Het auteursrecht na een scheiding

Een lezer vroeg me:

Tijdens mijn echtscheiding kwam ook de verdeling van de foto’s aan bod. Fotografie is mijn hobby en heb dus door de jaren heen veel foto’s gemaakt. Kan mijn ex-echtgenote aanspraak maken op die foto’s?

Een auteursrecht kun je bezitten, weggeven, verkrijgen, vererven en ga zo maar door. Het is geen ‘zaak’ die je in eigendom kunt hebben, maar wel een recht – een vermogensrecht zoals de wet het noemt. Zulke rechten kunnen in een boedel vallen bij faillissement, en in het gemeenschappelijk vermogen als je trouwt in gemeenschap van goederen.

Aangenomen dat er niets geregeld is (bv. huwelijkse voorwaarden), zijn de auteursrechten dus gemeenschappelijk eigendom van de fotograaf en zijn partner. Dat volgt uit artikel 3:166 BW, en lid 2 daarvan zegt ook nog eens dat de verdeling 50/50 is.

Bij een gemeenschappelijk auteursrecht is exploitatie alleen mogelijk met instemming van beide partijen. Op grond van artikel 26 Auteurswet kan namelijk iedere rechthebbende los van de ander tegen inbreuk optreden. Ook uit het algemene burgerlijk wetboek (art. 3:170 BW) volgt dat het beheer “door de deelgenoten tezamen” moet gebeuren.

Bij een scheiding moet de boedel opgesplitst worden. Het is niet handig als de ex dan los van de feitelijk maker de auteursrechten kan exploiteren, dus op grond van de redelijkheid & billijkheid (art. 6:2 BW) zou je dan kunnen zeggen dat de rechten allemaal naar de maker moeten. Wel heeft de ex dan recht op een vergoeding. Zie ook Spoor/Verkade/Brein, p. 418.

Overigens, als de auteursrechten toch bij de fotograaf en niet zijn ex lijken te liggen, dan zou de ex nog wel kopieën mogen maken van foto’s waar zij op staat. Op grond van het portretrecht is het toegestaan (artikel 19 lid 1 Auteurswet) om een portret te kopiëren:

Als inbreuk op het auteursrecht op een portret wordt niet beschouwd de verveelvoudiging daarvan door, of ten behoeve van, den geportretteerde of, na diens overlijden, zijne nabestaanden.

De fotograaf hoeft echter niet de originelen af te geven om dit mogelijk te maken.

Naast het advies om je auteursrecht in je testament te zetten zou ik dan bij deze ook willen adviseren om auteursrecht mee te nemen in je huwelijkse voorwaarden. 🙂

Arnoud

20 reacties

  1. Met goede huwelijkse voorwaarden zou je een heel eind moeten komen. Ik las laatst (weet niet meer waar) dat het in Nederland als ongeveer laatste land zo is dat iedereen in gewone gemeenschap van goederen trouwt. De rest van Europa zou het standaard al regelen.

  2. Ach, het opmaken van het gebruikelijke lijstje met mijn en dijn aan het einde van de relatie werkt in de meeste gevallen ook wel. Niet dat daar in mijn geval de auteursrechten van mijn foto’s opstonden trouwens. Dat gaat dan toch onder de categorie prive-bezittingen waarvan we het niet eens nodig vinden om ze te noemen in de verdeling.

    Ik ben dan ook nieuwsgierig waarom in boven genoemd geval die foto’s wel ter sprake kwamen. Was de vragensteller misschien zo’n goed hobby-fotograaf dat de foto’s geld waard zijn?

    Sommige schrijvers (Pratchett) noemen trouwens expliciet hun partner als mede auteursrecht-houder in hun boeken. Maar dat zal dan wel weer meer bedoeld zijn in de richting van het geval testament dan van scheiding.

  3. Is het auteursrecht op de foto’s in dit geval hetzelfde als het recht op de foto’s (de fysieke afdrukken) ? Dat laatste lijkt mij gewoon een zaak die je in eigendom kunt hebben, ook als je het auteursrecht niet hebt.

  4. Het auteursrecht is toch het uitdrukkelijk recht van de maker, en kan alleen bij akte worden overgedragen? Hoe kan het dan dat de echtgenoot/echtgenote van de maker opeens ook auteursrechthouder is?

  5. Maar wat als je alleen maar gaat samenwonen? In mijn geval zou ik als software ontwikkelaar in mijn eigen tijd allerlei kleine programma’s kunnen ontwikkelen terwijl ik aan het samenhokken ben met een leuke, blonde dame van beneden de 30. Gewoon, ongetrouwd, geen contract en zo. Komen er nog de 2.2 kinderen erbij terwijl ik gewoon software blijf maken en mijn vriendin lekker a-technisch haar dingen aan het doen is. Blijkt opeens dat het jongste kind niet van mij is en gaan we weer uit elkaar omdat ze vreemd is gegaan en moeten we de inboedel verdelen… En wat dan? Enkele vragen: 1) Is mijn vriendin rechthebbende op hetgeen ik heb gemaakt voor ik haar leerde kennen? 1a) Idem, maar dan is ze mijn vrouw? 2) Is mijn vriendin rechthebbende op hetgeen ik heb gemaakt nadat ik haar leerde kennen? 3) Is mijn vriendin rechthebbende op hetgeen ik heb gemaakt nadat we uit elkaar zijn gegaan maar voordat de inboedel wordt verdeeld? 4) Hebben de kinderen ook rechten op de inboedel? 5) Ik rij samen uit wraak met mijn ex tegen een muur -BOEM- en we zijn beiden dood. Hebben beide kinderen dan recht op de erfenis die ik achterlaat, ook al is een ervan niet door mij verwekt?

    Oh, ben overigens vrijgezel en dat vind ik ook vrij gezellig. 🙂

    Moet overigens denken aan de situatie van mijn broer. Hij had een eigen zaak en trouwde onder huwelijkse voorwaarden. De zaak gaat bijna failliet maar zijn vrouw weet een zak geld te vinden en koopt daarmee het bedrijf over zodat het nu op haar naam staat. Best leuk, als je dan bedenkt dat door de huwelijkse voorwaarden mijn broer die zaak dus niet meer terugkrijgt bij een echtscheiding omdat zijn vrouw de zaak bezit, terwijl hij juist die bescherming andersom had bedoeld… Maar ja, anders was de zaak nu in handen geweest van iemand anders en waren ze beiden nu werkeloos. Door de huwelijkse voorwaarden kon zijn vrouw nu nog geld lenen terwijl mijn broer dat dus niet kon…

    1. Antwoord op de vragen van Wim: 1.a. Nee 1.b. Trouw je in algehele gemeenschap van goederen: Ja. Trouw je onder het maken van huwelijkse voorwaarden, dan hangt het van je hvw af. 2. Nee 3. Nee. Wat de verdeling van inboedel met auteursrechten heeft uit te staan ontgaat mij overigens. 4. Nee. (Je hebt het nog steeds over het uitelkaar gaan, niet over een overlijden, toch?) 5. Als je de kinderen hebt erkend, dan erven ze mee, anders niet.

    2. Waarschijnlijk net als met werkgevers, je hebt met de kennis opgedaan bij het bedrijf ‘iets’ ontwikkeld, dus is het van ons. Als je dat doortrekt in een ‘samenleving zal je dan moeten delen, want, in de tijd van de samenleving, alle support en kansen gegeven

  6. Hoe werkt het recht op kopie van een portret bij digitale foto’s? Kopie?n en originelen zijn dan niet van elkaar te onderscheiden, neem ik aan? Of is een kopie met lage resolutie ook genoeg, dan houd ik zelf de 10 megapixel versies? Nu heeft mijn vriendin sowieso een kopie (originele resolutie) van al mijn foto’s, ook handig als back-up. Mocht ik trouwen en weer scheiden, kan ik dan eisen dat zij foto’s waar ze niet op staat verwijdert (nog steeds onder de aanname dat de auteursrechten niet bij haar liggen)?

  7. @M V: Je moet onderscheid maken tussen enerzijds de fysieke exemplaren van foto’s en anderszijds de auteursrechten op die foto’s.

    De fysieke exemplaren (foto’s, gegevensdragers) zijn roerende zaken zoals ook het bestek en de borden. Er is geen verschil in behandeling.

    De auteursrechten zijn geen zaken, maar wel vermogensrechten. Ook deze zijn bij een gemeenschap van goederen na een echtscheiding gemeenschappelijk, d.w.z. ieder van de ex-partners heeft een aandeel van 50% in elk auteursrecht. Om dat te veranderen kunnen de auteursrechten (of desnoods ieder auteursrecht afzonderlijk) aan ??n van beide ex-partners worden toegedeeld. Dit zal via een daartoe bestemde onderhandse akte moeten gebeuren (art. 3:186 lid 1 BW jo. art. 2 lid 2 Aw). Zonder zo’n akte blijven de auteursrechten gemeenschappelijk.

    @Arnoud:

    Bij een scheiding moet de boedel opgesplitst worden.
    Dat is wel gebruikelijk, maar niet verplicht. Zonder een akte gebeurt er niets met een gemeenschappelijk auteursrecht.

  8. @Wim, W.A. ten Brink

    Heeft het ook zin om je auteursrecht te vermelden in je testament als je publiceert onder het CC-BY-SA licentiemodel?
    Ook als je iets hebt vrijgegeven onder een CC licentie, blijf je de auteursrechten behouden. Daarmee kun je hetzelfde dus ook onder een andere licentie publiceren, zelfs commercieel. Dus ja, het kan zin hebben. Verder kun je ook stoppen om het nog langer onder CC-BY-SA te verspreiden.

  9. “….dus op grond van de redelijkheid & billijkheid (art. 6:2 BW) zou je dan kunnen zeggen dat de rechten allemaal naar de maker moeten. Wel heeft de ex dan recht op een vergoeding.” Gewapend met deze informatie heb ik een voorstel tot vergoeding gedaan aan mijn toekomstige ex. Echter, zij wil van geen vergoeding weten. Ze wil eigenaar blijven. Wie bepaald dan wat een redelijke vergoeding is? En waar moet die aan voldoen? Mijn ex denkt namelijk dat ik binnenkort wereldberoemd ben….. is dat een vast bedrag, kan de waarde getaxeerd worden? kortom, dit schept nog steeds geen duidelijkheid bij een niet-welwillende toekomstige ex Weet iemand welke weg ik moet bewandelen?

    1. Hetzelfde als bij alle situaties waarin de partner weigerachtig is: naar de rechter en die de knoop laten doorhakken. Het probleem is juridisch niet anders dan “wie krijgt de hond”. Daar moet je in redelijkheid samen uit zien te komen, en lukt dat niet dan bepaalt de rechter het.

      Het helpt natuurlijk als je kunt onderbouwen waarom het geboden bedrag redelijk is en waarom jij beter de rechten kunt hebben dan je partner.

  10. samenlevingscontract beeindigd, bij afhandeling ook toezending van een copie van gezamelijke foto’s overeengekomen, deze werden digitaal toegezonden echter met een diagonaal watermerk dus verminkt. Weigering dit te corrigeren. Wat is hier verstandig aan te doen?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.