‘Waarom Creative Commons niet kan werken’

Via Boek9.nl vond ik een artikel van Kamiel Koelman, advocaat bij Van Diepen Van der Kroef (marquee alert). Zijn stelling: Creative Commons is bedoeld voor remixen en hergebruik van werken, maar dat gaat niet werken:

De reden daarvoor is dat CC-licenties de obstakels die aan hergebruik van een willekeurig ergens op internet gevonden werk in de weg staan, niet wegnemen. De risico’s die een hergebruiker loopt als hij een zomaar ergens op internet aangeboden werk gebruikt waaraan géén CC-licentie is verbonden, zijn even groot als wanneer hij ervoor kiest een werk te “remixen” dat wél onder een CC-licentie wordt aangeboden.

De achterliggende reden is dat je bij een werk op internet immers nooit zeker weet of het wel echt is van de persoon wiens naam erbij staat. En als het niet blijkt te kloppen, ben je net zo hard aansprakelijk voor inbreuk op auteursrecht als bij een publicatie zonder licentie.

Op zich is zijn inzicht niet nieuw (ik blogde er al in oktober over), maar het blijft natuurlijk een lastig punt. In die discussie reageerde Luci Guibault namens CC-NL overigens nog als volgt:

Je hebt misschien een punt, maar we leven nu eenmaal niet in een perfecte wereld. Bovendien kan het ook zonder CC wel eens voorkomen dat auteurs hun naam aan werken verbinden zonder dat we kunnen nagaan of dat wel klopt. Ik deel daarom de mening van vele reacties hierboven, dat in de praktijk dit probleem niet onoverkomelijk zal zijn.

CC gaat uit van goed vertrouwen, en ik heb eerlijk gezegd nog nooit gehoord van mensen die moedwillig andermans werk als CC presenteren. Ik zie wel vaak foto’s op Flickr.com onder een Creative Commonslicentie waarvan ik vrij zeker weet dat ze geen CC zijn, maar dat kan ook met de uploadinstellingen van Flickr te maken hebben.

Het “bouwen van een robuuster publiek domein” zoals Koelman het doel van CC omschrijft is m.i. een mooi bijverschijnsel maar niet het hoofddoel. Dat publiek domein blijft kwakkelen zolang Disney er niet in zit, kort gezegd.

Het belangrijkste doel van CC is naar mijn mening het laten zien dat auteursrecht ook anders kan. Je kunt gaan voor gratis beschikbaar stellen en zelfs hergebruik toestaan en toch een leuke boterham verdienen. En door CC op je werk te zetten, laat je zien dat je daarin gelooft.

Arnoud

25 reacties

  1. Arnoud, ik heb w?l gehoord van mensen die moedwillig andermans werk als CC presenteren. Simuze presteerde het vorig jaar om een Daft Punk-remix op een promo-mp3-verzamelaar voor Creative Commons te verspreiden (Mindz Music vol.1). Nadat ik er in een recensie melding van maakte werd dat aangepast.

    Dat is overigens nog een nette reactie vergeleken bij de release van ‘Feed the animals’ door Girl Talk. Dat is overduidelijk een werk dat n??it onder de Creative Commons verspreid had mogen worden. Maar daar hoor je niemand over. Sterker nog, Girl Talk wordt prominent als een originele artiest gepresenteerd op creativecommons.org…

  2. Al het werk van Girl Talk is opgebouwd uit samples van andere artiesten, en in veel gevallen niet eens korte samples. Het is puur jatwerk: pak een random instrumentaal themaatje dat ooit in de Billboard Top 100 gestaan heeft en zet er een willekeurige rapper bovenop. Iedere Ableton-deejay kan het (en soms is het ook best leuk). Als je het oeuvre van Girl Talk herpubliceert en er geld voor zou vragen, krijg je echter gegarandeerd claims van alle geplagieerde artiesten terug. Moet dat de bedoeling van CC zijn?

    Girl Talk zou moeten doen wat The Avalanches ook deden bij dit soort conceptplaten: alle samples clearen en het werk gewoon bij een reguliere platenmaatschappij uitbrengen.

  3. @Stonehead,

    Over Girl Talk gesproken, een kijkerstip voor vanavond. Om 20.30 is op Nederland 3 de HollandDoc documentaire “RIP! A Remix Manifesto” te zien. Daarin vertelt “Girl Talk” dat hij het gebruik van samples als creatief proces ziet. Als hij alle samples eerst zou moeten clearen zou het hem miljoenen kosten en zou optreden niet meer mogelijk zijn, een beperking van zijn creatieve vrijheid. Daarnaast ziet hij zichzelf als kunstenaar en het remixen van samples als kunstvorm.

    Meer informatie over de documentaire : op de site van hollanddoc.nl

  4. Stonehead, er zijn duizenden boeken die zeggen “het regende vandaag”, maar die maken geen auteursrechtinbreuk omdat het fragment te kort, te feitelijk is om auteursrechtelijk beschermd te zijn. Ken jij rechterlijke uitspraken die aangeven hoe lang of hoe “kenmerkend” een sample moet zijn om te kwalificeren als “auteursrechtelijk beschermd”? Bijna al het creatieve werk bouwt voort op wat voorgangers gedaan hebben en sampling is wat dat betreft alleen een nieuwe techniek van hergebruik. (Misschien zelfs wel legaal, er was een tijd dat je Nederlandstalige hits mocht maken op buitenlandse composities als je maar rechten afdroeg of afkocht.)

  5. @Stonehead: en waar haalt Daft Punk haar samples vandaan? http://www.marcoraaphorst.nl/2007/03/03/waar-daft-punk-haar-samples-vandaan-haalt/

    Weet je hoeveel GirlTalk aan samples gebruikt?

    Ken je Akufen en die geweldige plaat My Way? Duizende samples. Is niet te clearen en dan heb ik het niet eens over het geld.

    Dus:

    GirlTalk jatwerk?

    Led Zeppeling jatwerk?

    Andy Warhol jatwerk?

    Of bouwen ze door op dat wat er al was? Zoals alle kunst.

  6. Ik weet niet of het ???bouwen van een robuuster publiek domein??? het hoofddoel is maar het komt mi wel dicht in de buurt. Met cc laat je niet zien dat auteursrecht ook anders kan. Je laat zien dat je auteursrecht niet altijd louter commercieel als ‘verbod’ hoeft in te zetten. CC is gewoon een licentie en het auteursrecht staat licenties toe, voor zowel commercieel (‘ikke’-)gebruik als voor ide?el (‘wij’-)gebruik. Dat is het mooie van contractvrijheid. In beginsel is het met auteursrecht hetzelfde als met andere rechten, niet het recht, maar hoe haar houders omgaan met het recht zorgt voor frictie. Dat disney niet in het publiek domein zit is jammer, maar daar gaat het denk ik niet om. Door CC te gebruiken geef je aa, aan een publiek domein bij te willen dragen en in dat opzicht aan het creatieve proces van anderen. Dat kan ook best buiten disney om (maar het blijft wel jammer).

  7. Zit hier geen brood in voor een verzekeringsmaatschappij? Als (remix) artiest sluit je een verzekering af om de risico’s af te dekken. De verzekeringsmaatschappij geeft adviezen om schending te voorkomen, bijvoorbeeld door veilige bronnen aan te wijzen.

    Hetzelfde gat zie ik in de softwaremarkt. Veel bedrijven zijn huiverig om FLOSS te gebruiken omdat niemand aansprakelijkheid accepteerd voor de rechten. Een verzekeringsmaatschappij zou die zekerheid wel kunnen bieden. “Als u alleen Debian gebruikt dan betaald u X euro per computer. Als u Gentoo wenst te gebruiken dan wordt dat Y euro per computer.” Ook bij de ontwikkeling van software kunnen ze helpen bij het voorkomen van problemen, of het nu om copyright, beveiliging of betrouwbaarheid gaat.

  8. @Ronald Sievers: het is maar net wat je ziet als creatieve vrijheid. Goedbeschouwd is Girl Talk niet veel meer dan een mashup-DJ. Dat betekent dat je hooguit inkomsten kunt halen uit je performance: in ons rechtssysteem zou het niet eerlijk zijn als The Verve w?l al zijn inkomsten aan Bittersweet Symphony als werk zou kwijtraken en Girl Talk niet. De reden dat Akufen en trouwens ook The Avalanches bepaalde samples niet kunnen clearen is evident. Daft Punk heeft al zijn samples w?l gecleared.

    En natuurlijk bouwt de kunst voort op zichzelf, en natuurlijk is het lastig om een grens te trekken wat jatwerk is en wat niet. Maar daar zijn rechters voor. Als ik luister naar Girl Talk, weet ik wat ik hoor: commercieel jatwerk. Met een wollig blaatverhaal over creatieve vrijheid eromheen. Dat Creative Commons, een ide?le organisatie met zoveel originele kunstenaars, zich door zo’n artiest laat lenen riekt eerder naar totale na?viteit.

  9. Ik denk dat Koelman een punt heeft. Bekijk http://creativecommons.org en zeg dan nog eens dat hergebruik en remixen niet het hoofddoel van CC is: “Share, Remix, Reuse ??? Legally” is de eerste zin op de site. In de 3e en de 4e komen de woorden weer voor.

    Waarop hij zijn vinger legt, is dat CC licenties voor reusers en remixers een schijnzekerheid bieden. Ze zullen nog altijd contact moeten opnemen met de licentienemer om te achterhalen of hij wel rechthebbende is en rechtsgeldig toestemming kan geven. Voor ieder ander werk op internet geldt hetzelfde, zodat de creative commons licentie eigenlijk niets toevoegt. Het maakt reusen niet gemakkelijker. De licentie maakt in feite dus niet uit.

    Ik hoop voor zijn klanten, dat Arnout een klant die vraagt of hij een werk kan gebruiken dat hij onder een creative commons licentie ergens op internet vond, zal adviseren niet op de licentie te vertrouwen, maar eerst te checken of de rechten wel goed geregeld zijn. Net als bij een werk dat zonder licentie op internet staat.

    Dat het in de praktijk allemaal wel meevalt kan kloppen. Maar dit geldt net zo goed voor werken die niet met een creative commons licentie zijn verspreid. Als je een foto van een ander op je website overneemt, is er maar een kleine kans dat die ander er achter komt en een nog veel kleinere dat hij er werk van zal maken. Dit geldt natuurlijk ook voor werken die ten onrechte met creative commons worden verspreid.

  10. Het uitgangspunt van Creative Commons is “share, remix, reuse legally”, klopt. Maar ik zie de bewustwording van CC als re?el alternatief voor klassiek auteursrecht als veel belangrijker. Want dat “remix legally” blijft een beetje in de schaduw staan zolang de grote partijen niet meedoen.

    De opmerking over mijn klanten vind ik flauw.

  11. @Dick:

    Waarop hij zijn vinger legt, is dat CC licenties voor reusers en remixers een schijnzekerheid bieden. Ze zullen nog altijd contact moeten opnemen met de licentienemer om te achterhalen of hij wel rechthebbende is en rechtsgeldig toestemming kan geven.
    Helaas is dit probleem groter dan alleen Creative Commons. Zelfs commerci?le partijen weten niet altijd welke auteursrechten zij bezitten (Atlantic Records heeft zich moeten terugtrekken uit de RIAA rechtszaak tegen Tenenbaum). Welke garanties krijg ik als ik samples clear bij een platenmaatschappij die de rechten niet heeft? (Of een auteursrechtconflict heeft met de artiest.)

  12. @Mathfox

    Bij een licentie die je krijgt van een platenmaatschappij zit meestal een garantie en een vrijwaring. Dat betekent dat je schade die je lijdt als de platenmaatschappij niet de echte rechthebbende blijkt te zijn, kunt verhalen op de platenmaatschappij. Daarom valt het risico van gebruik van zo’n sample in theorie wel mee, iig vergeleken met gebruik van een sample die onder een creative commons licentie op internet is gezet.

  13. Wat Koelman zegt geldt niet alleen voor werken die onder een CC-licentie zijn vrijgegeven.

    Zoals Stallman zegt: “copyright was established in the age of the printing press as an industrial regulation.” Die regeling is nu breed getrokken, heeft daardoor betrekking op gewone burgers die ineens ontdekken dat sommige van de machtigste bedrijven ter wereld hen als vijand zien. (En waar halen die bedrijven hun macht vandaan? Juist!) Dat betekent dat die burgers elke keer als ze in aanraking komen met het auteursrecht—en voor normale mensen is dat tientallen keren per dag—, ze zich eigenlijk als grote bedrijven zouden moeten gedragen.

    Dat de politiek dit normaal acht blijkt uit een uitspraak van naar ik meen de Europese Commissie van vier of vijf jaar geleden. De commissie zag toen DRM als De Weg, en wilde organisaties als BUMA opheffen, om vervangen te worden door intelligente sloten op werken. Op de klacht dat gewone burgers niet op gelijke voet kunnen onderhandelen met grote bedrijven werd nogal schamper gereageerd.

    Een heel recent geval waarin al deze dingen samenkomen is het hele Amazon/1984-gebeuren. Mensen hadden een goedkope versie ontdekt van het boek 1984 van George Orwell op Amazon.com, en dit gekocht voor hun leesapparaat, de Kindle, dat ook door Amazon wordt geleverd. Het bleek echter dat de uitgever (mogelijk) niet de rechten had op 1984, en Amazon reageerde daarop door het boek van de elektronische leesplankjes te wissen.

    Degenen die vonden dat Amazon gelijk had, vonden ook dat het vanwege de lage prijs duidelijk was dat het boek niet legaal had kunnen zijn, en vergaten prompt te melden dat er ook nog zoiets is als een contract tussen koper en verkoper. Van degenen die vonden dat Amazon geen gelijk had, lijkt er echter niemand geweest te zijn die strafrechtelijke en civiele stappen tegen Amazon heeft genomen. Blijkbaar is de burger niet zo machtig als de politiek wil doen geloven.

    Wat betreft de prijs van het betreffende boek, daar kan ik nog een hele boom over opzetten. Voor de hand liggend dat een boek waar nog auteursrecht op drukt ruim meer dan 2 dollar zou moeten kosten vind ik echter niet.

    (Overigens, die preview die je nu bovenaan het commentaarvlak hebt is enorm hinderlijk. Elke keer als ik in een lange reactie naar de volgende regel ga, schokt mijn scherm.)

  14. Hoi Branko, het is toch wel heel ironisch dat het in dat geval het boek 1984 betrof, over geschiedsvervalsing in een totalitaire staat. Een boek ook dat, ware het niet voor een achteraf verlenging van het auteursrecht naar leven plus 70 jaar, ook in Nederland al rechtenvrij geweest zou zijn.

    Het boek is trouwens legaal te vinden op Project Gutenberg of Australia: http://gutenberg.net.au/ebooks01/0100021.txt. Nederlanders kunnen het dus gewoon op grond van de thuiskopie-regeling downloaden.

  15. Vind het punt van Koelman niet zo schokkend. Creative Commons lost inderdaad het probleem dat voor ’traditioneel’ auteursrecht tevens aan de orde is niet op: Auteursrecht claimen is niet hetzelde als daadwerkelijk auteursrecht hebben. Ben het daarom ook helemaal met Arnoud eens dat het een kwestie is van goed vertrouwen en een alternatieve benadering van het auteursrecht die niet alleen voor rechthebbenden positieve gevolgen kan hebben, maar – en daar geloof ik sterk in – ook maatschappelijk van groot belang is.

    Overigens heeft Stonehead gelijk dat het ‘probleem’ waar Koelman op wijst in de praktijk wel degelijk voorkomt. Zo zag ik laatst bijvoorbeeld 8-bit uitvoeringen van Weezer onder CC. Alleen blijft dat dus niet beperkt tot CC.

    Om compleet te zijn nog even een link naar de oorspronkelijk reactie van Simzue op het Mindz Music Vol. 1 voorval. En de kanttekening dat niet Simuze ‘rechten’ op de Daft Punk remix claimde (maar de oorspronkelijke uploader, die daarmee tegen onze voorwaarden inging). Wij waren enkel zo ontzettend slordig om dit niet op te merken. Wanneer wij erop gewezen werden, hebben we dit direct gecorrigeerd en onze fout niet in de doofpot gestopt: http://www.simuze.nl/live/nieuws/?p=263

  16. > ik heb eerlijk gezegd nog nooit gehoord van mensen die moedwillig andermans werk als CC presenteren

    Misschien niet moedwillig, maar wel omdat zij het niet beter weten of willen weten (bij voorbeeld gebruik van samples in muziek). Auteursrechten etc. zijn nu eens complex en voor een gewone jonge creatieveling moeilijk te begrijpen. De meeste gebruikers van een CC licentie hebben volgens mijn ervaring ook nog nooit de volledige licentie tekst gelezen.

  17. Het is dan ook beter dat het stukje had geheten “Waarom Auteursrecht niet kan werken,” eventueel met de toevoeging “in het digitale tijdperk.” De wetgeving is uitermate complex, is gebaseerd op lastige theorie (wie wil weten hoe lang daarover gebakkeleid is, leest bijvoorbeeld De Beaufort Het Auteursrecht in het Nederlandsche en Internationale Recht; trouwens een erg pro-auteursrecht werk, maar wel goed leesbaar), en wordt niet gedragen door het gedrag van het overgrote deel van de bevolking. In een tijd dat de reproductiemiddelen kostbaar waren, was het nog enigszins te handhaven, met name omdat de bezitters van diezelfde reproductiemiddelen ook zelf belang hadden bij dat systeem. In een tijd waarin een kopietje maken minder dan een tiende cent (per boek of muziekstuk) kost is dat een heel ander verhaal.

  18. @dick, @Harald Walker

    Ik zie het een beetje andersom. Rechten controleren zal je voorlopig altijd moeten blijven doen, maar dat geldt voor alle informatie die je zomaar op internet vindt. CC is een aanwijzing of het de moeite van het proberen waard is.

    Als iets CC is, dan het is het waarschijnlijk de moeite waard. Als ik iets op iTunes vindt is de kans dat ik het mag gebruiken een stuk kleiner. Als je tijd beperkt is, of je niet van afwijzingen houdt, dan kun je je beter op CC richten.

  19. Ik zet regelmatig spullen in het Publiek Domein op het web (via Project Gutenberg). Daardoor krijg ik regelmatig verzoeken om toestemming. Die beantwoord ik dan meestal met een kort verhaal dat het spul PD is, en dat toestemming dus niet noodzakelijk is. Idem ditto staat er uitleg op m’n website dat hergebruik voor veel doeleinden wat mij betreft geen enkel probleem is, en verwijs ik daar weer naar als mij wat gevraagd wordt. Ik zie CC vooral als een middel om tijd te besparen. Hierbij heb ik wel eens rare dingen meegemaakt. Tijdschrift vraagt om hergebruik van door mij gemaakte foto’s; ik stuur ze op in hoge resolutie (want die stonden niet on-line), en dan gebruiken ze ze niet, omdat ze CC-BY niet begrijpen. Had ik er een factuur bij gedaan tegen normaal tarief, dan was het waarschijnlijk geen probleem geweest.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.