Popeye publiek domein, maar nog wel merk

popeye-publiek-domein-2009.pngElk jaar op 1 januari is het zo ver: het publiek domein wordt weer uitgebreid. Het auteursrecht verloopt 70 jaar na het overlijden van de maker, en voor het gemak definieert de wet het precieze moment als 1 januari van het jaar volgend op die 70 jaar. Bij Creative Commons en Boek 9 mooie overzichtjes. Eén sprong eruit: Popeye!

Jaja, de spinazie-etende held (die mij als kind nooit overtuigd heeft van het nut spinazie te eten, sorry mam) is nu publiek domein, dus met de afbeeldingen en het karakter kan iedereen doen wat hij wil. Behalve in de VS: daar valt Popeye als work for hire onder de regel van 95 jaar na eerste publicatie. Daar moet men dus tot 2024 wachten met t-shirts, herdrukken en nieuwe avonturen van Popeye uitgeven.

Het wordt trouwens nog wel heel goed uitkijken voor wie dat in Europa wil gaan doen, want de naam Popeye is als merk geregistreerd (Beneluxmerk 0402037 voor de naam en 0413388 voor het beeld). Op zich kan dat, een naam of logo kan prima een merk zijn voor producten, en dat staat dan los van eventueel auteursrecht op dat logo. Maar onhandig is het wel wanneer het auteursrecht vervalt. Want welke exploitatie is dan mogelijk van het publiek domein werk?

In principe mag je nu alles doen met de tekeningen van Popeye-schepper Elzie Segar. Waar het merkenrecht in beeld komt, is wanneer je de naam of de afbeelding van Popeye gaat gebruiken als naam of logo voor je producten of diensten. Een tekening op t-shirts drukken en die verkopen is geen probleem, maar een kledinglijn beginnen en die “Popeye” noemen zal je gegarandeerd een juridisch conflict opleveren.

Een leuk twijfelpunt is een heruitgave van de oude strips, want die hebben als naam van de serie “Popeye”, en een serienaam is iets dat onder het merkenrecht kan vallen. De heruitgever zal dus goed uit moeten kijken dat hij duidelijk maakt dat het een heruitgave is onder zijn eigen merk van de oude strip Popeye.

Heeft uitgever Hearst nog een legitiem belang bij het merkrecht nu het auteursrecht op het karakter vervallen is?

Via Slashdot, dat het verschil tussen auteursrechten en merken niet snapt.

Arnoud<br/> Afbeelding via Christie’s.

13 reacties

  1. Geldt een merk niet alleen voor de categorie van producten of diensten waarvoor het is geregistreerd? Is het merk Popeye dan ook voor bepaalde categorie?n geregistreerd of geldt dat merk voor alles? Vroeg ik me af. 17 januari a.s. is het trouwens 80 jaar geleden dat de kloeke zeeman voor het eerst verscheen.

  2. Het lijkt mij dat het hebben van een merk op een karakter een verkapte vorm van auteursrecht is. Een auteur kan zijn auteursrecht daardoor naar believen uitbreiden: het enige wat nodig is, is merken aanvragen op de belangrijkste karakters in je werk. In dit geval heeft de eigenaar van het merk ook nog eens misbruik van zijn monopoliepositie gemaakt om dat merk te verkrijgen. Fijn zeg, dat auteursrecht.

    Een ander bekend voorbeeld is trouwens Sherlock Holmes(R).

  3. Het lijkt mij dat het hebben van een merk op een karakter een verkapte vorm van auteursrecht is.

    Dat is overdreven. Je kunt een merkrecht niet gelijkstellen aan het auteursrecht.

    Met “Popeye” mag je nu ongeveer dezelfde dingen niet doen als met het oudere “Coca-Cola” (behalve dat de klassen anders zijn, natuurlijk).

    and if you want to rewrite Sherlock Holmes stories where the great detective wears a leotard and recites Keats all day, you can. (…) Except you cannot; (…)

    Volgens mij kan dat zonder probleem.

  4. @bona fides: bij mijn weten is Sherlock Holmes nooit als beeldmerk gedeponeerd, en Popeye wel. Een afbeelding van een lange, magere detective met pijp, grote spitse neus en vergrootglas zal snel met Holmes worden geassocieerd maar is nog geen merkinbreuk op een eventueel merk “Sherlock Holmes”.

    Bij Popeye zit je al heel snel tegen een verwarrende gelijkenis tussen je tekening en het beeldmerk aan. Natuurlijk blijft het de vraag of je voor goederen of diensten gebruikt, maar wat te denken van Popeye in een leotard? Ik denk dat dat toch snel als afbreuk doen aan de reputatie van het merk zou gelden.

  5. Natuurlijk blijft het de vraag of je voor goederen of diensten gebruikt, maar wat te denken van Popeye in een leotard? Ik denk dat dat toch snel als afbreuk doen aan de reputatie van het merk zou gelden.

    Misschien is dat inderdaad zo. Ik ben wel benieuwd hoe die grens ongeveer getrokken moet worden.

    Ben je er trouwens zeker van dat het verkopen van t-shirts met een afbeelding van Popeye erop geen probleem oplevert?

    Andere vraag: weten we wel zeker dat Popeye naar Amerikaans recht een “work for hire” is? Wikipedia lijkt te zeggen van niet:

    In June 2007, the video game The Darkness featured televisions that played full-length films and television shows (since their copyright has expired). Several full episodes of Popeye are featured in the game.
    Als Popeye geen work for hire was, dan is het copyright erop naar Amerikaans recht volgens mij al in 1988 verstreken (of misschien per 1 januari 1989).

    (Ik heb tot nu toe trouwens ten onrechte gedacht dat de Sonny Bono Act reeds verstreken copyrights deed herleven. Dat is blijkbaar niet het geval. Alleen nog lopende copyright termijnen werden verlengd. Wel hadden de plaintiffs in Eldred v. Ashcroft m.i. een punt dat op deze manier Mickey Mouse in theorie door een oneindig aantal verlengingen eeuwig beschermd kan blijven, wat in strijd lijkt te zijn met de Amerikaanse grondwet. En verlenging van de beschermingstermijn van een reeds bestaand werk kan inderdaad moeilijk helpen aan “to promote the Progress of Science and useful Arts”. Hmmm, blijkbaar vindt het US Supreme Court dat het voldoende is dat de termijn op ieder moment eindig is.)

  6. Een afbeelding op een t-shirt dient m.i. niet “ter onderscheid van waren” in de zin van het BVIE. Als de afbeelding als logo wordt gepresenteerd (zoals de oude krokodil van Lacoste), zou dat anders liggen denk ik.

    En het zou kunnen dat die films van Popeye als work-for-hire tellen. Dat wil echter niet zeggen dat ook de tekeningen (zoals diegene die ik hierboven toon) daaronder vallen. Popeye is begonnen als strip, en striptekenaars waren in 1929 meestal geen werknemers van de tijdschriften waar ze voor tekenden. Het auteursrecht in een stripfiguur ontstaat met het auteursrecht op de eerste publicatie.

    (Daarnaast kunnen die films ook public domain zijn geworden door publicatie zonder de destijds verplichte copyright notice)

  7. Amerikaans kopijrecht is zo’n moeras van uitzonderingssituaties dat het best mogelijk is dat “Popeye” de strip niet public domain is, maar een aantal van de cartoons wel. Tot een paar decennia geleden moest je nl. een copyrght license aanvragen voor elk afzonderlijk werk, wat dan ook weer 1 of 2 keer verlengt kon worden, maar als je dat niet deed dan kwam het hele zaakje in het publiek domein.

    Vandaar dat je bv. zo vaak de Max Fleischer Superman cartoons goedkoop kon vinden op vhs of dvd.

  8. Indien ik een stripfiguur ontwerp en hiervoor bij wijze van spreken een klein beeldverhaal maak en dit vervolgens publiceer via een Print-on-Demand website (vb. http://www.Lulu.com)… Is dit figuurtje dan volledig Internationaal auteursrechtelijk beschermd? Of moet men toch nog aan de slag met Benelux en Internationale registratie… duur zaakje!

  9. Voor auteursrecht hoef je niets aan te vragen of te registreren. Dat geldt alleen bij merknamen. Als je dus een stripverhaal uitgeeft, mogen anderen dat niet nadrukken of een eigen verhaal maken met datzelfde figuur zonder jouw toestemming, en daar hoef jij verder niets voor te doen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.