Welke rechten zitten er op een walkthrough voor een spel?

doom-faq-walkthrough.pngEen gamende lezer vroeg zich af:

Hoe zit het met copyright op een walkthrough van een video spel? Hebben de makers van het video spel hier de rechten op of valt het binnen fair use?

Ik geloof niet dat er een goed Nederlands woord voor is, maar een walkthrough is kort gezegd een hulpmiddel waarmee je een spel (of onderdeel/level daarvan) gemakkelijker kunt uitspelen. Dat kan in de vorm van een zelfgeschreven handleiding of stappenplan zijn, maar ook uitgebreide grafische walkthroughs bestaan. Vergelijk de official DOOM FAQ met dit filmpje bijvoorbeeld. (Ja ik word oud).

Het schrijven van zo’n handleiding is geen enkel probleem. Ik zou niet weten welk auteursrecht daar in stelling gebracht zou kunnen worden. Hooguit zou het merkenrecht een probleem kunnen zijn, zeker als je termen als “official” gebruikt. Dat wekt wellicht de suggestie dat deze tekst door de maker van het spel zelf uitgebracht is.

Ga je screenshots maken, of zoals in dat filmpje het hele spel laten zien terwijl je het speelt, dan komen auteursrechten in beeld. Je reproduceert immers dan een grafisch beeld uit het spel, en dat telt als “verveelvoudiging in gewijzigde vorm” volgens de Auteurswet.

Wel zul je hier in veel gevallen gebruik kunnen maken van het citaatrecht (wat de vragensteller denk ik bedoelt met “fair use”). Bij een goede uitleg van een spel helpt beeld enorm, dus dan is het gerechtvaardigd om screenshots te laten zien om te illustreren wat je bedoelt of waar precies iets ligt.

Een hele video vind ik iets lastiger liggen. Aan de ene kant zou ik zeggen, ja, zo laat je het beste zien hoe je het spel uitspeelt. Aan de andere kant toon je wel erg veel beeld, terwijl de eis van het beeldcitaatrecht juist is dat je niet meer overneemt dan strikt nodig is. Oftewel: moet dat nou echt, zo’n heel filmpje?

Oh ja: idspispopd. Waarom weet ik dat allemaal nog?! En wat is jullie obscuurste cheat code?

Arnoud

21 reacties

  1. Nu is een walk through natuurlijk niets meer of minder dan het in eigen woorden navertellen van het gehele plot van de game.

    Als je dat bij een film of een boek zou doen, inclusief de ontknoping, kom je dan in de problemen met het auteursrecht?

  2. @Hans: Na het “Tanja Grotter”-arrest weet ik niet meer in hoeverre het publiceren van een samenvatting toegestaan is. Ik neem aan dat het maken van een samenvatting “voor eigen studie” geen probleem oplevert, maar of je deze mag delen???

  3. @MathFox: bij Tanja Grotter werd een nieuw verhaal verteld op basis van bestaande karakters. Dat is wat anders dan een (zakelijke) samenvatting van iets bestaands.

    Ik denk dat daar ook de clou ligt: je samenvatting of walkthrough vermeldt alleen die elementen die nodig zijn om iets uit te leggen. Je neemt dus niets creatiefs over maar juist alleen het feitelijke. Die lamp is nu eenmaal rood en daaronder ligt nu eenmaal het amulet van Yendor. En voor zover “amulet van Yendor” een creatieve vondst is, mag je die naam noemen onder het citaatrecht. Hoe kun je anders zeggen waar het ding ligt?

  4. Maar je zou kunnen overwegen dat het plot als geheel zonder details wel degelijk een kopie is van juist een van de dingen die er creatief zijn aan een game, naast het art work. Ik stel me zo voor dat net als bij een boeken- of scriptschrijver, de game-maker dat zelf ook zo ziet.

    Vandaar mij vraag hoe zit dat als je het plot van een film of boek tot in detail zou navertellen in eigen woorden?

  5. Het plot van een boek of een game kan natuurlijk wel creatief zijn, maar alleen op de creatieve expressie van het plot kun je auteursrecht claimen.

    Het “Tanja Grotter”-arrest vind ik nogal dubieus. De kern lijkt te zijn:

    4.7.3. De verhaallijn van HP en TG, de situering in tijd (het heden), de plaats en omvang van de respectieve toverscholen, de karakters (niet in de laatste plaats van de hoofdpersonen), intrige/plot, de voortgang in de verwikkelingen en de (anti)climax, alles in onderling verband en samenhang beschouwd en mede in aanmerking genomen het hier aan de orde zijnde genre vertonen een zo grote gelijkenis, dat de indruk die het verhaal van TG achterlaat in teveel essenti?le en karakteristieke aspecten identiek is aan die van HP om TG als onafhankelijke schepping te kunnen aanmerken.
    De rechter kijkt dus alleen naar verhaalelementen, niet naar hoe het verhaal in woorden is uitgewerkt. Hij is blijkbaar van mening dat op de verhaallijn zelf auteursrecht rust.

    Het lijkt mij dat hoe gedetailleerd een verhaallijn ook is, die verhaallijn toch slechts een gedachtenspinsel, dus een idee, blijft. Hetzelfde geldt m.i. voor uitgewerkte karakters van personages. Pas als je er een concrete vorm aangeeft door het verhaal of het personage in woord of beeld (of op een andere voor zintuiglijke waarneming vatbare wijze) uit te werken, kom je naar mijn mening binnen het bereik van het auteursrecht. Uit het Lanc?me-arrest (HR 16 juni 2006, LJN AU8940):

    De in art. 10 Aw, naast de niet-limitatieve opsomming van werksoorten, neergelegde omschrijving van wat als ‘werk’ in de zin van die wet moet worden verstaan luidt algemeen en belet niet daaronder een geur te begrijpen. Dat brengt mee dat voor de vraag of een geur in aanmerking komt voor auteursrechtelijke bescherming beslissend is of het daarbij gaat om een voortbrengsel dat vatbaar is voor menselijke waarneming en of het een eigen, oorspronkelijk karakter heeft en het persoonlijk stempel van de maker draagt.
    Het moet dus gaan om een voortbrengsel dat vatbaar is voor menselijke waarneming. Een verhaallijn, los van de uitwerking in woorden, is niet vatbaar voor menselijke waarneming.

    Maar het is duidelijk dat de (lagere) rechter hier anders over kan denken.

  6. @Piet, zodra een verhaallijn is opgeschreven (een plot) heb je een “creatief werk”, tenminste volgens de rechter in deze zaak. Dat zo’n verhaallijn nog uitgewerkt moet worden tot een volledig boek doet er niet zoveel toe, een paar a4tjes met een plot zijn een creatief werk, ondanks het feit dat verder uitwerking tot een consumentenproduct (boek, film, …) nog moet gebeuren. Als je er zo naar kijkt is een samenvatting een afgeleid werk, omdat de maker van een samenvatting de plot van het oorspronkelijke werk weergeeft.

    @Arnoud, ga je ermee akkoord dat een fantasie-feit uit een fantasie-wereld een “creatief element” is? Een auteur of ontwerper heeft het ooit eens zo bedacht. Als je het zo bekijkt zou je dan per element uit een walkthrough het citaatrecht moeten inroepen (en wat blijkt er dan over aan originele tekst?)

    Ik vind het Tanja Grotter arrest een moeilijke uitspraak omdat het een de facto uitbreiding van het auteursrecht impliceert, zonder aan te geven waar de grenzen liggen. Het Amerikaanse vonnis in “Rowling vs. RDR books” leest daarentegen als een handleiding “hoe maak ik een legale Potter encyclopedie”.

  7. @MathFox: ik vind de Tanja Grotter-zaak dubieus, maar de achterliggende overweging lijkt te zijn dat al te duidelijk het HP-verhaal werd naverteld maar dan met een meisje in de hoofdrol en zo nog wat ondergeschikte wijzigingen. Dan vat je niet samen en dan schrijf je geen encyclopedie. Dan herschrijf je gewoon het boek.

    Een nieuw avontuur van Suske & Wiske valt ook onder het auteursrecht, omdat je dan uitgewerkte creatieve karakters inzet in je eigen verhaal. Dat vind ik wezenlijk wat anders dan een encyclopedische vermelding over deze personages (http://nl.wikipedia.org/wiki/Suske en http://nl.wikipedia.org/wiki/Wiske bijvoorbeeld).

  8. Een nieuw avontuur van Suske & Wiske valt ook onder het auteursrecht, omdat je dan uitgewerkte creatieve karakters inzet in je eigen verhaal. Dat vind ik wezenlijk wat anders dan een encyclopedische vermelding over deze personages

    Eens, eens, eens!

    In het Amerikaanse recht wordt specifiek gekeken naar hoe “transformatief” het gebruik van creatieve elementen is. Wordt daar in het Nederlandse recht ook expliciet naar gekeken, of is dit beperkt tot specifieke categorie?n (zoals nieuwsberichten)?

  9. Je zegt een schermfoto is een auteursrechtelijke verveelvoudiging. Maar daar wil ik wel wat kanttekeningen bij plaatsen. Auteursrecht op een computerprogramma behelst de code die de programmeur neerschrijft, niet wat dat programma kan produceren. Adobe heeft bijvoorbeeld immers geen auteursrecht op wat Photoshop kan uitspugen. Vanzelfsprekend bevat een computerspel behalve programmacode ook nog veel beeldmateriaal en muziek. Maar ook dat is beschermd in de vorm waarin de artiest het maakt. Een textuur is als textuur wel beschermd, als een klein driehoekje op het scherm de betreffende textuur aanneemt heb ik er mijn twijfels over.

    Natuurlijk k?n een schermfoto gezien worden als reproductie van een werk, maar hij kan net zo goed gezien worden als een beeld dat het programma kan produceren. Ik denk dan ook dat een rechthebbende van een computerspel niet z? maar auteursrecht kan claimen op een schermfoto. De aard van het spel en de schermfoto spelen een belangrijke rol.

  10. @MathFox: als je “transformatief” zegt, dan praat je over “fair use”. Dan ben je dus al voorbij de vraag of er iets auteursrechtelijk is overgenomen. Een opsomming van namen van Suske & Wiske karakters heeft niets met fair use te maken maar mag gewoon omdat op die namen geen auteursrecht valt te claimen. (Anders begrijp ik niet wat “transformatief gebruik van creatieve elementen” betekent.)

    @Dani?l: de interface van een computerprogramma valt gewoon onder het auteursrecht omdat de programmeur die zo ontworpen heeft. Dat is wezenlijk anders dan de plaatjes die jij met Photoshop maakt: die heeft Adobe niet gemaakt dus daar kunnen zij niets op claimen.

    Inderdaad leuke tussenvorm, de plaatjes in een spel zijn ook het gevolg van jouw creatieve inbreng als speler. Dat is dus een afgeleid werk waar beiden bepaalde rechten op te claimen hebben.

  11. Bij de meeste walkthroughs wordt overigens niet het hele verhaal letterlijk naverteld. Zo’n walkthrough bestaat meestal uit “ga eerst de linker trap op, loop door tot het eind van de tunnel waar de blauwe sleutel ligt. Loop dan terug, ga de rechtertrap op, versla de eindbaas en open de blauwe deur”.

    De belangrijke verhaalelementen (waar het echt creatief wordt) worden meestal overgeslagen, omdat deze vaak worden verteld in filmpjes en zeker niet noodzakelijke instructies zijn om het spel uit te spelen.

  12. @Mathfox:

    @Piet, zodra een verhaallijn is opgeschreven (een plot) heb je een ???creatief werk???, tenminste volgens de rechter in deze zaak.
    Inderdaad. Maar in mijn ogen is het alleen de creatieve omzetting van die verhaallijn in woorden die beschermd is. Stel dat het je lukt om de verhaallijn puur feitelijk/zakelijk op te schrijven, dan is de uitwerking niet creatief en ontbreekt m.i. auteursrechtelijke bescherming (afgezien van geschriftenbescherming).

    Wat Tanja Grotter van Harry Potter heeft overgenomen is de verhaallijn. Of het daadwerkelijk mogelijk is om die verhaallijn puur feitelijk/zakelijk in woorden om te zetten doet er niet toe, want dat is niet gebeurd. De verhaallijn wordt zowel in HP als in TG creatief in woorden omgezet. Maar die twee creatieve omzettingen hebben niets gemeen. Tenminste, zo zou ik het willen zien.

    Vergelijk het met een computerprogramma B dat geschreven is naar het voorbeeld van computerprogramma A. Als de programmeur van B alleen de functionaliteit van A kopieert (de verhaallijn), pleegt hij geen inbreuk op het auteursrecht op A. Op die functionaliteit zit geen auteursrecht.

    Wat wel kan, is dat programma B een auteursrechtelijk beschermde combinatie van elementen van de vormgeving van de userinterface van programma A overneemt, en daardoor inbreuk maakt op het auteursrecht op die vormgeving. Bij een verhaal lijkt me zoiets echter niet mogelijk. Een verhaallijn (los van de tekst) is net zoals de functionaliteit van een programma (los van de grafische weergave en andere interactie-aspecten) niet voor waarneming vatbaar.

    Dan vat je niet samen en dan schrijf je geen encyclopedie. Dan herschrijf je gewoon het boek.

    Maar volgens mij mag dat… Natuurlijk niet als je op woord- of zinniveau gaat omzetten (zoals een vertaler doet), maar als je hetzelfde verhaal opnieuw vertelt zie ik geen probleem.

    Voor de verfilming van een boek lijkt het me dus ook niet nodig om toestemming van de schrijver te hebben (tenzij je uitspraken van de hoofdpersonen letterlijk gaat overnemen). Maar vermoedelijk zal er in de praktijk juist wel een licentie worden genomen om gezeur te voorkomen.

    Ik ben wel benieuwd of er naast Tanja Grotter andere (eventueel buitenlandse) uitspraken zijn die deze opvatting tegenspreken, bijvoorbeeld over verfilmingen of over een volledig nieuw opgeschreven versie van een bestaand verhaal. (Ik moet denken aan de rechtszaken over het boek “Da Vinci Code”. Die werden door de eisers kansloos verloren.)

    Een nieuw avontuur van Suske & Wiske valt ook onder het auteursrecht, omdat je dan uitgewerkte creatieve karakters inzet in je eigen verhaal.

    Bij een stripboek neem je de grafische uitwerking van de karakters over, en die is natuurlijk beschermd. Dat Lambik links en rechts drie getekende haartjes heeft lijkt me auteursrechtelijk relevanter dan dat Tante Sidonia in ieder verhaal een keer op tilt slaat (maar de manier waarop dit wordt uitgebeeld is dan weer wel beschermd).

  13. Hmm, mijn redenering is wel wat moeilijk te rijmen met art. 13 Aw:

    Onder de verveelvoudiging van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst wordt mede verstaan de vertaling, de muziekschikking, de verfilming of tooneelbewerking en in het algemeen iedere geheele of gedeeltelijke bewerking of nabootsing in gewijzigden vorm, welke niet als een nieuw, oorspronkelijk werk moet worden aangemerkt.
    al kun je deze bepaling natuurlijk zo opvatten, dat er bij een verfilming al heel snel sprake is van een “nieuw, oorspronkelijk werk” als slechts de verhaallijn en wat banale namen zijn overgenomen.

  14. @Piet, 14. Ja, er is een grijs gebied van werken waar meerdere auteurs een bijdrage aan geleverd hebben. Zoals samenvattingen, screenshots van spelmomenten, “walk throughs” en parodie?n. De grote vraag is “hoeveel originaliteit is nodig om geen expliciete licentie van de andere auteurs nodig te hebben?” Een interessante vraag, en het “Tanja Grotter arrest” is door teveel juristen de grond in geboord om een referentiepunt te bieden.

  15. Dat meerdere makers auteursrecht hebben op een verfliming is voor mij het probleem niet. De regisseur heeft uiteraard auteursrecht, de schrijver van het script ook, net als de componist van de soundtrack. Maar heeft de schrijver van het boek waarop het script is gebaseerd auteursrecht op dat script? Wanneer is het script een bewerking van het boek in de zin van art. 13 Aw? Kan dat het geval zijn wanneer in feite alleen de (gedetailleerde) verhaallijn is overgenomen?

    Waarschijnlijk moet het antwoord toch wel “ja” zijn en ligt de grens van wat auteursrechtelijk beschermd is op een hoger niveau dan dat van woorden en zinsopbouw…

  16. @Piet(14): de term “nieuw, oorspronkelijk werk” moet je niet anders interpreteren dan het gewone criterium voor auteursrecht. Artikel 13 gaat dus alleen over verveelvoudiging waarbij geen eigen stempel van de maker te herkennen is in de kopie.

    Bij een boekverfilming zal vaak een eigen stempel zitten van de regisseur, zodat de producent het auteursrecht kan claimen. Volgens artikel 10 lid 2 Aw is dat wel “onverminderd het auteursrecht op het oorspronkelijke werk” dus die verfilming vereist nog steeds toestemming.

    Oftewel zowel de maker van de boekverfilming als de uitgever van de pocketversie van het boek moeten toestemming hebben van de auteur. De verfilmer zou wellicht nog kunnen betogen dat hij slechts feitelijke dingen en algemene ideeen heeft overgenomen (“ik maak alleen een film over een meisje op toverschool”).

  17. Maar mijn idee was dat het overnemen van alleen de verhaallijn niet in de weg zou staan aan een “nieuw, oorspronkelijk werk” (omdat de verhaallijn alleen een idee is, misschien een heel gedetailleerd idee, maar toch een idee). Als dat zou kloppen, zou er echter niet zo veel overblijven van het woord “verfilming” in art. 13 Aw.

    Dus waarschijnlijk is een gedetailleerd idee toch wel auteursrechtelijk beschermd. Dat wil zeggen: het geeft bescherming op werken waarin dat gedetailleerde idee in een voor menselijke waarneming vatbare vorm is gegoten.

    Dus de test of “iets” een auteursrechtelijk beschermd werk is, is of het in een voor menselijke waarneming vatbare vorm is gegoten (een voortbrengsel is), en of het als geheel, dus inclusief achterliggende idee?n, EOK en PS heeft.

    On-topic: een creatief plot (EOK & PS) zou daarom wel eens bescherming kunnen opleveren op ieder boek (of game) waarin dat plot wordt vormgegeven. Het plot lijkt slechts zo gedetailleerd te hoeven zijn dat het niet langer een banaal of reeds lang bekend idee is. (Eigenlijk wat Mathfox in #7 schreef.)

    Blijft lastig, en ik ben bang dat het in de praktijk neerkomt op een rechterlijk antwoord (in de vorm van een machtswoord) op de geheel andere vraag “is het in casu eerlijk om van de arbeid van een ander te profiteren”.

  18. > @Dani?l: de interface van een computerprogramma valt gewoon onder het auteursrecht omdat de > programmeur die zo ontworpen heeft. Dat is wezenlijk anders dan de plaatjes die jij met > Photoshop maakt: die heeft Adobe niet gemaakt dus daar kunnen zij niets op claimen.

    Niet mee eens. De interface van een computerprogramma is inderdaad een auteursrechtelijk beschermd iets, maar in zeer beperkte mate: Openoffice heeft een interface die wat weg heeft van MS Office, rechters zijn in het verleden erg terughoudend geweest dat auteursrechteninbreuk te noemen en met goede reden: Auteursrecht is niet bedoeld om monopolies op bijvoorbeeld tekstverwerkers te stimuleren. Zo heeft Apple verleden jarenlang een kruistocht in de rechtzalen gevoerd Windows 95 een inbreuk te laten zijn van de interface van MacOS, zonder enig resultaat.

    Bovendien is ook de interface in zijn oorspronkelijk vorm beschermd: Niet alleen het uiterlijk maar ook vooral de manier waarop hij werkt. Een programma wat een identieke interface heeft is een verveelvoudiging van die interface. Een schermfoto is dat niet, het maken van een foto is een creatie op zich.

  19. Ik vind dat walktroughs vaak nodig zijn voor het kiezen van games en hulp natuurlijk. Als iemand een game leuk vind door een walktrough is dat toch leuk voor de gamemakers. Bovendien gaat het over het spel niet over het verhaal. Ik ben ook gamer en zonder walktroughs had ik minder dan de helft van de games die ik nu heb. PS Als je hulp nodig hebt dan kan je ook vragen of iemand anders het boek voor je leest.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.