Zit er auteursrecht op Google Streetview?

streetview-copyright-google-hoezo.pngEen lezer vroeg me:

Zit er copyright op de beelden van Google Streetview? En zo niet, waarom zegt Google dan van wel?

Nee, er zit geen auteursrecht (copyright) op de foto’s die de Google-Streetviewauto heeft gemaakt. Die auto (zie bijvoorbeeld deze foto) heeft een vaste camera op het dak gemonteerd, die afgesteld is om elke zo veel seconden een foto te maken. Daar zit volstrekt geen creativiteit van de bestuurder in. En zonder creativiteit van de maker van de foto kan er van auteursrecht geen sprake zijn.

Waarom Google het dan toch claimt? Een reflex, waarschijnlijk: wij hebben het gemaakt dus we zetten er “copyright Google” op.

(Let op: de Streetview API en andere diensten bovenop de foto’s kunnen wel degelijk beschermd zijn, want het maken daarvan is wel degelijk creatief.)

Arnoud

45 reacties

  1. Een bekende manier om gave fotos te maken is om je cam aan een vlieger te hangen. Er zijn zo een aantal mensen die hele mooie fotos maken en dat zou ik wel degelijk creatief noemen. De maker doet echter niet veel meer dan de bestuurder van de google auto: het apparaat besturen waar het fototoestel aan hangt, en de “route” van dit apparaat verzorgen.

    Ik snap niet helemaal waarom je claimd dat er op deze manier geen creativiteit van de bestuurder in kan zitten. Als ik een contraptie maak waarmee ik fotos kan maken, dan maakt het toch niet uit het toestel zelf op zelfontspanner staat? Tuurlijk, in het geval van de googleautobestuurder zal het praktisch gezien niet echt uitmaken wat de bestuurder wil, maar dat lijkt me nogal een lastige grond om bovenstaande conclusie op te baseren: Als iemand van de kunstacademie een fotosessie doet door een camera ergens op te zetten for arts sake, dan zou niemand op het idee komen om het non-copyright te beschouwen, toch? Ik snap even niet waarom dat dan wel zo is in dit geval…

  2. “Copyright op een API” heeft volgens mij alleen betekenis op het moment dat mensen de API gaan aanroepen. Als ik een dienst gebruik, hoeft niet gemeld te worden dat de software achter die dienst beschermd is met auteursrecht.

    Het aan elkaar plakken van beelden lijkt me niet creatief, het gaat erom ze zo goed mogelijk te laten aansluiten. En het zou me verbazen als een mens ook maar enig plakwerk heeft zitten doen.

  3. Ik denk niet dat “mooi” hetzelfde is “creatief”. Een bewakingscamera kan ook hele mooie foto’s maken, als hij toevallig op het juiste moment een beeld vastlegt. Waar het om gaat, is of de fotograaf iets creatiefs deed bij het maken ?n of dat creatieve terug te vinden is in de foto. Bij een foto vanaf een vlieger kan ik me daar nog iets bij voorstellen, je krijgt aparte hoeken en originele kijk op de zaak in zo’n foto. Maar de geluksfactor is groot en ik denk niet dat je als vliegeraar-fotograaf altijd wint.

    Bij de Streetview-auto is er geen enkele poging om hoe dan ook creatief te zijn. Er staat een camera op het dak en die neemt elke X seconden een foto. De fotograaf rijdt rondjes maar doet verder niets om de foto’s iets creatiefs mee te geven. Die mensen die in een scubapak op de foto komen, doen wel iets creatiefs maar dan is hooguit h?n kunstwerk (performance art) beschermd.

  4. Maar ik ga er wel van uit dat op alle fotos uit een vliegercam copyright zit: je doet je best om fotos te maken, en of ze nou ‘mooi’ of niet zijn, dat zou toch geen basis voor het hebben van copyright kunnen zijn? Het creatieve bij de google auto en de vlieger zit hem in de methode van maken: het samenstellen van de apperatuur en het uitvoeren van je plan zou ik zeggen.

    Als iemand een hele mooie panorama maakt vanaf een toren (er zijn van die oneindig grote fotos die uit heel veel onderdelen bestaan) dan lijkt me dat je daar copyright op kan claimen toch? Ook al maak je gebruik van een automatisch systeem als deze: http://www.gigapansystems.com/

    Wat ik uiteindelijk bedoel is denk ik dit: Is het niet veel te subjectief om te zeggen: jamaar dit gaat ons te ver, deze samenstelling van machine + toestel is ons niet ‘mooi’ genoeg, nu is het niet meer subject to copyright? Dat het doel waarmee een foto gemaakt is en/of hoe mooi hij geworden is door een hoek en/of hoe orgineel hij is, dat je aan de hand daar van wel of geen copyright hebt? Lijkt me, maar IANAL, juridisch toch erg lastig?

  5. Ik vermoed dat we een ding over het hoofd zien…

    Het maken van de foto zelf is weliswaar geen creatief proces, maar het blurren van al de kentekens en gezichten en aanverwante situaties is dat wellicht wel. We hebben het hier dus over een “bewerkte foto”. Welliswaar is ook dit proces voor een groot deel geautomatiseerd, maar om het nu af te doen als geheel automatisch?

  6. “Groot deel”? Zitten er mensen te blurren dan? Ik had altijd begrepen dat het 100% automatisch is, ook omdat ze brievenbussen en paspoppen uitblurren. Kan me niet voorstellen dat een mens dat doet.

    Verder blijft de vraag of die mens de blur aanbrengt met enige poging tot creativiteit. Plus (zie Hoge Raad Endstra) de creativiteit moet wel /uit de foto blijken/ anders is de foto niet beschermd.

  7. Als ik Arnoud goed begrijp dan zegt hij gewoon dat nietalle menselijke arbeid per definitie creatief is. Ook als is die arbeid prutsen aan een plaatje. En daar heeft hij gelijk in. Als ik voor mijn boterham plaatjes bewerk en in mijn werkomgeving staat alleen maar dat ik alle gezichten en kentekenplaten moet blurren dan is daar geen ruimte meer voor creativiteit. Hoe mooi de plaatjes ook zijn.

  8. Sterker nog, ik vraag mij af of de bestuurder van de auto wel de fotograaf is. Hij rijdt auto maar hij is verder totaal niet betrokken bij het maken van de foto’s. Hij heeft mogelijk wel aparte instructies om op een bepaalde manier te rijden maar dat heeft de chauffeur van UPS ook.

  9. Zou Google dan wel een vorm van databaserecht kunnen claimen? Het heeft immers een vermogen gekost om deze ‘database met beelden’ te verzamelen. Stel dat Microsoft alle beelden van Street View overneemt in Bing Live Maps, kan Google daar dan niets tegen ondernemen?

  10. Er is geinvesteerd in het maken van de foto’s maar voor een databankrecht moet zijn ge?nvesteerd in het rangschikken en doorzoekbaar maken van de foto’s. Ik vraag me af of dat genoeg is om van een databankrecht te kunnen spreken. Maar Google kan hoe dan ook geen databankrecht claimen, want ze is in de VS gevestigd en alleen in de EU gevestigde bedrijven hebben recht op databankenrecht.

  11. Als er geen copyright op de foto’s, zijn ze dan gewoon vrij te gebruiken? Zonder dat je een advocaat op de stoep krijgt. Hoe zit dat dan met de satelliet foto’s van Google Maps/Earth? Echt creatief is zo’n satelliet niet echt?

    Overigens kun je ook claimen dat foto’s die gemaakt zijn voor identiteitsbewijzen ook rechtenvrij zijn, er is juist alle moeite gedaan om er geen creativiteit in te stoppen. (natuurlijk zit aan die foto’s dan weer een privacy aspect.)

  12. Arnoud Engelfriet: “???Groot deel???? Zitten er mensen te blurren dan? Ik had altijd begrepen dat het 100% automatisch is, ook omdat ze brievenbussen en paspoppen uitblurren. Kan me niet voorstellen dat een mens dat doet.”

    “100% automatisch”… Goh, ik dacht altijd dat die lieve arme camrobotjes bij Google dat deden 😉 XD – Hier is het overduidelijke bewijs ervan: http://www.youtube.com/watch?v=e5bALLcEygc

  13. Door de wijze van vastlegging kan misschien aan art 45a gedacht worden:

    Onder filmwerk wordt verstaan een werk dat bestaat uit een reeks beelden met of zonder geluid, ongeacht de wijze van vastlegging van het werk, indien het is vastgelegd.

    Een foto uit streetview is dan te zien als ‘frame’ uit dit filmwerk. Een zekere mate van oorspronkelijkheid kan z’n filmwerk niet ontzegd worden. Of wel?

  14. Ik durf nog wel te beweren dat er toch enige creativiteit in die foto’s zit. Iemand heeft immers ooit besloten om die camera op deze manier op de auto te monteren, zodanig te focussen / te zoomen en te beslissen dat de chauffeur alleen bij bepaalde lichtomstandigheden moet gaan rijden.

    Misschien mag je dat geen creativiteit noemen, maar je kunt niet ontkennen dat deze manier van foto’s maken toch enige moeite heeft gevergd en dat het daarom niet echt billijk is om die dingen te pas en te onpas te mogen kopi?ren en hergebruiken onder hem motto ‘er zit geen auteursrecht op’.

    Op die manier zou je ook nog kunnen roepen dat er op foto’s op bijvoorbeeld Funda geen auteursrecht zit, die makelaar krijgt namelijk gewoon een camera mee van het bedrijf met de opdracht om dat ding bijvoorbeeld in de ‘auto’ stand op een statief op 1.50m recht voor het huis te zetten, en onder een hoek van 45 graden nog een keer een foto te maken. Ook geen creativiteit in te bekennen, gewoon volgens een script op een knopje gedrukt. Ook maar ontdoen van auteursrechten dan?

  15. @Mr.Mr: die BV ken ik, maar die wordt altijd zorgvuldig uit de besluitvorming gehouden. Alle diensten worden door Google Inc geleverd, de BV is slechts marketing en advertentie-inkoop (Adwords). In ieder geval is de Streetview-dienst niet door de BV betaald en wordt deze ook neit door haar ge?xploiteerd. De eis uit de Dw is wie het financieel risico draagt.

    @Bart: in de diverse zaken rond Funda is dat punt uitgevochten. De foto’s worden in principe vaak wel als auteursrechtelijk beschermd erkend, maar overname in verkleinde vorm mag desondanks op grond van citaatrecht (aankondigen van de foto/advertentie). Het Hof in de Zoekallehuizenzaak liet zich iets ontvallen als “een makelaar is altijd heel erg creatief bij het omschrijven van wat ze te koop zetten”, wat geen compliment was maar juridisch wel handig uitkomt. 🙂

  16. @#23/#24: Maar blijkt uit de foto’s op Funda dat er bij het maken van die foto’s meer creatieve keuzes zijn gemaakt dan bij het maken van de Streetview-foto’s (zoals dat blijkt uit de Streetview-foto’s zelf)?

  17. Nou ja, bij de Funda-makelaars zijn specifieke foto’s gemaakt van de te koop staande objecten, daar is nagedacht over hoek, belichting, die rare auto die in de weg staat en de vuilniszak in de voortuin. Ik denk dat daar over het algemeen wel auteursrecht op zit, maar het zou me niets verbazen als er foto’s tussen zitten die niet creatief genoeg zijn.

  18. Misschien is het Endstra-arrest eigenlijk helemaal niet zo relevant voor dit soort vragen.

    Als je volledig abstraheert van de manier waarop een foto tot stand komt, dan spreekt het eigenlijk voor zich dat vrijwel ieder aspect van de foto wel creatieve kanten heeft. Maar als je dan kijkt naar de vraag of een bepaald persoon auteursrecht heeft op die foto, dan kun je alleen kijken naar wat die persoon aan het werk heeft bijgedragen, ofte wel naar de creatieve keuzes waar die persoon verantwoordelijk voor is. (Andere creatieve aspecten zijn dan toe te rekenen aan bijv. de architect van het gefotografeerde gebouw, en andere weer aan louter toeval.)

    Op deze manier zou te verklaren zijn waarom een vaste camera die elke dag om 12:00 een foto maakt, door puur toeval op een bepaalde dag een schitterend kunstwerk oplevert, terwijl de “maker” (opsteller van de camera) daar dan toch geen auteursrecht op heeft. Op diezelfde foto zou een fotograaf wel auteursrecht hebben gehad.

    En voor Funda en Streetview kan dan hetzelfde gelden: de makelaar heeft (waarschijnlijk) wel auteursrecht op de Funda-foto, maar Google heeft (misschien) geen auteursrecht op de Streetview-foto, ook al zijn de foto’s misschien nagenoeg identiek.

    In het geval van Endstra is het duidelijk dat Endstra verantwoordelijk is voor een flink deel van de creatieve aspecten van het eindresultaat, ook al heeft Endstra niet bewust gewerkt aan het cre?ren van een werk. Hij heeft w?l de keuzes gemaakt.

  19. Dit zet me toch aan het denken. Hoe zit het met luchtfoto’s gemaakt vanuit een vliegtuig met vaste camera, of van een satelliet? Hoe zit het met foto’s die de NASA maakt van mars met hun Mars-karretjes? Kan iemand nog een ander grijs gebied verzinnen?

  20. @Erik Kroes: onze eigen Hoge Raad in de Endstra en Van Dale arresten, plus het Europese Hof in <a HREF=””http://blog.iusmentis.com/2009/10/29/hebben-zoekmachines-last-van-het-infopaq-arrest/” rel=”nofollow”>Infopaq-arrest. De HR hanteert “stempel van de maker” en het Hof noemt het “eigen intellectuele schepping van de auteur”, maar in alle gevallen komt het neer op dat je iets creatiefs gedaan moet hebben. Een woordenlijst maken is niet creatief bijvoorbeeld. Definities erbij verzinnen wel.

  21. Interessant. Dat zou zeggen dat als je hele generieke foto’s (of tekeningen, schilderijen, verhalen, etc) zonder moeite of stempel maakt, dat je dan geen auteursrecht hebt? Misschien wordt het tijd om eens de grenzen op te gaan zoeken van zo’n vreemde bepaling.

  22. Waarom is dat vreemd? Als je geen creativiteit besteedt aan werken, waarom zou er dan auteursrecht op moeten zitten?

    Er is zo’n vijftien jaar geleden een richtlijn ingevoerd om databanken te beschermen: collecties gegevens die zonder creatieve inspanning (maar wel met veel moeite) opgebouwd zijn. Ik moet de eerste jurist of econoom nog tegenkomen die dit met de kennis van nu een goed idee vindt.

  23. Mijn eerste ingeving als fotograaf is: 95% van de stockfotografie heeft dan geen auteursrecht.

    Het tweede wat bij me op komt, waarom zit er dan auteursrecht op digitale kopien (beeld, tekst of geluid)? Volgens mij is het origineel een intellectuele schepping. Elke kopie heeft geen toegevoegd stempel.

  24. @Erik Kroes: tot meneer Edison een wasrol bekraste met “geluidsgolven” moest je als muzikant muziek maken om geld te verdienen. “No play, no sammich!” De mens als soort is groot geworden doordat individuen elkaars werk kopieerden. Dat er de laatste tijd wat mensen vinden dat je geld moet blijven vangen voor iets wat je ooit een keer gedaan hebt druist dan ook totaal tegen de cultuur en het instinct van het beestje Homo Sapiens in. Die regel is ooit verzonnen om te voorkomen dat anderen er “oneerlijk” geld mee verdienen en de originele maker er niets voor ziet. In de praktijk werkt het al lang niet meer zo, dus ik kan me goed voorstellen dat jouw tweede vraag niet echt goed te beantwoorden (meer) is.

  25. @Pieter(#29): Op foto’s gemaakt uit een vliegtuig of satelliet lijkt mij geen auteursrecht te zitten, althans niet het auteursrecht van de “maker” van de foto. Foto’s die automatisch door een wagentje op Mars zijn gemaakt lijken mij ook vrij van auteursrecht te zijn.

    @Erik:

    Volgens mij is het origineel een intellectuele schepping. Elke kopie heeft geen toegevoegd stempel.
    De persoon die de kopie heeft vervaardigd heeft inderdaad geen auteursrecht op de kopie. De maker van het origineel heeft echter ook het auteursrecht op verveelvoudigingen van het origineel. Op de kopie zit dus het auteursrecht van de maker van het origineel.

  26. Satelietfotografie is wat anders dan luchtfotografie. Luchtfotografie is een der moeilijkste soorten fotografie waarvoor veel kennis en ervaring, dus eigen inbreng nodig is. Beschermd dus.

    Voorbeeld: in 1963 heb ik in La Courtine vanuit een helikopter een serie foto’s van een militaire oefening (tankslag tussen Franse en Nederlandse leger) gemaakt. Slechts een foto was bruikbaar.

  27. @Bert: jij doelt denk ik op fotograferen met een camera in je hand of op statief in de helikopter, waarbij jij bepaalde wanneer je afdrukte. Als je de camera onder de helikopter had gemonteerd en had ingesteld om elke 10 seconden een foto te nemen, vraag ik me af of je nog steeds kunt spreken van eigen creatieve inbreng.

  28. Interessant, maar soms fotografeer ik een grote reeks met autobracketing, iets als filmen, en kies naderhand het goede moment uit. Je kiest dan later, ook dat is (een beetje) een eigen inbreng. Denk aan de overbekende foto in Vietnam van het wegrennende naakte meisje (haar kleren waren verbrand) met op de achtergrond de branden van het napalm bombardement. Na 20 jaar heb ik ontdekt dat het beeld is dat uit een film is geknipt. Idem de vluchtende VOPO soldaat bij Checkpoint Charly in Berlijn die over het prikkeldraad vlucht. Ook uit een film geknipt.

    Maar ook hier begrijp ik het verschil wel. Eigenlijk zou NASA, Meteosat of zo een standpunt ontlokt moeten kunnen worden. Ik heb het voor mijn eigen publikaties wel eens overwogen zo’n satelietfoto te gebruiken maar heb het nooit aangedurft.

  29. Weet je dat zeker, van die foto? Volgens Wikipedia (ok ok) was het echt een foto. Er was ook een film, maar daar was die foto geen still uit.

    Wat mij recent nog schokte bij die foto was de ontdekking dat hij bijgeknipt is: geheel rechts staat een militair fotograaf die doodleuk een nieuw rolletje in de camera draait.

    Bij NASA ligt het anders. Naar Amerikaans auteursrecht is elk werk dat door de overheid wordt gemaakt, vrij van auteursrechten. Dit is veel breder dan bij ons (alleen wetten, verordeningen, vonnissen en dergelijke). Je mag elke foto van NASA, elke tekst van het Ministerie van Onderwijs en elke foto van de huisfotograaf van het Witte Huis vrijelijk gebruiken zonder enige aandacht voor welk auteursrecht dan ook.

  30. @ Arnoud: de Amerikaanse situatie lijkt dus op onze verruiming rond het openbaarmaken door de overheid in Nederland: is het object geplaatst door de overheid zelf of door privaten met toestemming van de overheid, denk aan het standbeeld in Rotterdam ‘De Verwoeste Stad’ van Ossip Zadkine, geplaatst door De Bijenkorf, en Het Vrouwtje van Stavoren.

    Uitsneden maken mag ook, mits gedaan door de fotograaf zelf en rolletjes verwisselen ook. Maar we dwalen af.

    Spoor en Verkade (oude groene versie 1993, pag. 94/95) vergelijkt satelietfotografie met met het opstellen en laten werken van een seismograaf. Dat lijkt me een redelijk aanknopingspunt wat betreft de oorspronkelijke vraag.

    http://www.bertvanloobv.nl

  31. Interessant stuk en discussie. Arnoud, in dezelfde argumentatie als bij streetview foto’s zouden de satelliet foto’s van google maps ook geen auteursrecht kennen? Die worden bij mijn weten op eenzelfde manier gemaakt, automatisch op vaste tijdstippen?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.