Internetfilters versus grondrechten, volgens Raad van Europa

Het gebruik van internetfilters kan een schending van de mensenrechten zijn. Dat blijkt uit een rapport van de Raad van Europa dat eind maart uitkwam. De Raad van Europa is onder andere verantwoordelijk voor het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, dat de belangrijkste grondrechten binnen Europa vastlegt. De Europese Unie heeft zich verplicht (in het EU-verdrag) deze grondrechten te respecteren. De opinie van het Comité van Ministers, het hoogste orgaan in deze Raad, is daarom dus erg belangrijk bij het beleid van de Europese Unie.

Eén van de Europese grondrechten is de vrijheid van meningsuiting, of liever gezegd de vrijheid om informatie te verzamelen en te verspreiden. Dit grondrecht (artikel 10 EVRM) komt in gevaar wanneer overheden en private partijen filters installeren om bepaalde informatie te weren. Ook het grondrecht op privacy (artikel 8 EVRM) kan in gevaar komen, bijvoorbeeld wanneer filters profielen over gebruikers opbouwen of doorgeven wie ‘verboden’ informatie opvraagt.

In haar verklaring van 26 maart verklaren de ministers dat filters alleen gebruikt mogen worden binnen het kader van het EVRM. De overheid mag alleen informatie blokkeren die door een onafhankelijke rechter illegaal is verklaard. Bovendien moet het filteren van de informatie de enige redelijke manier zijn om te zorgen dat de verboden informatie geblokkeerd wordt (“must be necessary in a democratic society”, noemt het EVRM dat).

Private partijen mogen verder gaan, maar men moet dan wel duidelijke uitleg geven over wat er gefilterd wordt, op welke manier (witte lijst, zwarte lijst, trefwoorden, URLs, meldingen van anderen) en hoe je kunt protesteren tegen een onterechte blokkade door een filter.

Ook worden de Europese landen opgeroepen om bedrijven en instellingen die filtersoftware bouwen, te wijzen op hun morele en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Zij moeten beseffen hoe belangrijk privacy, meningsuiting, politieke participatie en andere grondrechten zijn, en daarmee rekening houden bij het ontwerp van hun filters. Nu wordt nog te vaak alleen maar geredeneerd vanuit het belang van de filterende instantie.

Het beschermen van kinderen ziet de Raad expliciet als een legitiem doel van filters. Maar ook daar moet rekening worden gehouden met de vrijheid van informatieverzameling en het belang van toegang tot kennis, ook -juist- voor kinderen. Filters mogen dus niet de enige maatregel zijn. Ook educatie en het opstellen van werkbare labels (zoals de Kijkwijzer voor televisie) voor inhoud moeten onderdeel van zo’n strategie zijn om de grondrechten van kinderen niet te schenden.

Met wat voor soort filters zouden jullie kunnen leven?

Via Ars Technica.

Arnoud

6 reacties

  1. Het is een lastige vraag, want wat ?s “ergens mee kunnen leven”? Van een kinderpornofilter (volgens mij het meest controversi?le type filter) zal ik zelf geen last hebben, maar principieel ben ik er fel tegen. Daarbij wil ik wel meteen benadrukken dat dit niet betekent dat ik niet tegen kinderporno zou zijn. Ik ben tegen kinderporno en vind dat het hard aangepakt moet worden. Maar niet met filters.

    Filters zijn geen oplossing voor kinderporno. Het zal technisch mogelijk blijven om vervelende beelden te verspreiden via internet, zelfs als er eenmaal filters zijn ge?nstalleerd. De enige manier hieromheen is totale censuur en een verbod op encryptie. Maar dat is gelukkig technisch nauwelijks te handhaven.

    Een dergelijk filter is simpelweg ineffectief: het beschermt kinderen niet tegen misbruik, want het voorkomt kinderporno niet. Wel zal het misdadigers verder de anonimiteit insturen, en dwingen gebruik te maken van encryptie. Ik vraag me af of het dan de moeite en kosten nog wel waard is. Internettoegang filteren is een technisch zware en daarom dure ingreep.

    Daarnaast vrees ik dat nadat filteren van kinderporno eenmaal de norm is, ook andere vormen van kwalijke of schadelijke informatie geblokkeerd zal moeten worden. Waar ligt dan de grens? Bij wat onze huidige deels religieuze overheid afkeurt? Bij wat een toekomstige overheid afkeurt? Wat dat betreft heb ik sterk de indruk dat de kinderen die al afgrijselijke dingen hebben meegemaakt, ook nog eens door de (internationale) politiek worden misbruikt.

    Er zijn al vele pogingen geweest van overheden, om filters verplicht te stellen. Dat is steeds mislukt, want bijvoorbeeld een blokkade van haatzaaiende of terroristische sites spreekt niet tot de verbeelding. Kinderporno doet dat wel, en wordt gebruikt als argument om filters in te voeren. Want hoe kun je nou tegen het filteren van kinderporno zijn?

    Je kunt echter ook kiezen alleen de toegang van bepaalde doelgroepen te filteren, zonder dat de gemiddelde internetgebruiker daar last van heeft. Dit doe je dan om de doelgroep te beschermen, en tast de algemene beschikbaarheid van informatie niet aan.

    Ik vind het op zich een goed idee om bijvoorbeeld op scholen (en andere op kinderen gerichte plaatsen) software te gebruiken die voorkomt dat kinderen bepaalde websites bezoeken waaraan zij trauma’s kunnen overhouden. Ik vraag me daarbij af of dit taak is van de beheerder van het lokale netwerk, of van de internetprovider. En ik vraag me af of filters ooit ?cht toezicht kunnen vervangen, en als toezicht alsnog nodig blijft, waarom je dan nog veel moeite zou doen om filters te installeren.

    Zelf heb ik al te maken gehad, bij een klant, met de internetprovider Kliksafe. Die blokkeert bijvoorbeeld websites met (informatieve) content die met homoseksualiteit te maken hebben, zoals expreszo.nl en comingout.nl. Ouders doen dit om hun kinderen (en zichzelf?) te beschermen, omdat ze overtuigd zijn dat zulke informatie schadelijk is voor hun kinderen. Moeten we ouders, schoolbesturen, internetproviders en overheden wel het recht geven om te beslissen wat schadelijk is voor internetgebruikers?

    Ik kan er mee leven in die zin dat ik er niet dood van zou gaan. Maar ik word niet bepaald vrolijk van de gedachte dat internet massaal gefilterd zou kunnen gaan worden.

  2. Bijval voor Juerd: “De enige manier hieromheen is totale censuur en een verbod op encryptie.” Er bestaat geen glijdende schaal in internetcensuur: je filtert ?f wel, ?f niet.

    Ten eerste omdat je dan inderdaad censuur moet toestaan en dit actief moet controleren en sanctioneren (denk aan invallen bij mensen thuis ’s nachts door teams van politie en technici) en je alweer inderdaad alle encryptie moet verbieden (en ook dit weer controleren en sanctioneren).

    Ten tweede omdat je teneinde gelegenheidswetgeving te voorkomen noodzakelijkerwijs betrekkelijk abstract moet omschrijven wat je wilt censureren. Dit is wel z? gevaarlijk dat we hier echt niet aan moeten beginnen. Wat de regering n? vindt, hoeft niet te zijn wat de regering over tien jaar vindt.

    En stel nou d?t het gebeurt, en over vijf jaar vindt iedereen het gewoon, en jij wilt ineens protesteren tegen een nieuwe censuurmaatregel (bijvoorbeeld omdat jij vindt dat je een film over moslims moet mogen maken en verspreiden, ik noem maar een actueel voorbeeld) – en de dan zittende regering besluit dat ook protesten tegen censuur gecensureerd worden… Zien jullie het probleem?

    Ik kan niet leven met welk filter dan ook. Het eerste filter is het begin van het einde. Ik wijs graag iedereen op http://www.opendns.com, waarbij je zelf kan filteren wat je wel en niet wilt zien. Dit is vrije keuze, net als de keuze om geen abonnement op de Libelle te nemen (in tegenstelling tot dat dit niet zou mogen).

  3. Nog een toelichting op de draschtische maatregelen die ik schets: die zouden nodig zijn omdat als je niet heel streng controleert en sanctioneert, burgers de filtering op grote schaal zouden omzeilen. In tegenstelling tot wat veel mensen denken (jullie natuurlijk niet, anders zou je deze blog niet lezen :P), is dat namelijk een eitje. Iedereen die Google.com in kan tikken in zijn browser kan erachter komen hoe het moet (je zou Google.com dan ook moeten verbieden of controleren wat mensen intikken bij Google – zie je het voor je?).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.