Het verzilverbare portretrecht

Een fotograaf mailde mij met een vraag over het portretrecht:

Ik richt me als fotograaf vooral op het fotograferen van optredens en dus ook artiesten. Nu begrijp ik dat een artiest een portretrecht heeft als hij herkenbaar op de foto staat, maar hoe ver reikt dat? Mag ik een foto met zo’n portret nu verkopen in een boek of als losse foto voor fans? Of moet ik daarvoor altijd toestemming hebben?

Als jij een artiest op de foto zet, dan mag jij als rechthebbende die foto verkopen, publiceren of wat dan ook – tenzij de artiest een beroep kan doen op zijn portretrecht. Veel mensen denken daarbij aan privacy, maar dat is niet echt aan de orde bij een artiest die op het podium een show weggeeft. Voor artiesten is er een ander belang, wat onder juristen bekend staat als het “verzilverbaar commercieel belang”.

Het idee hierachter is dat de artiest normaal geld kan vragen om te poseren voor foto’s. Daarom kan hij bij dergelijke foto’s zijn portretrecht inroepen en eisen dat de fotograaf hem een vergoeding betaalt. Het moet natuurlijk wel gaan om een foto waarvan de waarde zit in het portret van de artiest. Een fotoserie van een concert met optredens van diverse artiesten haalt zijn waarde niet uit het portret van één artiest, dus dat zal niet snel via het portretrecht tegen te houden zijn.

Het is echter ook weer niet zo dat als je maar meerdere personen afbeeldt, geen van hen meer zijn of haar portretrecht kan inroepen. In december vorig jaar verloor Dutch Filmworks een zaak over dit commercieel portretrecht. Dutch Filmworks had DVD’s op de markt gebracht met “de mooiste doelpunten aller tijden”. Dennis Bergkamp en Marco van Basten, de twee voetballers wiens portret op de cover was gezet, startten elk een rechtszaak wegens inbreuk op hun portretrecht. Het verweer van het bedrijf was uiteraard dat men nog wel meer doelpunten dan die van Bergkamp en Van Basten op de DVD had staan, en dat men bovendien geen merchandise of reclame met het portret maakte.

Hadden de voetballers nu toch een commercieel belang? Ja. In de zaak-Van Basten formuleerde de rechter het als volgt:

Voor het aanmerking nemen van een redelijk materieel belang is niet zozeer beslissend of het gebruik kan worden gekenschetst als merchandise of reclame, maar of sprake is van een vorm van gebruik die uitsluitend of ten minste in hoofdzaak gericht is op het commercieel uitbuiten van iemands verzilverbare populariteit.

Van Basten’s doelpunten waren speerpunten van de DVD, en hij stond ook nog eens in Oranje-tenue op de cover. Daarmee was voor de rechter duidelijk dat Van Basten een commercieel belang had bij de DVD, en op grond daarvan mocht hij verdere verkoop van de DVD verbieden.

Dennis Bergkamp had ondertussen al geschikt: zijn portret zou niet langer worden gebruikt, de afbeelding op de cover zou worden gewijzigd en de dvd blijft verschijnen.

Arnoud

Eén reactie

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.