Het boetebeding bij auteursrecht-claims

Gisteren verscheen in De Nieuwe Reporter ‘Bloggers moeten niet zeuren over blafbrieven’, een mooi overzichtsartikel over de recente perikelen rond bloggers en claims van journalisten en anderen wier werk onterecht zou zijn overgenomen. Ik werd geïnterviewd als “advocaat van de blogger-community”, wat nogal veel eer is (en bovendien ben ik geen advocaat).

Hier wilde ik nog even dieper ingaan op één quote van mij uit het artikel:

“Ik ben geen fan van de manier waarop bedrijfjes als Cozzmoss en Swordstone, maar tot op zekere hoogte ook de NVJ, te werk gaan”, zegt Engelfriet. “Lang niet iedereen is goed op de hoogte van de wettelijke regels. Dat is natuurlijk geen excuus, maar wel een reden om rekening mee te houden als je als rechthebbende iemand aanspreekt. Een blogger die te goeder trouw is en meent een heel artikel als citaat te mogen overnemen, behoort geen sommatie van duizenden euro’s, inclusief een verhoging van driehonderd procent conform de NVJ-tarieven, opgelegd te krijgen in een brief.”

Die 300% verhoging staat in de algemene voorwaarden van de NVJ (en de Fotografenfederatie) als vergoeding die verschuldigd zou zijn bij ongeautoriseerd gebruik. Veel claimers roepen dat dit normaal is en in de jurisprudentie erkend zou zijn. Dat steekt me behoorlijk, want het is simpelweg niet waar.

De rechtspraak staat namelijk juist in overwegende mate afwijzend tegenover constructies als deze, waar een claim wordt gelegd met het karakter van een boete. Ik citeer uit een aantal relevante vonnissen. Update zie ook mijn artikel met samenvatting van meer dan 50 uitspraken Vaststellen van schade bij online auteursrechtinbreuk dat in AMI verscheen in 2012.

In Rb. Maastricht 8 februari 2006, zaaknr. 103834/HA ZA 05-836 (LJN AV2506) oordeelde de rechtbank in r.o. 3.5:

Voor ophoging van [het schadebedrag] met een opslag van 200 %, zoals door Magnovit c.s. met verwijzing naar de algemene voorwaarden van de Fotografenfederatie bepleit, ziet de rechtbank geen grond. Een dergelijke opslag draagt naar het oordeel van de rechtbank het karakter van een boete, waarvoor in het onderhavige geval een contractuele noch een wettelijke grondslag bestaat. Bovendien is niet gebleken van bijzondere omstandigheden – wat de plaatsing zonder toestemming betreft – die aanleiding zouden kunnen geven tot een hogere schadebegroting.

Rechtbank ’s-Hertogenbosch 11 januari 2006, zaaknr. 126357 HA ZA 05-1099 (LJN AU9504):

5.12. Voor toekenning van de door [eiser] gevorderde additionele vergoeding van 200% van de gebruikelijke vergoeding overeenkomstig artikel 15 van de Algemene Voorwaarden van de Fotografenfederatie, bestaat geen ruimte. Toepasselijkheid van die voorwaarden is immers niet tussen [eiser] en [gedaagde] overeengekomen en er bestaat evenmin een wettelijke grondslag voor het opleggen van een dergelijke verhoging, die naar het oordeel van de rechtbank het karakter van een boete heeft.

En in het standaardwerk Auteursrecht (Kluwer Recht en Praktijk 42) van Spoor/Verkade/Visser staat op pagina 498-499:

Gebruikelijke tarieven of percentages kunnen menigmaal een reëel aanknopingspunt vormen [voor een schatting van de schade]. Zulke tarieven zijn echter weer niet zonder meer gelijk te stellen met eventuele door de eiser gehanteerde tarieflijsten. … Een beroep op deze variant gaat o.i. niet op, voor zover de tarievenlijsten (soms zeer aanzienlijke) verhogingen inhouden voor het geval men het niet vooraf eens geworden was. Het gaat dan immers juist niét om gebruikelijke overeengekomen of overeen te komen tarieven, maar om eenzijdig geproclameerde boetes. Een grondslag voor het hanteren van evenbedoelde “boetes” voor berekening van schadevergoeding treffen wij niet aan in de artikelen 6:96 en 6:97, noch elders in de wet. [cursivering in origineel.]

Als iemand meer bronnen heeft, hoor ik dat graag!

Ook gepubliceerde jurisprudentie waarin deze claims wel overeind bleven, is welkom.

Update (19 juli 2011): Rb. Den Haag over luchtfoto’s:

4.27. Voor toekenning van de door Aerodata gevorderde additionele vergoeding van 300% van haar gebruikelijke vergoeding voor het publiceren zonder toestemming en zonder naamsvermelding zoals volgens haar in de fotografie branche gebruikelijk is, bestaat geen ruimte. Dat een dergelijke richtlijn in de fotografie branche wordt toegepast heeft Aerodata onvoldoende nader onderbouwd en er bestaat evenmin een wettelijke grondslag voor het opleggen van een dergelijke verhoging, die naar het oordeel van de rechtbank het karakter van een boete heeft.

En zie ook de Sapph-zaak uit januari van dit jaar.

Update (21 juli 2011): Rb. Dordrecht in een Cozzmoss-zaak:

4.19. De rechtbank neemt voor de begroting van de schade als uitgangspunt dat de kranten tenminste aanspraak hebben op voldoening door BVFP van een redelijke gebruiksvergoeding. … [Echter,] De rechtbank begrijpt uit de stellingen van Cozzmoss dat het gevorderde freelance tarief het tarief is dat de NRC betaalt aan een auteur voor het schrijven van een artikel. Naar het oordeel van de rechtbank kan dit tarief niet zonder nadere toelichting worden gehanteerd als maatstaf voor de begroting van een redelijke hergebruik vergoeding.
Van Cozzmoss mag worden verwacht dat zij voldoende stelt om aan te kunnen nemen dat sprake is van een hogere schade dan de gederfde gebruiksvergoeding. Anders komt de verdubbeling neer op een boete, in plaats van schadevergoeding. Voor toewijzing van een boete is binnen het kader van artikel 27a Auteurswet geen plaats. … Het enkele feit dat het auteursrecht is geschonden/aangetast is onvoldoende. De daardoor veroorzaakte schade wordt in een geval als dit – waarin de rechthebbenden toestemming voor hergebruik tegen betaling plegen te geven – immers volledig gecompenseerd door de redelijke gebruiksvergoeding.

Update (12 september 2011) Rb. Utrecht in een Cozzmoss-zaak:

Uit de stellingen van Cozzmoss kan echter onvoldoende worden afgeleid dat Trouw, de Volkskrant en ND een hogere schade lijden dan de gederfde gebruiksvergoeding. Het gestelde dat het auteursrecht is geschonden/aangetast en dat sprake is van verlies van exclusiviteit van de auteursrechten en vermindering van exploitatiemogelijkheden is onvoldoende om als schadevergoeding meer dan een redelijke gebruiksvergoeding toe te wijzen …

Voor zover uit het betoog van Cozzmoss is af te leiden dat de verdubbeling dient ter preventie tegen toekomstige inbreuken op het auteursrecht, leidt dit ook niet tot toewijzing van een hoger bedrag dan een redelijke gebruiksvergoeding. Voor toewijzing van een boete is binnen het kader van artikel 27a Auteurswet immers geen plaats.

Update (16 februari 2012) Rb. Haarlem:

De rechtbank zal deze 100%-opslag afwijzen, nu zonder nadere motivering – die ontbreekt – niet valt in te zien waarom een (vaste) extra opslag boven de gederfde licentie-inkomsten in verband met het feit dat men achteraf voor de afbeeldingen betaalt, moet worden aangemerkt als schade die Masterfile Corporation heeft geleden.

Update (20 maart 2013) Gerechtshof Arnhem:

… het bedrag van de schadevergoeding worden afgeleid uit elementen als het bedrag aan royalty’s of vergoedingen dat verschuldigd zou zijn geweest indien de inbreukmaker toestemming had gevraagd om het intellectuele eigendomsrecht te gebruiken. Daarbij dient tevens rekening worden gehouden met de kosten van de rechthebbende, zoals voor opsporing en onderzoek.
Schade wordt berekend als 1,25 maal de gebruikelijke licentievergoeding per woord. Zie ook mijn latere blog hierover.

Update (20 maart 2013) Rb. Midden-Nederland:

Voor zover [Eiser] betoogt dat de verhoging op zijn plaats is ter preventie tegen toekomstige inbreuken op het auteursrecht, gaat de kantonrechter daaraan voorbij. Dit zou neerkomen op een boete in plaats van schadevergoeding en voor toewijzing van een boete is binnen het kader van artikel 27a Aw geen plaats.

Update (24 maart 2013) Rb. Midden-Nederland:

Verhoging van het schadebedrag met de factor 1,25 wordt afgewezen, nu onvoldoende is gebleken dat Trouw een hogere schade lijdt dan de gederfde gebruiksvergoeding en verhoging ter preventie tegen toekomstige auteursrechtinbreuk zou neerkomen op een boete, waarvoor binnen het kader van artikel 27 Aw geen plaats is.

Arnoud

42 reacties

  1. Rb. Amsterdam 6 juli 2005, LJN AU0588 (Jaap van Zweden): “De toeslag van 200% wegens het ontbreken van toestemming draagt het ka-rakter van een boete. Aangezien de wet geen grondslag biedt voor toewijzing van een der-gelijke boete, terwijl tussen partijen ook geen overeenkomst bestaat waarin deze boete is overeengekomen zal de rechtbank deze gevorderde verhoging van 200 % van het basistarief niet toewijzen.” Ook is er geen BTW verschuldigd over een schadevergoeding.

    In Rb. Roermond, 17 april 2007, LJN BA3462 oordeelt de rechtbank dat een contractuele relatie waarop de AV van toepassing zijn ontbreekt, maar wordt een 100% verhoging als ik het goed zie wel toegekend.

    Rb. Rotterdam 15 februari 1990, NJ 1990/744: “Voor de hoogte van zijn schadeclaim zoekt eiser aansluiting bij de leveringsvoorwaarden van de fotografenfederatie, welke door hem bij het afsluiten van overeenkomsten ook worden gehanteerd en waarin tarieven staan vermeld. De kantonrechter acht het redelijk en billijk dat bij de bepaling van de schade van eiser deze tarieven als richtsnoer worden aangehouden. De schade kan dan als volgt berekend worden. Schade wegens inbreuk op auteursrecht f 385,12, 3 maal = f 1155,36. Voor meer dan driemaal het tarief acht de kantonrechter geen doorslaggevende redenen aanwezig.”

    Weliswaar geen internetzaken, maar op internet gelden natuurlijk geen andere regels. Wel kunnen de bestaande regels voor bloggers in vergelijking met bijv. tijdschriften anders uitpakken, bijv. voor de vraag of er wel schade is geleden en ook in hoeverre het redelijk is om aansluiting te zoeken bij richtprijzen. Dat laatste lijkt mij een vorm van winstafdracht (ook al wordt dat meestal niet zo genoemd), en als er geen winst is dan kun je die ook niet afdragen.

  2. Een citaat is iets heel anders dan een commercieel gebouwde website die gewoonweg foto’s jat. Dat hoort behoorlijk bestraft te worden zodat ze het de volgende keer wel laten. Door de slappe rechtspraak die lijkt op onderonsje van een groepje zuiderlingen onder elkaar ontstaat het idee dat je zomaar zonder al teveel gedoe gemaakte foto’s van een ander kunt jatten en op je website kunt plaatsen als commercieel plaatje. De boete die is opgelegd is lager dan de totale juridische kosten wat het een en het ander nog eens pijnlijk duidelijk maakt, ja je hebt gewonnen maar de ordinaire dief blijft gewoon nagenoeg ongeschaad rondlopen… ach ja in welke zaken zien we dat niet steeds vaker. Het slachtoffer is meer de pieneut dan de veroorzaker, ik vindt het jammer dat je hier als jurist iets te makkelijk over denkt.

    Ik pas hiervoor en zie dat er teveel verschillende uitspraken zijn die van bijna niets tot heel veel uit een lopen. Er is geen pijl meer op te trekken en de rechtspraak komt naar mijn mening steeds meer op een ongeloofwaardig eiland te staan.

    Het maken van een foto is meer dan alleen het drukken op een knopje, het oneigenlijk gebruik is gewoon diefstal. Ik had je als jurist toch iets hoger ingeschat of wellicht heb je het vonnis niet goed gelezen…

  3. Arno, ik ben het simpelweg oneens met de manier waarop het gevorderde bedrag verzonnen wordt. Een basisregel uit het Nederlands recht is dat je alleen je werkelijke schade vergoed kunt krijgen. Voor boetes is in het burgerlijk recht geen plaats. Een opslag van 300% vorderen is een verkapte boete die losstaat van de werkelijke schade en daarom pertinent onjuist.

    Verder ben ik voor een grondige herziening van het auteursrecht. Niet voor niets geef ik al mijn werk weg onder Creative Commons. Dat zou jij ook moeten doen.

    (Niet alle juristen zijn zo behoudend als jij kennelijk schijnt te denken.)

  4. Arnoud, (lijkt op elkaar) natuurlijk mag je het met mij oneens zijn maar je refereert naar een rechtzaak waarvan je alleen de uitspraak hebt gelezen alles wat daarvoor is gebeurd daar heb je geen nota van kunnen nemen daar kun je niets aan doen maar is wel een feit. Het gaat er hierom dat een bedrijf een fotograaf inhuurt om foto’s van hun vloeren en van hun showroom te nemen die ze voor hun eigen publicaties en media mogen gebruiken daar worden rechten voor betaald en daarbovenop komen de kosten van het maken van de foto’s. Nu gaat een concurrent (maakt dezelfde soort vloeren maar dan als prijzenduiken) juist die foto’s jatten en gebruiken op hun website, met andere woorden de foto van de showroom van Magnovit staat nadrukkelijk op de website van de concurrent die daarmee net doet alsof dat zijn showroom is… een beetje vreemd toch? of vindt jij het ook de normaalste gang van zaken dat ik jouw foto (die bovenaan dit blog staat) gebruik maar dan niet op de website van ICT recht maar op die van mij over internetrecht wat een directe concurrent is van ICT Recht… ben benieuwd wat je reactie zal zijn en wat dan je behoudendheid is.

    Daarbij is de schade is altijd hoger dan de kosten van een foto zeker als je er achter komt dat er al meer dan een jaar misbruik is gemaakt op deze wijze.

    Dus met ander woorden stuur even een foto van jezelf die ik mag gebruiken op mijn website zodat ik net kan doen alsof jij ook bij ons werkt…

    Ben benieuwd dus brand er maar op los… maar dan wel inhoudelijk niet eenzijdig.

  5. Arno, nogmaals, het gaat hier niet om de vraag of men inbreuk maakt op auteursrechten maar op de manier waarop de claim berekend wordt. In het Nederlands recht hoort de eiser te onderbouwen welk geldbedrag hij nu kwijt is dan wel misgelopen is. Een enkele verwijzing naar algemene voorwaarden opgesteld door een beroepsvereniging is simpelweg onvoldoende.

    Al mijn publicaties zijn onder Creative Commons, wat wil zeggen dat je ermee mag doen wat je wilt zolang je de bron maar noemt en je het werk waarin je ze verwerkt, ook weer Creative Commons maakt. Voel je vrij en ga je gang dus.

  6. Arnoud, je draait er om heen. De opbouw t.b.v. schade is niet voor niets vandaar mijn voorbeeld. Je gebruikt dit voorbeeld en je slaat de spijker op zijn kop door zelf te stellen dat je de bron moet noemen… Laat nu dat een van de dingen zijn die niet is gedaan dan is een vergoeding conform 200% of 300% geheel terecht.

    Valt je foto ook onder Creative Commons en kan ik die zonder bron gebruiken of krijg ik dan ICT recht achter me aan? Wat ik ermee bedoel is dat je de uitspraak in mijn zaak als een totaal verkeerd voorbeeld neemt omdat je juist de achterliggende feiten niet kent, dat is waar het hier om draait. Vandaar mijn voorbeeld m.b.t. jouw foto met jouw gezicht en wat gaat ondernemen als ik die op een concurrende website zonder bronvermelding gebruik, juist daar wil ik je mening over want dat is namelijk een vergelijkbaar voorbeeld, niet die creative commons die telkens aanhaalt.

  7. Arno, je moet de bron noemen, dat staat in de Creative Commons licentie. Doe je dat niet, dan kan ik een verbod eisen op verdere publicatie omdat je licentie dan vervalt. Oftewel weghalen en een rectificatie op je site.

    Als ik geld van jou zou willen krijgen voor die licentieschending, dan moet ik bewijzen dat ik financi?le schade lijd. Ik betwijfel of me dat lukt. (In het Curry/Weekend-vonnis (zie mijn blog van 18 augustus) werd trouwens uitgemaakt dat je met een CC-licentie geen financiele schade lijdt als mensen de licentie schenden. Curry kon alleen een verbod krijgen maar geen schadevergoeding.) Persoonlijk zou ik meer behoefte hebben aan een verbod en rectificatie, omdat dat duidelijker rechtzet wat jij dan kromgebogen zou hebben.

    De enige reden dat ik jouw zaak citeerde is omdat daar de berekening van de schade afgewezen werd. Ik doe nergens een uitspraak over de vraag of er inbreuk was of niet. Ik heb geen idee hoe de rechter tot zijn uitspraak is gekomen; ik wil alleen het punt maken dat een eiser niet automatisch 300% kan claimen op grond van de Fotografenfederatie- of NVJ-voorwaarden.

    Ik vind het dus nadrukkelijk prima als jij mijn foto elders wilt publiceren of daar geld mee gaat verdienen. Maar spel mijn naam wel juist (dat schijnt lastig te zijn voor veel mensen). Vermeld de licentievoorwaarden en hou je aan de GelijkDelen-voorwaarde, dat is het zo ongeveer.

    Eerder leek je te suggereren dat je bij die foto wilt zetten “Engelfriet werkt bij ons”. Daar snap ik het nut niet zo van want dat is feitelijk onjuist. Het voordeel dat jij daaruit gaat trekken lijkt me verwaarloosbaar. Als iemand mij daarop aanspreekt, kun je wel raden wat mijn reactie zal zijn. Bovendien voel ik me vrij om mensen op mijn blog of elders te wijzen op feitelijke onjuistheden. Reputatieschade die jij daardoor lijdt, is natuurlijk geheel voor jouw rekening. Maar dat staat helemaal los van het auteursrecht op de foto.

  8. Arnoud, De reden dat ik je hierop aanspreek is dat als je een citaat opneemt eigenlijk ook naar de onderliggende zaak moet gaan kijken en zeker in mijn geval was het niet een gevalletje blog of persoonlijke website maar gewoon een commerciele website van iemand die geen of nauwelijks geld aan marketing wil uitgeven en daardoor foto’s van anderen gaan jatten, met andere woorden gewoon een ordinaire dief en die dient aangepakt te worden of het nu gaat om licentieschending of schending van het auteursrecht daar is 300% eigenlijk te min voor. Maar je antwoord is duidelijk; ook jij gaat achter je rechten aan en dat is goed! Ik ook alleen ben het niet helemaal eens met je stelling omdat juist iedere zaak een zaak apart is en er apart gekeken moet worden naar de schade.

    P.s. ik ga je foto toch maar niet gebruiken, je staat er niet zo mooi op ik heb al een mooiere gevonden op internet van een advocaat op de Herengracht in Amsterdam… 🙂

  9. Arno, tsja, wat moet ik daarop zeggen? Jurisprudentie gebruik je om bepaalde stellingen te onderbouwen. De feiten van een zaak doen er minder toe dan jij lijkt te denken. Zolang je het punt van die zaak maar juist voorstelt, en volgens mij heb ik dat altijd gedaan. De uitkomst van jouw zaak is voor mijn punt feitelijk niet relevant, dus ik weet niet zo goed wat ik daar nu mee moet in mijn betoog. Had ik moeten zeggen dat in jouw geval 300% wel juist was geweest omdat het motief van de dader anders was? Dat is geen juridisch oordeel en bovendien niet relevant voor de vraag “mag een rechter de AV van de Fotografenfederatie toepassen om schade in te schatten?”. Sorry, maar ik kan daar echt niets mee.

  10. Tsja, wat moet ik hier nu weer mee… ik geef het op de muur is te hoog en mijn ladder te laag. Wanneer ga jij samen met Steven onder de noemer Creative Commons ICT-recht je diensten gratis aanbieden? Krijg je van mij een link en bronvermelding en ik van jullie 10 jaar gratis juridisch advies… 🙂

  11. Ik ben niet tegen geld verdienen hoor! Ik zie alleen auteursrecht niet als het middel om dat te doen. Je mag mijn werk kopi?ren zoals je wilt (mits CC), en als jij daar rijk van wordt: mooi voor jou. Wil je dat ik iets voor jou doe, dan kost dat geld. Net zoals de huisschilder. Of betaal jij die ook royalties na elk feestje bij jou thuis? 🙂

  12. Juristen zijn selectief als het er om gaat hun standpunten te ondersteunen met jurisprudentie. En natuurlijk zijn er foute vonnissen waarin de fotograaf er dik geld bij moet leggen omdat de rechter het karakter van schade in plaats van boete afwijst. Maar als de jurist die voor de fotograaf optreedt niet goed aan de rechter uitlegt waarom de verhoging geen boete is maar schadevergoeding krijg je zulke foute vonnissen. Ik leg altijd uitvoerig uit hoe de gevraagde schadevergoeding in elkaar zit en dan krijg je dit:

    Rb A’dam, Sector Kanton, locatie A’dam, CV 08-26047, 28 april 2008, Dijkstra tegen SBS Broadcasting, Ktr knoopt aan bij artikel 18.2 van de Algemene Voorwaarden van de Fotografenfederatie. 3x tarief van ??? 203,– = ??? 609,–, kosten ex artikel 1019h Rv ??? 2.478,10.

    Rb A’dam, Sector Kanton, locatie A’dam, CV 08-3017, 15 juli 2008, Van Loo tegen 2AIM4, gebruik ansichtkaart op website, schadevergoeding ??? 1.250,–, kosten ??? 772,80.

    Rb Roermond, Sector Kanton, locatie Roermond, CV EXPL 08-2398, 28 oktober 2008, Linssen tegen Entertrain/Action Survival, 8 reportagefoto’s, geen AV van toepassing. Verwijderen naam en copyrightteken wettigt vergoeding wegens inbreuk en ontbreken naamsvermelding. Schadevergoeding ??? 2.571,42, kosten ??? 1.523,05.

    Rb ‘s-Hertogenbosch, Sector Kanton, locatie ‘s-Hertogenbosch, CV EXPL 08-5764, 2 oktober 2008, De Jong tegen Vermeulen, 2 foto’s op website, schadevergoeding 2.420,–, kosten ??? 1.647,93.

    Rechtbank Amsterdam, Sector Kanton, locatie Amsterdam, CV EXPL 08-18850, 29 september 2008. De Jong tegen Real Estate, exacte bepaling van de schade is niet mogelijk. Geen directe werking van AV. Kantonrechter schat de schade naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid op een bedrag van ??? 960,– (dat is 4x het basistarief voor 1 foto). Onderhavig geval is er een waarvoor in artikel 1019 Rv de vergoeding van de werkelijke kosten is mogelijk gemaakt in die zin dat het anders niet de moeite loont om ook tegen (kleine) inbreuken op te treden. Schadevergoeding ??? 960,–, werkelijk gemaakte kosten ??? 964,15.

    Rechtbank Haarlem, Sector Kanton locatie Haarlem, CV EXPL 08-6413, 19 november 2008, De Jong cs tegen Robert van den Engel (Lucas was hier), foto 2x op internet, verminkt. Onrechtmatige telastlegging van oplichting, bedrog, afpersing en ander misdrijf. De Jong wordt in het gelijk gesteld, gedaagde moet ??? 1.920,– schadevergoeding betalen, kosten 1019 Rv ??? 1.403,30. Bevel tot rectificatie. Overige eisen verwezen naar de Rechtbank.

    Zie ook mijn rubriek Recht & Onrecht in De Fotograaf.

  13. @Arno: de rechter schrijft dat er geen grond is voor een opslag van 200%. Daarmee bedoelt hij niet dat er geen morele grond voor zou zijn, maar dat er geen juridische grond voor is. Je bent juridisch gesproken nu pas eenmaal iets verschuldigd wanneer je dat op ??n of andere manier kunt herleiden tot een juridische regel.

    Misschien is de uitkomst niet “rechtvaardig”, maar de rechter dient nu eenmaal uitspraak te doen op basis van het Nederlandse recht, en niet op basis van “de rechtvaardigheid”. (En gelukkig maar, want iedereen heeft wel weer een ander idee over wat rechtvaardig is.)

  14. De mededingingsautoriteit verbood in 2004 aan beroepsorganisaties om tarief-richtlijnen te adviseren aan hun leden vanwege concurrentievervalsing. De fotografenfederatie adviseert en publiceert daarom vanaf 2005 geen richtprijzen meer. Alhoewel er buiten de federatie daarna alsnog wel voor prijsinflatie geindexeerde prijzen worden gepubliceerd via richtprijzen.org, maar zoals daarbij wordt aangegeven: zonder enig gezag. Ik snap dat een eiser (auteursrechthebbende) zich ERGENS op moet baseren. Maar kan een eiser zich wel (als genoemd dat het zou zijn via de voorwaarden van de federatie) zich baseren op iets wat niet door de federatie geadviseerd mag worden als gebruikelijk?

    Ten tweede: Ik kom erg vaak tegen dat fotografen die tarieven onwaarschijnlijk hoog vinden, en de marktprijzen in werkelijkheid veel lager liggen. De richtprijzen worden als concurrentievervalsend beschouwd, en kunnen daarmee dus toch ook niet als maatgevend qua hoogte worden beschouwd?

    Gaarne reactie.

  15. Om economische schade te bepalen, kan de rechtbank aansluiting zoeken bij gebruikelijke tarieven in de branche. Richtprijzen kunnen een bewijs zijn van gebruikelijke tarieven, maar dan moet wel blijken dat die richtprijzen in de praktijk ook gevolgd worden. Iedereen kan wel richtprijzen.org registreren en dan wat tarieven uit de duim zuigen.

    Een betere manier zou m.i. zijn dat een onderzoeksbureau een flink aantal afnemers van foto’s vraagt wat ze betalen voor bepaalde vormen van gebruik en dat ergens publiceert. Bv. “nieuwssites betalen gemiddeld 10 euro maar 50 als het breaking nieuws is”. Werkt er toevallig iemand bij zo’n bureau? Dan heb ik een leuke klus 🙂

  16. Om nog even door te gaan op het bericht van Steenbok en Arnoud’s antwoord daarop. In hoeverre werkt dat voor particulieren? Als je als fotograaf zijnde je eigen bedrijf hebt en er dus sprake is van een rechtsvorm, dan snap ik nog dat je iets sterker in je schoenen staat. Maar tegenwoordig worden camera’s steeds beter en goedkoper en gebeurt het jammer genoeg ook steeds vaker dat foto’s (die genomen zijn door particuliere fotografen zonder eigen bedrijf) klakkeloos door bedrijven worden overgenomen.

    Waar moet je je als particulier dan op baseren als het gaat om het vaststellen van het bedrag dat je als vergoeding wil voor de foto? Moet je dan daadwerkelijk een x aantal fotografen in dezelfde branch aanschrijven om te informeren wat voor tarieven zij hanteren? Richtprijzen.org bestaat niet meer maar eenzelfde soort handboek (met tarievenkaart) staat wel op de website van Stichting Foto Anoniem. Heb je als particulier ?berhaupt enige poot om op te staan als het gaat om het vaststellen van het bedrag?

  17. @Maarten: Eigenlijk zou er een onderzoek gedaan moeten worden naar wat klanten zo al betalen voor foto’s. Het gaat niet zozeer om de tarieven die toevallig fotograaf X en Y vragen, maar om wat de marktwaarde is van de foto’s. En daarvoor moet je kijken naar wat er daadmerkelijk wordt betaald.

    De richtprijzen van de Fotografenfederatie waren in strijd met de Mededingingswet omdat ze neerkomen op prijsafspraken binnen de branche. Daarom zijn ze daarmee gestopt. Ik wist niet dat Foto Anoniem nog zulke prijzen adverteerde, maar dat lijkt me onverstandig. Nog los van de vraag waar zij die prijzen op baseren, is dat de dikke duim van de auteur geweest of onderzoek naar de werkelijke marktwaarde?

  18. @Arnoud: dan is het dus bijzonder lastig om een prijs vast te stellen. Als zo’n onderzoek er nooit komt door een organisatie of vereniging, dan moet je als particulier zelf op zoek gaan en informeren bij bladen/kranten/webmedia wat zij betalen voor een dergelijke foto. Ik vraag me sterk af of dat wel helemaal de moeite waard is.

    Van de website:

    “Stichting Burafo is de uitvoerende organisatie voor Stichting Foto Anoniem. Stichting FotoAnoniem is opgericht door de beroepsverenigingen van fotografen, die zijn verenigd in de FotografenFederatie.”

    FotoAnoniem noemt op hun eigen website de volgende term: “de gangbare tarieven voor publicatie”. Waar die tarieven dan op gebaseerd zijn kan ik nergens letterlijk vinden. Ook worden net als bij Richtprijzen.org de foto’s onderverdeeld in het soort medium waarvoor ze gebruikt worden. Zie ook:

    http://www.fotoanoniem.nl/fileadmin/userupload/fotoanoniem/tarievenlijstsfa2010.pdf

  19. Ah ja, die tarieven. Die zijn wat anders: dit is wat Foto Anoniem van jou wil hebben in ruil voor een vrijwaring. Zij zeggen dat de tarieven gebaseerd zijn op wat “gangbaar” is (hoewel zonder onderbouwing, maar goed). In deze context lijkt me er weinig mis met deze prijsvermelding.

  20. Klopt inderdaad dat dit net andersom is van de tarievenkaart van Richtprijzen.org. Wat je zegt, hier gaat het om wat ik zou moeten betalen mocht ik een foto willen overnemen mocht ik de rechthebbende niet kunnen traceren.

    Ik heb de tarieven even vergeleken met de tarieven die Richtprijzen.org destijds publiceerde en die komen, in ieder geval voor de categorie ‘Internet’ behoorlijk overeen, op enkele euro’s na. Mag je als particulier zijnde verwijzen naar deze tarievenkaart van FotoAnoniem en dus je te vragen vergoeding (voor een overgenomen foto zonder toestemming) daarop baseren? Of zullen, bij een zitting, ook deze tarieven worden gezien als prijsafspraken?

  21. Nee, dit zijn geen prijsafspraken. Dit is de inschatting van Foto Anoniem. Zij denken dat een rechter dit als schadevergoeding zou toewijzen als een niet te traceren fotograaf achteraf opduikt en een claim indient. En FA heeft er verstand van, want zij doen dit al een flinke tijd.

    Je zou dus kunnen zeggen dat de schade niet meer mag zijn dan dit, omdat FA als expert in het gebied deze kennis heeft opgebouwd. Maar je kunt ook zeggen dat het nog wat lager moet zijn, omdat FA de prijzen ongetwijfeld wat hoger heeft neergezet om zo een potje op te bouwen voor eventuele claims die hoger blijken uit te pakken. (Of misschien zelfs dat de prijzen lager zijn dan marktconform: verzekeringspremies zijn ook lager dan het verzekerde object immers.)

  22. Beste Arnoud,

    Ik wil graag even ingaan op iets dat je in reactie 18 zegt; dat het beter zou zijn waneer een onderzoeksbureau een flink aantal afnemers van foto???s vraagt wat ze betalen voor bepaalde vormen van gebruik.

    Er bestaat een Amerikaans software pakket, fotoQuote, dat zoiets doet. Voor zover ik weet zijn fotografen hun voornaamste bron en niet de afnemers van de foto’s. Zouden de prijzen die hierin vermeld staan voor gebruik op internet enige rechtsgeldigheid hebben in Nederland in het geval van een schadeclaim?

    Alvast bedankt, Joris

  23. Hoe zit dat dan met Google. Die hergebruikt ook foto’s in haar zoekmachine. En Google is zeker een commercieel bedrijf. Stel ik haal daar weer de plaatjes vanaf voor mijn website? Eigenlijk zijn foto’s die je via Google vind toch openbaar? Waarom dan ook niet via mijn website te zien? En eigenlijk wil iedere ‘kunstenaar’ een zo groot mogelijk publiek?

  24. Rb Amsterdam, 6 december 2013: “De aan een verhoging ten grondslag liggende overwegingen, komen er kort gezegd op neer dat het toch onredelijk is dat iemand die inbreuk maakt op eens anders auteursrecht niets meer te vrezen heeft dan dat hij alsnog moet voldoen hetgeen hij had moeten voldoen als hij een licentie was overeengekomen. Aldus is het voor de inbreukmaker lonen om inbreuk te maken, omdat de kans dat hij wordt aangesproken beperktis. Een verhoging van de te betalen schadevergoeding […] kan een prikkel zijn om inbreuken tegen te gaan. Hoe sympathiek die redenering ook is, zij past niet in het systeem van het Nederlandse schadevergoedingsrecht bij onrechtmatige daad. Het systeem gaat uit van een reële schadevergoeding in het individuele geval. Een vorm van schadevergoeding als middel om generale preventie te bevorderen past daarin niet.”

  25. Professionele fotografen die niet-commerciële hobbybloggers honderden, duizenden euro’s proberen af te troggelen, zijn in de ogen van normále mensen gewoon legale maffiosi. Om maar te zwijgen over afstruinen van het net op zoek naar reeds jaren geleden overwoekerde websites voor die ene enkele thumbnail. Dat is het equivalent van het vinden van een sch0olkrant in een vuilnisbak en de inmiddels volwassen makers ervan hun zakgeld afpakken, wegens ‘geleden schade’: volslagen buitenproportioneel en uitzonderlijk asociaal.

    En nee, dat zegt niks over het nut en de noodzaak van auteursrecht op zich.

  26. Als een rechter in een zaak van het commercieel gebruiken van “gevonden”foto’s , niet meer toewijst dan een nominaal en enkelvoudig bedrag, nodigt het alleen maar uit om illegaal foto’s te gebruiken. Als je al tegen de lamp loopt betaal je toch niet meer dan als je het wel gevraagd had. So what.

    1. Als een rechter meer toewijst dan word je rijker dan je zou zijn geweest bij eerlijke handel. Dat is raar. Als ik jouw auto bekras, moet ik het overspuiten vergoeden en niet ook nog 100% erbij omdat het zo vervelend voor je is.

      Je moet als gedaagde de volledige proceskosten betalen van de fotograaf, dat is al meer dan in de normale situatie.

      1. Ben je als rechthebbende verplicht om eerst proberen tot een minnelijke oplossing te komen? Zo ja, dan geldt nog steeds: Gewoon jatten en zodra je gecontacteerd wordt, meteen betalen wat je normaal ook betaald zou hebben. En als ze je jatwerk over het hoofd zien, pure winst!

        Overigens ben ik het niet eens met je stelling. Als een rechter 3x zoveel toewijst, maar er wordt maar in 1/3 van de gevallen een zaak gestart, dan word je precies even rijk.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.