Wanneer is de koop op afstand gesloten?

elsevier-koopnu.jpgEen lezer deed een poging om de serie West Wing, The Complete Series te bestellen bij de webshop van Elsevier. Hij drukte op de hiernaast afgebeelde knop, en kreeg tot zijn verbazing en teleurstelling deze tekst:

Helaas is West Wing, The Complete Series (Seizoen 1 t/m 7) tijdelijk niet leverbaar!

Nu kan het natuurlijk altijd dat dingen niet op voorraad zijn. Maar, zo vroeg onze lezer zich af: heb ik de box eigenlijk niet al gekocht? Kan ik met andere woorden Elsevier aan de koopovereenkomst houden?

Een lastige vraag. De webshop doet een aanbod (deze box voor dit bedrag) en de bezoeker gaat akkoord door op die knop te drukken. Maar ik vraag me af of mensen al verwachten de koop gesloten te hebben als ze op die knop drukken. Normaal komt er nog een hele riedel aan schermen achteraan, met bijvoorbeeld informatie over de verzendkosten waar je mee akkoord moet gaan. Vanuit die redenering is de koop pas gesloten als er in het allerlaatste scherm op “koop definitief maken” of zoiets geklikt wordt.

Maar stel nu dat de koop wel degelijk op dit moment gesloten is. Verzending is bijvoorbeeld gratis en alle informatie is al elders (bv. bij klantregistratie) afdoende gemeld. Dan zit Elsevier inderdaad vast aan de verplichting tot levering.

Elsevier heeft de box niet, kan niet leveren en schiet dan tekort in de nakoming, zoals dat heet. Dat kan tijdelijk zijn of blijvend. Als de box bij de leverancier uitverkocht is en ook niet meer komt, heet dat een blijvende onmogelijkheid tot nakoming. Zit er nieuwe voorraad aan te komen, maar duurt dat nog een jaar, dan is de onmogelijkheid slechts tijdelijk.

In beide gevallen kan de klant van de overeenkomst af als levering onmogelijk blijkt (art. 6:265 BW). In gebreke stellen is niet nodig in die situatie.

Maar kan Elsevier van de overeenkomst af? Nee, formeel gezien niet. Zij hebben beloofd te leveren en dat zullen ze moeten doen ook. Als levering onmogelijk is, kunnen ze niets anders dan wachten tot het weer mogelijk wordt dan wel tot de klant geen zin meer heeft te wachten.

Arnoud

32 reacties

  1. Waarom zou aansluiting zoeken bij art. 6:265 BW terwijl 6:227a, 6:227b & 6:227c een betere uitwerking hebben? Kijk ook eens naar 7:46a BW e.v. (met een knipoog naar 7:46i BW) en de bedenktijdregeling van 7:46d BW.

  2. 227a, b en c gaan grof gezegd over de informatieplicht. Natuurlijk is dat een leuke om er als consument onderuit te komen (want niemand houdt zich aan die informatieplicht). Maar de vraag was hier of de winkelier van de overeenkomst af kan omdat hij het product niet op voorraad heeft.

  3. Valt zoiets (voor Elsevier) niet in de ‘Algemene Voorwaarden’ af te dekken? Misschien is het principieel onmogelijk om via de Algemene Voorwaarden te voorkomen dat de overeenkomst tot stand komt, als het artikel niet meer leverbaar blijkt te zijn, maar dan is het vast wel mogelijk om een bepaling op te nemen die er voor zorgt dat de klant in zo’n geval geen nakoming of schadevergoeding kan opeisen. Kortom dat de tot stand gekomen overeenkomst op dat moment een lege huls wordt.

  4. @Moritz; Het is natuurlijk nogal raar om als winkelier een overeenkomst te laten ontbinden op basis van je eigen tekortkomingen.

    @Arnoud; Zou je uit kunnen leggen wat met 227.b.4 wordt bedoeld? Is het genoeg om de onder 1 genoemde punten in een overeenkomst te plaatsen?

    227b.4:

    “Een overeenkomst die tot stand is gekomen onder invloed van het niet naleven door de dienstverlener van zijn in lid 1, aanhef en onder a, c of d, genoemde verplichtingen, is vernietigbaar. Indien de dienstverlener zijn in lid 1, aanhef en onder a of c genoemde verplichting niet is nagekomen, wordt vermoed dat een overeenkomst onder invloed daarvan tot stand is gekomen.”

  5. Moet er niet, voor er een overeenkomst tot stand is gekomen, iets worden afgesproken over de betaling? De button geeft immers aan dat er EUR 139,95 moet worden betaald. Dat verzending gratis is a la, maar er is niets afgesproken over hoe het bedrag moet worden betaald?

  6. @Dennis: terecht over het niet zomaar kunnen ontbinden vanwege de eigen tekortkoming. Maar hier leek dat wel te gebeuren. De klant bestelde iets, en Elsevier zegt “sorry, hebben we niet, geen overeenkomst”.

    227b lid 4 zegt dat je een overeenkomst kunt vernietigen (met terugwerkende kracht ongeldig laten verklaren) als de winkelier onvoldoende informatie heeft geleverd. Die informatieplicht staat in 227b lid 1. En wanneer de informatie uit punten uit a of c van dat lid 1 ontbreekt, moet de winkelier uitleggen waarom hij wel voldoende informatie heeft geleverd. Een bewijslastomkering dus.

    Je moet dus als winkelier die informatiepunten uit lid 1 van 227b melden voordat de overeenkomst wordt gesloten. In de tekst van de overeenkomst zetten kan, mits die natuurlijk maar te lezen is voordat men voor akkoord tekent.

  7. Webwinkels dekken zich toch vaak in met een tekst als: “het plaatsen van een bestelling via de website is een uitnodiging aan [Webwinkel] tot het doen van een aanbod” ? Koper doet vervolgens een uitnodiging, maar het aanbod van de Webwinkel blijft uit omdat de Webwinkel het artikel niet heeft, met als gevolg dat er geen overeenkomst tot stand is gekomen. Is dat houdbaar?

  8. M.i. is de wettelijke regel over aanbod en aanvaarding van dwingend recht. Als iemand een mededeling doet die de wederpartij redelijkerwijs als een aanbod kan en mag opvatten, en de wederpartij uit een niet mis te verstane aanvaarding, dan is de overeenkomst tot stand gekomen. Je zou dus heel duidelijk vooraf moeten melden dat iets slechts een uitnodiging tot onderhandelen is. Maar dan moet er wel iets te onderhandelen zijn. Bij een webwinkel geloof ik daar niets van.

  9. Behoort een winkel een artikel dat zij aanbiedt niet op voorraad te hebben? Ik heb zelfs begrepen dat “zolang de voorraad strekt” in een folder geen vrijbrief is om te krap in te kopen. Bij een gedrukte folder kan het gebeuren dat een aanbod uitverkocht raakt, bij een webwinkel zie ik geen technische reden waarom je uitverkochte artikelen zou aanbieden.

  10. Ik heb geen wetsartikel gezien die van de regels omtrent het aanbod en aanvaarding een dwingend karakter geven. De regels omtrent de algemene voorwaarden zouden wel gehanteerd kunnen worden om dergelijke bedingen te vernietigen, dat is namelijk wel dwingend recht.

    Het lijkt mij dat je als koper er van uit mag gaan dat de verkoper bedoelt wat hij zegt. En dus daarvoor niet hoeft te gaan zoeken in de algemene voorwaarden. Op deze grond lijken mij dergelijke voorwaarden onredelijk bezwarend.

    Ik heb wel gezien dat sommige bedrijven in hun AV zeggen dat het bedrijf een paar werkdagen na dat de overeenkomst is gesloten deze nog mag herzien. En dat lijkt mij dan weer niet onredelijk bezwarend.

  11. @Dennis; je geeft impliciet aan dat het technisch mogelijk is (in een goed ontworpen systeem) om de voorraad op te vragen voordat je de klant een aanbod doet. Als de API van jouw toeleverancier zoiets niet ondersteunt is dat (NMM) een ontwerpfout. Welke rechter accepteert het excuus “onze systeemontwerpers zijn incompetent”?

  12. @Peter: de vraag of die ontwerpers “incompetent” zijn, hangt wel van de webwinkel af. Bij een discounter mag je een goedkope shop verwachten en dus ook minder functionaliteit. Wie voor een paar euro een telefoon wil kopen, moet niet klagen als hij af en toe een foutmelding krijgt omdat de database er even uit ligt.

  13. Laat ik het zo formuleren: Wanneer een webwinkel een aanbod “koop nu” doet, mag de consument aannemen dat het artikel uit voorraad leverbaar is. Het is technisch goed mogelijk om, voordat de aanbieding aan de consument getoond wordt, te controleren of er voorraad is. Ik zie het als “misleidende reclame” wanneer een winkel iets aanbiedt, terwijl men weet (of zou behoren te weten) dat men het aanbod niet kan nakomen.

    Wanneer we praten over gedrukte folders dan kan een redelijke consument begrijpen dat een produkt uitverkocht kan raken gedurende een aanbiedingsperiode. Een webpagina is actueler dan een folder; ik zie niet in waarom een consument dan ook het excuus “uitverkocht” zou moeten accepteren. (Behalve in uitzonderlijke gevallen.)

  14. IK vind dat de consument niet mag aannemen dat het product uit de voorraad leverbaar is. Dat het met de techniek mogelijk is om een voorraad indicator te hanteren en actueel te houden wil nog niet zeggen dat het verplicht is voor de verkoper om deze te implementeren.

  15. Het is (in het algemeen) best mogelijk om al een koopovereenkomst te hebben voordat alle adres- en betaalgegevens zijn uitgewisseld (denk aan een bestelling in een winkel waarbij het product wordt thuisbezorgd), maar in dit geval denk ik niet dat je daar met een enkele klik al van kunt spreken. Het (nog) niet voldoen aan art. 6:227b lid 1 BW impliceert niet automatisch dat een overeenkomst niet tot stand is gekomen (want zie lid 4 en 5), maar ik denk men inderdaad behoort te weten dat een enkele klik op een knop als deze nog geen koop is.

    De regeling van aanbod en aanvaarding is niet van dwingend recht: juist de inhoud van het aanbod en de aanvaarding (en de context) bepalen of en wat er precies tot stand komt. Zie art. 6:217 lid 2 BW.

    Als op ??n of andere manier de regel “op=op” of “zolang de voorraad strekt” onderdeel uitmaakt van het aanbod of de overeenkomst, zal die regel in beginsel gewoon gelden. Het lijkt me ook volstrekt redelijk om een overeenkomst te sluiten onder het voorbehoud dat je die kunt nakomen.

    Dat “zolang de voorraad strekt” geen vrijbrief is om nauwelijks voorraad in te slaan is juist, maar dat heeft volgens mij vooral te maken met de regeling van misleidende reclame. Zie daarvoor de discussie over de WK-actie van Blokker. M.i. kan de reclame / het openbare aanbod door de te kleine voorraad misleidend zijn en daarmee een onrechtmatige daad inhouden zonder dat dit de geldigheid van een contractuele “op=op”-bepaling aantast.

    Maar stel dat er geen “op=op”-clausule (al dan niet stilzwijgend) is afgesproken. Als het product nog kan worden besteld valt levering nog wel af te dwingen. Als het product niet meer verkrijgbaar is dan houdt het m.i. op.

    Of er bij een aanbieding op een website impliciet “op=op” geldt (ik denk de eigenlijke vraag) durf ik niet te zeggen… Aan de ene kant moet de koper dit weten, aan de andere kant moet de verkoper dit in zijn AV zetten.

  16. @bona fides: Veel hangt af van de presentatie op de website; wordt er geadverteerd met “voor 12:00 besteld, morgen in huis” of meer realistisch “verscheping eerstvolgende werkdag, indien artikel op voorraad is”. Een “koop nu” button wekt bij mij een verwachting dat het artikel binnen een week in mijn bezit kan zijn.

  17. @Peter: jawel, maar als je als websitebezoeker moet begrijpen dat een enkele klik op de knop nog geen aanvaarding van het aanbod inhoudt, dan kan het gedane aanbod nog worden ingetrokken. Ook krijgt de winkelier dan nog de kans om de AV op de juiste wijze (elektronisch) ter hand te stellen, en dergelijke. Ook krijgt hij nog de gelegenheid om te voldoen aan zijn verplichtingen op grond van art. 6:227b BW.

  18. Of er een aanbod is gedaan (en dus door het klikken op het knopje “Koop nu!”) hangt als je het mij vraagt af in welke context dat knopje zich bevond. De wet geeft geen definitie van wat een aanbod exact inhoudt, dus het lijkt mij dat je – mits rechtsgeldig ter hand gesteld – daarover het een en ander op kunt nemen in Algemene Voorwaarden. Veel bedrijven doen dat ook.

    Overigens heeft de wetgever wel laten merken dat de wetsartikelen omtrent aanbod en aanvaarding van aanvullend recht zijn. Dat volgt uit art. 217 lid 2 BW.

    Maar een definitie voor een ‘aanbod’ kent het Nederlands Recht dus niet. De definitie die in de literatuur wordt aangehaald komt uit art. 14 Verdrag der Verenigde Naties inzake Internationale Koopovereenkomsten betreffende Roerende Zaken (CISG, lid 1, eerste zin): ‘Een voorstel tot het sluiten van een overeenkomst, gericht tot ??n of meer bepaalde personen vormt een aanbod, indien het voldoende bepaald is en daaruit blijkt van de wil van de aanbieder om in geval van aanvaarding gebonden te zijn‘.

    Ik vraag me af of een rechter in alle gevallen aan zal nemen dat een knopje “Koop nu!” voldoende laat blijken dat de aanbieder wil dat als de internetter op het knopje klikt, meteen gebonden wil zijn. Dat lijkt me met name omdat het hier om een internetbestelling gaat te betwijfelen, omdat het gebruikelijk is om artikelen in een webwinkel in een winkelwagen te plaatsen (wat vaak gebeurt door te klikken op een knopje “Koop nu!” of “Bestel!”) alvorens de Algemene Voorwaarden aan te bieden aan de koper en de bestelling af te ronden/de overeenkomst aan te gaan.

  19. Hoe zit het ermee als je een vraag stelt of iets mogelijk is, de provider vervolgens belt en meent een koop te hebben gesloten, dit per mail bevestigd en een factuur (email) stuurt. Ik heb in dit geval de bevestiging en factuur niet meer gezien, dus ook niet gereageerd, pas nu 2 maanden later. Ik heb geen gebruik gemaakt van de dienst.

  20. Beste Bas, de provider moet bewijzen dat er een overeenkomst is gesloten. Hij kan wel facturen sturen, maar dat bewijst nog niets. Hij zal aan de hand van jouw mail met vraag of de inhoud van het telefoongesprek moeten aantonen dat jij de indruk hebt gewekt dat je dat contract wilde.

    Je zou hem een kort briefje kunnen sturen waarin je zegt: – ten eerste heb ik nooit uw aanbod aanvaard en dus geen overeenkomst met u gesloten – ten tweede, mocht ik onverhoopt toch die indruk hebben gewekt, dan ontbind ik de overeenkomst hierbij. Dat recht heb ik, omdat die overeenkomst op afstand is gesloten en u mij niet tijdig de bevestiging heeft gestuurd. Daarom heb ik 3 maanden opzegtermijn, en daar zit ik nu nog in.

  21. Stel het betreft een online veilingkoop van een boot. Geen minumunbedrag vermeld door verkoper v.a. ??? 0,- Bod ??? 30,- Veiling sluit met jouw bod als hoogste bod. Is de koop rechtsgeldig gesloten? Kan de koper levering eisen? Kan de verkoper levering weigeren, obv misverstand?

  22. Mevrouw Jansen zoekt een zwarte tafel, model X, via internet. Een verkoper reageert per e-mail met een witte tafel, model X, te koop aan te bieden voor 100 euro. Mevrouw Jansen reageert: die moet ik niet, ik zoek een zwarte. Twee weken later komt mevrouw Jansen op haar reactie terug: doe mij toch maar die witte tafel, voor 100 euro. De verkoper reageert: dat kan, maar nu kost hij 200 euro. Kan mevrouw Jansen, na haar oorspronkelijke weigering, de verkoper houden aan de prijs van 100 euro ??

  23. Verkoper biedt een stoel aan op internet voor 100 euro. Mevrouw Jansen zegt telefonisch dat ze wil kopen en maakt 100 euro over op giro van verkoper. Verkoper stort de 100 euro terug, belt mevrouw Jansen op terug en zegt: Sorry, 100 was te laag, hij moet 200 euro kosten. Ik begrijp dat u geen zaken met mij wilt doen. Kan mevrouw Jansen verkoper dwingen tot koop voor 100 euro?

  24. Dat zal afhangen van de vraag of mevrouw Jansen er redelijkerwijs op mocht vertrouwen dat de prijs van 100 euro een juiste was. Het verschil tussen 100 en 200 is nogal wat, en als mevrouw Jansen had moeten weten dat 100 euro onredelijk laag was, kan ze de winkelier niet houden aan die prijs. Bij een prijs van bv. 1 euro zou ze echt pech hebben gehad, bij een prijs van 190 euro had de winkelier geen mogelijkheid gehad om te ontbinden.

  25. Als mevrouw Jansen voet bij stuk houdt in geval 28. en 29. en zegt dat sprake is van een overeenkomst voor de prijs van 100 euro, moet de verkoper zijn weigering om voor die prijs te verkopen dan schriftelijk beargumenteren, of kan hij volstaan met een mondelinge mededeling ?

  26. Mevrouw Jansen stelt dat er een overeenkomst is en zal dus moeten bewijzen dat de winkelier gebonden is aan de prijs. De weigering hoeft niet schriftelijk te worden beargumenteerd, maar als mevrouw Jansen een betoog kan houden waarom de prijs redelijk is (bij 29) of dat ze het aanbod nooit heeft afgewezen (bij 27), dan zal de winkelier toch met tegenargumenten moeten komen.

  27. Wiersma biedt een Friese staartklok te koop aan op Marktplaats voor 500 euro. Een koper meldt zich telefonisch op maandag,zegt de klok te willen kopen voor 500 euro, zal omgaand 500 euro gireren naar rekening van Wiersma en zal de klok woensdag komen ophalen. Maandagmiddag heeft Wiersma zijn geld, maar hij ontdekt ook dat vergelijkbare staartklokken 2000 euro doen op veilingen en internetsites. Hij annuleert per e-mail de afspraak en stort het geld terug. Telefonisch vertelt Wiersma de koper dat deze geen realistische prijs heeft betaald en dit had kunnen weten, dus is de koop ongeldig.
    Vergeet het maar, zegt de koper, wij hadden een overeenkomst. Jij, Wiersma, had kunnen weten dat 500 euro supergoedkoop was. Ik stap naar de rechter. Maakt de koper kans in het gelijk te worden gesteld ?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.