Moderator van Stormfront geen (mede)pleger van discriminatie

stormfront-meningsuiting-discriminatie.pngEen moderator kan niet zomaar verantwoordelijk worden gehouden voor de inhoud van berichten van leden. Dat vonniste de Amsterdamse rechter begin deze maand (jaja, maar Boek 9 had het ook pas gisteren). De verdachte werd vervolgd voor zijn rol als moderator van het extreemrechtse Stormfront.org bij een aantal antisemitische uitlatingen op dat forum.

De rechtbank is van oordeel dat het enkele feit dat verdachte als moderator de technische bevoegdheid had om op de website geplaatste teksten te verwijderen, niet zonder meer inhoudt dat verdachte verantwoordelijk kan worden gehouden voor de inhoud van alle op de website geplaatste teksten. Gelet daarop is de rechtbank van oordeel dat verdachte onder de gegeven omstandigheden niet enkel uit hoofde van zijn functie verantwoordelijk kan worden gehouden voor het op de website plaatsen, geplaatst houden dan wel niet verwijderen van de teksten.

De term “verantwoordelijk” is wat apart – het is een strafzaak en “verantwoordelijk” zie ik eerder in een civiele context. De rechtbank lijkt hier zich af te vragen of iemand het misdrijf discriminatie pleegt door de functie van moderator te hebben. En het antwoord daarop is (natuurlijk, zou ik zeggen) “nee, dat is niet zo”.

Vervolgens wordt gekeken naar “medeplegen”, oftewel in nauwe samenwerking met de echte pleger (die in een aparte zaak wel veroordeeld werd voor dit misdrijf) zorgen dat de publicatie op internet komt. Ook dat wordt afgewezen:

het enkele geplaatst houden dan wel niet verwijderen van de teksten [is] onvoldoende om te spreken van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking.

Op zich heel plausibel en logisch allemaal. Wat ik dan nog mis, is de vraag over medeplichtigheid oftewel het opzettelijk gelegenheid, middelen en dergelijke geven om het misdrijf te plegen. Want daar zit denk ik best wel een stevig verhaal: wie een extreemrechtse website opzet, moet toch weten dat daar verboden uitlatingen op gaan komen. En dat heet voorwaardelijke opzet: het niet onaannemelijke risico nemen dat iets strafbaars gaat gebeuren.

Arnoud

21 reacties

  1. Ik vraag me nu direct af, wat als de moderator (door bijvoorbeeld een andere gebruiker of desnoods politie-beambte) op de hoogte gebracht is van de ‘illegale’ uitspraken van de poster in kwestie?

    In het kader van enkele recente berichten op tweakers over al-dan-niet terechte veroordelingen tot het vrijgeven van de gegevens van gebruikers vraag ik me af hoe dat in dit geval zit. Moet de moderator/beheerder van een ‘anoniem’ forum (denk aan obscure dingen als 4chan, maar ook bijvoorbeeld wikipedia edits) alle gegevens vrijgeven die ze hebben over een dergelijke gebruiker? In het geval van 4chan-achtige fora (waar een thread-maximum is: alles daarbuiten wordt automatisch verwijderd), moet de beheerder een log bijhouden?

  2. wie een extreemrechtse website opzet, moet toch weten dat daar verboden uitlatingen op gaan komen. En dat heet voorwaardelijke opzet: het niet onaannemelijke risico nemen dat iets strafbaars gaat gebeuren.

    Maar dan zou zo’n site alle reacties vooraf moeten modereren. Dat lijkt me in strijd te komen met de vrijheid van meningsuiting.

    Ook kun je de vergelijking maken met het aanbieden van een systeem waarmee gebruikers zeer waarschijnlijk opzettelijk auteursrechtelijke inbreuken gaan plegen. De aanbieder van het systeem is dan m.i. nog niet automatisch medeplichtig aan het misdrijf van art. 31 Aw.

    Wel is het de vraag waarom je redenering niet zou kloppen. Ik denk dat een criterium als in de (Amerikaanse) Betamax-zaak hier kan helpen: ook als je in het algemeen bewust bent van de aanzienlijke kans dat een middel soms gebruikt zal worden voor strafbare zaken, ben je niet strafbaar door het middel beschikbaar te stellen wanneer er daarnaast voldoende legaal gebruik is. Vraag is wel of het Nederlandse recht zo’n soort criterium kent…

    In de conclusie van A-G Verkade bij HR 19 december 2003, LJN AN7253 vind ik:

    5.23. Ten slotte wordt onder medeplichtigheid (art. 48 Sr), verstaan: het verlenen van hulp aan de pleger van een misdrijf (medeplichtigheid aan een overtreding is niet strafbaar), door middelen verschaffen tijdens of voorafgaand aan het plegen van het misdrijf. Daarbij is dubbel opzet vereist, zowel op het misdrijf zelf als op het bevorderen van het misdrijf, terwijl de opzet alle bestanddelen van het misdrijf moet betreffen. (Ook) voor medeplichtigheid volstaat evenwel voorwaardelijk opzet, zodat voldoende is dat de medeplichtige zich bij het verschaffen van gelegenheid, middelen of inlichtingen blootstelt aan de aanmerkelijke kans dat die gelegenheid, middelen of inlichtingen zullen strekken tot het plegen van het misdrijf.(60) M. Schellekens meent dat in het algemeen het beschikbaar stellen van een infrastructuur waarvan misbruik gemaakt kan worden, niet kan worden aangemerkt als voorwaardelijk opzet, gericht op medeplichtigheid aan strafbare feiten die met die infrastructuur gepleegd zouden kunnen worden.(61) Ik sluit mij hierbij aan.
    Noot 61 verwijst naar M. Schellekens, Aansprakelijkheid van Internetaanbieders, diss. KUB 2001, p. 148.

    Je zou kunnen zeggen dat de beheerder van een extreemrechtse site niet meer “in het algemeen” een infrastructuur ter beschikking stelt. Ik neig er echter naar dat dit niet uitmaakt, want iedereen is vrij om extreemrechts te zijn en in principe ook vrij om hierover zijn gedachten te uiten.

    Maar een echt uitgemaakte zaak lijkt het dus niet te zijn. Het zou inderdaad interessant zijn geweest als ook medeplichtigheid ten laste was gelegd.

  3. @Piet, dat is mij nou ook wel eens onduidelijk. Aan de ene kant wordt alles wat extreem-rechts is zwart gemaakt en als een gigantisch probleem gezien dat zo veel mogelijk de kop ingedrukt moet worden, maar vervolgens blijkt het dan weer niet illegaal te zijn. Als (jonge) burger is het me nou niet duidelijk wat ik wel mag zeggen en wat niet (Wilders is hier een goed voorbeeld van: mag dat wat hij doet nou wel of niet)? Is hier expliciete regelgeving voor?

    Voor jou reacties dacht ik dat Arnoud bedoelde met:

    wie een extreemrechtse website opzet, moet toch weten dat daar verboden uitlatingen op gaan komen. En dat heet voorwaardelijke opzet: het niet onaannemelijke risico nemen dat iets strafbaars gaat gebeuren.
    Dat bij het opzetten van een dergelijke site je kan verwachten dat hierop illegale uitlatingen gedaan gaan worden. Een beetje zoals dat je een file-sharing forum opzet: je weet van tevoren dat er illegale dingen plaats gaan vinden.

  4. @Rens: dat iets maatschappelijk onwenselijk wordt gezien, betekent nog niet dat het ook verboden is of zou moeten worden. Extreemrechtse uitingen zijn (meestal) legaal, tenzij ze aanzetten tot geweld of haat. Maar een school mag zich wel degelijk verzetten tegen zulke uitingen op haar locaties.

    Piet slaat de spijker op de kop met zijn analyse. Ik ging wat al te gemakkelijk van ‘er kunnen illegale uitingen komen’ naar ‘het aanzienlijke risico dat ze komen’. Een forum zoals “Waarom de Holocaust nooit plaatsgevonden heeft” zou waarschijnlijk wel medeplichtig zijn aan strafbare uitlatingen, omdat die titel al aangeeft dat er (vooral) illegale uitingen binnenkomen. Ontkennen van de Holocaust is immers strafbaar.

  5. Wat ik mis is of de moderator het gewraakte bericht daadwerkelijk heeft gezien, en het bericht bewust niet heeft gemodereerd. Of dat hij het bericht helemaal niet had gezien.

    Een moderator is overigens vaak niet hetzelfde als oprichter of eigenaar.

  6. Ik ging wat al te gemakkelijk van ???er kunnen illegale uitingen komen??? naar ???het aanzienlijke risico dat ze komen???.

    Maar strikt genomen kun je denk ik heel goed zeggen dat de kans op (ooit) een strafbaar feit aanzienlijk was, en dat de beheerders zich hiervan bewust waren. En dan heb je eigenlijk al voldoende voor medeplichtigheid.

    Er lijkt in dit soort gevallen een correctie nodig te zijn op de normale eisen voor medeplichtigheid. Of voorzichtigheid bij het toepassen. Misschien kun je zeggen dat de kans dat een willekeurige forumreactie strafbaar is juist niet aanzienlijk is, en moet je niet kijken naar alle toekomstige reacties tezamen.

  7. @nl-x: dat staat (een beetje verstopt) in het vonnis:

    De thread vangt aan met een op 11 februari 2007 om 13:18 uur geplaatst bericht door poster [poster 1], en laat vervolgens in volgorde van tijd de berichten zien die daarna zijn geplaatst. Te zien is dat een op 12 februari 2007 om 19:05 uur geplaatst bericht van [poster 1] is verwijderd door [nickname 1] of [nickname 2]. Onduidelijk blijft op welk tijdstip dit bericht is verwijderd. Wel is duidelijk dat er na dit bericht geen verdere activiteiten van [nickname 1] of [nickname 2] meer zijn waar te nemen op deze thread.

    Gelet op voorgaande is naar het oordeel van de rechtbank niet vast komen te staan dat verdachte op of na het moment van plaatsen van het bericht door [pseudoniem] op 12 februari 2007 om 21:40 uur, op voornoemde thread is geweest, en aldus is niet vast komente staan dat hij dit bericht heeft gelezen.

  8. Bij zaken over het posten van materiaal waar copyright op zit is het vaak zo dat wanneer de eigenaar op de hoogte is gebracht dat iemand oneigenlijk materiaal heeft gebruikt hij er naar moet handelen en zo niet als verantwoordelijk kan worden gehouden. Ik kan me voorstellen dat het bij het plaatsen van discriminerende opmerkingen net zo is, alhoewel je kunt discussieren over wat wel en wat geen discriminatie is. Wat dat aangaat spelen disclaimers, land van hosting en het land waarop de inhoud gericht is ook een rol. Of de moderator door niet te handelen de mening deelt of gewoon zijn werkt niet doet zal afhangen van de omstandigheden. In dit geval was het postinggedrag van de moderator voldoende aanleiding om het eerste te denken. Zie ook hier: http://kafka.antifa.net/stormfront2009.htm Ik kan me nauwelijks voorstellen dat diegenen die de rechtzaak is begonnen niet eerst een bericht heeft gestuurd aan de eigenaren en de moderatoren van het forum om ze er op te wijzen wat er allemaal gezegd wordt. Het zou me ook niet verbazen als de rechter weer eens blijkt geeft totaal geen benul te hebben hoe internet nou eigenlijk in elkaar zit.

  9. @Piet(6): wellicht is dit op te lossen door het grondrecht vrije meningsuiting erin te betrekken? Zoals je zelf al aangaf, als medeplichtigheid zo breed is, dan kun je geen open forum meer bieden. Dat is een disproportionele beperking op de vrije meningsuiting, dus die uitleg kan niet door de beugel. Een lezing waarbij je pas na concrete kennis van de uiting medeplichtig bent, zou beter passen.

  10. @Arnoud: Ja, dat is natuurlijk een mogelijke oplossing. Dan zou er bijvoorbeeld formeel wel sprake kunnen zijn van medeplichtigheid, maar biedt het recht op vrije meningsuiting een rechtvaardigingsgrond.

    Je zou het grondrecht ook kunnen gebruiken om aan art. 48 Sr een minder ruime uitleg te geven, maar ik zou het zelf niet zuiver vinden om art. 48 Sr anders uit te leggen afhankelijk van eventuele grondrechten die in het spel zijn.

    Daarom lijkt het me geen slecht idee om art. 48 Sr in het algemeen zo uit te leggen dat er geen strafbare medeplichtigheid is als je een middel beschikbaar stelt met een substantieel legaal gebruik, ook als je in het algemeen weet dat er mensen zullen zijn die er een bepaald misdrijf mee gaan plegen. Maar of dat juist is weet ik niet.

  11. Hallo Iemand , Ik Zie Hier veel over extreem rechts ! Ik Bedenk dat dit globaal betekenen moet dat dat een eigenschap is die Iemand Vertoond als die ten koste van Anderen , tot schade van Anderen …voor zich z?lf aan de gang is !

    Is dat juist of anders ……?

    Wie ?

  12. “Extreem rechts, ook wel uiterst rechts, ultrarechts of rechts-radicaal, is een verzamelnaam voor politieke overtuigingen die zich aan de uiterste rechterzijde van het politieke spectrum bevinden” aldus Wikipedia.

    Verder graag reageren op het vonnis of het blogbericht, algemene discussies over politieke onderwerpen zijn hier off-topic.

  13. Extreem rechts en links hebben veel met elkaar gemeen. In beide gevallen wordt geweld geaccepteerd als als middel om sociale en politieke conflicten te beslechten, hebben sprekers een demagogische spreekstijl waarbij politieke tegenstanders verbaal worden besmeurd en maken ze absolutistische aanspraken op de waarheid, die maatschappelijke tolerantie sterk bemoeilijken.

    Dat je voor dat soort lui een forum op zet betekent nog niet dat je opzettelijk gelegenheid geeft tot het plegen van misdrijven. Daarbij denk ik dan in eerste instantie aan belediging, smaad en laster. Wel kan dit geven invloed hebben op de maatschappelijke zorgplicht, maar das een civiel rechtelijke discussie.

  14. 12 Excuse Me meneer arnoud engelfried , bent u een censurist -edit Geen strafbare uitingen.-

    Uw integriteit staat N? Buiten Kijf!!!

    Meneer de Kruijff Zegt ???k al Wat over U !!!

    ??n NO?? maar modereren Z?ker ???

  15. Zo “natuurlijk” is het niet dat er werd vrijgesproken. In de zaak tegen leden van de Nationale Alliantie van februari, was de technische bevoegdheid om content te verwijderen van het forum ??n van de belangrijkste argumenten om wel tot strafbaarheid te komen:

    “(..)heeft nagelaten deze teksten van het forum te verwijderen, hoewel hij daartoe uit hoofde van zijn bevoegdheden op het forum gehouden was in zijn functie als administrator/moderator. Naar het oordeel van de rechtbank is de opzet van verdachte zodoende gericht geweest op zowel het beledigen en aanzetten tot haat, discriminatie en geweld jegens Joden en Moslims als op de openbaarmaking daarvan.”

  16. Het vonnis in de NA-zaak was een schot hagel: Teijn werd veroordeeld voor medeplichtigheid aan 137c en 137d Sr, maar ook voor het (mede)plegen van 137e Sr!

    Overigens heeft de Rechtbank het voormalige bestuur van de Nationale Alliantie wel vrijgesproken van de strafbare feiten op het forum. Een zaak tegen het bestuur was wat mij betreft ook wel een beetje vergezocht.. (LJN: BJ8077)

  17. Quote: “wie een extreemrechtse website opzet, moet toch weten dat daar verboden uitlatingen op gaan komen.”

    Met ‘extreem rechts’ wordt een groep mensen bedoeld met een bepaalde levensovertuiging zoals bedoeld in art. 137C :

    Hij die zich in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, opzettelijk beledigend uitlaat over een groep mensen wegens hun ras, hun godsdienst of levensovertuiging, hun hetero- of homoseksuele gerichtheid of hun lichamelijke, psychische of verstandelijke handicap, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of geldboete van de derde categorie.

    Nou, daar gaan we:

    “wie een website voor zwarte mensen opzet, moet toch weten dat daar verboden uitlatingen op gaan komen.”

    “wie een islamitische website opzet, moet toch weten dat daar verboden uitlatingen op gaan komen.”

    “wie een homo-website opzet, moet toch weten dat daar verboden uitlatingen op gaan komen.”

    enz.

    Waar staat de Stormfrontserver? In de VS. Op welke doelgroep is de Nederlandstalige afdeling gericht? Op Nederlandstaligen. Waar bevinden die Nederlandstaligen zich? Overal ter wereld. Zijn de betreffende berichten op de plaats waar de server staat strafbaar? Nee. Is moderatie wereldwijd mogelijk? Ja. Maakt het iets uit van waaruit de Nederlandstalige moderator zijn vrijwilligerswerk doet? De rechter vind van wel.

    Hoe ernstig waren die strafbare uitingen? Discriminerend was (het MDI eiste vervolging) ‘zwarte mensen horen met een banaan de boom in’ en bedreigend was (een Joodse journaliste voelde zich bedreigd na overleg met het CIDI) ‘we komen je ophalen met het treintje, tjoeke tjoeke tjoek”.

    Interessante uitspraak. Net als die van Hans Janmaat die in 1997(?) veroordeeld werd om wat anderen hadden gezegd.

    De rechter kan met een banaan de boom in, tjoeke tjoeke tjoek. E-mail en ip-adres bij de moderator van deze website bekend.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.