Mag je op Wikipedia citeren uit beschermde bronnen?

Doe je een keer mee aan Wikipedia, geloven ze niet dat je het echt bent. Eind deze week kreeg ik een mail van een Wikipediaan naar aanleiding van een gedichtje van drie regels dat was overgenomen als virtueel bedankje. Dat zou namelijk een auteursrechtenschending zijn. Ik zag daar weinig kwaads in, en mailde terug dat dat volgens mij gewoon onder het citaatrecht valt. Zo’n kort gedichtje integraal publiceren ter onderbouwing/illustratie van een “dankjewel” lijkt me (met bronvermelding) geen enkel probleem.

Maar zoals het Wikipedia betaamt, gaf dat onmiddellijk de nodige discussie. Het meest opmerkelijke argument betrof de tekst die je bij bewerkpagina’s te zien krijgt. Daar moet je namelijk verklaren dat je de tekst zelf geschreven hebt, of hebt “overgenomen uit een bron waar geen auteursrechten op rusten”. En daar voldoe je niet aan als je een gedichtje kopieert. Die interpretatie lijkt me ridicuul, omdat dan alleen werken mogen worden overgenomen van de overheid of van auteurs die meer dan 70 jaar geleden zijn overleden. Ik kan me moeilijk voorstellen dat dit met zich mee moet brengen dat Wikipedia nimmer een citaat uit welke auteursrechtelijk beschermde bron kan verwerken in een tekst.

De enige redelijke uitleg van die clausule is dan ook “overgenomen zonder schending van auteursrechten” en een citaat voldoet daaraan. Zo stond het er in 2003 ook: “Hierbij belooft u ons tevens dat u deze tekst zelf hebt geschreven, of overgenomen uit een vrije, openbare bron.” Nu kan ik me voorstellen dat dat “openbare bron” te onduidelijk is (vrijwel elke website is openbaar en vrij toegankelijk), maar “waar geen auteursrechten op rusten” is ook bepaald niet handig geformuleerd.

Enne, klink ik nou zo anders op Wikipedia dan hier? Ene Fenke had er “nogal mijn twijfels aan” dat ik het echt wel was. Beste Fenke: ja, ik ben het echt.

Arnoud

7 reacties

  1. Complicatie is de Wikipedia licentie, de GNU Free Documentation License (GFDL). Waar op zich genomen het citaatrecht het mogelijk maakt om onder de in de auteurswet genoemde voorwaarden citaten op te nemen in een eigen werk, kan natuurlijk de GFDL niet van toepassing zijn op het citaat, omdat de auteursrechthebbende van het werk waaruit het citaat genomen is niet accoord is gegaan met de GFDL. Voor de duidelijkheid zou dus bij het opnemen van een citaat in een Wikipedia artikel niet alleen voldaan moeten worden aan de auteursrechtelijke voorwaarden voor het opnemen van een citaat, maar ook vermeld moeten worden dat het citaat niet gelicentieerd is onder de GFDL om de eenvoudige reden dat de auteur van het Wikipedia artikel niet de auteur is van het citaat. Bij het verder verspreiden van delen van het Wikipedia artikel, op zich toegestaan onder de GFDL, zou het immers best wel eens kunnen gebeuren dat niet langer voldaan is aan de in de auteurswet genoemde voorwaarden voor het opnemen van een citaat (bijvoorbeeld wanneer de verdere gedeeltelijke verspreiding zich beperkt tot het citaat zelf).

    Verder geldt dat het citaatrecht uit de NL auteurswet alleen ingeroepen kan worden bij binnen NL verspreide werken. Bij de NL versie van de Wikipedia is dus al een probleem of de Antilliaanse, Arubaanse, Belgische en/of Surinaamse auteurswetten het opnemen van een citaat ook zouden toestaan. Bij de EN versie van de Wikipedia wordt het al veel lastiger, want dan is de publicatie gericht op een wereldwijd publiek en zou dus aan alle voorwaarden in alle auteurswetten voldaan moeten zijn voordat een citaat opgenomen zou mogen worden. In dat licht kan ik me goed voorstellen dat Wikipedia voorschrijft dat je alleen je eigen werk (+ werken in het publieke domein) mag publiceren op Wikipedia, zodat jijzelf de auteur bent en dus voor je gehele werk zelf mag bepalen dat de GFDL van toepassing is (en er ook voor de uit het publieke domein overgenomen delen geen ongelukken gebeuren). NB: dit gaat nog steeds fout voor (vroegere) werknemers die in hun (vroegere)arbeidsovereenkomst hebben staan dat alle IPRs op alle geestesvruchten gemaakt tijdens dienstverband of binnen 1 jaar na einde dienstverband altijd aan de werkgever toekomen, want die plegen dan wanprestatie als ze een Wikipedia artikel publiceren en dus uitgeven onder de GFDL zonder toestemming van hun (vroegere) werkgever.

  2. Lijkt mij vrij duidelijk: Een citaat (volgens de regels van de kunst gemaakt) is een beperking van het auteursrecht: het oorspronkelijke auteursrecht kleeft er dus niet meer aan, en de oorspronkelijke auteur hoeft helemaal niet akkoord te gaan met de GFDL of om het even welke licentiebepaling van de auteursrechthebbende van het werk waarin je citeert. Omgekeerd kleeft de GFDL ook niet aan citaten die ik maak uit Wikipedia artikelen, die ik dus zonder meer in “all rights reserved” werken kan opnemen.

    De citaat-exceptie bestaat in veel landen, en daarnaast heb je vaak nog het uitgangspunt dat werken alleen onder auteursrecht vallen als ze dat doen in het land van oorsprong.

    Een clausule in een overeenkomst die alle “geestesvruchten” claimt tijdens dienstverband en een jaar daarna lijkt me onredelijk, en dus te vernietigen. Claims zijn normaal gesproken beperkt tot werk gemaakt in het kader van een dienstverband.

    Tenslotte lijkt me gezond verstand hier op zijn plaats. Voor korte wijzigingen vooral geen spijkers op laagwater gaan zoeken; zorgen dat citaten netjes zijn toegeschreven aan de juiste auteur, en verder alleen opletten dat je niet komt aan auteurs die de neiging hebben je kapot te willen procederen: die kun je beter doodzwijgen, en in het geheel niet lezen (zoals ene Ron L. H.).

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.