Wanneer wordt wanprestatie oplichting?

Een lezer vroeg me:

Een tijd geleden kocht ik via Marktplaats een telefoon. Ik had vanaf het begin al twijfels, gezien de advertentie en de status van de verkoper, maar ik wilde de gok toch wagen want de prijs was wel erg mooi. Maar je raadt het al: na betaling hoorde ik niets meer. Eerst nog wat smoezen over ziekte en familieproblemen, maar zelfs dat krijg ik nu niet meer. Ik ben naar de politie geweest, en die zeggen dat dit een civiele zaak is (wanprestatie). Maar hoe lang moet ik nu wachten voordat ik wél aangifte van oplichitng kan doen?

Van oplichting (art. 326 Strafrecht) is sprake als je met slinkse trucs iemand anders geld, producten of iets dergelijks probeert af te troggelen. Het gaat dus niet zozeer om de tijd waarin je aan het lijntje wordt gehouden, maar om de intentie van de verkoper. Die moet de bedoeling hebben gehad om jou je geld afhandig te maken en daarvoor geen product te willen sturen.

Nu is dit lastig te bewijzen. Een lange tijdsduur en verbroken contact kan een aanwijzing zijn, want normale verkopers doen dat zelden en oplichters doen dat vaak. Maar doorslaggevend is het niet, het is denkbaar dat ook een welwillende verkoper ineens van de aardbodem verdwijnt. Dat maakt hem nog geen oplichter, in juridische zin. Update (8 mei 2012) de Hoge Raad bepaalde eerder:

dat het enkele aangaan van een overeenkomst en het vervolgens in gebreke blijven op zichzelf – ook indien degene die de overeenkomst is aangegaan al voorzag niet aan zijn verplichtingen te kunnen voldoen – niet het aannemen van een valse hoedanigheid noch een listige kunstgreep als bedoeld in artikel 326 van het Wetboek van Strafrecht oplevert.

Niet leveren is dus geen oplichting, óók niet als je bij het sluiten van de koop wist dat je nooit zult kunnen gaan leveren. Je moet iets listigs of valsigs doen, bijvoorbeeld vals bewijs dat het product verzonden is aanleveren zodat de klant niet meer weet waar het te zoeken.

Wel heeft hij ondertussen al het geld ontvangen, dat hij nu onder zich houdt en niet wil teruggeven. Je zou kunnen zeggen dat hij dat verduisterd heeft (art. 321 Strafrecht), immers hij verkreeg het legaal maar behoudt het nu wederrechtelijk. Maar ik twijfel of dat opgaat. Als hij namelijk nog steeds meent te kunnen leveren, dan is hij gerechtigd het geld te houden. Pas als de koper hem in gebreke stelt en de koop ontbindt, moet het geld terug. En dan nog: niet terugbetalen van geld na zo’n ontbinding is wederom een contractueel probleem en niet automatisch een strafbaar feit.

De enige echte manier om oplichting aan te tonen, is te laten zien dat er sprake is van een patroon. Eén gedupeerde is waarschijnlijk nog een civiele zaak, tien of honderd gedupeerden geven een vermoeden dat iemand dat met opzet doet. Of dat hij failliet aan het gaan is natuurlijk.

Update (22 januari 2013) zie ook dit arrest met goede samenvatting van de jurisprudentie en een flink aantal voorbeelden van wel en niet bewezen oplichting.

Arnoud

19 reacties

  1. Dit soort dingen lijken steeds vaker voor te komen op sites als marktplaats. Ook wanneer je iets zelf te koop zet (Telefoon) reageren er mensen met biedingen hoger als dat je wilt.

    Neem je vervolgens contact op met die bieders dan blijkt dit ??n of andere afrikaan te zijn die vervolgens met een verhaal komt over zijn zieke zusje / nichtje in afrika die die telefoon nodig heeft. En of ik hem niet alvast kan opsturen, krijg ik me geld wanneer hij de telefoon heef…..Natuurlijk. Toch zijn er mensen die hier intrappen.

  2. Telefoons zijn enorm vluchtige dingen: in twee jaar is een hypermoderne telefoon een apparaat wat geen hond meer wil hebben. (Laptops trouwens ook: daarom vind ik de lange levertijd van Dell zo erg: na een maand wachten is zo’n apparaat makkelijk 25 euro in waarde verminderd.)

    De oplichter zal dus “na lange tijd wachten” nooit meer in staat zijn het product te leveren. Zelfs al is het apparaat fysiek hetzelfde, het product (een telefoon van een bepaalde moderniteit) is dat niet meer. Net als een bruidstaart die een maand na de bruiloft nog geleverd kan worden opgehouden is een bruidstaart te zijn, zelfs als is het ding exact hetzelfde.

  3. Het is ook wel een beetje arbitrair allemaal, stel dat je een telefoon bestelt en je krijgt een baksteen opgestuurd, is er dan sprake van opzet, of had iemand anders misschien een baksteen gekocht die per ongeluk naar jou is opgestuurd?

  4. Het lijkt me ook dat dit zelden fout gaat, toch wilde degene die de aanleiding voor dit stukje vormde ook aangifte doen, maar de politie vond van niet, tenminste zo begreep ik het.

    Het blijft lastig, maar misschien zouden sommige dingen wel eens wat duidelijker omschreven mogen worden in de wet.

  5. Ik denk dat de wet duidelijk genoeg is.

    Ik zou liever zien dat de politie dit soort aangiftes eens fatsoenlijk zou aannemen i.p.v. de aangever onverrichter zaken naar huis te sturen. Het kleine grut is ze teveel werk maar is wel waar de burger de meeste last van heeft. Het grote grut kunnen ze niet rond krijgen voor de rechter maar zijn de misdrijven waar de gewone burger niet of nauwelijks hinder van ondervindt.

  6. @Remy Lang, okee ik kan me ook in uw standpunt verplaatsen, maar bent u het niet met me eens dat de interpretatie van wat in de wet staat nu dus gebruikt wordt of kan worden om dit soort zaken betrekkelijk gemakkelijk af te schuiven?

  7. @Martijn Lodewijk, ik ben het met u eens dat de interpretatie misbruikt wordt. Maar is het aan de politie om de wet te interpreteren? Nee. En dat zou bij de politie wel eens duidelijker mogen worden gemaakt. Dan kunnen we de interpretatie overlaten aan de rechter, en behoeft de wet ook niet zo nodig op een andere manier opgesteld te worden om haar “duidelijker” te maken.

  8. Kan je de agent niet dwingen proces verbaal op te laten maken van hetgeen gebeurt? Ik hoor steeds vaker dat agenten aangiften afzwakken of mensen ervan weerhouden aangifte te doen, om zo criminaliteits statistieken te manipuleren.

    Als ik meen opgelicht te zijn, waarom kan ik dan geen aangifte daarvan doen? Hebben agenten die macht?

  9. @Branko Collin, gelukkig is het niet aan de politie om de wet te interpreteren maar om die uit te voeren.

    @Thomas Polder, wanneer er aangifte wordt gedaan bij het politiebureau is er geen OvJ die de interpretatie van de wet doet. Er is slechts een agent die de afweging maakt of de aangifte wel of niet wordt opgenomen. De gronden waarop die beslissing wordt genomen worden niet kenbaar gemaakt. En probeer maar eens te klagen. Al gauw wordt medegedeeld dat de aangever zich rustig moet houden of anders…. Aangifte doen is in veel gevallen een verplichting, zo niet vanuit de wet dan wel vanuit de verzekeraar.

  10. De politie is verplicht om aangifte op te nemen, behoudens in die gevallen waarin het overduidelijk is dat …, zoals wanneer een strafbaar feit is verjaard is. Je kunt klagen bij de politie en als het ze de aangifte dan nog niet opnemen, kun je klagen bij de nationale ombutsman.

  11. Op marktplaats.nl staan adviezen en tips om het risico om opgelicht te worden (of ‘misverstanden’ die aan oplichting grenzen) te beperken. Ik raad ook aan om bij die site te klagen over handelaars die zich misdragen, want die webbeheerders kunnen veel gemakkelijker nagaan of er een patroon is dan een agent op het politiebureau. Als er dan een goede samenwerking wordt geregeld tussen de verkoopsites als Marktplaats en de politie, kan het probleem het beste in de hand worden gehouden. De verkoopsites hebben hier ook belang bij, want ze zijn voor hun omzet afhankelijk van het vertrouwen van het publiek.

  12. Beste Mensen, Ook ik ben de dupe. Ik had diverse spullen van iemand gekocht en zou deze, conform afspraak in het weekend ophalen. Daar het om een totaalbedrag van 75 euro ging heb ik dit vooraf betaald, maar met de afspraak dat de advertentie van Marktplaats zou worden gehaald en ik het adres en telefoonnummer zou ontvangen via de mail. Tot zover alles goed gegaan. Maar.. daarna op eens geen contact meer. Na circa 14 dagen een excuus dat familie de boel had weg gedaan tijdens zijn ziekenhuisopname en hij het geld zou terug storten. Niets….dus. Na een smsje een excuus, ziekte en wat je al niet meer kunt bedenken. Die middag zou het geld worden overgemaakt. Niets….dus. Helaas, na enkele dagen kreeg ik een sms waarin aan werd gegeven dat het geld was overgemaakt op rekeningnr. ….. ( niet mij rekening ). Na veel smsjes en mailtjes aangegeven dat ik aangifte zou doen, maar ook dat gaf niet het gewenste resultaat. Dus…. aangifte gedaan compleet met de uitdraai van alle mailtjes waarin de verkoper aangeeft dat het allemaal verkeerd is gegaan. Na 1 maand bericht gekregen van de politie. Geen vervolg daar het gaat om een civiele zaak. Ik heb een verzoek gedaan om een verklaring, daar er volgens mij voldoende bewijs is van oplichting. Nog geen bericht gekregen, maar je vraagt je wel af wat je moet overkomen voor de politie daadwerkelijk voor je in actie komt. Het heeft volgens mij totaal geen zin om aangifte te doen. Het kost je veel tijd en energie en uiteindelijk heb je er nog een stuk ergernis bij. Politie.. ( die pet past ons allemaal ) Afschuiven kunnen we inderdaad allemaal, nietwaar? Zodra ik meer info heb laat ik het jullie weten.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.