Moet een contract altijd worden ondertekend? (1)

Een lezer vroeg me:

Per e-mail heb ik met een ander bedrijf uitgebreide correspondentie gevoerd over een koopcontract. Uiteindelijk waren we eruit (dacht ik), dus ik vroeg hem het contract uit te printen en te ondertekenen zodat het juridisch bindend zou worden. Toen hoorde ik ineens niets meer. Pas na veel nabellen kwam het hoge woord eruit: hij vond het toch maar niets en had dus besloten dat hij niet ging tekenen. Is hij nu werkelijk niet gebonden aan het contract?

Het is een misverstand dat je een contract moet ondertekenen om een rechtsgeldige overeenkomst te hebben. Zodra je overeenstemming hebt over de inhoud, heb je een contract. Of dat nu op papier staat, is niet belangrijk. Tenzij je natuurlijk in het onderhandeltraject afspreekt dat het contract op papier zal moeten en ondertekend moet worden voordat je jezelf eraan gebonden acht. Als je onderling zulke extra regeltjes wilt stellen, dan mag dat.

In een recente zaak van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie v.d. Ned. Antillen en Aruba ging het over precies dit punt. Er was per e-mail gesproken over de koop (van een huisje) en er was een bod gedaan dat zonder enig voorbehoud was aangenomen. Het argument dat er eerst een koopcontract had moeten worden getekend, wordt van tafel geveegd:

Nu uit niets blijkt dat partijen hebben afgesproken dat de koopovereenkomst pas perfect zou zijn na ondertekening daarvan, is het feit dat er kennelijk geen voorlopige koopakte is opgestuurd en/of niet ondertekend geretourneerd, van geen belang…. De volledige emailwisseling tussen [koper] en [verkoper] bevat verder voldoende duidelijkheid over alle essentialia van een koopovereenkomst.

Dit lijkt me ook naar Nederlands recht volkomen juist. Zodra vaststaat wat je allebei wilt afspreken, zit je eraan vast. Of het nu getekend is of niet. Wil je pas na het tekenmoment gebonden zijn, dan moet je afspreken dat je het zo gaat doen.

Heb je zo’n afspraak, of loopt je wederpartij weg voordat je alle punten hebt geregeld, dan is er dus geen rechtsgeldige overeenkomst. Of dat weglopen of weigeren te tekenen mag, is een vraag die ik mijn blogpost van morgen beantwoord.

Arnoud

23 reacties

  1. Uitgerekend voor woningen is er natuurlijk 7:2 BW, en moet de koop wel schriftelijk indien de koper een partuculier was. In Nederland. Waarschijnlijk niet naar Antiliaans recht, en aangezien het een huisje op Curacao betreft, is dat recht van toepassing (de koper woonde in Nederland, of hij particulier was kon ik zo snel niet vinden in het arrest). Of een e-mail ook voldoende is weet ik niet, er is laatst een wetswijzigig geweest over elektronische aktes. Naar Nederlands recht zou de casus wel anders beantwoord zijn geloof ik. Waarbij ik meteen maar aanteken dat ik geen notarieel recht doe.

  2. Klopt, dat over huizen had ik even moeten melden. Het ging mij om de algemene vraag: als je er al helemaal uit bent over de voorwaarden maar er is nog niet getekend, heb je dan al een overeenkomst? Ja dus.

    De elektronische akte is er bij mijn weten nog steeds niet doorheen. Het is aangenomen in de Eerste Kamer (http://www.eerstekamer.nl/wetsvoorstel/31358toestaanelektronische) dus het wachten is op het Staatsblad.

  3. Dus antwoord: omdat afgesproken is dat er nog een contract opgestuurd zou worden ter ondertekening, is deze koop niet rechtsgeldig omdat de tegenpartij niet aan deze voorwaarde heeft voldaan. Wel is het zo dat de tegenpartij heeft toegezegd om een contract toe te sturen en de tegenpartij heeft daar niet aan voldaan. Maar wat de gevolgen zijn van het verbreken van deze afspraak?… Dat horen we morgen dus… 🙂

  4. Veel internetsites zetten in hun voorwaarden dat er pas een overeenkomst is als je per mail een bevestiging van ze ontvangt. Is dit kloppend? Voor zover ik weet is het toch zo dat als een (web)winkel iets aanbiedt tegen een bepaalde prijs en ik deze prijs accepteer er een overeenkomst tot stand is gekomen? Het feit of zo’n overeenkomst dan per mail wordt bevestigd doet dan toch niet meer ter zake? Of heb ik het verkeerd begrepen?

  5. Normaal lijkt me het genoeg dat als er een aanbod is gedaan (product en prijs) en jij daarop ingaat om een overeenkomst te vormen. Er is geen enkele reden dan om dit nog te beschouwen als “uitnodiging tot onderhandelen”, behalve in bijzondere situaties.

    In het Hennis/Hofland-arrest werd zo’n bijzondere situatie gevonden: het verkopen van een huis. Daarbij ging het om een uniek product en mocht de verkoper eisen dat hij eerst de persoon van de koper kon beoordelen. Bij huisdieren zou je ook zoiets kunnen doen. Je kunt wel zeggen “Te koop: lieve Labrador, 350 euro” maar je wilt toch de hond pas meegeven als de persoon je betrouwbaar overkomt. Zo’n tekst is dus geen volledig aanbod en je hebt de hond niet gekocht als je terugmailt “Ok graag”.

  6. Het lijkt me dat in de lezersvraag de clou zit in de formulering ‘zodat het juridisch bindend zou worden’. Dat mag begrepen worden als een aanbod om de mondelinge overeenkomst als niet bindend te beschouwen. De wederpartij heeft dat aanbod aanvaard, maar niet het aanbod om een nieuwe schriftelijke overeenkomst te sluiten. Als het printen en tekenen was verzocht voor de zekerheid, of voor het archief, dan was het anders geweest.

  7. @PdL: het is ook goed denkbaar (maar niet te bewijzen) dat de wederpartij dacht dat tekenen volgens de wet verplicht was. Niet iedereen kent de wettelijke regels. Je zou ze de kost moeten geven die menen dat overeenkomsten niet rechtsgeldig zijn tenzij op papier en ondertekend door beide partijen.

  8. @Arnoud, iedere Nederlander wordt geacht de wet te kennen. Denken dat iets verplicht is terwijl dat niet het geval is, is dus geen excuus. Probleem blijft natuurlijk bij de tegenpartij in dit geval. Valt mij mee dat ze niet eerst gezegd hebben: “U kijkt zo lief…” voordat ze verder antwoord weigerden. In ieder geval is het hen aan te rekenen dat ze niet volgens afspraak het contract hebben verstuurd maar de koop zelf was volgens de vraagsteller nog niet afgerond. Juridisch onjuist of niet, de vraagsteller was van mening dat de koop niet rechtsgeldig was zonder contract, en maakte dit duidelijk aan de tegenpartij, die hiermee accoord ging. Het enige dat je de tegenpartij dus kunt aanrekenen is dat ze het contract niet verstuurd hebben. En omdat beiden hadden “afgesproken” dat de koop pas definitief was na ondertekening van het contract is de koop dus niet definitief. Vraag is alleen of de vraagsteller schade heeft ondervonden doordat ze geen contract hebben ontvangen.

  9. @Wim: daar gaat het niet om. Het punt is, hoe moet je “om het juridisch bindend te maken” opvatten? Bedoelde ze daarmee “ik wil het absoluut op papier anders beschouw ik het niet als rechtsgeldig” of als “ik hoorde een keer in het caf? dat het op papier moet dus nou ja dan doen we dat maar, hoewel het van mij eigenlijk niet hoeft hoor”. In het laatste geval was het geen eis van deze persoon en kun je betogen dat hij er allang aan vastzit.

  10. @Arnoud, maar je geeft zelf al aan dat veel mensen niet weten dat een afspraak al juridisch bindend kan zijn voordat een contract is getekend. Als beide partijen deze misvatting delen gaan ze beiden er dus van uit dat het op dat moment niet bindend is, en er dus nog steeds de mogelijkheid bestaat om de koop ongedaan te maken. Onwetendheid is helaas geen excuus, juridisch gezien. (Klinkt wel hard.) De vraagsteller geeft aan dat een contract nodig is om het juridisch bindend te maken. Het was immers de vraagsteller die erom vroeg. Tja, je moet eigenlijk om een contract vragen ter bevestiging van de afspraak, die op dat moment dus al juridisch bindend is.

  11. @arnoud en Wim: Als je vraag goed leest, blijkt niet duidelijk of het ‘zodat het juridisch bindend zou worden’ in de mail aan de wederpartij zat, of een toelichting voor Arnoud is. Het zou goed kunnen dat gevraagd is om het contract te printen en te tekenen, zonder vermelding van de reden.

    Dan nog, het gaat er om hoe de wederpartij de het verzoek om te tekenen mocht opvatten (3:35 BW), niet hoe de vraagsteller het bedoel heeft. Als er zonder meer gevraagd is om te tekenen, dan lijkt mij dat de wederpartij dit niet gerechtvaardigd op kan vatten als dat er nog geen overeenkomst is. Mensen zouden moeten weten dat mondelinge overeenkomsten ook tellen. En ook een overeenkomst in losse mails. Als de zodat clausule er wel bij stond, dan denk ik dat de wederpartij wel het mocht opvatten als dat er nog geen bindende overeenkomst was.

  12. @PdL, het is een beetje onduidelijk hoe de vraagsteller om het contract heeft gevraagd. Als hij om een contract heeft gevraagd om het juridisch bindend te maken dan heeft hij daarmee toegegeven dat hij het nog niet als juridisch bindend beschouwd. Als hij om een contract vroeg ter bevestiging van de afspraak dan is de koop ook zonder contract bindend. Als hij om een contract vroeg zonder er een reden bij te vermelden dan is nog steeds de afspraak bindend. Maar ik heb het idee dat de vraagsteller heeft aangegeven dat het contract nodig was om het juridisch bindend te maken, zodat de tegenpartij gewoon extra bedenktijd had. Hij kwam in dat geval alleen niet na dat hij een contract zou opsturen.

    Ik heb mijzelf aangeleerd om gewoon een contract ter bevestiging van de afspraak te vragen. Immers, een mondelinge afspraak is al bindend. Dit doe ik wegens advies van een voormalige collega van mij, ruim 10 jaar geleden. Die leerde mij dat je moet oppassen als je als werknemer bij een ander bedrijf aankomt en dan al wat zaken gaat toezeggen. Die toezeggingen worden dan al snel bindend, zelfs zonder contract. (En je werkgever wordt niet blij als je zo iets toezegt zonder dit eerst intern voorgelegd te hebben.)

  13. @PdL: hmm. Grappige, die 7:2 BW. Lid 1 spreekt enkel van ‘schriftelijk’, niet ondertekend, niet akte. Het lijkt me dat e-mail daaraan voldoet. Pas in lid 2 wordt over een akte gesproken. Nou weet niet of dit wat betekent. Maar ik denk dan gelijk aan termen als ‘koopcontract’ en ‘voorlopig koopcontract’.

  14. ik had een erfenis ge?rfd van mijn oma en wou het gaan verkopen dus ik had een mondelinge overeenkomst met een Chinese man uit Aruba.

    toen begonnen de problemen hij heeft mij voor weken aan het lijntje gehouden dat hij het zou kopen en ik met goede vertrouwen geloofde hem iedere keer ter vergeefs.

    nu ben ik bezig met mijn advocaat om toch mijn recht te krijgen .

  15. Overigens, in aanvulling op je opmerking:

    Dit lijkt me ook naar Nederlands recht volkomen juist. Zodra vaststaat wat je allebei wilt afspreken, zit je eraan vast. Of het nu getekend is of niet. Wil je pas na het tekenmoment gebonden zijn, dan moet je afspreken dat je het zo gaat doen.

    In dit arrest gaat het over een nagenoeg gelijke zaak, maar werd anders geoordeeld: ECLI:NL:HR:2011:BU7412

    1. Ja oké, als de wet een schriftelijk stuk eist dan is een mondeling akkoord niet rechtsgeldig. Maar afgezien van de koop van een woonhuis (de casus uit jouw arrest) of eh een arbeidsovereenkomst met relatiebeding zijn er praktisch geen overeenkomsten waarbij die eis geldt. Zeker niet in de ict. Dus dan veroorloof ik me de vrijheid dat niet te noemen.

      Vind het wel een opsteker dat de HR een mondelinge eis tot tekenen van een schriftelijk stuk nietig acht als er een schriftelijkheidseis geldt.

      1. Ik kan niet anders dan het met je eens zijn. Vraag blijft wel: ben je ooit een ander voorbeeld tegengekomen waar iemand mondeling toezegde, weigerde te tekenen en voor de rechter werd gesleept?

  16. Ik heb overigens in diezelfde trend een gevalletje waarover ik jullie mening wel eens wil horen: ik heb een overeenkomst aan een partij gestuurd (door mij ondertekend en wel) voorzien van mijn AV. Deze partij heeft mij aan het werk gezet, en inmiddels een aantal facturen betaald. De overeenkomst is echter door hem nooit ondertekend of teruggezonden. Dat hij hem wel ontvangen heeft kan ik bewijzen. Naar mijn mening is hij met het betalen van de facturen akkoord gegaan met de overeenkomst EN de Algemene Voorwaarden. Is mijn denkwijze correct?

    1. Ja, dat lijkt me wel. Er lag een aanbod (offerte met AV) en er is gewerkt alsof er akkoord is, inclusief betaling. Als vaststaat dat het aanbod ontvangen is*, dan zie ik niet hoe nog de offerte kunt ontkennen. De enige escape zou nog kunnen zijn dat de AV niet bij het aanbod zaten, heel misschien.

      • Wat niet hetzelfde is als dat hij verzonden is, zelfs bij aangetekende post is vereist dat er een daadwerkelijke ontvangstbevestiging in het dossier zit.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.