Een belangwekkend vonnis voor online games? In ieder geval vermakelijk om te lezen. In 2001 deed een man mee met het tv-programma Weekend Miljonairs. De vraag voor 32.000 euro was “Wat ontdekte Robert J.L. Guppy in 1866?” Niet spieken! De vier mogelijke antwoorden waren: a. een aquariumvisje; b. een pygmeeënstam; c. radium; d. Hawaï. Meneer koos antwoord b, en na ongeveer een half uur (althans, zo lang duurt dat voor mijn gevoel als ik kijk) gaf Robert ten Brink aan dat het toch echt antwoord a had moeten zijn.
Daar was deze meneer het niet mee eens, en hij stapte naar de rechter om alsnog zijn 32.000 euro te incasseren. De motivatie: meneer Guppy ontdekte helemaal geen aquariumvisje. Hij ontdekte weliswaar een bepaald visje in Trinidad, maar anderen hebben dat visje naar Robert Guppy genoemd. Bovendien zat het visje dat hij had ontdekt, helemaal niet in een aquarium. De vraagstelling was dus zodanig slordig dat Weekend Miljonairs hem niet zomaar kan verwijten het foute antwoord gegeven te hebben.
Maar nee:
De vraagstelling in samenhang met de daarop te geven antwoorden is verder ook zodanig dat, ook indien iemand zou weten dat Guppy niet de ontdekker maar de naamgever van de vis was, geen van de andere antwoorden in aanmerking komt zodat ook in dat geval het door gedaagde als juist aangemerkte antwoord zou zijn gegeven. Het is ten slotte heel wel mogelijk dat men een vis die thans veel in aquaria wordt gehouden een aquariumvis noemt zonder dat daarmee wordt gesuggereerd dat deze vis in een aquarium is ontdekt.
Natuurlijk is het wat slordig om ‘ontdekker’ en ‘naamgever’ met elkaar te verwarren. Maar dat is nog niet zodanig slordig dat je alsnog je prijzengeld mag incasseren.
Bovendien had het tv-programma in haar spelregels opgenomen dat de beslissing van de spelleiding bindend is. En ja, daar zit je dan aan vast als de spelleiding zegt dat antwoord a het juiste moet zijn.
Via Jurofoon.
Arnoud
De tweede wet van Engelfriet: “tijd verstrijkt tienmaal langzamer wanneer Robert ten Brink verschijnt.”
De motivering in het vonnis lijkt me logisch. Vast staat dat antwoord b (pygmee?nstam) in ieder geval fout is. Wel slordig dat Robert ten Brink er pas na een half uur achter komt dat niet b maar a het goede antwoord is. Interessant wordt het pas echt wanneer een kandidaat een goed antwoord geeft dat volgens de spelleiding fout is (stel de kandidaat had in de vraag over Guppy het goede antwoord a gegeven terwijl dat volgens de spelleiding antwoord b zou moeten zijn). Zou de regel dat de beslissing van de spelleiding bindend is dan nog stand houden voor de rechter?
Hoe luidt trouwens de eerste wet van Engelfriet?
“Robert John Lechmere Guppy discovered this tiny fish in Trinidad in 1866, and the fish was named Girardinus guppii in his honour by Albert C. L. G. Gunther later that year. However, the fish had previously been described in America.” Misschien niet “de” ontdekker van het visje, maar dan toch wel “een” ontdekker.
Ik vermoed dat de kwiskandidaat vooral boos werd door de formulering “aquariumvisje”. Dat geeft de indruk dat het om een dummyantwoord gaat, want natuurlijk ontdekte hij geen vis in een aquarium. De verstandige gokker gaat dus voor b, c of d. Vervolgens vallen de antwoorden c en d ook af.
De jurofoonlink doet het nu niet, daarom een link naar het vonnis. Grappig genoeg ziet de rechter de formulering “aquariumvisje” juist als een hint. Hmmm, ik voel wat meer voor het standpunt van gedaagde. Alleen, het is een kwis en het een beetje op het verkeerde been zetten hoort erbij.
Onder het kopje “De schade” gaat de rechter in de fout: “Evenmin zullen wij ooit weten of eiser door was blijven spelen met de kans dat hij bij een volgende vraag alsnog het inmiddels gewonnen bedrag van ??? 32.000,- zou hebben verloren.” Volgens mij kun je het bedrag van ??? 32.000,- niet meer verliezen. Ik kan me niet voorstellen dat eiser dit niet duidelijk naar voren heeft gebracht. Maar goed, er waren al twee redenen om de vordering af te wijzen.
??? 16.000 is het bedrag dat je niet meer kunt verliezen. ??? 32.000 is de zogenaamde vrije gok. Je kunt deze vraag gokken zonder dat je het bedrag dat je tot nu toe hebt (dus ??? 16.000) te verliezen.
Ik zie niet in dat de term “aquariumvisje” misleidend zou zijn. Dat is tegenwoordig toch een goede omschrijving van de categorie waartoe de guppy behoort. Dat dat ten tijde van de ontdekking niet zo was lijkt mij niet relevant. Vast staat in ieder geval dat antwoord b (pygmee?nstam) fout is.
Het bedrag dat je niet kunt verliezen is inderdaad ??? 16.000 euro. Alleen zou de hele rechtszaak waarschijnlijk niet gevoerd zijn als het ging over de “vrije gok” (en zie ook het vonnis, de persoon viel terug op 1.000).
De oplossing is eenvoudig. Het gaat om een aflevering uit 2001, toen de bedragen nog in guldens waren. De kandidaat stond op fl. 16.000,- en probeerde de stap naar fl. 32.000,- te maken.
Dus in wat ik schreef (?n in het bericht van Arnoud!) moet ??? worden vervangen door fl. en dan klopt het weer.
Maar waarom is het (zonder bronnen te raadplegen) zo duidelijk dat antwoord b fout moet zijn? (Of bedoel je het zo niet?) Voor antwoord c en d is me dat wel duidelijk. Gegeven dat de man Guppy heet vind ik het niet zo vreemd om te denken dat het antwoord “een aquariumvisje” is toegevoegd om op te vullen. Thuisgekomen ziet de kandidaat dat meneer Guppy niet de eerste ontdekker van het visje is, en herinnert hij zich weer hoe hij op zijn neus keek toen bleek dat dat dummyantwoord het echte antwoord was. (Dat guppies tegenwoordig aquariumvisjes zijn ben ik verder met je eens.)
Maar hoe dan ook, ik vind niet dat de rechter hem gelijk had moeten geven. Antwoord a is zo goed als juist, en met een naslagwerk erbij zijn b, c en d in ieder geval fout.
De regel dat de beslissing van de spelleiding bindend is lijkt mij trouwens niet opgaan als die beslissing op geen enkele manier valt te verdedigen.
Zo, wordt je eerst de programmamaker genaaid en vervolgens nog eens door de rechter.
“Een semantische benadering als door eiser voorgestaan (men kan een aquariumvis niet ontdekken) is niet wat in dit soort quizzen van de deelnemers wordt gevraagd.“
Juist wel. Zo’n vraag heet een strikvraag (daar wemelt het werkelijk van in Weekend Miljonairs), en het foute lokantwoord een red herring. Van de kandidaat wordt zeker een bepaalde handigheid in het ontwijken van strikvragen verwacht, anders kom je de 50-euro-ronde niet eens door.
“Eiser had, mede gezien die spelregel, de beslissing van gedaagde moeten accepteren.“
Als de spelregel ertoe leidt dat de organisator willekeurige antwoorden “goed” en “fout” kan verklaren, is er voor de kandidaat geen enkele manier meer om te bepalen wat het juiste antwoord is. In plaats van een spel dat bepaalde vaardigheden vereist verwordt WM dan tot een kansspel. Ik heb niet de precieze regel bij de hand, maar volgens mij is het zonder toestemming van het ministerie (van Justitie?) organiseren van kansspelen in Nederland verboden.
Als ik dit soort uitspraken lees bekruipt me altijd het gevoel dat de rechter eerst een beslissing heeft bedacht en er vervolgens een verklaring bijgezocht.
Overigens, om even terug te komen op de vraag. De kandidaat had voor zichzelf vastgesteld dat antwoord A fout was, was het voor hem onmogelijk geworden nog het juiste antwoord te gokken. Dit was 100% het gevolg van de slordige vraagstelling van de organisator. Welk antwoord de kandidaat uiteindelijk gokte maakt daarom helemaal niet uit. Van hem kan toch lastig worden verwacht dat hij zegt: ik kan geen antwoord geven, want het juiste zit er niet bij. Als hij geen antwoord geeft, verliest hij sowieso.
De term ‘red herring’ vind ik in deze context wel grappig. Hoe dan ook, strikvragen moeten kunnen, en als je erin trapt, is dat helaas voor jou. Ik vond het nogal gezocht van de deelnemer om te zeggen “een aquariumvisje kun je niet ontdekken”. Dit is typisch een weetvraag: of je weet dat Guppy de vis heeft ontdekt die wij nu “guppy” noemen, of je weet dat niet en dan moet je blind gokken (of een hulplijn inzetten). Informatie proberen te halen uit de antwoorden is riskant, je weet dat daar rode haringen tussen kunnen zitten.
Bij Weekend Miljonairs heb je altijd de mogelijkheid om te zeggen “ik stop” en dan mag je met je tot dan toe gewonnen geld naar huis. Ook als de volgende vraag al op het bord staat en Ten Brink je probeert een antwoord te ontlokken (“Ben je daar zeker van? Denk goed na!”).
Zo kan ik me ook nog een keer een echte foute vraag herinneren. Dit ging echter om een lager bedrag, maar het door de spelleiding goedgekeurde antwoord was er niet minder fout door.
De vraag was: Welke planeet is van invloed op eb en vloed. a. Mars; b. de maan; c. onzin antwoord (weet niet meer hoe die heette); d. Ork. Antwoord volgens de spelleiding: b. de maan.
Echter, de maan is een maan, en geen planeet. Volgens Van Dale:
pla?neet (de; planeten)
1 niet zelf lichtend hemellichaam, dat zich in een vaste, elliptische baan om een ster beweegt
maan (de; manen)
1 het hemellichaam dat in een baan om de aarde draait
2 satelliet die rond een planeet draait
Helaas nooit meer iets gehoord over deze vraag met verkeerd antwoord.