Portretrecht en privacy voor geparkeerde auto’s

Diverse lezers, die voorzover ik kan zien niets met elkaar te maken hebben, mailden me vorige week met min of meer dezelfde vraag over portretrecht. Doorhalen wat niet van toepassing is:

In onze [straat, buurt] [rijden, parkeren] veel mensen nogal onveilig. Door al die fout geparkeerde auto’s [ontstaat veel verkeershinder, lopen overstekende kinderen gevaar, kunnen fietsers er nauwelijks nog langs]. Nu hadden wij bedacht om deze verkeerssituatie [met, zonder] de verantwoordelijke personen te fotograferen en die foto’s [op een plakbord, op school, in het wijkcentrum, op een website] te plaatsen om aandacht te vragen voor dit probleem. Het gaat ons er [niet, niet direct] om om mensen aan de schandpaal te nagelen. We willen alleen dat [mensen gaan, de gemeente gaat] inzien dat het zo niet langer kan. Maar mag zo’n actie eigenlijk wel van [het portretrecht, de privacywet]?

Fotograferen van mensen en auto’s in je omgeving mag gewoon. Het is publicatie die problematisch kan zijn. De mensen kunnen dan hun portretrecht inroepen. Portretrecht geldt zodra mensen herkenbaar in beeld zijn. Zou je dus mensen alleen onherkenbaar op de foto’s hebben, dan is er geen probleem met portretrecht. Let er wel op dat mensen soms ook herkenbaar zijn zonder dat je hun gezicht ziet. Iemand kan een opvallend kapsel hebben of herkenbare kleding (“die vrouw met de korte rokjes en het rode haar”).

Voor auto’s geldt geen portretrecht. Daar kan wel weer de Wet Bescherming Persoonsgegevens spelen. Een foto van een auto kan te herleiden zijn tot de eigenaar. Daarmee is het tonen van zo’n foto mogelijk een inbreuk op diens privacy.

Nummerborden afplakken kan daartegen helpen, maar het is geen perfecte oplossing. In zo’n beperkte omgeving als een buurt of straat weten mensen ook vaak wie de eigenaar is als het nummerbord afgeplakt is. Als er maar 1 moeder is met een Smart (of een Hummer), weet iedereen meteen wie dat is als je die Smart laat zien. Ook zonder nummerbord en zonder haar op de foto. Of wat te denken van de bakker die zijn kind met de bedrijfsauto afzet.

De inbreuk op de privacy kan te rechtvaardigen zijn omdat je een verkeersprobleem aan de orde wilt stellen. Het zal dan afhangen van de context waarin de foto wordt getoond. Als je foto’s van diverse situaties laat zien, met hooguit één of twee keer een bepaalde auto, dan lijkt me dat geen probleem.

Ga je één auto of eigenaar er uit lichten, dan is het nog maar de vraag of dat mag. Heeft die ene eigenaar het verdiend om zo in het zonnetje (koplamp?) gezet te worden? Dat riekt naar eigenrichting, zeker als nog helemaal niet vaststaat dat die persoon werkelijk verantwoordelijk is voor de overlast. Herkenbare foto’s tonen van verdachten is vrijwel altijd een inbreuk op hun privacy.

Ook zal meespelen hoe veel mensen de foto’s zien. Bij die school zou men de foto’s op een ouderavond kunnen laten zien aan de parkerende ouders. Dat is een heel wat beperktere groep dan het publiek van een website, en daarom zou dat eerder mogen dan foto’s met naam en toenaam op een website.

Kortom, dit mag [wel, niet, misschien].

Weten jullie nog buitengerechtelijke oplossingen voor parkeerproblemen? Het liefst legaal.

Arnoud

17 reacties

  1. Een tijd geleden zag ik ergens een bord “Sloopbedrijf Jansen. Parkeert u uw auto hier, dan geeft u daarmee aan dat deze gesloopt mag worden. Wilt u dat niet, koop dan een parkeerbewijs bij de receptie.” Is dat legaal?

  2. Merijn, een gemeente kan regels stellen aan het plaatsen van borden en/of dat afhankelijk maken van de betaling van precariorecht. Maar dat valt buiten het bereik van dit blog.

    Of was dat de vraag niet?

    Mag de eigenaar van een terrein eisen stellen aan het gebruik van het terrein? Ja, binnen de grenzen die wij als maatschappij afgesproken hebben, vragen om parkeergeld mag. Het wegslepen van een TNT bestelwagen die een paar minuten staat is ongepast; maar ik weet van een studentencomplex waar regelmatig autowrakken afgevoerd werden.

  3. Ondanks alle wetgeving en wetshandhaving leeft de mensheid al millenia met criminaliteit… Ik verwacht dat er geen goedkope en simpele oplossing voor het probleem is.

    Wat er wel kan gebeuren is een integrale aanpak: parkeerverboden instellen, goed aangeven met borden en het parkeerverbod actief handhaven, desnoods met wielklemmen en een wegsleepregeling. Handhaven kost geld…

  4. Bij ontdekking op heterdaad (en alleen dan) is iedereen bevoegd de verdachte van een strafbaar feit aan te houden (art. 53 lid 1 Sv). Fout parkeren is strafbaar.

    En tja, of de politie er blij van wordt is een ander verhaal 😉

    Maar misschien valt mijn voorstel niet onder buitengerechtelijke oplossingen?

    Een ander punt, is de Wet bescherming persoonsgegevens wel van toepassing op bijv. die foto’s van auto’s? Het gaat bijv. niet om elektronische verwerking (maar ik heb niet de hele Wbp gecontroleerd).

  5. Je mag persoonsgegeven niet zomaar publiceren. Een persoonsgegeven is een gegeven dat herleidbaar is tot een persoon. Kentekens komen hier zeker voor in aanmerking. En onder bepaalde omstandigheden kan de auto zelf dus ook een persoonsgegeven worden. In de grote stad in die drukke winkelstraat zal dit niet zo snel te herleiden zijn tot iemand, maar in een rustige dorpsstraat wel.

  6. @bona fides: in het geval dat de foto op een website staat, is wel sprake van een gedeeltelijk geautomatiseerde verwerking. Los daarvan zijn er ook regels in de WBP voor niet-geautomatiseerde verwerkingen, mits de persoonsgegevens dan in een bestand staan (“elk gestructureerd geheel van persoonsgegevens, ongeacht of dit geheel van gegevens gecentraliseerd is of verspreid is op een functioneel of geografisch bepaalde wijze, dat volgens bepaalde criteria toegankelijk is en betrekking heeft op verschillende personen”). Leuke tentamenvraag: is een prikbord met foto’s een bestand in deze betekenis? Ik twijfel, vanwege het ’toegankelijk volgens bepaalde criteria’. Er zitten weinig criteria aan de toegankelijkheid van een prikbord.

    @Merijn: zeer creatief maar ik zou toch niet zomaar slopen adviseren aan die sloperij 🙂

    @Mathfox: volgens mij was Merijn’s bordje opgehangen door een private partij bij een parkeerterrein bestemd voor klanten.

  7. Mijn opa plaatste ooit een zelfgemaakt bord Verboden Te Parkeren, en werd daar door de politie over aangesproken. Meerdere keren, want had de sterke arm zijn hielen gelicht, dan plaatste hij het bord weer terug. (Het ging om een smalle straat met een nog smallere stoep in de binnenstad van Venlo. Auto’s die daar legaal parkeerden blokkeerden de enige ingang tot de winkel van mijn ouders.)

    Er was ooit een blog dat fietsers op de stoep in de Amsterdamse Rivierenbuurt registreerde en hekelde, maar dat is niet meer online. Wel nog wat voorbeelden in het gelinkte artikel.

    De Amsterdamse versie van de Kamerkrant (Kamer van Koophandel) heeft deze maand een special over winkeldiefstal. Een van de artikelen gaat over de database die de RPC Kennemerland met steun van de politie bijhoudt van winkeldieven. E.e.a. zit achter een login, en 1500 ondernemers hebben toegang. Alleen veroordeelde veelplegers zitten in de database.

    Overigens ben ik van mening dat het portretrecht zo zwak mogelijk moet zijn.

  8. @Alex: ik weet dat een kenteken een persoonsgegeven is, maar de Wbp verbiedt niet alle handelingen waarbij persoonsgegevens zijn betrokken. Soms mag je een persoonsgegeven dus wel zomaar publiceren.

    @Arnoud: afgezien van de website gaat het dus om de vraag of het om een “bestand” gaat. Volgens de MvT moet het gaan om een “samenhangende verzamelin” die “met het oog op een doeltreffende raadpleging van die gegevens systematisch is aangelegd”.

    Aan de eis van een “samenhangende verzameling” lijkt wel te zijn voldaan. Ten aanzien van het tweede criterium schrijft de MvT onder meer: “Dossierverzamelingen die uitsluitend bestaan uit een hoeveelheid op alfabet gerangschikte dossiers, met losse aantekeningen en min of meer chronologisch geordende documenten van velerlei aard, zullen niet voldoen aan het vereiste van systematische toegankelijkheid. De vraag of handmatige dossierverzamelingen aan deze criteria voldoen, is afhankelijk van de feitelijke omstandigheden.” en misschien nog veelzeggender: “Naast bovenstaande vereisten dient tot slot ??? wil er sprake zijn van een bestand ??? het gestructureerd geheel van gegevens betrekking te hebben op verschillende personen.” Dus als het gaat om ??n foto is er in ieder geval geen “bestand”. In dit geval is het min of meer willekeurig of er ??n of twee foto’s op het bord worden geprikt. Twee (of drie, of vier) foto’s maakt er niet opeens een bestand van, want het verandert niets aan het doel van de verzameling.

    Dus het lijkt mij dat hier moet worden gekeken naar de vraag of het aan het prikbord nagelen in strijd is met wat in het maatschappelijk verkeer betaamt. Het zit natuurlijk wel dicht bij een schandpaal aan, maar aan de andere kant worden de gefotografeerden niet beschuldigd van zedenmisdrijven of iets dergelijks en is er een op zichzelf genomen rechtmatig doel mee gediend.

    Praktisch gesproken maakt het vermoedelijk niet zo veel uit of de Wbp van toepassing is (zodat aan art. 8 sub f moet worden getoetst) of niet.

    Interessant dat het portrecht zowel een privacybelang als (bij bekende personen) een commercieel belang kan dienen.

  9. Toevallig kom ik Rb. Amsterdam 26 augustus 2004, LJN AQ7877 tegen: “12. Het ophangen van de foto van [eiseres] met daarbij de tekst ‘Deze vrouw heeft hier gestolen’ is eveneens in strijd met de Wet bescherming persoonsgegevens. De videobeelden gemaakt met een bewakingscamera zijn aan te merken als een bestand in de zin van artikel 1 onder c van de Wet bescherming persoonsgegevens, nu sprake is van een gestructureerd geheel van persoonsgegevens. De verwerking van deze gegevens door een winkelier valt onder de Wet bescherming persoonsgegevens.”

    Dat het om een bestand gaat in de zien van art. 1 sub c Wbp lijkt me geen correcte conclusie (het gaat immers om ??n persoon), maar goed.

  10. @bona fides: op de videobeelden zullen vast meer personen zichtbaar zijn. Dan heeft het bestand betrekking op verschillende personen. Ik heb meer moeite met het “gestructureerd geheel”. Sinds wanneer is een video-opname gestructureerd? Het is een grote stapel beeldjes waar je alleen van voor naar achter doorheen kunt bladeren.

  11. Akkoord, je moet dus de videobeelden als geheel bekijken. En dan is het om de reden die jij geeft duidelijk dat je niet kunt spreken van een gestructureerd geheel.

    Maar uit de uitspraak blijkt ook dat het er niet zo heel veel toe doet of de Wbp van toepassing is of niet, omdat hier in ieder geval een beroep op het portretrecht mogelijk is en er dus sowieso een belangenafweging moet plaatsvinden. Bij alleen een foto van de auto wordt het wel wat minder duidelijk.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.