Gebruiksvergoeding bij ontbinding koop op afstand verboden

Als je een koop op afstand annuleert, mag het bedrijf geen gebruiksvergoeding of andere kosten in rekening brengen voor de periode dat je het product hebt kunnen gebruiken. Alleen de kosten van het terugzenden (zeg maar de postzegels) kan hij voor jouw rekening laten. Dat bepaalde het Europese Hof van Justitie in haar arrest in zaak C-489/07 vorige week.

In deze uit Duitsland afkomstige zaak had een consument een (tweedehands) laptop gekocht bij een bedrijf. Na zo’n acht maanden(!) bleek deze kwalitatief onder de maat. De consument beriep zich op zijn herroepingsrecht, en dat mocht omdat het bedrijf vergeten was de brief met informatie daarover mee te sturen. Bij ons heb je dan drie maanden vanaf de datum van koop, in Duitsland is die periode oneindig totdat die brief eindelijk eens komt.

Het bedrijf accepteerde op zich wel dat ze de laptop terug moest nemen, maar rekende wel een vergoeding van 316,80 EUR voor de acht maanden gebruik van de laptop (let wel: aanschafprijs 278 euro). De consument stapte daarop naar de rechter, die het Europese Hof erbij haalde omdat de wet immers zegt

Aan de consument kunnen, voor de uitoefening van zijn herroepingsrecht, ten hoogste de rechtstreekse kosten voor het terugzenden van de goederen worden aangerekend.

Net als in het Quelle-arrest uit 2008 (over gebruiksvergoeding bij reparatie) oordeelt het Hof hier dat er geen gebruiksvergoeding mag worden gevraagd wanneer iemand een wettelijk recht tot ontbinding inroept. Een recht is een recht, en geld vragen als iemand dat uitoefent is -ongeacht de reden voor dat geld- in feite een beperking van dat recht. Daarom oordeelt het Hof:

Ook zou afbreuk worden gedaan aan de doeltreffendheid en effectiviteit van het herroepingsrecht, wanneer de consument enkel vanwege het feit dat hij het middels een overeenkomst op afstand verworven goed heeft gekeurd en uitgeprobeerd een compenserende vergoeding zou moeten betalen. Aangezien het herroepingsrecht nu juist tot doel heeft de consument deze mogelijkheid te bieden, mag het feit dat hij hiervan gebruik heeft gemaakt niet tot gevolg hebben dat de consument dit recht enkel kan uitoefenen op voorwaarde dat hij een vergoeding betaalt.

Het Hof laat de deur op een klein kiertje staan: als blijkt dat de consument bijvoorbeeld te kwader trouw zaken koopt bij webwinkels of zich schuldig maakt aan ongerechtvaardigde verrijking, dan zou een compensatie voor de webwinkel wel kunnen. Denk bijvoorbeeld aan situaties dat een consument zegt: “oh, ik wil alsnog korting anders ontbind ik het contract” of als iemand op zijn Hyves zet dat hij gratis een week in een dure jurk heeft kunnen lopen.

Op zich een terecht vonnis, hoewel ik me wel afvraag hoe relevant het voor Nederland is. Omdat de meeste webwinkels wel zo’n brief meesturen, zal het in de meeste gevallen gaan over zeven werkdagen gebruiksrecht. Wat voor vergoeding zou je daarvoor kunnen vragen? Bij de driemaandentermijn (als er geen of geen kloppende brief is meegestuurd) is het iets waarschijnlijker maar nog steeds vraag ik me af wat een reële vergoeding zou kunnen zijn.

Arnoud

25 reacties

  1. Ik weet niet wat er hier verstaan wordt onder “kwalitatief onder de maat”. Mocht het product ondeugdelijk zijn dan heb je in Nederland na ontdekking twee maanden de tijd om het aan de leverancier te melden, waarbij de totale termijn van zes maanden na de datum van aankoop niet mag worden overschreden. Dus de eerste zes maanden moet een leverancier het zonder morren terugnemen; je hebt recht op vervanging of reparatie. Is dat niet mogelijk dan is de leverancier verplicht jou je geld terug te geven.

  2. Ik vind het best wel lichtelijk geschift. Dat betekent in principe dat je gratis kunt gaan huren. Koop een wasmachine, na 5 jaar gaat hij “toevallig kapot”* en ontbind je gewoon het contract.

    Kopersbescherming, okay. Maar hier is de wetgever echt uitgeschoten. Als je je als bona fide webwinkel aan alle regels wilt houden, heb je geen poot meer om op te staan. (Het bedrag van 316 euro tegenover 278 vind ik wel raar…)

    ( * Heb vroeger op een technische dienst gewerkt, daar was een kerel die regelmatig een brander op chippies zette om garantie te kunnen claimen. Niemand ziet ’t aan de buitenkant, de binnenkant is verrot gekookt. Dat soort truukjes zijn hier ook heel goed toepasbaar. )

  3. als iemand op zijn Hyves zet dat hij gratis een week in een dure jurk heeft kunnen lopen

    als iemand op zijn Hyves zet dat hij een week in een dure jurk heeft kunnen lopen, moet hij zich denk ik even na laten kijken 🙂

  4. @2: de situatie “na vijf jaar gaat hij stuk” valt hier niet onder. Het gaat om ontbinden binnen die zeven werkdagen na aankoop, die soms drie maanden wordt als de winkelier de brief vergeet mee te sturen. Voor die zeven werkdagen (of drie maanden) dat je het product “gratis” had, mag de winkelier dus geen vergoeding vragen.

  5. gelden hier andere regels m.b.t. het kopen van kleding? Meestal is toch de eis dat het product alleen teruggestuurd mag worden als het ongedragen is en als het kaartje nog aangehecht is. Anders zou je inderdaad een jurk kunnen kopen, hem naar de stomerij brengen en weer binnen zeven werkdagen kunnen terugsturen.

  6. Maar wat valt er allemaal onder “proberen”? “Sorry, die dure zijden blouse die ik vorige week bij jullie kocht is toch niet helemaal geschikt voor Lowlands” vast niet. “Dank voor die lucifers (/comdooms) die ik vorige week bestelde. Ik heb ze geprobeerd, maar ze zijn toch niet helemaal wat ik me ervan had voorgesteld” vast ook niet. Ik denk dat je die kaartjes zo aan de kleding kunt vastmaken dat ze je bij het proberen niet in de weg zitten. (En waardoor ik regelmatig dagenlang heb rondgelopen met die kaartjes.)

  7. Onder proberen valt alles wat jij bij de rechter kunt motiveren als “proberen”. In het Engels noemen ze dat wel de “giggle test”: als jij het kunt uitleggen zonder dat er iemand begint te lachen, dan is het goed.

    Condooms zijn zaken die “duidelijk persoonlijk van aard zijn;” (oftewel intiem) en dus nooit teruggezonden kunnen worden (7:46d lid 4 sub 2). Lucifers? Hm, leuke tentamenvraag 🙂

  8. Voor nog meer duidelijkheid: met kaartje wordt hierboven bedoeld dat ding dat normale mensen eraf knippen als ze het kledingstuk kopen en met labeltje de wasinstructie/maat, dat de meeste mensen laten zitten?

    Maar vind je trouwens niet kaartje erafknippen en dan toch terugsturen, omdat dat mag, een vuile truc?

  9. @Martijn: met kaartje doelde ik op de dingen met prijsje en dergelijke, inderdaad wat je eraf knipt na de koop. Het label met de wasinstructie laten de meeste mensen zitten.

    Uiteindelijk komt het erop neer dat je een uitprobeertermijn hebt. Je mag het product uitpakken en aandoen. Enige schade aan de verpakking is dan onvermijdelijk (zeker bij blisterverpakkingen) maar die komt voor rekening van de winkeler. Moet je dingen losmaken om het product uit te kunnen proberen, dan mag dat ook. Stel een arm zit dichtgestikt of zo, dan kun je niet passen (bij een dichtgestikte achterzak vind ik het alweer twijfelachtig). Maar nodeloos dingen afknippen maakt je schadeplichtig.

  10. Arnoud,

    Ik denk dat de onduidelijkheid komt doordat je het woord ontbinding hebt gebruik. Dat doet mij ook denken aan titel 1 van boek 7. Misschien is het een idee omdat woord te vervangen door herroeping.

    Ik dacht een gebruiksvergoeding naar oud Nederlands recht pas gevraagd kon worden indien het product langer dan een jaar was gebruikt.

    Martijn Grooten,

    Het lijk me niet reeel om aan te voeren dat de jurk kapot is omdat je het kaartje er afgeknipt heb. Het product is niet meer in originele staat, maar of dat voldoende is om het beroep op het herroepingsrecht te laten falen betwijfel ik.

    Silvia,

    Het is een bijzaak dat het product ondeugdelijk is. Hier wordt om een beroep gedaan op de bedenktermijn. Je kunt herroeping als een bijzondere vorm van ontbinding zien.

    Ik weet niet wat er hier verstaan wordt onder ???kwalitatief onder de maat???. Mocht het product ondeugdelijk zijn dan heb je in Nederland na ontdekking twee maanden de tijd om het aan de leverancier te melden, waarbij de totale termijn van zes maanden na de datum van aankoop niet mag worden overschreden. Dus de eerste zes maanden moet een leverancier het zonder morren terugnemen; je hebt recht op vervanging of reparatie. Is dat niet mogelijk dan is de leverancier verplicht jou je geld terug te geven.

    Je informatie over de ontbinding wegens ondeugdelijkheid is onjuist.

    Als het product ondeugdelijk is dan moet de verkoper het product kosteloos herstellen of vervangen. Enkel wanneer dit onmogelijk is, niet binnen een redelijke termijn of zonder ernstige overlast kan of wanneer het recht op ontbinding goedkoper is dan herstel of vervanging dan kan de consument direct een beroep doen op ontbinding. De termijn van zes maanden staat hier volledig los van.

    Een gebrek dat ontdekt wordt binnen zes maanden na aflevering wordt vermoed ondeugdelijk te zijn, waarmee wordt afgeweken van de normale bewijslast verdeling.

    De koper heeft een plicht om het gebrek te melden binnen een bekwame termijn, welke minstens twee maanden is. Deze kan langer zijn, maar daar zal doorgaans niet snel spraken van zijn. Deze termijn staat weer volledig los van de termijn van zes maanden. Als je een een gebrek ontdekt na 5 maanden en twee weken na aflevering dan heb je tot 7 maanden en twee weken na aflevering de tijd om het gebrek te melden. De bewijslast hiervoor ligt bij de verkoper omdat hij een beroep doet op dit artikel.

  11. @Alex

    Mijn uitspraak heb ik gebaseerd op informatie van de Consumentenbond, en wel de Consumentengids van juli 2003.

    “13 Heb ik altijd een halfjaar de tijd om terug te gaan? U moet het kapotte artikel binnen twee maanden na ontdekking van het defect aan de winkelier voorleggen, zonder daarbij de totale termijn van zes maanden te overschrijden. Zie ook vraag 18.”

    “14 Wat kan ik volgens de wet van de verkoper verlangen als ik binnen een half jaar met mijn kapotte artikel terugga? De verkoper moet het artikel kosteloos repareren of u een nieuw exemplaar geven. Kan dit niet, dan moet hij u uw geld teruggeven. Daarbij maakt het niet uit of er wel of geen garantie op zit. Zie ook vraag 21.”

    “18 Hoe zit het met mijn rechten na zes maanden na de koop? Dan geldt het wettelijk bewijsvermoeden (vraag 6) niet meer. Dit houdt in dat u nergens meer recht op hebt. U moet vanaf dat moment bewijzen dat u het apparaat normaal gebruikt hebt en het desondanks is stukgegaan, in plaats van dat de verkoper het tegendeel moet aantonen.”

    Alledrie bovenstaande punten (en meer) zijn te vinden via: http://www.aliencomputers.nl/download/100vragenover_consumentenrecht.pdf

    Ik ken je verder niet, ik ga dus (vooralsnog) uit van de juistheid van de informatie van de Consumentenbond, dus dat de termijn van zes maanden niet overschreden mag worden.

  12. @Sylvia, de Bond formuleert het wel erg streng daar. Inderdaad staat er een termijn van zes maanden in de wet, maar dat is een termijn die bepaalt wie moet bewijzen wat er is gebeurd.

    In de eerste zes maanden moet de winkel bewijzen dat jij het product verkeerd gebruikt hebt. Lukt dat niet, dan moet de winkel het gratis repareren of vervangen. Krijgen ze dat bewijs wel rond, dan moet jij de reparatie betalen.

    Na die zes maanden moet jij bewijzen dat het product kapot gegaan door een fabricagefout. Lukt je dat, dan moet de winkel het gratis repareren of vervangen. Lukt je dat niet, dan moet jij de reparatie betalen.

    Het is dus niet zo dat je na zes maanden geen recht meer hebt op gratis reparatie, het is alleen lastiger om dit recht te claimen na die zes maanden.

    Ik weet niet wat de Bond bedoelt met “waarbij de termijn van zes maanden niet mag worden overschreden”. Ik denk dat dat alleen als waarschuwing is bedoeld: wacht je te lang, dan kan de winkel zeggen “nu moet u bewijzen dat het een fabricatefout is”.

    Die twee maanden is wel belangrijk, dat gaat om de bekwame spoed waarbinnen je een claim moet indienen. Wacht je te lang met een schadeclaim, dan vervalt je recht om te claimen.

  13. @Arnoud.

    Ik zie weinig verschil in jouw woorden en die van de Bond. 🙂

    Mijn laatste reactie was ingegeven door de woorden van Alex die impliceerde dat de bewijslast t?t acht maanden na verkoop van het ondeugdelijk product bij de verkoper ligt (waarbij het gebrek dan in de zesde maand ontdekt werd). Zo vat ik de woorden van de Bond toch echt niet op.

    “binnen twee maanden (…) zonder daarbij de totale termijn van zes maanden te overschrijden”

    Je kunt niet pas na vijf maanden een gebrek melden dat je al op de dag van aankoop ontdekte. Je kunt niet na zes maanden plus ??n dag een gebrek melden dat je twee dagen daarvoor hebt ontdekt en ervan uitgaan dat de bewijslast nog steeds bij de verkoper ligt. Die bewijslast van de verkoper is, in strijd met hetgeen Alex beweert, nu ge?indigd en het is, na zes maanden na aankoop, aan de koper om te bewijzen dat er iets mis was.

  14. Oh wacht, bedoelde je dat. Nou, dan ga ik toch met Alex mee: de wet heeft het over “ontdekt worden”. Ontdekken is het moment dat je het merkt, niet het moment dat je het meldt. Je zult met bekwame spoed het moeten melden, maar als vrijdag de laatste dag van de zes maanden is en de TV dan stuk gaat, dan ben ik nog op tijd (voor de bewijslast) als ik het maandag meld.

  15. Ok?, dus je kunt het volgens jou dan ook nog zeven weken na die vrijdag (de dag van ontdekking) melden? Dat is wat Alex m.i. beweerde: tot acht maanden na aankoop geldt de bewijslast van de verkoper. Ik denk zelf van niet… Maandag, ja, want dat is de eerste werkdag volgend op ontdekking. Maar op dinsdag ben je m.i. al te laat en mag je het zelf gaan bewijzen.

  16. Nee, ik heb niet geschreven dat de bewijslast de eerste acht maanden is omgekeerd. Wat ik heb geschreven is dat de meldplicht en de omkering van de bewijslast niet aan elkaar gekoppeld zijn. De periode 6 tot 8 maanden is dus een schemergebied. De vraag is dan of de rechter er van overtuigd is dat het gebrek ontdekt is binnen de eerste zes maanden na aflevering. Ik baseer me hiervoor op de wetsartikels waarin dit geregeld is.

    http://www.wetboek-online.nl/wet/BW7/18.html http://www.wetboek-online.nl/wet/BW7/23.html http://www.wetboek-online.nl/wet/Rv/150.html

    De bewijslast wordt met het eerste en laatste wetsartikel geregeld. De meldplicht staat in de middelste.

    Je kunt niet pas na vijf maanden een gebrek melden dat je al op de dag van aankoop ontdekte.

    Dat kun je doen als niet te bewijzen is dat je het gebrek vijf maanden eerder hebt ontdekt.

  17. Je hebt me overtuigd. Artikel 18 BW7, Boek 7, Titel 1, Afdeling 2, lid 2 (“binnen een termijn van zes maanden na aflevering openbaart”) en Artikel 23 BW7, Boek 7, Titel 1, Afdeling 3, lid 1 (“waarbij een kennisgeving binnen een termijn van twee maanden na de ontdekking tijdig is”) waren daarbij bepalend.

    Ontdekte je het gebrek wel binnen de zes maanden na aflevering, lijkt me nu inderdaad het struikelblok.

    Hartelijk dank, Alex! Altijd fijn om tegen het einde van een dag wijzer te zijn dan ’s morgens bij het opstaan.

  18. Deze uitspraak is voor Nederland denk inderdaad weinig relevant, omdat in Nederland het herroepingsrecht maximaal 3 maanden is. De situatie dat er 8 maanden lang een herroepingsrecht geldt omdat er geen informatie wordt geleverd, kan zich hier dus ?berhaupt niet voordoen.

    Toch vraag ik me wel een beetje af waarom er in de uitspraak niet is ingegaan op de staat van de zaak. Wellicht dat het komt omdat de laptop uit de casus tweedehands was en daarom sowieso al sporen van gebruik en/of slijtage vertoonde en moeilijk was vast te stellen welke sporen door het gebruik van de laatste koper waren veroorzaakt, maar normaal gesproken zijn de meeste producten die als consumentenkoop op afstand worden gesloten nieuw en die zullen bij herroeping dus ook in nieuwstaat moeten worden teruggegeven, nietwaar? Als er dus een nieuw product 8 maanden lang wordt gebruikt, zullen er wel sporen van dat gebruik zichtbaar zijn en/of slijtage hebben plaatsgevonden, op grond waarvan het herroepingsrecht is vervallen.

    Je mag een product tijdens het de bedenktermijn immers slechts in zoverre gebruiken als noodzakelijk om te kunnen beoordelen of je de zaak wilt houden of niet. Bij een laptop houdt het na een paar keer aanzetten en een paar programmaatjes draaien wel op, zou je zeggen. De verkoper zou door logs kunnen aantonen dat het product veel meer is gebruikt dan noodzakelijk en het product op basis daarvan (moeten) kunnen weigeren.

    Tot slot: het herroepingsrecht is nooit bedoeld om lang te gelden (max. 3 maanden lijkt mij een redelijke keuze van de NL wetgever). Na 8 maanden kunnen herroepen omdat het product toch niet was wat je verwachtte, dat is toch ook een beetje van de zotten?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.