracht in dienst van de werkgever. Dat wil zeggen tegen betaling van loon en onder gezag van de werkgever.

    Onder werktijd en op je werk voldoe je denk ik automatisch aan criterium 1. Ook als je als portier een roman schrijft, maar die roman valt niet onder criterium 2.

    In priv?tijd voldoe je normaal gesproken juist niet aan criterium 1. En het voldoen aan criterium 2 maakt nog NIET dat je aan criterium 1 voldoet! Als je thuis iets doet dat op zich onder je functieomschrijving valt, maakt dat nog niet dat je “in dienst van” aan het werken bent. Het thuis binnen de taakomschrijving geproduceerde werk voldoet wel aan criterium 2, maar (meestal) niet aan criterium 1.

    Criterium 1 wordt trouwens op p. 40-42 behandeld, misschien kan die paragraaf je wel overtuigen. Zie anders Vz. Rb. Arnhem 12 maart 2007, LJN BA2032, rov. 4.7: “Enerzijds blijkt dat [betrokkene 2] voor die uren door Metafoor achteraf is betaald, anderzijds wordt daarin een onderscheid gemaakt tussen uren gewerkt voor Heijmans (opdrachtgever) en priv?-uren en blijkt daaruit dus dat [betrokkene 2] in zijn eigen tijd en zonder zeggenschap van Metafoor aan het systeem heeft gewerkt.” De voorzieningenrechter geeft duidelijk aan dat het er toe doet of het werk tegen loon en onder gezag van is verricht, criterium 1 dus. (Ja, er staan ook overwegingen over criterium 2. Het ??n en ander versterkt elkaar in die uitspraak.) En zoals ik al aangaf geeft ook BIE 1978, 19 aan dat wel/niet onder werktijd er toe doet.

    Nogmaals: “onder werktijd” is irrelevant voor criterium 2, maar zeer relevant voor criterium 1. Het is dus zeker relevant voor de toepasselijkheid van art. 7 Aw. Dat wel/niet onder werktijd relevant is voor “in dienst van” had ik overigens in al mijn eerdere reacties al aangegeven.

    Wat betreft het verschil tussen fotograaf-medewerker en laborant-medewerker thuis om drie uur ‘s-nachts. Het verschil is dat je bij de fotograaf kunt verdedigen dat hij de foto in dienstverband schiet. In zijn geval kan het normaal zijn dat hij 24u per dag alert is op mooie foto’s voor zijn baas (en voor die tijd ook krijgt betaald). Verder zal hij als fotograaf veel vrijheid hebben om zijn werk zelf in te richten, zodat het gezagscriterium hier soepel moet worden uitgelegd. Maar je kunt ook wel beargumenteren dat hij om drie uur ‘s-nachts helemaal niet “in dienst van” foto’s schiet, hoor. Een randgeval wat mij betreft.

  24. Jij zegt “in priv?tijd voldoe je normaal gesproken juist niet aan criterium 1”, of in je eerste bericht “priv?tijd is in beginsel gewoon geen werktijd”. Oftewel, wat je in priv?tijd doet is per definitie priv? en dus kan de baas daar niets over zeggen, zodat er geen sprake kan zijn van een gezagsverhouding.

    Maar daarbij ga je wel erg makkelijk voorbij aan precies het punt dat ik aan de orde stel: de vraag is of je werkgever de gezagsverhouding kan uitoefenen in je priv?tijd. Niet om flauw te doen (sic), maar dat “onder werktijd” noem je niet bij de criteria van in bericht 23. Vandaar dat ik je redenering niet kon volgen. En uit je eerdere berichten haalde ik vooral dat jij het bestaan van een gezagsverhouding gelijkstelde aan de vraag of er onder werktijd gewerkt werd.

    Voor een fabrieksarbeider wil ik best geloven dat de baas de boom in kan na vijf uur ’s middags, maar voor een creatieveling zoals een journalist, fotograaf of zelfs een advocaat gaat dat lang niet altijd op. Zeer zelden, zou ik zelfs durven zeggen. In die beroepen is het zeer gebruikelijk dat je ’s avonds of in het weekend doorwerkt, en dat je ook op eigen initiatief dingen doet die voor het werk belangrijk zijn. Niet alleen van negen tot vijf en na schriftelijk dienstbevel.

    Met andere woorden: je hebt gelijk dat als je buiten de gezagsverhouding valt, de werkgever niets meer kan claimen (criterium 1). Maar voor mensen die van hun hobby hun werk maken en ook nog eens werken waar proactiviteit, eigen initiatief en doorwerken na vijf uur gebruikelijk zijn, is het toch echt heel slim om afspraken te maken om geruzie over bij wie het auteursrecht ligt, te vermijden.

    Ik zie niet in waarom dat bij een laborant anders zou zijn dan bij een fotograaf. Ook laboranten kunnen gedreven zijn en ’s avonds laat nog aan een paper typen omdat ze dat graag af willen hebben. Net zoals bloggers die om 22:34 met reaguurders in discussie gaan.

    Arnoud

  25. @bona fides: Beetje rare manier van discussieren heb jij! Ik lees nu een tijdje mee en dit is de eerste keer dat je helder uitlegt wat je standpunt is. Tot nu toe zag ik je vooral Arnoud’s standpunt tegenspreken zonder echt veel argumentatie. Afgezien van “dat staat volgens mij niet in Spoor/Verkade/Visser” (reactie 17), wat je niet eens gelezen had (reactie 19). Vervolgens herhaal je je standpunt in bericht 23, en concludeert dat je daarmee Arnoud’s argument hebt ontkracht. Maar iets drie keer zeggen maakt het nog niet waar. Al helemaal niet als je er “niet om flauw te wezen” voor zet – dat is juist een teken dat je inhoudelijk weinig te melden hebt.

  26. Als ik “normaal gesproken” en “in beginsel” schrijf, bedoel ik dus niet “per definitie” 😉

    Wat onduidelijkheid kan hebben gegeven is wat we met “onder werktijd” bedoelen. Offici?le werktijd, of de tijd dat je “aan het werk” bent. In mijn vorige bericht bedoel ik met “onder werktijd” de offici?le werktijd, dus de niet-priv?tijd. In bericht 19 schreef ik “aan het werk” waar “in dienst van” duidelijker zou zijn.

    Maar ik zie dat je je stelling nu hebt afgezwakt. Dan zijn we het eens, wat mij betreft. Natuurlijk kun je over ieder randgeval eindeloos discussi?ren, maar het ging er mij om dat “in dienst van een ander verricht” in art. 7 een criterium is dat strikter is dan “je hebt een werkgever”. En “in dienst van” betekent dus niet “binnen de taakomschrijving van het dienstverband” zoals je in bericht 9 schreef. Binnen de taakomschrijving heeft betrekking op “bepaalde werken”.

    De advocaat-medewerker die in het weekend voor zijn buurman een bezwaarschrift schrijft, is de maker van dat werk. Schrijft hij vervolgens een bezwaarschrift voor een cli?nt van zijn werkgever, dan zal de werkgever voor dat werk m.i. als maker gelden.

  27. @Merijn: het is altijd lastig om zeker te weten dat wat je schrijft ook voor anderen helder is. Ik dacht dat mijn bericht 23 heel duidelijk was, maar blijkbaar vergis ik mij daarin.

    De laatste zin uit reactie 17 is puur gebaseerd op mijn rechtsgevoel tav. art. 7 Aw (en lezing van het artikel). Als aansporing van Arnoud om beter te lezen wat er staat. Ik geef het toe, dat is geen onderbouwing. Echter was ik van mening dat het vooral Arnoud was die iets te onderbouwen had; zijn “het is toch echt zo” in bericht 15 in reactie op herhaalde protesten is ook niet bepaald overtuigend. De tekst van art. 7 sprak ook niet voor zijn standpunt. In reactie 17 geef ik overigens wel aan dat ook het vonnis uit de blogpost niet v??r Arnouds standpunt spreekt.

    Kortom, de “bewijslast” lag m.i. bij Arnoud. Dat ik pas in reactie 23 kan aangeven hoe Spoor/Verkade/Visser wel moet worden gelezen komt doordat ik dat boek nog eens moet kopen en het mij pas uit reactie 22 duidelijk werd. Helaas blijk ik dan in reactie 23 niet duidelijk te zijn geweest, dat is jammer. (Maar lees reactie 23 nog eens in combinatie met reactie 9. Arnoud zegt daar iets over crit. 1, naar later blijkt op basis van p.42-44 Spoor/V/V, maar dat blijkt over crit. 2 te gaan.)

    Hoe dan ook, het moge duidelijk zijn dat dit subtiele materie is die niet eenvoudig goed onder woorden is te brengen in een beperkte editor.

    Het woord “flauw” had ik inderdaad beter weg kunnen laten. Was een reactie van mijn kant op het als “gezocht” afdoen van mijn voorbeeld.

  28. Ik heb meegemaakt dat mijn leidinggevende persoonlijk (dus niet namens de werkgever) de rechten opeiste van software die ik VOOR aanvang van het dienstverband als zelfstandige had ontwikkeld.

  29. Maar wat als het nu eens anders ligt? Als hobby gebruik ik graag software om afbeeldingen mee te renderen, wat totaal iets anders is dan het normale programmeerwerk dat ik doe. (En normaal gesproken programmeeur ik geen gebruikers-interfaces.) Stel dat ik een bepaald plaatje in elkaar heb gerendered en vervolgens bedenk dat dit plaatje wel leuk staat binnen een applicatie waaraan ik werk. En dus voeg ik het plaatje toe, wetende dat daardoor de rechten op dit plaatje bij mijn werkgever kunnen komen te liggen. Geen probleem…

    Maar om dit plaatje te genereren heb ik in mijn render-software bepaalde modellen gebruikt. En ik kan diezelfde modellen ook gebruiken om andere plaatjes mee te maken voor andere doeleinden. Maar heeft mijn werkgever naast de afbeelding ook het beeldrecht gekregen op de modellen die ik heb gebruikt? Of in ieder geval op de combinatie van hoe ik die modellen heb gecombineerd in de afbeelding voor mijn werkgever?

    (Even ter duidelijkheid: het gaat hier om een afbeelding van een jonge secretaresse in een wit kostuum met stropdas en hoge hakken. Hierbij zijn dus meerdere modellen gebruikt, namelijk het model van de betreffende dame en de diverse modellen waaruit het costuum is gemaakt. Inclusief diverse kleur-keuzes.)

  30. Wim: veilig is om het plaatje gewoon priv? te houden.

    Een tweede optie is om zwart-op-wit vast te leggen welke rechten aan de werkgever toekomen en welke rechten je zelf houdt. (Daarbij expliciet vermelden dat dit niet-functiegerelateerd werk was.) Ja, dit is een contract dus twee kopie?n maken en door beide partijen laten ondertekenen.

  31. Waar het om gaat, is of het onderdeel was van jouw werk (taakomschrijving) om dit soort beelden te maken. Dat kan ook zijn als je het uit eigen initiatief deed. Dan is belangrijk of je baas het goedkeurde en het in de applicatie liet opnemen. Het gaat er dus niet om of het plaatje algemeen bruikbaar is, maar of je het gemaakt hebt als onderdeel van je werk.

  32. Het gaat niet om het plaatje, want het plaatje geef ik aan mijn werkgever. Gewoon, omdat ik het leuk vond om te doen. Waar het om gaat is de compositie die ik bij het plaatje heb gebruikt. Dus het model voor de dame en de modellen voor haar kleding plus de modellen voor haar omgeving. Krijgt mijn baas naast de rechten op het plaatje ook de rechten op de compositie?

    In het algemeen stel ik eerst een model samen door kleding met een model te combineren tot een geheel. Daarna wordt dit samengestelde model gebruikt om een plaatje mee te produceren voor mijn baas. Mijn baas mag het plaatje hebben. Maar mag ik daarna hetzelfde model -in een andere pose- ook gebruiken voor andere plaatjes? Of krijgt mijn werkgever met het plaatje ook het beeldrecht op het model, zodat ik dit model niet meer verder kan gebruiken voor prive-afbeeldingen?

    Over de mondelinge afspraak tussen mijn baas en mijzelf, ik heb aangegeven dat ik een paar leuke plaatjes had om toe te voegen en heb deze laten zien. Ik heb gemeld dat ik deze zelf heb geproduceerd maar heb deze plaatjes -in beginsel- niet voor mijn werk ontworpen. De mondelinge afspraak is dus dat ze alleen het recht op de plaatjes hebben, niet op het model zelf. (Maar misschien verstandig om dit op schrift te zetten? Of kan deze afspraak per email bevestigd worden?)

  33. @Wim, 36; email wordt geaccepteerd als bewijsmiddel, maar heeft mindere waarde dan een zwart-op-wit contract. Ik raad je aan om bij een (intellectueel eigendom) advocaat langs te gaan om uitleg te krijgen welke rechten je kunt overdragen en om hulp te krijgen bij het opstellen van je email. In principe kun je als maker van een werk zelf kiezen welke rechten je overdraagt en welke niet (en onder welke voorwaarden).

    @Arnoud, 37: Wat Wim aan zijn baas wil geven is een 2 dimensionale (gerenderde) afbeelding van een driedimensionale scene, samengesteld uit verschillende (3d) submodellen en texturen. “De baas” moet een licentie krijgen om de 2d afbeelding te mogen verspreiden (en ik zie niet in dat dat gevolgen zou moeten hebben voor de rechten op de 3d submodellen.)

  34. Even verduidelijken. Om 2D plaatjes te produceren gebruik ik een pakket genaamd Poser. Hiermee kunnen driedimensionele modellen mee gemaakt worden en dan kun je vanuit een bepaalde hoek een “foto” nemen. Dit “fotograferen” wordt renderen genoemd. Het resultaat is dan net als een foto, alleen is het onderwerp geheel geproduceerd met de computer. Denk bijvoorbeeld aan al die Pixar filmpjes, waarbij dezelfde techniek wordt gebruikt om complete animaties mee te maken.

    De 3D modellen die ik hierbij heb gebruikt heb ik grotendeels gewoon zelf gekocht en de rechten hierop liggen dan ook bij de producent van deze modellen. Deze modellen zullen dan ook nooit eigendom van mijn werkgever zijn omdat ik ze zelf heb gekocht. (Dat klopt toch?) Het enige wat ik eigenlijk doe is deze modellen samenvoegen tot een bepaalde compositie en daar dus een afbeelding van maken.

    De afbeelding geef ik dus aan mijn werkgever. (Met plezier, overigens, want ik ben mijn andere kunsten hierdoor bij mijn werkgever aan het promoten.) De modellen zelf heb ik gekocht dus die zijn van mij. Maar het gaat om de compositie waarin ik de modellen heb gebruikt, en of mijn baas met het plaatje ook het recht krijgt op de compositie. Om het werken namelijk te versnellen zijn de diverse onderdelen die ik hierbij gebruik samengevoegd in een nieuw model en nieuwe afbeeldingen maak ik op basis van dit nieuwe model. En omdat ik enkele afbeeldingen aan mijn werkgever heb gegeven vraag ik mij af of mijn werkgever het recht krijgt op al die afbeeldingen die zijn gebaseerd op dit samengestelde model.

    Mijn baas krijgt dus nooit het model zelf maar alleen het resultaat.

    Om meer aan te sluiten bij de oorspronkelijke vraag, stel dat ik een programma had gemaakt met een ontwikkel-omgeving die op mijn werk helemaal niet gebruikt wordt. De code hou ik prive maar het uitvoerbare bestand -de executable- neem ik mee naar mijn werk omdat ik meen dat ik het op mijn werk kan gebruiken. (Denk b.v. aan een simpele applicatie om een boodschappenlijst mee bij te houden.) Dat de executable daarmee eigendom van mijn werkgever wordt is geen probleem, maar hoe zit het met de code zelf? Code waar de baas dus geeneens een toepassing voor heeft om deze te compileren.

    In mijn geval is het vergelijkbaar. Het plaatje is de uitvoer van een software pakket dat ik prive bezit maar mijn werkgever dus niet heeft. Deze uitvoer geef ik aan mijn werkgever, maar het model (code bij programma’s) is dan van?…

    In de originele vraag gebruikte de werknemer dezelfde software als zijn werkgever. In mijn situatie gaat het om een applicatie die voor de ontwikkeling gebruikt wordt die mijn werkgever dus niet in bezit heeft, dus ik kan er in principe ook niet mee werken op mijn werk. Daarnaast bouw ik het niet in opdracht maar heb iets wat ik ooit gebouwd heb, gedoneerd aan mijn werkgever.

    Ten slotte vraag ik mij af of mijn werkgever de modellen die ik heb gebruikt kan claimen terwijl ik ze zelf gekocht heb. Ik denk dat dit niet kan, waardoor mijn enige zorg dus eigenlijk de compositie is waarin ik deze modellen heb gebruikt. Een mooie vergelijking is met mijn rozentuin, waar ik een foto van kan nemen en aan mijn werkgever kan geven. Het lijkt mij dat ik later een andere foto mag nemen van dezelfde tuin om deze voor andere doeleinden te gebruiken. Of heeft mijn werkgever nu het beeldrecht op mijn rozentuin?

    Logica zegt mij dat het mijn tuin is en ik dus zonder problemen nieuwe foto’s ervan mag nemen. Maar bij renderen gaat het dus om foto’s op basis van software in plaats van fysieke voorwerpen.

  35. Om meer aan te sluiten bij de oorspronkelijke vraag, stel dat ik een programma had gemaakt met een ontwikkel-omgeving die op mijn werk helemaal niet gebruikt wordt. De code hou ik prive maar het uitvoerbare bestand -de executable- neem ik mee naar mijn werk omdat ik meen dat ik het op mijn werk kan gebruiken. (Denk b.v. aan een simpele applicatie om een boodschappenlijst mee bij te houden.) Dat de executable daarmee eigendom van mijn werkgever wordt is geen probleem, maar hoe zit het met de code zelf? Code waar de baas dus geeneens een toepassing voor heeft om deze te compileren.

    De executabel wordt geen (intellectueel) eigendom van de werkgever door dat je het mee neemt naar je werk. Als je de code in de tijd van je werkgever hebt gemaakt dan liggen de rechter daarvan bij de werkgever. Het maakt niet uit of deze de code krijgt of niet. Als je de code in je prive tijd maakt ligt het wat ingewikkelder, geloof ik. Als je de code had gemaakt voor je in dienst treden blijft het IE rechte (incl. de executabel) bij jouw liggen.

  36. @Alex: let op, het criterium is niet alleen maar ‘werktijd’. Je kunt onder werktijd dingen maken waar je zelf het auteursrecht op houdt (programmeurs die romans schrijven zijn hun rechten niet kwijt, hun baan misschien wel als de baas het merkt).

    @Wim: nu snap ik het beter, dank je wel. Je moet kijken naar het intellectuele/creatieve werk dat je hebt gedaan. Daar kan je baas rechten op claimen. Maak jij dus een 3D model als onderdeel van je werk, dan ligt het auteursrecht op jouw bijdrage daaraan bij je baas. Het is dus niet de foto, de rendering, maar al het Poser model zelf.

    Natuurlijk kan je baas niet zomaar rechten krijgen op werk dat jij van anderen inkoopt. Wel moet je hem wijzen op de grenzen van de licentie, want anders zit hij straks met een claim van de maker daarvan.

  37. Alex legt het denk ik goed uit. Als je het 3D model niet als onderdeel van je werk hebt gemaakt, zul jij dus de maker van het 2D plaatje zijn. Niet je werkgever.

    Het integreren van het plaatje in de programmatuur van je werkgever kan er niet voor zorgen dat je werkgever plots als maker van dat plaatje komt te gelden. Ook draag je hierdoor het auteursrecht op het plaatje niet over aan je werkgever.

    Ook de mondelinge afspraak draagt het auteursrecht niet over. Wel kun je via een ondertekende schriftelijke akte het auteursrecht overdragen aan je werkgever.

    Ik denk niet dat je alleen het auteursrecht op dat plaatje kunt overdragen en zelf de rechten kunt houden op het 3D model (als ik ervan mag uitgaan dat er geen creatieve stap meer zit tussen het 3D model en het 2D plaatje). Het gaat volgens mij om ??n werk met ??n auteursrecht. (Dus je kunt m.i. ook niet het auteursrecht op objectcode scheiden van het auteursrecht op de broncode, of het auteursrecht op een ontwikkelde foto van het auteursrecht op het negatief.)

    Ook als er wel een creatieve stap zit tussen het 3D model en het 2D plaatje, kun je denk ik niet je werkgever volledig rechthebbende maken op het plaatje zonder ook de rechten op het 3D model over te dragen. Wel zou je hem dan, denk ik, mederechthebbende kunnen maken op het 2D plaatje zonder hem mederechthebbende te maken op het 3D model. Vergelijk het met een boekvertaling: het auteursrecht op die vertaling kun je los overdragen, maar de rechthebbende op de originele versie blijft ook (mede)rechthebbende op het vertaalde boek.

    In ieder geval een interessante vraag 😉

  38. @Piet: Alex zegt “Als je de code in de tijd van je werkgever hebt gemaakt” en ik pakte dat op als “wanneer je het op maandag-vrijdag tussen 9-5 hebt gemaakt, uitgaande van een normaal fulltime dienstverband”. Maar dat is dus niet het criterium.

    Het gaat erom of het tot je taakomschrijving behoort om het werk te maken, ongeacht op welk moment je het doet. Of nou ja, de tijd kan ertoe doen maar is niet zaligmakend. Als je als programmeur op zaterdagmiddag een geniaal inzicht hebt over dat probleem op het werk en je schrijft snel de code, dan is dat toch echt 100% eigendom van je werkgever. Ook al is het zaterdag en schrijf je het op je eigen computer.

  39. @Arnoud, betreffende de licentierechten, die zijn wat mij betreft simpel. Ik heb de modellen en software ingekocht en ben dus eigenaar van deze licentie. Op basis van deze modellen heb ik een compilatie gemaakt wat mijn eigen model is geworden. Deze kan ik niet zomaar aan iemand anders afgeven omdat de ander ook een licentie nodig heeft voor exact dezelfde modellen. Op basis van mijn compilatie maak ik dus een afbeelding en ik heb deze afbeelding gegeven aan mijn baas. Onder normale omstandigheden is het maken van afbeeldingen niet mijn werk maar wordt er een extern bureau ingehuurd. Omdat het hier ging om een intern project waar we dus eigenlijk geen budget hebben om dit externe bureau in te schakelen heb ik dus eigen plaatjes gemaakt en daarna voorgesteld om deze in de software te gebruiken. Zonder afspraken dus over eventuele licenties voor het plaatje dus mijn baas is zo goed als zeker eigenaar van de afbeelding. Dat is geen probleem. Maar ik zou dezelfde compilatie ook gebruiken om b.v. een plaatje te maken voor deze site, waarbij de secretaresse in haar maatkostuum b.v. door een paar wetboeken bladert en de site op een PC bekijkt. Dan gebruik ik dus dezelfde compilatie die ik voor mijn werkgever heb gebruikt in combinatie met enkele andere elementen. Er zit dus nog een extra creatieve stap tussen het omzetten van het 3D model naar een 2D plaatje. (Wat Piet ook suggereert.)

    Overigens vraag ik mij sowieso af of het renderen van dit plaatje tot mijn normale werkomschrijving behoort, aangezien mijn werkgever de benodigde software en licenties niet tot zijn beschikking heeft. In programmeertermen zou je kunnen denken aan iemand die in Visual Studio programmeert op zijn werk en thuis buiten de 9-5 uren programma’s schrijft in GCC++ of Delphi RAD Studio en daarbij een keer een executable meeneemt naar werk en aan zijn werkgever geeft. Als de baas geen Delphi of GCC gebruikt, kan dit werk dan toch tot zijn werkzaamheden behoren? Maar mijn voorbeeld met renderen is interessanter omdat het renderen van plaatjes wel erg anders is dan het schrijven van software. (Temeer dus omdat mijn baas normaal gesproken een extern bureau hiervoor inhuurt.)

    Wat natuurlijk een interessant dilemma op kan leveren. Stel dat ik als Visual Studio programmeur een geniale oplossing bedenk voor een probleem en dit op mijn vrije zaterdag in Delphi uitwerk tot een “Proof of Concept”. (Delphi gebruikt Pascal als programmeertaal, in Visual Studio wordt C# of Visual Basic gebruikt. Deze talen verschillen vrij sterk.) In werktijd kan ik dit dan weer vertalen naar Visual Studio code maar wie is de eigenaar van de Delphi code?

  40. Overigens een interessante wending: ik heb dus een 3D model samengesteld en gebruikt voor een 2D plaatje voor mijn baas. Maar met dezelfde software is het ook mogelijk om pornografische afbeeldingen te maken met hetzelfde model. Een werkgever zal best veel problemen hebben om de productie van amateur-porno tot de werkomschrijving te benoemen. Dus als ik een normaal plaatje maak voor mijn baas, mag ik dan nog wel hetzelfde model in een andere creatieve pose voor pornografische doeleinden te gebruiken.

    Overigens, dit is redelijk extreem maar de software die ik gebruik wordt vaak ook voor dit soort doeleinden gebruikt. Zelf hou ik mij liever bezig met wat meer fantasie-thema’s zonder enige naaktheid. Elfjes en centaurs in een bos, bijvoorbeeld. Of een magier en een heks die tesamen een magisch brouwsel aan het koken zijn. Op een site als Renderosity zijn mooie voorbeelden te vinden van afbeeldingen die met deze software gemaakt kunnen worden. (Deze site is SWF maar bevat waarschuwingen naar afbeeldingen die NSFW kunnen zijn.)

  41. @Wim: staat de licentie van de modellen jou toe om de afbeelding aan een ander te geven? En ook om het totale Poser-bestand aan een ander te geven? Waarschijnlijk moet je dan de licentie overdragen, zodat je de ingekochte modellen opnieuw moet licenti?ren.

    Dat je geen materiaal krijgt van je baas om een taak te doen, kan een aanwijzing zijn dat het niet je werk is. Beslissend is het niet – ik kan mijn eigen camera meenemen als de baas het vraagt, en de foto’s van het bedrijfsuitje zijn dan toch (c) het bedrijf.

    In je voorbeeld heb ik er geen twijfel over dat je baas eigendom is van je PoC. De gebruikte programmeertaal is echt irrelevant. Als het jouw taak is om programma’s te schrijven, dan zijn die programma’s van je baas ongeacht in welke taal je het doet. Tenzij in je taakomschrijving expliciet eist dat je in Visual Basic werkt, maar dat lijkt me raar. De taal is een keuze van jou om je werk goed te doen.

  42. Het is wel interessant of je naast je werk je talenten in mag zetten voor hobbymatige pornoproducties. Op zich valt dat buiten je taakomschrijving maar het kan wel afstralen op je werkgever. Zou die dan kunnen eisen dat je ermee ophoudt? Ik denk dat dat afhangt van hoe duidelijk je de koppeling laat bestaan.

  43. @Arnoud, ja. De licentie heb ik voor betaald en de afbeeldingen die het resultaat ervan zijn, zijn mijn eigendom. Net zoals bij een ontwikkel-omgeving eigenlijk. De modellen die ik heb gebruikt kan ik echter niet weggeven zonder daar zelf de licentie op te verliezen. Maar de afbeelding is vergelijkbaar met een executable. Hoewel er ook 3D modellen zijn die gratis worden weggegeven heb ik dus licenties gekocht voor het vrije gebruik van die modellen in mijn 2D afbeeldingen. Het totale bestand is waardeloos voor eenieder die niet ook de modellen zelf bezit. Net zoals met programmeren zitten er verwijzingen in naar de diverse “libraries” en zonder die libraries is de samenstelling niet te “compileren” naar een afbeelding. Het is ook leuk om te doen want plaatjes renderen en programma’s schrijven hebben enorm sterke overeenkomsten. In beide gevallen maak je gebruik van externe libraries (modellen) om het eindresultaat op te bouwen en ook heb je voor beiden een “compiler” nodig om het geheel te bouwen. Plus, je moet voor beiden van tevoren bedenken wat je wilt gaan bouwen, hoe je het geheel opbouwt en wat je erbij nodig hebt.

    Daarnaast zijn er twee redenen waarmee ik kan aantonen dat dit niet mijn normale werk is. Ten eerste heeft mijn baas de benodigde software niet tot mijn beschikking gesteld. Ten tweede huurt mijn baas normaal gesproken de diensten in van een extern bureau. In dit geval heb ik dus een voorstel gedaan om kosten te besparen en toch een mooie applicatie te krijgen.

    Overigens stond op mijn loonstrookje mijn baan beschreven als “Delphi Programmeur”. Tegenwoordig is dit “Developer”. Maar als er op mijn meest recente loonstrookje “Delphi Programmeur” staat, kan ik dan stellen dat programmeren in Visual Studio niet tot mijn werkzaamheden behoort?

    Betreffende de pornoproducties, daar hou ik mij niet echt mee bezig, omdat dit natuurlijk slecht kan overkomen op mijn werkgever. (Daarnaast is het maken van porno veel te eenvoudig met deze software. Ik ga liever voor de uitdaging met meer complexe scenes met complete landschappen en tientallen verschillende modellen tesamen.) Ik publiceer ook enkele afbeeldingen op de Renderosity site die ik net heb genoemd maar doe dit onder een Pseudoniem die ik op mijn werk niet gebruik. En ik gebruik een email adres voor mijn Renderosity account gebaseerd op mijn pseudoniem terwijl ik op mijn werk een adres gebruik met mijn echte naam. Ik heb zelfs overwogen om even een link te plaatsen naar mijn profiel op Renderosity maar besloot om dit toch niet te doen omdat deze site dan mijn naam en mijn alias weer zou koppelen. 🙂

    Maar waar het mij vooral om gaat is voor het maken van een portfolio van alle plaatjes die ik heb geproduceerd. Ik heb al twee foto-albums laten maken met diverse afbeeldingen die ik heb gemaakt. (Twee boeken dus, 1 exemplaar van ieder.) Het model dat ik voor mijn werk heb gebruikt is ook gebruikt voor andere afbeeldingen in deze albums, en de albums zijn gemaakt ruim voordat ik plaatjes aan mijn baas gaf. Daar kan mijn baas dus verder niets over claimen. Maar kan ik hetzelfde model gebruiken in de toekomst nu ik deze heb gebruikt voor een afbeelding voor mijn werk of krijgt mijn baas tevens het beeldrecht die ik met dit model maak vanaf het moment dat ik de afbeelding heb afgegeven?

    Ja, lastig he, als er geen schriftelijke afspraken over zijn gemaakt. 🙂

  44. @41: Weet ik Arnoud. Ik schreef dan ook “Als je de code in je prive tijd maakt ligt het wat ingewikkelder, geloof ik.” Overgens ben ik van mening dat je als programmeur als hobby programmeren kan hebben zonder de werkgever auteursrechten krijgt op alles wat je maakt.

  45. @Alex, als programmeur ben ik enorm voorzichtig met wat ik in mijn vrije tijd ontwikkel. Ik zorg ervoor dat dit zo min mogelijk met mijn werk gerelateerd is. Dit is tevens de reden dat ik plaatjes ben gaan renderen omdat dit best redelijk programmeer-technisch is, maar toch sterk verschilt van mijn normale taakomschrijving. Voorheen was ik ook veel in Visual Studio aan het programmeren in prive-tijd, met veel aandacht voor web development terwijl ik op mijn werk alleen Delphi gebruikte voor desktop applicaties. Maar ja, toen werden mijn Visual Studio kunsten opeens ook erg gewaardeerd (met een loonsverhoging) en “promoveerde” ik van Delphi programmeur naar Developer. Ik kan mij voorstellen dat mijn werkgever mij ooit ook tot grafische kunstenaar zou willen promoveren, mits hij maar voor de benodigde software licenties zorgt. En in dat geval zou het maken van plaatjes tot mijn normale werkzaamheden behoren. Maar op dit moment is het verschil tussen werk en hobby nog erg groot, ook al zijn beide technieken sterk met elkaar te vergelijken.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.