Na de welles nietes discussie over de thuiskopie uit illegale bron, ben ik eens op bezoek gegaan bij de website van BREIN. Mijn oog viel daar meteen op de column van Tim Kuik (de directeur van de stichting) getiteld ‘Hans kan niet lezen!’. Hans Bousie is een advocaat gespecialiseerd op het gebied van intellectueel eigendom. Hans heeft een column geschreven waarin hij reageert op het voorstel van BREIN om naar Brits voorbeeld internetters af te sluiten die de auteurswet overtreden. Hans maakt daarbij alleen een klein foutje, waardoor hij opmerkt dat BREIN het heeft over downloaders, terwijl ze het in werkelijkheid hebben over het uploaders. Tim voelt zich duidelijk aangevallen want hij reageert zo:
Dat draagt niet bij tot het ‘slimme publieke debat’ dat hij naar eigen zeggen voor staat. De feiten Hans, die zijn belangrijk. Dat zou een jurist toch moeten weten. ‘Roept u maar’, roept Hans. Maar Hans zelf lijkt zomaar wat te roepen.
Het beste paard struikelt nooit, zal Tim hebben gedacht. Als je anderen verwijt dat ze niet goed lezen en de wet niet kennen, dan zou het wel prettig zijn als je zelf de reputatie hebt dat je geen of weinig fouten maakt. Als die reputatie ontbreekt dan controleer je tekst op fouten drie keer voor dat je deze online zet, toch”
Het was BREIN die al op 1 juni 2002 nog verklaarde dat het vanzelfsprekend zou zijn dat “het verboden was om illegale MP3 bestanden te downloaden”, want, zo redeneerde men, “konden illegaal verspreide bestanden niet legaal worden door een opvolgend gebruik.”
Vanaf niet later dan 6 april 2003 heeft Brein een column van Kris Wauters op haar site gehad waarin de auteur aangaf dat downloaden verboden was. Ik heb daarbij geen voetnoot van Tim Kuik gezien dat het hier om Belgische wetgeving ging. Volgens mij is dat misleiding.
Tim legt vervolgens in zijn column uit hoe het echt zit, althans hoe hij denk dat het echt zit:
Hierna nog eens hoe het echt zit. Downloaden van muziek en film valt onder de wettelijke uitzondering op het anderszins exclusieve auteurs- en daaraan verwante naburig recht. Dat wil zeggen dat de wet toestaat dat je muziek en film downloadt indien je het zelf voor je eigen gebruik doet en er geen direct of indirect commercieel oogmerk mee dient. Als je dus gratis illegaal aanbod downloadt zodat je het niet hoeft te kopen dan is dat NIET toegestaan. Als je dat in een korte kreet wil samenvatten kun je zeggen ‘verkoop vervangend downloaden is verboden’.
Commercieel oogmerk zou volgens Tim dus wijzen op de situatie dat je als consument de film, liedje, etc. eigenlijk had willen kopen maar dit nu niet doet omdat je het gratis kunt downloaden. Ik kan in ieder geval wel lezen en heb voor jullie gelezen: de van Dale:
com·mer·ci·eel (bijvoeglijk naamwoord; commerciëler, commercieelst)
- betr. hebbend op de handel, het zakenleven
- gebaseerd op het maken van winst
Tim redeneert dus als volgt: als je de film, liedje, etc. had gekocht, maar dit niet doet omdat je het kunt downloaden dan haal je een financieel voordeel, dat is winst en dus handel je met een commercieel oogmerk. Die uitleg zelf klinkt plausibel maar de toepassing daarvan binnen de context klinkt op z’n zachtst gezegd erg vreemd. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er geen kamerstukken zijn te vinden die zijn uitleg ondersteunen.
Tweede Kamer, vergaderjaar 2001–2002, 28 482, nr. 3
In het wetsvoorstel wordt met het oog op aanpassing aan de richtlijn maar tevens met het oog op behoud van een wenselijke consumentenvrijheid een wijziging van het regime voor privé-kopiëren voorgesteld. Dit heeft twee oorzaken. In de eerste plaats wordt de tekst van de wet in overeenstemming met de tekst van de richtlijn gebracht. Hoewel het bestaande regime van privé-kopiëren in de Auteurswet 1912 en de Wet op de naburige rechten inhoudelijk niet afwijkt van wat de richtlijn toelaat, namelijk – kort gezegd – het kopiëren van beschermd materiaal door een natuurlijk persoon zonder commercieel oogmerk, heeft het, mede vanuit het uitgangspunt dat waar mogelijk de terminologie van de richtlijn wordt gevolgd met het oog op het bereiken van harmonisatie op de interne markt, de voorkeur de tekst van de wet met die van de richtlijn in overeenstemming te brengen.
Hier wordt commercieel oogmerk duidelijk gekoppeld aan de persoon c.q. de functie die deze uitoefent. Iedereen die niet in of voor deze branche werkt en ten goede trouw is zal bij het lezen van de wetsartikel denken dat consumenten gewoon toegestaan is om privé-kopieën te maken. Een term als commercieel oogmerk zullen zij verbinden aan bijvoorbeeld een professionele opdrachtnemer. En de wetgever is daar geen uitzondering op:
Tweede Kamer, vergaderjaar 2002–2003, 28 482, nr. 8
De voorgestelde nieuwe redactie van artikel 16c, eerste lid, beoogde de bepaling meer in lijn te brengen met de redactie van artikel 16b, eerste lid, en hield niet in een uitbreiding van de regeling. Deze leden zij evenwel toegegeven dat de bepaling in een digitale omgeving tot misverstanden omtrent de betekenis en reikwijdte aanleiding kan geven. Bedoeld is dat een privé-kopie slechts onder bepaalde voorwaarden is toegestaan, namelijk wanneer het gaat om een kopie voor eigen oefening, studie of gebruik, zonder direct of indirect commercieel oogmerk. Dat sluit uit dat dergelijke kopieën in opdracht door een professionele opdrachtnemer worden gemaakt. Anderzijds wil de regeling ook niet in het privé-domein van de gebruiker treden door bijvoorbeeld het maken van een privé-kopie door een familielid zonder commercieel oogmerk te verbieden.
Maar stel dat Tim op dit punt toch gelijk zou krijgt van de rechter, bij voorkeur in een zaak waar hij tegenover een consument staat, hoe dacht hij dan ooit te kunnen bewijzen dat iemand het werk wilde kopen? Dus zelfs als hij gelijk zou hebben, dan maakt dat in praktische zin niet zoveel uit. Degene die de kopie heeft gemaakt, kan er heel simpel onder uit komen door te roepen dat hij het niet wilde kopen. Aangezien de bewijslast bij de eisende partij (Brein) ligt, is simpelweg je mond houden is al genoeg om de dans te ontspringen.
Echter het lijkt mij veel waarschijnlijker dat Tim het gewoon weer fout heeft. En vervolgens van andere verlangt dat zij zijn foute uitleg van de tekst onderschrijven op straffen van een berisping. Dergelijke situaties vind ik altijd opmerkelijk. Tim, als je mee leest, een gratis advies: hou de volgende keer gewoon in het achterhoofd dat je op dit punt al eerder de fout in bent gegaan en stel je wat milder op. Fouten maken is menselijk, dat zou jij toch moeten weten.
Over fouten gesproken, wedden dat de FAQ van Brein er over vijf jaar heel anders uit zou zien wanneer bloggers massaal het citaatrecht aangrepen om kleine stukjes te laten horen van muziek zodat de lezer weet waar de blogger het over heeft?
Alex de Kruijff
Alex is een ingenieur die elektronica en informatica heeft gestudeerd en juridische interesse heeft. Op zijn website kun je artikels over het besturingssysteem FreeBSD vinden, die je helpen bij het configureren er van.
Over Brein gesproken: had je gezien dat hun huisadvocaat Willem Roos aka Willem1447 jou aan het afzeiken is (overigens zonder inhoudelijk in te gaan op je argumenten)?
Wel een grappige discussie daar op webwereld. Ik zou bijna zeggen interessant, maar ik ben er nog niet van overtuigd dat men daar op eerlijke wijze juridische argumenten uitwisselt.
Willem1447 beweert dat er niet aan de richtlijn wordt getoetst, maar het lijkt mij onmogelijk om vol te houden dat uit art. 16c Aw, de wetsgeschiedenis, en de normale interpretatiemethoden die Nederlandse rechters ter beschikking staan de uitleg kan volgen die de rechter in rov. 4.4.3 aan art. 16c Aw geeft.
Tja, je moet volgens mij gewoon een erg groot bord voor de kop hebben (of zakelijke belangen) om in rov. 4.4.3 (“is in strijd met de drie-stappen-toets van artikel 5 lid 5 van de Richtlijn”) iets anders te lezen dan een toetsing aan de richtlijn…
Goed artikel Alex! Zit goed in elkaar!
Beetje jammer van Tim Kuik, ik snap ook niet dat die man voldoening uit dit werk kan halen!
Ik kan me nog een presentatie herinneren waarin iemand het liedje van “Zorg dat je erbiiiij komt bij de ..” had veranderd in: “Zorg, dat je erbij komt bij stichting Brein, bij stichting Brein. Honderdduizenden mensen die je het graf in willen wensen…”
Er vermakelijk en misschien wel representatief voor een baan bij stichting Brein. Zal hij zich voor durven stellen op verjaardagen? Zal vast heeeeel welkom zijn bij mensen thuis..
Ah, even verderop geeft hij aan dat er in zijn ogen richtlijnconform is ge?nterpreteerd. Goed, dan heb ik zijn “er is niet getoetst” verkeerd opgevat. Ik vind richtlijnconforme interpretatie ook een vorm van toetsing, maar dat is een kwestie van het beestje een naam geven.
De vraag is nu hoe je volgens Willem1447 door richtlijnconforme interpretatie op de uitkomst in het vonnis kunt komen, zonder contra legem te gaan.
Willem1447: “(…), een richtlijnconforme uitleg wil zeggen dat die delen van de nstionale wetgeving die niet in overeenstemming zijn met de Richtlijn buiten beschouwing kunnen worden gelaten en dat een rechter moet oordelen op basis van de inhoud en strekking van de richtlijn.”
Dat is nogal betwistbaar, maar er is wel een arrest (volgens mij het enige) dat v??r deze redenering spreekt, nl. C-144/04 (Mangold/Helm): “Het is aan de nationale rechter om de volle werking van het algemene beginsel van non-discriminatie op grond van leeftijd te verzekeren door elke strijdige bepaling van nationaal recht buiten toepassing te laten, ook wanneer de termijn voor omzetting van deze richtlijn nog niet is verstreken.”
Als ik me niet vergis is er op die opmerking nogal wat kritiek geleverd. Het Hof verwijst ter onderbouwing naar twee oude arresten, maar daarin ging het om de verhouding overheid/burger, niet burger/burger (weliswaar werkgever/werknemer) als in C-144/04.
Ik durf te stellen dat het in het algemeen bij richtlijnconforme interpretatie in een geschil tussen particulieren niet is toegestaan om nationaalwettelijke bepalingen buiten toepassing te laten. Maar helemaal superduidelijk is het dus ook weer niet.
Uit de Brein FAQ: “Het aanleggen van een hyperlink is een vorm van openbaarmaking en in het algemeen is het niet toegestaan bestanden te verveelvoudigen en openbaar te maken zonder toestemming van de rechthebbenden.” Mwa, over het eerste deel van die zin zijn de meningen nogal verdeeld, zou ik zeggen.
“Dit betekent dat zowel het hosten van illegale bestanden als het aanleggen van links naar illegale bestanden niet is toegestaan.” Het steeds terugkerende probleem: wat wordt bedoeld met “illegaal bestand”? Mag ik opeens wel linken naar een mp3 waarvoor is betaald?
@Merijn: Zonder al te veel in te gaan op de persoon Willem… Het op de man spelen, woordspelletjes voeren, of verwijzingen naar functie, diploma, ect. zijn over het algemeen aanwijzingen die iemand inhoudelijk niet sterk staat. Iemand die goede inhoudelijke argument heeft dat allemaal niet nodig.
@Dennis: Wat mij betreft heeft een organistatie die op komt voor de rechten van auteurs best bestaans recht. Daarvoor werken is ook zeker geen schande. Het is alleen een beetje jammers dat de organistaties uit deze branch zo vaak de waarheid en de redelijkheid geweld aan doen. Overgens heb ik door dergelijke uitspraken de indruk dat Tim geen voldoening haalt uit zijn werk.
@Bona: Met de onjuist gebruikte woorden “illegaal bestand” doelen ze volgens mij op een onrechtmatige openbaring van een werk. Volgens mij is het juist dat je daar niet naar toe mag linken, maar daarin tegen mag je weer wel (zonder toestemming) linken naar een werk dat rechtmatig is openbaard. Als een link een openbaring zou zijn, dan zou dit laatste niet kunnen.
De het antwoord dat volgt op “Mag ik muziek(-fragmenten) op mijn website zetten?” acht ik ook onjuist, zoals ik reeds in mijn column hinten. Waar ze als antwoord eigenlijk zouden moeten geven “dat hangt er vanaf”, is hun antwoord “NEE!!!”. Wanneer ze menen dat iets wel mag nemen ze de vraag simpel niet op. Het is dus eigenlijk “wat ik allemaal niet volgens Brein”.
Ik ben niet zo thuis in latijn. Wil ‘contra legem’ zeggen dat het niet legitiem is?
@Alex: contra legem betekent “tegen de wet”, dus in strijd met de wet. Een uitleg die op geen enkele manier valt te rijmen met de letter van de wet. Richtlijnconforme interpretatie van nationale wetgeving mag niet leiden tot uitlegging contra legem, zoals het HvJ EG vaststelt in bijv. C-212/04: “109 Het vereiste van een richtlijnconforme uitlegging van het nationale recht is namelijk inherent aan het systeem van het Verdrag, aangezien het de nationale rechter in staat stelt binnen het kader van zijn bevoegdheden de volle werking van het gemeenschapsrecht te verzekeren bij de beslechting van het bij hem aanhangige geding (zie met name arrest Pfeiffer e.a., reeds aangehaald, punt 114).
110 Het is juist dat de verplichting van de nationale rechter om bij de uitlegging en toepassing van de relevante bepalingen van zijn nationale recht te refereren aan de inhoud van een richtlijn, wordt begrensd door de algemene rechtsbeginselen, met name het rechtszekerheidsbeginsel en het verbod van terugwerkende kracht, en niet kan dienen als grondslag voor een uitlegging contra legem van het nationale recht (zie in overeenkomstige zin arrest van 16 juni 2005, Pupino, C???105/03, Jurispr. blz. I???5285, punten 44 en 47).”
In het arrest Mangold beslist het HvJ EG dat een wettelijke bepaling in een geschil tussen particulieren buiten toepassing moet blijven. Tussen particulieren mag echter alleen richtlijnconform worden uitgelegd. Verplichtingen uit een richtlijn hebben geen rechtstreekse werking tussen particulieren. Als je in Mangold uitgaat van richtlijnconforme interpretatie van richtlijn 2000/78/EG, is dat buiten toepassing laten moeilijk anders te zien dan uitlegging contra legem.
Misschien zit de oplossing erin dat het in Mangold niet de richtlijn was die werd toegepast, maar het “algemene beginsel” dat leeftijdsdiscriminatie niet mag. Dat algemene rechtsbeginsel kan dan blijkbaar wel rechtstreeks werken. Vreemd, want een verbod op leeftijdsdiscriminatie was nu juist in richtlijn 2000/78/EG neergelegd.
Maar dan zijn we er. C-144/04 spreekt dus niet v??r de redenering van Willem1447. Richtlijnconforme interpretatie contra legem en horizontale rechtstreekse werking zijn niet toegestaan, maar een “algemeen beginsel” kan (soms) wel horizontale rechtstreekse werking hebben. Voor het vonnis van de rechtbank Den Haag betekent dit dat als de rechtbank bedoeld heeft richtlijnconform te interpreteren (en een andere verklaring is er niet), dit contra legem is gebeurd en dus onjuist is.
Het probleem met de dubbele betekenis van “illegaal bestand” in de Brein FAQ is gelijk aan het probleem met “illegaal materiaal” in het vonnis van de rechtbank Den Haag.
Als “legaal materiaal” betekent dat het materiaal met toestemming wordt aangeboden, dan heb je ook toestemming om het te downloaden (tenzij je alleen kunt streamen of zo). Maar dan heeft art. 16c Aw geen functie meer, want in de gevallen die door dat artikel worden toegestaan mocht het al.
Dus met “illegaal materiaal” wordt m.i. bedoeld “een kopie die in strijd met het auteursrecht is vervaardigd”. Nu is het interessant waarom je verschil zou maken tussen persoon A die een kopie maakt van een legaal vervaardigde kopie van een werk waar A verder helemaal geen recht op heeft, en persoon B die een kopie maakt van een illegaal vervaardigde kopie van een werk waar B verder helemaal geen recht op heeft.
Met “illegaal bestand” zou Brein inderdaad kunnen bedoelen wat jij zegt, een onrechtmatige openbaarmaking van het een werk. Geeft aan hoe problematisch zo’n formulering is (en hoe slordig de rechtbank door dit niet toe te lichten). Overigens is het voor mij lang niet evident dat linken naar een onrechtmatige openbaarmaking automatisch zelf onrechtmatig is. Een inbreuk op het auteursrecht is het m.i. in ieder geval niet.
Even helemaal buiten de discussie om: Green Day bied op zijn site lege CD’s aan met artwork/foto’s van de band, waar je je gedownloade muziek op kan branden. De artiest verdient hieraan. (Toegegeven, de tussenpersonen ook.)
http://www.greendaymusic.com/gdstorecdrs.html
Dit lijkt me een stap in de goeie richting, want de discussie die we hier voeren, hoe interessant en actueel ook, gaat natuurlijk alleen maar over hoe we de geest weer in de fles kunnen krijgen en wie die fles dan vast moet houden.. of zo 😛
Veel respect voor jullie juristen die er lol in lijken te hebben teksten van 100 verschillende kanten te bekijken en uit te vlooien en te analyseren. Persoonlijk wordt ik doodziek van dat geredeneer op de vierkante millimeter. Maar ik ondersteun van harte iedere poging om die – excuseer – griezels van Brein en kornuiten in te dammen. Ze vertenwoordigen voor mij een bijzonder enge kijk op de wereld waarin informatiedeling – waarmee iedereen beter wordt – alleen maar kan worden gezien vanuit een kapitalistisch commerci?le invalshoek.
Jan, muziek is geen informatie maar entertainment, dat is toch een wezenlijk verschil? Ik wil best een redelijke prijs betalen voor muziek. De vraag is dan: hoe moet die prijs vastgesteld worden?
Voor mij is er wezenlijk geen verschil.
Voor mij zit ‘m het verschil hierin dat kennis macht is, en informatie dus gelijkelijk over het volk verpsreid moet worden. Voor muziek geldt niet dat hoe meer muziek je bezit/gehoord hebt, hoe machtiger je (potentieel) bent. Ben je het daar niet mee eens?
Ik stel voor dat je eens wat achtergronden over de muziek van laten we zeggen, Bach, Mozart, Wagner, Nina Hagen, Leonard Cohen, Jimmi Hendrix, Lauri Anderson, Stravinsky, Bartok, Stockhausen, Rammstein, di Lasso, en zo nog wat meer tot je neemt. Dan snap je misschien waarom er geen wezenlijk verschil is. ‘Entertainment’, tja dat is wel een zeer eenzijdige manier om naar muziek te kijken. Over and out.
Ik ben het met Jan eens. Muziek en film is ook informatie omdat er een boodschap mee wordt overgedragen. De ene keer hechten we aan de boodschap meer waarde dan de andere keer. (Documantaires vs commedie.)
Kom, als Vorkbaard muziek als “entertainment” bestempelt, bedoelt hij daar m.i. beslist geen waardeoordeel mee te geven. Het gaat hem volgens mij niet om Bauer vs. Bach. Het gaat hem om muziek vs. actuele maatschappelijke discussies.
Het lijkt mij buiten twijfel dat het recht op vrije meningsuiting sterker speelt bij de verspreiding van actuele maatschappelijke discussies, dan bij de verspreiding van muziek. Of het nu om muziek van Bach gaat of van Bauer.
En voor zover dit een “eenzijdige” manier is om naar muziek te kijken: dit blogonderwerp gaat niet over de merites van de verschillende vormen van muziek die er bestaan, maar om het belang van “informatiedeling”, zoals Jan het al noemde.
Het komt mij voor dat de bewering dat er “geen wezenlijk verschil” zou zijn tussen de verschillende vormen van informatie blijk geeft van een wel zeer eenzijdige kijk op informatie.
nog even over dat verschil tussen informatie en entertainment: dat is wel degelijk van belang. Het recht op vrijheid van meningsuiting is namelijk niet zomaar een universeel recht – het staat in het EVRM en in de Grondwet, en daarmee is het een onderdeel van het “staatsrecht”. Het interessante daaraan is dat het staatsrecht expliciet de organisatie van de staat, en de relatie tussen burgers en staat reguleert. Dat wil zeggen dat vrijheid van meningsuiting niet voor altijd en iedereen geldt: het is het recht op vrijheid van meningsuiting jegens de staat.
dat dat zo is, kun je zien als je je het volgende bedenkt: stel dat ik iemand in een kroeg een hele avond lang op de meest gruwelijke manier beledig. Gewoon omdat ik dat vind vallen onder mijn vrijheid van meningsuiting. Als zo’n persoon dan uit woede en frustratie mij een optater verkoopt, dan is er geen rechter in Nederland die deze persoon dan zal veroordelen “wegen schending van mijn vrijheid van meningsuiting”. Sterker nog, die rechter zal de persoon die de klap uitdeelt waarschijnlijk minder hard straffen dan anders voor het plegen van geweld, omdat deze persoon een begrijpelijke aanleiding had.
En zo kun je dus ook het verschil begrijpen tussen “entertainment” en “informatie” gerelateerd aan de vrijheid van meningsuiting. Informatie gaat over de de daadwerkelijke inhoud van een boodschap, jegens de staat, niet jegens andere burgers.
@donatello:
De vrijheid van meningsuiting geld uiteraard wel voor iedereen, maar niet tussen iedereen. Iedereen mag zeggen wat ie wil, maar geen krant is verplicht om die mening te publiceren.
Het recht op de vrijheid van meningsuiting houd in dat de staat haar burgers niet zal vervolgen voor het uiten van hun mening. De vorm waarin die mening gegoten wordt doet er niet zoveel toe.