Welke schade lijdt een Creative Commonsgebruiker?

creative-commons.gifEen lezer wees me op dit interessante artikel van Dan Heller over schadevergoeding bij inbreuk op Creative Commonslicenties. Waar het artikel in het kort op neerkomt, is dat je in de VS nogal zwak staat bij inbreuk op Creative Commons foto’s. Je hebt namelijk geen schade omdat je de foto zelf al gratis op internet zet(!). En zonder schade geen schadevergoeding.

Is dat ook zo in Nederland, vroeg deze lezer zich af. Ja, ook in Nederland heb je dan een interessant probleem. Je kunt best schadevergoeding eisen, maar welke schade heb je als jouw CC-foto in een tijdschrift wordt gezet? Adam Curry kreeg bijvoorbeeld geen schadevergoeding van Weekend nadat ze zijn CC-BY-NC foto’s van Flickr hadden afgedrukt.

De commerciële waarde van de vier foto’s is echter gering te achten, nu zij reeds op internet voor eenieder toegankelijk zijn. Vooralsnog is niet aannemelijk geworden dat de materiële schade die [eiser1] door het publiceren van de foto’s heeft geleden nog niet voldoende is weggenomen door het plaatsen van de onder 1f geciteerde mededeling en door het aanbod een vergoeding van € 1.500,- te betalen. … De conclusie tot zover is dat het schenden van de Licentie door gedaagden geen schade (meer) oplevert.

Het punt is dat je als fotograaf moet bewijzen dat je schade hebt. En dat is lastig als je je foto zelf al gratis weggeeft. Welke royalty had je dan gevraagd aan die inbreukmaker? Welk bedrag ben je misgelopen, of hoe veel ben je er nu op achteruit gegaan? En dat is vrij lastig, zo niet onmogelijk aan te tonen als je je foto’s gratis weggeeft.

Wel legde de rechter Weekend een verbod op om nog meer foto’s te publiceren, en koppelde daar een dwangsom van € 1.000,- per overtreding aan (met een maximum van € 20.000,-). En die dwangsom zijn dus een leuke variant op de ‘statutory damages’ uit de VS. Dat is namelijk het grote dreigmiddel daar: de wet bepaalt daar dat je vaste bedragen mag eisen, tot anderhalve dollarton aan toe, mits je je werk maar vooraf geregistreerd hebt (17 USC 412).

Je zou eventueel nog winstafdracht kunnen vorderen (art. 27a Auteurswet), maar dan moet je wel bewijzen welk deel van de winst van de publicatie door jouw foto komt. Ook niet triviaal.

Wie heeft er succes met aanpakken van schenders van zijn Creative Commonslicentie?

Arnoud

17 reacties

  1. Wat mij in het vonnis inzake Adam Curry vs Weekend zo verbaast is dat CC dus blijkbaar niet kan voorkomen dat foto’s ongewenst door een derde commercieel ge?xploiteerd worden.

    Wanneer een commerciele partij toestemming vraagt om foto’s die onder CC op Flickr.com staan te mogen gebruiken tegen een vergoeding die gebruikelijk is voor zulk gebruik en de rechthebbende weigeren dat, kan de commerci?le partij deze foto’s alsnog gebruiken en daarvoor bestraft worden met een ‘boete’ die gelijk is aan het bedrag dat ze voor commerci?le foto’s zouden hebben moten betalen.

  2. Enigszins cynisch maar wel heel juist opgemerkt, Fred. Als je maar geld genoeg hebt, kun je jezelf heel wat inbreuken veroorloven. Hoewel de ‘boete’ niet per se gelijk aan de redelijke licentievergoeding gesteld zal worden. Zoals gezegd is winstafdracht ook mogelijk. Maakt die grote commerci?le partij dus grof winst met jouw CC foto’s, dan kun jij dat bedrag opvragen.

    Daarnaast is er ook de mogelijkheid van een rectificatie, wat voor de reputatie van die partij ook niet echt fijn is.

  3. Het gaat denk ik niet alleen om de CC licentie, maar ook het doel van de auteursrechthebbende lijkt een rol te spelen. Ik denk dat als Weekend de CD van Radiohead die min of meer gratis online is verspreid, op een CD zou zetten en samen met het tijdschrift zou verspreiden, dat de zaak dan anders zou uitpakken, omdat de CD geproduceerd is om inkomsten te genereren, ondanks dat die ook gratis online wordt verspreid.

  4. dat is lastig als je je foto zelf al gratis weggeeft

    “Gratis” is volgens mij niet het punt. De rechtbank lijkt in de Curry-zaak te redeneren dat de lezer van het roddelblad al op een andere manier van de foto’s kennis had kunnen nemen, en dat de commerci?le waarde van de foto’s daardoor was uitgeput.

    Ik vind dat een wat rare redenering. Dat zou betekenen dat als ik een unieke nieuwsfoto had (“a battle between an elephant and a tiger” & niet CC!), de eerste krant zou moeten betalen, en de volgende kranten hooguit proceskosten zouden moeten betalen als ze de foto zonder toestemming herplaatsen, omdat de lezer ook via de eerste krant van de foto (gratis in de bieb) kennis had kunnen nemen.

    Hoe werkt dat trouwens, uitputting?

  5. “Je zou eventueel nog winstafdracht kunnen vorderen (art. 27a Auteurswet), maar dan moet je wel bewijzen welk deel van de winst van de publicatie door jouw foto komt. Ook niet triviaal.” Als er inderdaad winst is gemaakt met een foto, dan zou je als bedrag m.i. kunnen denken aan de gemiddelde licentievergoeding van een vergelijkbare foto. Het idee is dat de inbreukmaker zich dat bedrag heeft bespaard, en dus ook precies zoveel extra winst heeft geboekt.

    Dit werkt alleen niet zo goed bij foto’s als die van Adam Curry, want die lijken mij (voor het doel van het roddelblad) niet inwisselbaar voor andere foto’s. Dat een rechter de redenering in andere gevallen wel zal volgen garandeer ik niet (maar zij verklaart voor mij wel deels de “schade = niet betaalde licentievergoeding” uitspraken). Verder zou het wel eens kunnen zijn dat je deze schatting als een ondergrens voor de genoten winst mag zien; ik weet niet in hoeverre je hypothetische legale alternatieven een rol mag laten spelen om de invloed die de inbreuk op de winst heeft te verminderen.

    Bij een niet-inwisselbare foto en een fikse winst zou je denk ik in ieder geval aan veel grotere bedragen kunnen denken, maar dan heb je nog wel het bewijsprobleem.

    @Arnout: bij de verspreiding van een CD van Radiohead wordt het wat gemakkelijker (maar nog niet eenvoudig) om de schade die Radiohead lijdt te berekenen. Inderdaad omdat die CD toch bedoeld is om geld te verdienen.

    @Branko: zie hier voor Arnoud’s uitleg van uitputting. Auteursrechtelijke uitputting is dus niet hetzelfde als hoe jij het woord hier gebruikt. Ben het met je eens dat de redenering van de rechter wat vreemd is, maar aan de andere kant kan ik me wel indenken dat de rechter hier “voorshands” (het gaat om een kort geding) en bij gebrek aan betere argumenten van de zijde van Curry geen schade ziet.

    Ik vraag me trouwens af of de rechter wel mag kijken naar de schade veroorzaakt door het niet in acht nemen van specifieke licentievoorwaarden (zie rov. 6). Als het weekblad zich niet aan de licentievoorwaarden houdt, pleegt het inbreuk op het auteursrecht en moet mijns inziens worden gekeken naar de schade veroorzaakt door die inbreuk, niet naar de schade veroorzaakt door het niet in acht nemen / niet nakomen van specifieke voorwaarden.

  6. @bona: “winstafdracht” is volgens mij niet per se hetzelfde als de bespaarde licentiekosten. Als ik jouw manuscript uitgeef zonder te betalen, en ik incasseer 100 euro winst per boek, dan moet ik die 100 euro afdragen en niet de gebruikelijke auteursvergoeding van 10% van de verkoopprijs.

    Enne, wat je laatste opmerking betreft: dat is toch precies het verschil tussen contractbreuk en buiten de eenzijdige toestemming (!) gaan? Ik dacht dat jij altijd verdedigde dat iets doen wat niet in de licentie staat, inbreuk op het auteursrecht opleverde.

  7. Een van de vele bestaansredenen voor het auteursrecht die mensen te pas en te onpas aanroepen zou je paradoxaal genoeg kunnen parafraseren als “zorgen dat werken zoveel mogelijk verspreid worden”. Dat is toevallig ook een doel van de Creative Commons-beweging, die ge?nspireerd is op de legal hack van de copyleft-beweging (“Our aim is […] to increase the sum of raw source material online”). Het idee is simpel: door auteurs het idee van controle te geven, hetzij door het ruwe auteursrecht zelf, of door een verfijndere uitwerking daarvan middels copyleft-licenties, moedig je ze aan die werken openbaar te maken.

    Dat is slechts een van de vele bestaansgronden die het auteursrecht lijkt te hebben. Een andere schijnt te zijn: zorgen dat een auteur zijn werk ten gelde kan maken. Probeer je als auteur die twee te rijmen, zoals Curry dat probeerde te doen, moet je de rechter nog wel zo ver zien te krijgen dat hij met je meegaat. De bedoeling van auteurs en van Creative Commons lijkt daarin heel duidelijk: er wordt regelmatig door beide partijen op gehamerd dat als je meer wilt doen met een CC-gelicentieerd werk, je een aparte licentie met de auteur moet afspreken (tegen betaling).

    Auteursrechtelijke uitputting is dus niet hetzelfde als hoe jij het woord hier gebruikt.

    Dank je, gevalletje klok-klepel van mijn kant.

  8. @Arnoud: zeker niet per se hetzelfde als bespaarde licentiekosten, dat ben ik met je eens. Maar als bespaarde licentiekosten worden toegewezen, lijkt mij dat wel een vorm van winstafdracht (en dus alleen toewijsbaar als het redelijkerwijs ook zo te zien is, wat afhangt van allerlei omstandigheden).

    Die laatste opmerking is inderdaad precies het verschil tussen contractbreuk en buiten de eenzijdige toestemming gaan. De rechter ziet het (volgens mij) als contractbreuk, ik zou het eerder als inbreuk op het auteursrecht (want buiten de toestemming) zien. Voor de vaststelling van de schade maakt het volgens mij een wezenlijk verschil.

    @Branko: Curry is daar inderdaad niet in geslaagd, maar eigenlijk zie ik geen reden waarom de twee doelen niet met elkaar te rijmen zijn. Curry geeft iedereen toestemming om zijn foto’s te gebruiken, maar dan wel op zijn (CC-)voorwaarden. Wie zich daar niet aan houdt, mag het werk alleen gebruiken na van Curry een andere licentie te hebben gekregen. Maar ja, wat nu precies de schade is blijft wel een probleem.

  9. De overeenkomst tussen de Curry-zaak en het artikel van Dan Heller is trouwens wel frappant. Wel vraag ik me serieus af of Heller niet een beetje te snel gaat als hij uit “CC-licensing” direct de conclusie trekt dat de “license fee” voor niet-CC gebruik ook “zero” is.

  10. @bona fides: de licentiefee is “zero” om de doodeenvoudige reden dat iedereen kan claimen de CC licentie aanvaard te hebben. Als de schade dan op nul begroot wordt “omdat de auteur het zelf gratis weggeeft”, hoeft de inbreukmaker dus niets te betalen. Daarmee is zijn licentievergoeding effectief nul.

    Met de uitspraak van Jacobson/Katzer zou dat anders uitpakken. Je niet houden aan een ‘condition’ van de licentie betekent dat je in het geheel niet onder de licentie valt, zodat injunctions, statutory damages en andere grappen beschikbaar zijn.

  11. @Arnoud: Dan Heller gaat m.i. ook uit van de Jacobson/Katzer-zienswijze. Anders had hij er geen statutory damages bij kunnen halen (voor het geval dat de foto geregistreerd is), en zou hij niet spreken van copyright infringement.

    “If someone uses a photo in any manner inconsistent with the terms of its license (including a CC license), they are subject to copyright infringement.”

  12. Wat nu als je op je flickr pagina preventief de licentie voor commercieel gebruik er bij plaatst (of hiernaar linkt)? Onder het mom van “Look, it’s CC-BY-NC. For commercial purposes, lookie here (link)”, waarna verwezen wordt naar een auteursrechten licentie waarin commerci?le exploitatie overeengekomen wordt. Wanneer hier de kosten gespecificeerd worden, lijkt het gemakkelijker de gedolven inkomsten aan te tonen.

    (Een ander verhaal is dan, met deze vastgestelde prijzen, dat je je zo niet goed kunt ‘indekken’ tegen de scope en intentie van de publicatie, waar men normaal gesproken de prijs op af zou stellen. Het lokale krantje wat lovend schrijft is toch wat anders dan de Prive die modder smijt over de op deze wijze aangekochte foto 😛 )

  13. Dat is op zich best een goeie, Martijn. Een redelijke licentievergoeding kan best dienen als schatting voor de schade. En nee, 3000 euro per afdruk is niet redelijk. 🙂

    Als je bang bent voor gebruik in een verkeerde scope, dan zou ik zeker geen CC licentie gebruiken. Ook gratis krantjes en websites kunnen je werk in een verkeerde scope gebruiken. Vind je het erg dat bv. Stormfront (of de Anti Fascistische Aktie) je foto’s gebruikt in een propagandaflyer?

  14. Ik begrijp je punt Arnoud.

    Echter, in dat geval zou ik me beroepen op m’n portretrecht. Voor zo ver ik weet heeft het feit dat ik mijn copyright rechten versoepel/copyrighted werk ‘weggeef’ verder niets te maken met het feit dat ik niet met m’n hoofd op het stormfront pamflet wil. (Wat op zichzelf weer een andere (en offtopic vrees ik) casus vormt.)

  15. Martijn, snap ik en voor een portretfoto kan dat ook. Maar ik dacht meer aan de situatie waarin jij de fotograaf bent en bv. een mooi Hollands landschap fotografeert, dat vervolgens in zo’n pamflet gebruikt wordt bij een onfrisse boodschap. Van de CC licentie moet jouw naam erbij, maar volgens mij zou jij dat dan niet op prijs stellen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.