Mozilla stelt zich aan, wil EULA voor Firefox

iceweasel-not-firefox.jpgFirefox is de populairste open source browser ter wereld, en beschikbaar onder de Mozilla Public License. Toch verscheen in de laatste versie van Ubuntu ineens een voor open sourcers ongebruikelijk schermpje: een EULA. Een bug? Nee, dat moest van de Mozilla Stichting, meldde projectleider Shuttleworth.

Mozilla heeft namelijk een merkregistratie (serienummer 78344043 bij het USPTO) voor “Firefox” en staat erop dat mensen in een EULA gewezen worden op het volgende:

U mag geen handelsmerk, logo, copyright of ander eigendomsbericht in of op het Product verwijderen of wijzigen. Deze licentie geeft u niet het recht om handelsmerken, dienstmerken of logo’s van Mozilla of haar licentiegevers te gebruiken.

Een rare bepaling, nog afgezien van de verschrikkelijke tenenkrommende vertalingen (die gelukkig “alleen hoffelijkheidshalve en ter informatie” is). Mozilla wil graag dat de naam Firefox alleen op haar officiële builds gebruikt wordt, en niet op allerlei zelfgemaakte varianten. Op zich een terechte eis, maar moet dat nu zo?

De Mozilla Public License bepaalt al expliciet dat er geen licentie wordt verleend onder merkrechten:

The Initial Developer hereby grants You a world-wide, royalty-free, non-exclusive license, subject to third party intellectual property claims: … 1. under intellectual property rights (other than patent or trademark)

Daarmee is het dus hoe dan ook al verboden om een gewijzigde versie “Firefox” te noemen. Je hebt nooit toestemming gekregen om die merknaam te gebruiken. Voor het door Mozilla zelf verspreide origineel geldt dat het merkrecht uitgeput is, zodat je die versie mag aanprijzen en verspreiden met de naam Firefox.

Het Debian project (waar Ubuntu een variant van is) had al eerder gekozen voor het compleet renamen van Firefox naar Iceweasel. Ice is geen fire en een weasel is geen fox, dus een Iceweasel is geen Firefox. De GNU jongens waren weer eens eigenwijs en kozen voor IceCat.

Hoe dan ook, die EULA is nergens voor nodig. Als je geen recht hebt, hoef je daar ook niet met een klikvenster op gewezen te worden. De vraag welk recht je hebt, speelt bij open source vrijwel altijd alleen maar als je de software gaat wijzigen. En het is volstrekt gebruikelijk in de open source wereld dat je dan de open source licentie leest, of in ieder geval naar de naam kijkt, om te weten te komen wat je moet doen.

Weet iemand trouwens waarom dat IceWeasel logo in de originele versie nogal onfatsoenlijke dingen doet met de aardbol?

Arnoud

34 reacties

  1. Deze EULA is de absurditeit en krankzinnigheid zelve. Een EULA werkt alleen als het exemplaar van de software niet in eigendom van de bezitter is (“licensed, not sold”). Immers, in principe kan niemand mij verbieden mijn eigendom te gebruiken, de Mozilla Foundation is ook niet bevoegd mij te verbieden mijn televisie te gebruiken. EULA of geen EULA.

    Echter, als ik mag kopi?ren, is de kopie die ik maak natuurlijk mijn eigendom, tenzij ik natuurlijk overeenkom dat ik het eigendom op kopie direct daarna weggeef (zou in een EULA kunnen staan, maar niet in deze). De MPL geeft me de auteursrechtelijk toestemming om te kopi?ren, dus zelfs al is de kopie die de licentie toont niet mijn eigendom, dan kan ik zo een kopie maken die wel mijn eigendom is.

    Verder kan ik de EULA natuurlijk zo omzeilen, bijvoorbeeld door een reeds ge?nstalleerde Firefox te kopi?ren of door het programma vanaf de broncode te compileren.

    Met andere woorden, bij de Mozilla Foundation is iemand compleet lotje getikt!

  2. Dani?l,

    In je betoog ga je van twee onjuiste veronderstellingen uit: 1) Dat je auteurswerken in eigendom kunt hebben. 2) Dat je auteursrecht krijgt door een kopie te maken.

    Stel dat je een kopie maakt op een CD. De drager (de CD) is jouw eigendom, maar wat er op staat niet. Op het moment dat je die CD weggeeft maak je opzettelijk inbreuk op het auteursrecht van een ander.

    Het auteurswerk is namelijk het uitsluitend recht van de maker behoudens de beperkingen die in de wet staan. Het maken een kopie voor eigen oefening, studie of gebruik is een beperking die op genomen is in de auteurswet, maar op het moment dat je de CD weggeeft is de kopie niet meer voor jezelf.

  3. Alex: De bezitter van een rechtmatig gemaakte kopie van een computerprogramma heeft geen specifieke toestemming van de auteursrechthouder nodig om het programma te gebruiken. Ik vermoed dat een EULA in veel gevallen niet afdwingbaar is onder Nederlands recht. Waarom zou er dan nog gebruik van maken?

    Ik praat over het eigendom van een CD zoals ik over het eigendom van een boek praat. Ik ben eigenaar van deze specifieke kopie van de software of de muziek (en de drager). Ik weet dat het auteursrecht me beperkt in wat ik met “het werk” mag doen.

  4. Alex,

    > In je betoog ga je van twee onjuiste veronderstellingen uit: > 1) Dat je auteurswerken in eigendom kunt hebben.

    Dat kan, ik bezit boeken, schilderijen, CD’s, video’s, spelletjes en software. Ik heb de auteursrechten niet, maar die zijn echt van mij.

    > 2) Dat je auteursrecht krijgt door een kopie te maken.

    Nee, maar als ik iemand anders zijn boek kopieer, is het origineel misschien niet mijn eigendom, maar de kopie wel. Ik heb alleen auteursrechtelijk toestemming nodig om die kopie te maken.

    > Stel dat je een kopie maakt op een CD. De drager (de CD) is jouw eigendom, maar wat er op staat niet.

    Dat is een volkssage. De auteurswet maakt geen onderscheid tussen drager en wat er op staat. Dat betekent niet dat het verboden is dat onderscheid te maken, maar als geen sprake is van een speciale overeenkomst is drager en wat er op staat mijn eigendom.

  5. @Dani?l: het lezen van een boek is geen inbreuk op het auteursrecht, dus dat kan zonder toestemming. Het gebruiken van een computerprogramma is echter w?l een inbreuk op het auteursrecht (art. 45i Aw).

    Om een programma te mogen gebruiken zul je of een licentie (d.w.z. toestemming van de rechthebbende) moeten hebben, of een beroep moeten kunnen doen op art. 45j Aw.

    Om een beroep te kunnen doen op art. 45j Aw moet je de “rechtmatige verkrijger van een exemplaar” van het computerprogramma zijn. Helaas is het op dit moment niet duidelijk wat dit precies inhoudt. E?n interpretatie is dat ook de rechtmatige downloader de rechtmatige verkrijger van een exemplaar is. Een andere interpretatie is dat een beroep op art. 45j Aw alleen opgaat voor de rechtmatige verkrijger van een fysiek exemplaar van het programma (d.w.z. van een gegevensdrager met daarop het programma). Zie bijv. het bericht van Mathieu Paapst bij deze blogpost.

    Het is dus goed mogelijk dat je je computer niet mag gebruiken in de zin dat je een programma dat erop staat niet mag draaien. Voor boeken en CDs is dit anders: een illegaal gekopieerd boek mag je lezen, en een illegaal gekopieerde CD mag je beluisteren.

    Hoe dan ook, zodra je toestemming hebt om te kopi?ren lijk je inderdaad zelfs om de ‘strenge’ uitleg van art. 45j Aw heen te kunnen werken. Kopi?ren naar en van een USB-stick lijkt voldoende te zijn (al kun je nog moeilijk doen over de betekenis van ‘verkrijger’).

  6. Ik denk dat we het eens zijn. Maar even voor de duidelijkheid:

    Als auteursrechthebbende mag je niet bepalen hoe en onder wat voor voorwaarden iemand jouw werk gebruikt (waarbij artikel 45j inderdaad stelt dat je alleen een rechtmatig verkregen exemplaar mag gebruiken). De eigenaar van een exemplaar mag wel bepalen hoe en op wat voor manier het gebruikt wordt. Een EULA heeft dus weinig met auteursrecht te maken, maar met eigendomsrecht. Bij een EULA dient het auteursrecht alleen om te voorkomen dat iemand een kopie maakt die wel zijn eigendom is, die toestemming krijg je dus nooit in een EULA, of je gaat akkoord dat je je kopie?n direct weggeeft.

    De software wordt dus niet verkocht, maar je krijgt een gebruiksrecht op de software (de exemplaren) die van iemand anders zijn, vervolgens heb je zijn toestemming nodig (ofwel je moet de EULA accepteren) om de software te mogen gebruiken. Zodra je eigenaar bent van een exemplaar vervalt de hele basis van de EULA. Philips mag niet bepalen hoe ik ijn televisie gebruik, en zo mag de auteursrechthebbende niet bepalen hoe ik mijn software gebruik, zolang ik dat met inachtneming van de auteurswet doe.

    Aan de andere kant denken veel mensen dat EULA’s altijd op drijfzand berusten. Ook dat is een volkssage, ze staan of vallen bij het eigendom van het exemplaar en dat kan wel degelijk goed geregeld zijn. Als je kopie?n mag maken ben je dus eigenaar van de exemplaren die je maakt en vervalt de mogelijkheid om daar met een EULA macht op uit te oefenen. Maar er is nog een reden waarom veel EULA’s op drijfzand berusten: De koopovereenkomst. Als ik in de winkel een programma koop en er staat de factuur “1 * Programma” heb ik bewijs van een koopovereenkomst van een exemplaar van dat programmma en mag ik mij eigenaar van dat exemplaar beschouwen. En eventuele latere EULA die op het scherm komt met “licensed not sold” is onzin, want ik ben reeds eigenaar van het exemplaar. Klik gerust op “Accepteer”, want het softwarehuis is niet bevoegd jou de beperkingen op te leggen die in de EULA staan. Juridisch bestaat de EULA dan niet. Als het softwarehuis het er niet mee eens is doen ze maar aangifte van verduistering tegen de verkoper. Tot het moment dat ze die aangifte gedaan hebben heb je geen enkele boodschap aan de EULA. Om een EULA te laten werken moet sprake zijn van een speciale koopovereenkomst, eentje die stelt dat slechts een gebruiksrecht gekocht is. Als er dus op de factuur staat “1 * licentie programma”, dan kan de EULA wel eens van toepassing zijn.

  7. @Dani?l: bedankt voor je uitgebreide betoog. Je gaat er echter wel vanuit dat je een computerprogramma kunt kopen, iets waar de juristen het lang niet altijd mee eens kan zijn. Onze Hoge Raad heeft ooit zelfs bepaald dat computergegevens onvoldoende tastbaar zijn om een “zaak” te zijn.

  8. Als de Hoge Raad stelt dat de gegevens op een drager geen zaak zijn, wordt het denk ik erg moeilijk een speciale overeenkomst op te stellen waar de gevensdrager verkocht wordt en de bits&bytes niet. Interressant, dan is het dus wel verboden onderscheid te maken tussen gevensdrager en de gegevens daarop.

  9. @Dani?l: ik ben het niet eens dat een EULA met eigendomsrecht te maken heeft.

    “Als je kopie?n mag maken ben je dus eigenaar van de exemplaren die je maakt” Hier maak je een cruciale fout. Je moet oppassen met het woord “eigenaar”. Eigenaar betekent dat je een ZAAK in eigendom hebt. Een gegevensdrager is een zaak en daar kun je eigenaar van zijn. Door het maken van een kopie word je nergens eigenaar van. Je was al eigenaar van de gegevensdrager en je blijft het, of je was geen eigenaar en je wordt het ook niet.

    Je kunt een gegevensdrager met daarop een programma in eigendom hebben, maar daarmee ben je nog geen rechthebbende op het auteursrecht op dat programma. Wil je auteursrechtelijk relevante handelingen uitvoeren met dat programma, dan zul je daarvoor toestemming moeten hebben van de rechthebbende. Voor computerprogramma’s zijn daarbij vooral art. 45i en 45j Aw van belang (waarbij de precieze reikwijdte van art. 45j Aw mij niet duidelijk is).

    Of je een computerprogramma kunt “kopen” hangt helemaal af van wat je bedoelt met “computerprogramma”. Een dvd met daarop een computerprogramma kun je kopen. Als je een programma “koopt” door het tegen betaling te downloaden kun je strikt genomen niet spreken van koop, want je verkrijgt geen zaak. (Dus ben je mogelijk geen “rechtmatige verkrijger”, maar dat hangt weer af van hoe je art. 45j Aw moet interpreteren. Het is niet zeker dat art. 45j Aw strikt goederenrechtelijk moet worden uitgelegd.)

  10. > Je kunt een gegevensdrager met daarop een programma in eigendom hebben, maar daarmee ben je nog geen rechthebbende op het auteursrecht op dat programma.

    Zeg ik dat? Uiteraard wordt je door het kopen van een exemplaar van een werk geen auteursrechthebbende. Dat zou helemaal mooi zijn. Maar auteursrechthebbendeexemplaareigenaar. Ik zie het verband niet?? Auteursrechten zijn niet hetzelfde als eigendomsrechten. Met auteursrechten kan je bepalen wie jouw werk mag kopi?ren, wie de exemplaren ook in bezit heeft. Met eigendomsrecht kan je bepalen wie wat met een bepaald voorwerp mag doen. Als ik jouw mijn televisie in bruikleen geef, mag ik daar allerlei eisen aan stellen, bijvoorbeeld dat je niemand anders naar de televisie laat kijken.

    Dus in herhaling: Een EULA werkt via het eigendomsrecht, niet via het auteursrecht. Daar dient de clausule “licensed not sold” voor; het eigendom over het fysieke exemplaar dient behouden te blijven, want alleen zo kunnen allerlei beperkingen opgelegd worden.

    > Je was al eigenaar van de gegevensdrager en je blijft het, of je was geen eigenaar en je wordt het ook niet.

    Klopt ook: De gevensdrager was voor het kopi?ren al in eigendom, maar was op dat moment nog geen exemplaar van het werk. De kopieerhandeling zorgt dat de drager een exemplaar wordt, maar heeft inderdaad geen overdracht van eigendom tot gevolg. Hoe dan ook, na de kopieeractie heb ik een exemplaar in eigendom, dus dag EULA.

    > Als je een programma ???koopt??? door het tegen betaling te downloaden kun je strikt genomen niet spreken van koop, want je verkrijgt geen zaak.

    Een elektronische download is inderdaad een ingewikkeld iets, er is dan geen koopovereenkomst waarbij een exemplaar van eigenaar wisselt, er wordt tijdens het downloaden een exemplaar van een werk vervaardigd; je betaalt voor het veranderen van jouw eigen gegevensdrager in een exemplaar van een werk. Maar ook dat exemplaar lijkt me “rechtmatig verkregen”, het is met toestemming van de auteursrechthebbende vervaardigd. Ik zie het probleem met 45j daarom niet: Of ik nu een zaak verkregen heb of zaak die ik al had in een exemplaar is veranderd zou niet relevant mogen zijn.

  11. > Met auteursrechten kan je bepalen wie jouw werk mag kopi?ren, wie de exemplaren ook in bezit heeft. Met eigendomsrecht kan je bepalen wie wat met een bepaald voorwerp mag doen. Als ik jouw mijn televisie in bruikleen geef, mag ik daar allerlei eisen aan stellen, bijvoorbeeld dat je niemand anders naar de televisie laat kijken.

    Maar lees nu art. 45i Aw. (Overigens kun je het soort eisen dat je noemt ook contractueel vastleggen, en dan kan het ook bij verkoop van een televisie. Maar ik begrijp wat je bedoelt.)

    Het gebruik van een programma is auteursrechtelijk een verveelvoudiging en daar is dus in beginsel toestemming voor nodig (tenzij art. 45j Aw uitkomst biedt).

    In je vorige bericht schreef je: “Als je kopie?n mag maken ben je dus eigenaar van de exemplaren die je maakt en vervalt de mogelijkheid om daar met een EULA macht op uit te oefenen.” Dat klopt dus niet. De eerste helft is op zijn minst verwarrend, want je schrijft “als je kopie?n mag maken ben je DUS eigenaar van de exemplaren”. Dat “dus” is onjuist. Of je eigenaar bent van die exemplaren (de dragers) staat los van de vraag of je de kopie mocht maken. De tweede helft van de zin klopt niet omdat ook als je eigenaar bent van het exemplaar, art. 45i Aw ervoor zorgt dat de rechthebbende op het auteursrecht zeggenschap heeft over het gebruik van het programma.

    (Ik bedenk nu dat je misschien niet “eigenaar” maar “rechtmatige verkrijger” bedoelde. In dat geval klopt het beter, maar zie hieronder.)

    > Hoe dan ook, na de kopieeractie heb ik een exemplaar in eigendom, dus dag EULA.”

    Niet dag EULA, want art. 45i Aw.

    > Maar ook dat exemplaar lijkt me ???rechtmatig verkregen???, het is met toestemming van de auteursrechthebbende vervaardigd.

    Misschien moet art. 45j Aw inderdaad zo worden uitgelegd, maar volgens mij is daar op dit moment geen duidelijkheid over. Civielrechtelijk gezien ben je niet de rechtmatige verkrijger van een exemplaar, omdat je al eigenaar van de gegevensdrager was. Er is goederenrechtelijk gezien geen sprake van verkrijging. Nou ja, je zou nog kunnen verdedigen dat door het kopi?ren een nieuwe zaak ontstaat, en zaaksvorming is een vorm van originaire eigendomsverkrijging. Of het beschrijven van een gegevensdrager onder zaaksvorming valt hangt af van de verkeersopvatting. In ieder geval is de betekenis van “rechtmatige verkrijger” in art. 45j Aw niet superduidelijk.

    Hoe dan ook, ook als art. 45j Aw van toepassing is, alleen het met het programma “beoogde gebruik” valt eronder. Wat dat is weet ik niet, maar het is in ieder geval niet alles wat je maar kunt bedenken.

  12. > > Hoe dan ook, na de kopieeractie heb ik een exemplaar in eigendom, dus dag EULA.???

    > Niet dag EULA, want art. 45i Aw.

    Ik zal het anders formuleren: Dag “licensed not sold”.

    > Hoe dan ook, ook als art. 45j Aw van toepassing is, alleen het met het programma ???beoogde gebruik??? valt eronder. Wat dat is weet ik niet, maar het is in ieder geval niet alles wat je maar kunt bedenken.

    Je leest het artikel denk ik wat krap: Art 45j geeft je toestemming voor een kopieeractie, of beter, verveelvoudigingsactie, als die nodig is voor het beoogde gebruik, maar verbiedt geen gebruik dat de rechthebbende niet beoogd heeft, zolang je daar niet extra voor hoeft te verveelvoudigen.

    Art 45j heeft ook nog een tweede zin. Laden en in beeld brengen mag niet per overeenkomst verboden worden en dat is toch echt alle verveelvoudiging die je nodig hebt om een programma te kunnen gebruiken, oftewel gebruik mag altijd, oftewel je kunt iemand niet via het auteursrecht verbieden een programma te gebruiken. Daar heb je echt het eigendomsrecht voor nodig en daar dient de bekende clausule “licensed not sold” voor. Installatie van een programma is verveelvoudiging noodzakelijk voor het ‘beoogde gebruik’, dat valt dus onder het eerste deel van art 45j, maar niet onder het tweede deel.

  13. @Dani?l: “Een EULA werkt via het eigendomsrecht, niet via het auteursrecht. “

    Leg me die nog een keer uit. Een EULA zoals ik die ken, is een overeenkomst waarin staat “U mag de software als eindgebruiker installeren en gebruiken, onder de volgende voorwaarden” gevolgd door een hele riedel eenzijdige en onredelijk bezwarende voorwaarden. Nu valt daar veel over te zeggen, maar hoe kom je erbij dat dit op basis van eigendomsrecht gebeurt?

    Aangezien je geen eigenaar van software kunt zijn, valt er op basis van eigendomsrecht niets toe te staan. Wordt de software op een drager verkocht, dan kun je met eigendomsrecht iets zeggen over aan wie de drager toebehoort. De software erop valt onder 45j, zodat je voor het daar genoemde gebruik geen licentie nodig hebt. Maar dat staat los van eigendomsrecht.

    Het meest zichtbaar is dat bij downloads. Download je de software, dan speelt eigendomsrecht in het geheel niet. Er is geen drager, dus er wordt neits in eigendom overgedragen.

  14. @Arnoud: wat Dani?l volgens mij bedoelt is het volgende. Stel ik stel aan jou een boek(exemplaar) ter beschikking waar ik eigenaar van ben en geef je daarbij toestemming om dit eigendom van mij te gebruiken met de beperking dat je alleen op zaterdag mag lezen. Als je nu op maandag leest, doe je dat zonder toestemming van de eigenaar, en maak je inbreuk op het eigendomsrecht op het boek.

    Deze constructie is erg gekunsteld (en misschien niet eens houdbaar). De voorwaarden lijken mij hier veel eerder contractueel te zijn en dus los te staan van het eigendomsrecht.

    In ieder geval zal het gebruik van een programma na installatie vanaf geleende cd of dvd op de harde schijf van een computer, geen inbreuk zijn op het eigendomsrecht op die cd of dvd. In Dani?ls zienswijze speelt een EULA dus vrijwel nooit een rol. (Eigenlijk alleen als (zeg) Microsoft de eigenaar van je computer is.)

  15. @Dani?l: wat ik zeg is dat het in art. 45j Aw genoemde “beoogde gebruik” misschien wel veel omvat, maar niet al het denkbare gebruik. Dat lijkt me geen “krappe” lezing van “beoogde gebruik”. (De tweede zin verwijst naar de eerste en is dus ook beperkt tot het “beoogde gebruik”. De tweede zin is geen uitbreiding van de eerste.)

    Of het gebruik van een programma dat geschikt is voor MS-Windows op basis van art. 45j Aw via VMWare gebruikt mag worden op een computer met Linux lijkt mij bijvoorbeeld voor discussie vatbaar. Maar het gaat mij nu niet om specifieke voorbeelden van gebruik dat niet onder art. 45j Aw valt. Het gaat mij er alleen om dat er grenzen zijn.

    Een andere harde beperking die art. 45j Aw stelt, is dat je de “rechtmatige verkrijger” moet zijn. Die beperking kan zowel heel krap als heel ruim worden uitgelegd, maar het mag duidelijk zijn dat niet iedereen die het programma op zijn schijf heeft staan kan gelden als “rechtmatige verkrijger”.

    Ik neem aan dat je het eens bent dat als ik illegaal een programma naar mijn schijf kopieer, ik geen rechtmatige verkrijger ben. In dat geval val ik niet onder art. 45j Aw. Nu zou ik echter de producent van de software kunnen opbellen en die producent zou bereid kunnen zijn om mij tegen betaling van een bescheiden bedrag toestemming te geven het programma op zaterdag te gebruiken. Als ik het programma nu op maandag gebruik, maak ik inbreuk op het auteursrecht (of schend ik een licentieovereenkomst, afhankelijk van hoe ??n en ander precies is geformuleerd). Op art. 45j Aw kan ik mij niet beroepen.

  16. @Arnoud

    Een mooi voorbeeld van zo’n EULA is wellicht die van World of Warcraft, enerzijds omdat deze expliciet stelt dat de fysieke exemplaren eigendom zijn van Blizzard Entertainment, anderszijds om een Amerikaanse rechter deze EULA als geldig heeft verklaard. Lees vooral artikel 3:

    http://www.worldofwarcraft.com/legal/eula.html

    In de betreffende zaak werd een valsspeelgereedschap verboden omdat het gebruik daarvan strijdig met de WoW-EULA zou zijn. Het was dus cruciaal om vast te stellen of de software verkocht danwel in licentie gegeven was. De rechter redeneerde dat de exemplaren inderdaad zoals de EULA vermeldt niet verkocht waren. Er op de doos expliciet iets over vermeld stond. De “koper” kon dus niet beweren dat hij een verkoper een verkoopovereenkomst hadden; de “koper” wist vanaf het begin dat hij geen eigenaar zou worden. Blizzard kon dus eigendomsrechten op de exemplaren toepassen, waarmee de hele EULA geldig was en het valsspeelgereedschap verboden kon worden.

    Merk op dat de ontsnappingsclausule “een kopie maken” zorgvuldig afgedekt is in deze EULA, alle kopie?n die je maakt geef je weg aan Blizzard zodat ook daar eigendomsrechten op toegepast kunnen worden.

    De Amerikaanse auteurswet heeft clausule vergelijkbaar met artikel 45j, dat heet daar Sectie 117 en mag je laden en in beeld brengen als je eigenaar van het exemplaar bent. Omdat het valsspeelgereedschap het spel in het geheugen laadde en de gebruiker geen eigenaar van het exemplaar was, verviel het beroep op Sectie 117 en was behalve sprake van contractbreuk ook nog eens sprake van auteursrechtschending. Details over deze hier:

    http://virtuallyblind.com/2008/07/14/blizzard-wins-sj-mdy/

    De meeste EULA’s zijn echter minder expliciet dan deze. Neem bijvoorbeeld de licentie van Adobe Acrobat:

    http://www.adobe.com/products/eulas/pdfs/GenWWCombined-200802051329.pdf

    “De software wordt niet aan u verkocht maar slechts onder licentie verstrekt”.

    Adobe verkoopt je niets, ze verstrekken je slechts een exemplaar. Ook in deze licentie zien we weer het keurig afdekken van ontsnappingsmogelijkheden via een kopie. Neem bijvoorbeeld artikel 2.7, ze staan je toe de “runtime” verder te verspreiden, zolang ze maar eigendom van de gemaakte exemplaren zijn.

    Ik denk overigens dat de Adobe-licentie een schoolvoorbeeld van een licentie is die het bij de rechter niet gaat redden. Adobe-produkten worden in de winkel verkocht alsof het boeken zijn. Ze wijzen aansprakelijkheid af en conflicten mag je uitvechten voor een Californische rechter. Klinkt me niet alsof een Nederlandse rechter het daar mee eens gaat zin.

    Dit soort EULA’s zijn een product van slimme advocaten die niet genoeg menen te hebben aan het auteursrecht. Door te knutselen kunnen ze via het eigendomsrecht alsnog bepaalde beperkingen opleggen. Het zijn dus per definitie geknutselde constructies. Eben Moglen, advocaat van de FSF, heeft een mooi stukje geschreven waarom hun GPL, als een echte auteursrechtelijke licentie zoveel sterker staat dan EULA’s, die slechts een eenvoudig contract los van de auteurswet zijn:

    http://www.gnu.org/philosophy/enforcing-gpl.html

    “But most proprietary software companies want more power than copyright alone gives them. These companies say their software is ???licensed??? to consumers, but the license contains obligations that copyright law knows nothing about. Software you’re not allowed to understand, for example, often requires you to agree not to decompile it. Copyright law doesn’t prohibit decompilation, the prohibition is just a contract term you agree to as a condition of getting the software when you buy the product under shrink wrap in a store, or accept a ???clickwrap license??? on line. Copyright is just leverage for taking even more away from users.”

  17. @Bona fides:

    Eens, als je een programma illegaal op je schijf hebt staan, dan kan je je niet op artikel 45j beroepen.

    Maar neem nu eens een ander voorbeeld, ik heb een programma legaal op mijn computer staan en laat jou mijn computer gebruiken. Jij hebt de computer daarmee tijdelijk in bezit zonder dat je eigenaar bent. We hangen weer aan de interpretatie van “verkrijgen”, maar het is niet onredelijk te stellen dat je de programma’s volkomen legitiem in je bezit hebt gekregen, en dus “rechtmatig verkregen”. Jij hebt geen gebruikslicentie geaccepteerd, maar toch staat artikel 45j je toe de programma’s te gebruiken. Je zou ook op basis van artikel 45l mogen gaan reseverse-engineeren, iets wat zowat alle EULA’s verbieden.

    Stel je bent auteur en je wilt reverse-engineeren te verbieden. Biedt het auteursrecht je daar voldoende mogelijkheden voor? Nee, die mogelijkheid bestaat pas als je de mogelijkheid hebt te voorkomen dat het programma bij wel reverse-engineeren gebruikt wordt, maar helaas, artikel 45j zit daar in de weg. Dat artikel 45j niet in alle gevallen van toepassing is, doet niets af aan het feit dat het het je toestaat buiten een licentie om toch een programma te gebruiken en daarmee het gewenste verbod op reverse-engineering omzeild kan worden.

    Dat verbod kan niet omzeild worden als de exemplaren niet in eigendom van de “koper” zijn en dat is dan ook de basis van het “onder licentie verstrekken” in plaats van verkopen.

  18. @Dani?l: of het een bruiklener van een laptop is toegestaan de programma’s op die laptop te gebruiken is een interessante vraag. Ik denk niet dat die bruiklener zelf kan worden aangemerkt als “rechtmatige verkrijger”, maar dat de eigenaar van de laptop (en rechtmatige verkrijger van een exemplaar) bevoegd is om de bruiklener toestemming te geven het programma te gebruiken (mits dit binnen “beoogd gebruik” blijft).

    Wat betreft je opmerkingen over reverse-engineeren: het eigendomsrecht heeft ook daar nauwelijks mee te maken. Wat je in feite bedoelt is een contractueel verbod. (Of afwijking bij overeenkomst van art. 45l/m mogelijk is volgt volgens mij niet duidelijk uit de tekst van de Auteurswet, maar Arnoud kan heel goed gelijk hebben dat dit niet kan. In deze draad op rechtenforum.nl kwamen we er 2 jaar geleden nog niet helemaal uit.)

    Een autoverkoper kan bij de verkoop van een auto de eis stellen dat met die auto niet op zondag mag worden gereden. De koper is eigenaar, toch is zo’n overeenkomst in principe gewoon geldig. De verkoper zou bij overeenkomst zelfs een boete kunnen stellen op overtreding. Zo’n eis is niet gebaseerd op het eigendomsrecht, maar op het overeenkomstenrecht. Philips kan aan de verkoop van een televisietoestel de eis verbinden dat de koper niet naar porno kijkt, wederom op straffe van een boete. (Het is mogelijk dat deze specifieke bedingen stuklopen op onredelijkheid of gebrek aan belang van de verkoper, maar in het algemeen kan dit gewoon.)

  19. Arnoud, ik had ook op jouw reactie uitvoerig gereageerd, maar het lijkt erop dat deze reactie in cyberspace is verdwenen?

    Ik kan een overeenkomst met mijn verkoper aangaan dat ik mijn auto niet op zondag gebruik, op voorwaarde dat die overeenkomst onderdeel is van de koopovereenkomst en niet achteraf in het handschoenenkastje een briefje vind dat ik de auto niet op zondag mag gebruiken. Maar als ik mijn auto toch op zondag gebruik is dat contractbreuk, als eigenaar mag ik het ding gewoon blijven gebruiken, verkocht is verkocht, alhoewel eventuele boetebedingen in het contract van toepassing zijn.

    Betaal ik voor een eeuwigdurend gebruiksrecht op iemand anders z’n auto, dan kan diegene bij contractbreuk zijn auto terugeisen.

  20. Excuses Dani?l, dat bericht was in de spambox terechtgekomen. Ik denk omdat er te veel “kale” links in zaten. Je mag gewoon <A HREF> gebruiken als je dat wilt.

    Van Moglen’s redenering krijg ik hoofdpijn, omdat hij een onderscheid maakt tussen licenties en contracten. Iets dat in ieder geval in Nederland niet bestaat (jaja bona fides & Branko, ik weet het). Schending van een licentie is inbreuk op het auteursrecht, terwijl schending van een contractuele bepaling “slechts” contractbreuk oplevert. In de VS maakt dat nogal uit, omdat de remedies anders zijn. Zo kun je geen injunction vorderen bij contractbreuk.

    Naar Nederlands recht zou ik de licentieovereenkomst ontbinden wegens wanprestatie als iemand de licentiebepalingen schendt. De overeenkomst bestaat dan niet meer, en de gebruiker moet het werk verwijderen want hij is niet langer gelicentieerd. Ook op eigendomsrecht kan hij zich niet meer beroepen: bij ontbinding moet alles teruggedraaid worden naar de uitgangssituatie. Ontbind ik een koopovereenkomst, dan moet het product terug (en het geld ook, natuurlijk).

    Schend jij dus de “niet op zondag” bepaling uit een koopcontract, dan kan de verkoper eisen dat je de auto teruggeeft.

  21. @Dani?l (16):

    Je kunt een gegevensdrager met daarop een programma in eigendom hebben, maar daarmee ben je nog geen rechthebbende op het auteursrecht op dat programma.

    Zeg ik dat?

    Ja, in bericht 4!!! Het woord eigendom kan ik niet anders opvatten dan een begrip dat afkomstig is uit het burgerlijk wetboek, boek 5. De taal die je daarbij gebruikt (klinkt als: ‘met mijn eigendom mag ik doen en laten wat ik wil’) wijst hier ook naar.

    Uiteraard wordt je door het kopen van een exemplaar van een werk geen auteursrechthebbende. Dat zou helemaal mooi zijn. Maar auteursrechthebbendeexemplaareigenaar.

    Je bent een intellectueel eigenaar wanneer je het “uitsluitend recht [heb op] (…) een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.” Dit auteursrecht verkrijg je niet door een thuiskopie te maken. Je mag met die thuiskopie dus ook niet zomaar alles doen en laten wat je wilt. Die thuiskopie mag je o.a. niet uitlenen aan een ander.

    (12)

    Als auteursrechthebbende mag je niet bepalen hoe en onder wat voor voorwaarden iemand jouw werk gebruikt (waarbij artikel 45j inderdaad stelt dat je alleen een rechtmatig verkregen exemplaar mag gebruiken).

    Dat zou inhouden dat de koper van een licentie niet door MS mag worden verplicht om dat werk op een specifieke computer te gebruiken? Ik ken het artikel niet dat dit verbied.

  22. @Dani?l (29):

    Ik kan een overeenkomst met mijn verkoper aangaan dat ik mijn auto niet op zondag gebruik, op voorwaarde dat die overeenkomst onderdeel is van de koopovereenkomst en niet achteraf in het handschoenenkastje een briefje vind dat ik de auto niet op zondag mag gebruiken. Maar als ik mijn auto toch op zondag gebruik is dat contractbreuk, als eigenaar mag ik het ding gewoon blijven gebruiken, verkocht is verkocht, alhoewel eventuele boetebedingen in het contract van toepassing zijn. Betaal ik voor een eeuwigdurend gebruiksrecht op iemand anders z???n auto, dan kan diegene bij contractbreuk zijn auto terugeisen.

    Bij het kopen van een CD krijg je eeuwigdurend gebruiksrecht op de inhoud. Dit vermogensrecht (de licentie) alsmede de drager (zaak) zijn jouw eigendom, maar je verkrijgt geen intellectueel eigendom.

    Overgens lijkt mij een bepaling dat je jouw eigendom niet op zondag mag gebruiken een beetje haaks te staan op het in eigendom hebben van de auto omdat dit het meest omvattende recht dat een persoon op een zaak kan hebben. Als je de auto op zondag niet mag gebruiken heb je dus geen meest omvattend recht op deze zaak.

  23. Hoe dan ook zal Microsoft het nooit in zijn hoofd halen om de cd terug te vorderen. Bovendien zou daarmee een reeds ge?nstalleerd programma niet van de harde schijf verdwijnen. Aan een beroep op het eigendomsrecht (als dat al zou kunnen) heeft Microsoft helemaal niets. De cd (het eigendom) wordt ook niet beschadigd, dus het eigendomsrecht geeft voor zover ik zie ook geen grond voor schadevergoeding.

    Om voorwaarden te kunnen stellen aan het gebruik van een computerprogramma zal gebruik moeten worden gemaakt van het auteursrecht. Art. 45i Aw maakt dat mogelijk en art. 45j Aw stelt er weer grenzen aan. Dat een EULA altijd afdwingbaar is zal ik zeker niet beweren.

  24. Moglen lijkt een drogredenering aan te hangen. De kritiek waartegen hij zich richt is “But it is sometimes said that the GPL can’t be enforced because users haven’t ???accepted??? it.”

    Hij ‘verwerpt’ die kritiek door op te merken dat het ook niet nodig is om de GPL te aanvaarden om de software te installeren en te gebruiken. “Almost everyone who uses GPL’d software from day to day needs no license, and accepts none.”

    Tot zover ben ik het eens. Maar dan schrijft hij: “The GPL only obliges you if you distribute software made from GPL’d code, and only needs to be accepted when redistribution occurs. And because no one can ever redistribute without a license, we can safely presume that anyone redistributing GPL’d software intended to accept the GPL.”

    The GPL obliges me? Niet voordat ik het GPL heb aanvaard! Volgens Moglen heb ik aanvaard als ik herdistribueer, “because no one can ever redistribute without a license”. Huh? Bedoelt hij KAN niet of bedoelt hij MAG niet? Natuurlijk KAN ik wel degelijk programma’s verspreiden zonder licentie. Moglen kan niet serieus menen dat ik mijn eigen wil niet kan bepalen en de software niet zou kunnen verspreiden zonder de GPL te aanvaarden. (Nou ja, hij KAN dat wel serieus menen, maar dan neem ik hem niet langer serieus ;).)

    Wat gebeurt er als ik verspreid zonder me aan de GPL te houden? Dan handel ik zonder toestemming en maak ik dus inbreuk op het auteursrecht van de maker van de software. Hij kan mij niet aan de GPL houden (bijv. mij verplichten mijn source vrij te geven), maar mij wel op basis van het auteursrecht aanpakken.

  25. Het Blizzard-arrest is wel interessant. De conclusie vind ik eigenlijk heel begrijpelijk: “Blizzard owns a valid copyright in the game client software, Blizzard has granted a limited license for WoW players to use the software, use of the software with Glider falls outside the scope of the license established in section 4 of the TOU, use of Glider includes copying to RAM within the meaning of section 106 of the Copyright Act, users of WoW and Glider are not entitled to a section 117 defense, and Glider users therefore infringe Blizzard???s copyright. (…)”

    Vertaald naar NL recht lijkt hier te staan dat Blizzard rechthebbende is op het auteursrecht op de client software, Blizzard een licentie heeft toegekend aan WoW spelers om de software te gebruiken, gebruik van de software buiten die licentie valt, gebruik van die software binnen art. 45i Aw valt, en dat gebruikers van WoW en Glider geen beroep kunnen doen op art. 45j Aw.

    De laatste conclusie is het meest interessant. Ik ben er niet zeker van, maar het zou mij niet verbazen als die conclusie ook naar NL recht opgaat: het gebruik van WoW in combinatie met Glider valt buiten het “beoogde gebruik” van de client software! Glider is immers het valsspeelgereedschap.

    Maar Sec. 117 lijkt de uitweg van het “beoogde gebruik” niet te hebben. Vanaf p. 13 van de Order gaat het inderdaad over de vraag of de gebruikers “owners” of “licensees” van kopie?n van de software zijn. Naar NL recht zou ik zeggen dat de rechter een aantal begrippen hopeloos door elkaar haalt, maar over het Amerikaanse recht durf ik geen uitspraak te doen. Ik weet alleen dat ons (civil law) goederenrecht heel anders werkt dan de Amerikaanse (common law) tegenhanger.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.