Verwijdering uit Wikipedia op grond van privacywet

Bij mijn weten de eerste keer dat de Nederlandse Wikipedia iets verwijdert na een verzoek op grond van de Richtsnoeren Privacy op Internet van het CBP. Ex-wethouder en -Kamerlid Patricia Remak eiste dat haar veroordeling wegens fraude verwijderd moest worden uit de vrije encyclopedie. Dit omdat deze verwerking van persoonsgegevens was waarvoor zij geen toestemming had gegeven.

Informatie over iemands strafrechtelijke veroordelingen telt als bijzonder persoonsgegeven, en de Wet Bescherming Persoonsgegevens is streng over wat je met zulke gegevens mag doen. In principe mag je die alleen publiceren met uitdrukkelijke toestemming van de betrokkene. Maar er is een uitzondering voor journalistieke doeleinden: die mogen dit wel publiceren als het noodzakelijk is om te melden dat deze persoon een strafbaar feit heeft begaan. Een krant mag dus melden dat iemand is veroordeeld wanneer dat nieuwswaarde heeft. En dat is al snel het geval bij een publieke figuur.

Is Wikipedia een journalistieke publicatie? Ik zou denken van wel. In ieder geval is een encyclopedie bezig met hetzelfde doel als een krant of blog, namelijk het verzamelen en naar buiten brengen van feiten in het algemeen belang. Als een krant mag melden dat iemand veroordeeld is, waarom een encyclopedie dan niet? Het lijkt me dus dat Wikipedia zich wat al te gemakkelijk laat overtuigen hier.

Update: Meelezende Wikipedianen: ik zeg dus dat jullie geen gehoor hoeven te geven aan het verzoek tot verwijdering.

Een terecht tegenargument op de overlegpagina is wel dat je zo het gebeuren wel heel erg uitlicht. Mevrouw Remak kreeg eigenlijk alleen een Wikipedia-vermelding vanwege die rechtszaak. Dat is misschien wel wat veel eer. Er moet wel nieuwswaarde zijn, en voor een encyclopedie zou ik die grens wel hoger willen leggen dan voor een krant. Een encyclopedie schrijft tenslotte meer voor de eeuwigheid, en het feit dat men meldt, moet dan wel waarde voor de eeuwigheid hebben in plaats van tot de volgende morgen.

Update (26 juni): Henk Blanken betoogt dat Wikipedia de rug recht moet houden en onder de journalistieke exceptie hoort te vallen.

Update (28 juni): Henk Blanken meldt dat Wikipedia’s advocaat (wie is dat eigenlijk?) geen problemen ziet met de vermelding van deze feitelijke gegevens.

Arnoud

22 reacties

  1. Kreeg Patricia Remak haar lemma op wikipedia slechts vanwege de rechtzaak? Het zou kunnen, maar dat is heel niet zeker. Er zijn immers heel veel mensen die een lemma hebben, om vele redenen, vaak omstreden en bestreden, maar veel blijft gewoon staan. Mensen die in het nieuws zijn geweest, hebben bijna allemaal een lemma. Een Bosnische Servier opgepakt en naar Den Haag, hij krijgt dezelfde dag nog een lemma. Een voetballer die in de eredivisie (of lager al) zijn eerste wedstrijd speelt? Iemand voegt hem zeer snel wel toe. Dus ik denk niet dat mevrouw Remak nu niet op wikipedia zou horen, ze hoort er wel, omdat ze uitgebreid in het nieuws is geweest.

  2. Ik vind het argument dat wikipedia meer voor eeuwig is dan een krant niet echt opgaan, omdat elke krant tegenwoordig een archief heeft dat teruggaat tot de digitalisering van die krant, waardoor dit in principe net zolang beschikbaar is als een stuk tekst op wikipedia…

  3. Het “in het nieuws” zijn gekomen lijkt mij ook voldoende om vermelding op Wikipedia vanuit privacyoogpunt te rechtvaardigen.

    Het is duidelijk dat Volkert van der G. slechts om ??n reden een lemma heeft, maar niemand kan serieus menen dat hij recht heeft op verwijdering daarvan.

    In art. 3 Wbp moet “journalistieke doeleinden” blijkbaar niet al te beperkt worden opgevat. Een neutrale en voor zover mogelijk accurate weergave van de feiten zoals die in het nieuws zijn geweest lijkt mij voldoende om aan het criterium te voldoen.

    De actuele nieuwswaarde doet er m.i. niet of nauwelijks toe. (En anders worden krantenarchieven inderdaad moeilijk te verdedigen.)

    Verder denk ik dat het niet nodig is om te beslissen of “Wikipedia” een journalistieke publicatie is. Dat de pagina over Remak dat is lijkt me voldoende.

    Of dit in overeenstemming met MvT en de richtsnoeren van het CBP is, heb ik niet gecontroleerd.

  4. Aan de ene kant vind ik de vergelijking met de krant inderdaad niet passend, maar aan de andere kant toch ook weer wel. Als zo’n krant een internet archief aanlegt waarin gemakkelijk gezocht kan worden op haar naam, dan is zijn de twee voorbeelden een stuk dichter bij elkaar.

  5. Vorig jaar heeft de Raad voor de Journalistiek besloten dat een internetarchief van het Ublad, het magazine van de Universiteit Utrecht, een oud artikel over een student mocht laten staan. Henk Blanken schreef een gelijkluidend advies. Uit het besluit van de Raad:

    Nieuwsconsumenten zijn er aan gewend dat online niet enkel nog het nieuws van vandaag te vinden is. Afgevraagd moet worden of zij daarbij ook erop vertrouwen, of erop zouden moeten kunnen vertrouwen, dat die historische berichtgeving net zo accuraat en betrouwbaar is als de actuele berichtgeving. Is dit het geval dan kan het imago van het medium schade oplopen indien bekend wordt dat het archief op verzoek van een individuele belanghebbende is gemanipuleerd. In zoverre is het commerci?le belang groter.
    Blanken pleitte eerder voor een pragmatische aanpak: media moeten in staan voor de betrouwbaarheid van actueel nieuws, maar zijn niet in staat, zonder daar zelf onevenredige economische schade van te ondervinden, ook het al maar uitdijende archief voortdurend en in alle gevallen te toetsen aan de laatste inzichten.

  6. @bona: Het verschil tussen Volkert van der G. en Patricia Remak. Bij de eerste persoon is het over duidelijk dat deze over honderd jaar nog geschiedenis waarde heeft vanwege het feit dat hij Pim Fortuyn heeft vermoord. Dat is toch een belangrijke geschiedenis feit.

  7. @Alex: dat Jamai de eerste serie van Idols heeft gewonnen, is iedereen over honderd jaar vergeten. Toch heeft dat nieuwswaarde, en Jamai verdient dan ook een plaatsje in Wikipedia. Wat is belangrijker nieuws, de winnaar van een televisiespelshow of een politicus die veroordeeld is wegens fraude?

  8. Mw is vier jaar lang tweedekamer lid geweest voor de VVD. Lijkt me dat ze een vermelding in de enceclopedie daarmee waard is. En ja, dan horen de minder positieve kanten van je handelen er natuurlijk ook bij.

  9. @Alex: In ieder geval gaat het er niet om wat we over 100 jaar interessant vinden, maar wat we vandaag interessant vinden. De informatie kan altijd nog van Wikipedia verwijderd worden, mocht het inderdaad zo blijken te zijn dat “oud nieuws” niet op internet mag staan.

    Verder ben ik het met je eens dat historische informatie net zo goed journalistieke waarde heeft als actuele informatie. (De vraag is voor mij nog wel even of art. 3 Wbp inderdaad zo moet worden gelezen.) Ik ben het niet met je eens dat er een relevant verschil is tussen Volkert van der G. en Patricia Remak. Natuurlijk is er een enorm groot verschil in ernst en impact, maar dat maakt voor de indeling wel/niet journalistiek in mijn ogen niet uit. (Misschien zou het anders zijn als Remak in het geheel geen publiek figuur zou zijn geweest en het begane feit ook geen publieke impact zou hebben gehad buiten een krantenberichtje om, dat weet ik even niet.)

    Wat betreft het oordeel van de Raad voor de Journalistiek, daar ben ik het op zich wel mee eens, maar de Raad is denk ik niet bevoegd om aan de Wbp te toetsen. (Maar natuurlijk kan een publicatie over het strafrechtelijke verleden van Remak onrechtmatig zijn ook als er geen strijd is met de Wbp.)

  10. Ik kan me moeilijk in het “ja maar het gaat over een ex-kamerlid” argument vinden. Tenzij de fraudeveroordeling met haar activiteiten als kamerlid te maken heeft gehad, vind ik niet dat de pers haar vuile was buiten mag hangen. Dat zou tenslotte betekenen dat als iemand als 18-jarige een enkele hit in de top-40 scoorde, dat diegene op 55-jarige leeftijd zijn echtscheiding tot in detail in de pers belicht zou krijgen simpelweg omdat hij in een grijs verleden “bekend” was.

  11. Tenzij de fraudeveroordeling met haar activiteiten als kamerlid te maken heeft gehad, vind ik niet dat de pers haar vuile was buiten mag hangen.

    Van kamerleden wordt beter gedrag verwacht. Tenslotte zijn dit de mensen die de huidige normen vastleggen en wetten. Als een kamerlid zich misdraagt is dit daarom nieuwswaardiger dan wanneer iemand anders dat doet. Daarbij zijn kamerleden vaak minor celebrities, wat de nieuwswaardigheid verhoogt.

    Sterker nog, als er een rechtvaardiging is die journalisten voor hun vak gebruiken is het wel de waakhondfunctie.

    Daarnaast zitten Wikipedianen altijd enorm te zeuren over relevantie, en een vermelding van criminele activiteiten maakt een artikel over een kamerlid relevanter.

    Ten slotte is er nog iets als vrijheid van meningsuiting. Als iemand zegt “de pers mag niet” gaan bij mij de haren overeind staan. Wat de pers niet mag horen duidelijke uitzonderingen te zijn, niet regels.

  12. En hoewel ik dit ook niet beslissend vind, in dit geval werd volgens mij gefraudeerd met het wachtgeld verbonden aan het kamerlidmaatschap, dus die link is er zonder meer.

    Vergis ik me, of klopt er iets niet in het stroomschema op p. 5 van de CBP Richtsnoeren publicatie van persoonsgegevens op internet?

    De vraag of de gegevens strafrechtelijke gegevens betreffen wordt namelijk gesteld v??r de vraag of het een publicatie betreft voor uitsluitend journalistieke doeleinden. Dat lijkt mij onjuist.

    Als je het stroomschema volgt, is er geen manier waarop Wikipedia zonder toestemming van Remak die gegevens mag publiceren. Maar dat klopt niet. Art. 3 Wbp maakt duidelijk dat er geen absoluut verbod is op verwerking van strafrechtelijke gegevens zonder toestemming wanneer dat gebeurt voor (uitsluitend) journalistieke doeleinden. (Dat “uitsluitend” moet je m.i. niet te strikt nemen. Een krant publiceert uiteindelijk ook mede om geld te verdienen en dus niet alleen voor journalistieke doeleinden.)

    Voor alle duidelijkheid: de Richtsnoeren zelf zijn niet bindend, het is de Wet bescherming persoonsgegevens die telt. De Richtsnoeren vormen een niet-bindende interpretatie van die wet toegepast op internetpublicaties.

    Op p. 45 van de Richtsnoeren staat nog een paragraaf over “Archivering van journalistieke publicaties”. Valt iets eenmaal onder de “juridische exceptie”, dan werkt dat door bij verdere verwerkingen door bibliotheken en archieven, mits de exploitatie een journalisitiek, artistiek of literair doeleinde dient. Aldus p. 45.

    Wat in ieder geval duidelijk is, is dat de informatie over Remak een tijd geleden in het nieuws is gekomen en ook mocht komen. Of iemand het iets aangaat wat Remak heeft uitgespookt is de vraag niet meer, de informatie is nu eenmaal al publiek. De vraag is nu wat er met die informatie mag gebeuren. Al te krampachtig bepalen of Wikipedia wel of geen journalistieke doeleinden heeft lijkt mij niet nodig; dat Wikipedia de informatie neutraal en naar waarheid probeert weer te geven lijkt mij voldoende. Een verbod daarop lijkt mij niet noodzakelijk in een democratische samenleving (art. 10 EVRM).

  13. Ter aanvulling op al het reeds te berde gebrachte nog dit:

    Met haar ongebruikelijke verzoek heeft Patricia Remak ZELF een nader nieuwsfeit gecre?erd, dat niet gepubliceerd kan worden zonder de lezer te herinneren aan precies die gegevens die Remak zelf nu juist zo graag onder het maaiveld geschoffeld wil zien.

    Het is dus niet alleen een kansloze actie, maar nog een oliedomme bovendien.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.