Overnemen fotootje bij forumcopypastepost geen inbreuk

maroc-peter-vincent-schuldEen foto die bij een overgenomen nieuwsbericht op een foto stond, levert geen schending van het auteursrecht of het portretrecht op. Dat bepaalde het Gerechtshof Amsterdam eerder deze week in het hoger beroep van de zaak Peter Vincent Schuld tegen forum Maroc.nl (via).

Een forumlid had een artikel uit een krant overgenomen, inclusief het fotootje daarbij. De fotograaf daarvan eiste een schadevergoeding van de forumbeheerders omdat zijn auteursrecht en het portretrecht van zijn dochter zou zijn geschonden. Die stond namelijk op de foto.

In eerste instantie had de rechtbank geoordeeld dat Maroc.nl als forum niet aansprakelijk was voor deze publicatie, omdat de fotograaf de klachtprocedure niet had doorlopen en haar claimbrief naar een verouderd adres had gestuurd.

In hoger beroep werd hier niet op ingegaan, omdat de rechter vindt dat er sowieso geen sprake is van schending van rechten. Het fotootje was immers een beeldcitaat:

De functie van de foto bij het artikel is functioneel van aard en vergroot de zeggingskracht van het artikel en verbeeldt op doeltreffende wijze het schrijnende karakter van het aangesneden onderwerp (kinderlokken op internet).

Nu er geen auteursrechten geschonden zijn, hoeft het gerechtshof ook niet te bedenken of Maroc.nl voor zo’n schending aansprakelijk zou zijn. Een beetje jammer, hoewel het wel goed is om te zien dat het Gerechtshof zo’n foto-overname als citaat ziet want er zijn tientallen fotografen actief die voor dat soort hergebruik gewoon een factuur menen te kunnen sturen.

Voor wat betreft het portretrecht is het Hof minstens zo snel klaar: (de ouder van) het kind had toestemming gegeven voor de originele publicatie in de krant, dus kan hij niet protesteren bij herpublicatie in dezelfde context op een internetforum. Terecht, lijkt me.

(En ja, ik ben nog met vakantie maar bij dit soort opstekertjes blog ik wel eventjes hoor.)

Arnoud

14 reacties

  1. Ik ben niet thuis in het auteursrecht. Als ik de rechter dus goed begrijp is de foto als het ware een onderdeel van het gehele artikel, waardoor het haar artistieke waarde heeft verloren en er dus de facto geen auteursrecht wordt geschonden.Zou het anders zijn als de foto een dermate formaat had, dat de tekst slechts een aanvulling was op de foto?

  2. Zou mee kunnen spelen dat Peter Vincent Schuld nou niet bepaald als een van de fijnste leden van het menselijk ras bekend staat? (Een oplichter, suggereert Google. Maffia-achtig, voegt de eerste pagina daaraan toe. Een veroordeelde, menen de zoekresultaten.)

    Overigens, Arnoud, nu je toch kort je vakantie hebt onderbroken, wat voor rare dingen zegt jouw collega Steven Ras over Flipboard? Moet ik me al zorgen gaan maken omdat ik lijm en een schaar in huis heb?

  3. @Branko Collin: Ik denk dat Steven Ras wel gelijk heeft. Bij bovenstaand oordeel overweegt de rechter dat de overname van het artikel op maroc.nl een citaat is omdat het vervolgens besproken wordt. Als ik het goed lees, neemt flipboard alleen maar grote gedeeltes van populaire artikels over om te herpubliceren, dan kun je het toch geen citaat meer noemen?

  4. Precies, Wimmel. Bij Maroc.nl diende het artikel als aanzet voor een discussie. Dat valt binnen het citaatrecht, maar het betekent niet dat elke copypasteplemp van een artikel dat ook is. Het zonder meer overnemen van integrale artikelen is gewoon niet toegestaan, ongeacht of je dat via scraping, RSS-feedherpublicatie, handmatig copypaste of uitprinten en op houten tafel leggen en fotograferen doet.

  5. Het citaatrecht slaat nogal door als je van een rechter complete artikelen met foto’s mag citeren. Dat er een discussie aanhangt is weinig zeggend omdat aan 90% van alle websites discussie hangt achter artikelen.

  6. Ik weet niet of Flipboard zelf ergens op een server fragmenten van webpagina’s zet, of deze pas in de applicatie opknipt. In dat laatste geval lijkt het programma me een schaar waarmee de gebruiker zijn eigen leesmap samenstelt. Ik zie met de beste wil van de wereld niet wat daar inbreukmakend aan zou zijn.

    Overigens doorstaat bij mij een verbod niet de giecheltest als het resultaat van twee handelingen exact hetzelfde is, maar de ene handeling verboden is en de andere niet. Dus zelfs al zou Flipboard fragmenten van andermans werken op een centrale server opslaan, zie ik het probleem niet als het eindresultaat altijd en exclusief iets is wat ook door de gebruiker zelf gedaan zou kunnen zijn.

  7. De aard van het artikel weegt mee bij de vraag of er sprake is van een citaat. Een kort nieuwsbericht (zoals in deze zaak) moet welhaast onvermijdelijk integraal overgenomen worden om de gebeurtenis te schetsen waar je over wilt praten. Ik houd het zelf graag bij 1 zin of kort citaat, maar het is echt moeilijk om dan in eigen woorden de rest te vertellen in plaats van te copypasten.

    Verder zal ook de maatschappelijke opvatting mee moeten spelen, de wet hoort aan te sluiten bij wat iedereen vindt. En als iedereen (blijkens het massale copypasteplempen) vindt dat je moet kunnen copypasteplempen, dan dient copypasteplempen onder het citaatrecht gelegaliseerd te worden.

  8. “Een foto die bij een overgenomen nieuwsbericht op een foto stond” Het is gewoon een foto bij een overgenomen nieuwsbericht. Het klinkt bijna of het een foto op een foto betreft, maar dat is niet het geval.

  9. @nl-x:

    In de comments hebben jullie het steeds over het artikel zelf. Maar daar heeft het gerechtshof helemaal geen uitspraak over gedaan. Alleen over de foto.

    In de uitspraak staat dat het artikel toelaatbaar is als citaat, en de foto bij het artikel een functionele toevoeging daaraan is.

    4.5. In het onderhavige geval betreft het echter de plaatsing van een artikel met bijbehorende foto, […]. Het hof is van oordeel dat deze plaatsing, in de gegeven context als (toelaatbaar) citaat in de zin van artikel 15a Auteurswet moet worden beschouwd. Het (relatief korte) artikel wordt immers in het kader van een discussie op het internetforum van commentaar voorzien, de (sterk verkleinde) bij behorende foto speelt daarbij een rol die functioneel van aard is; de foto vergroot immers de zeggingskracht van het artikel en verbeeldt op doeltreffende wijze het schrijnende karakter van het in de discussie aangesneden onderwerp.

    Als de foto zonder het artikel gebruikt zou zijn, zou het ook niet toegestaan zijn, immers de foto zelf wordt niet besproken:

    Hergebruik van beeld als versiering is daarentegen niet toegestaan. Zomaar een plaatje van een molen tonen bij een artikel over molens is geen beeldcitaat. Het artikel zelf gaat immers niet over dat plaatje. Zelfs als het artikel over de molen op de foto gaat, moet de maker van de foto toestemming geven voor het gebruik van de foto. Pas bij het bespreken van de foto zelf kan sprake zijn van een beeldcitaat. (De wet op internet, Arnoud Engelfriet, ISBN 978-9-0813-3601-7, pag. 79, Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 2.5 Nederland)
  10. Ik vraag me af of de fotograaf niet bij de krant had langs moeten gaan?

    Ik heb ooit in een grijs verleden eens een stock foto site gemaakt en daarbij viel het mij op dat de kosten voor het type licentie voor een deel gebaseerd waren op de verspreiding van de foto. Nu weet ik natuurlijk niet of dit standaard is of het verzinsel van de toenmalige klant die die site wou.

    Maar ongeacht, wanneer een klant een licensie op een foto neemt specifiek voor het verspreiden bij haar, zeg 25.000 klanten, kun je dan als fotograaf niet aankloppen bij die krant wanneer het blijkt dat door toedoen van die verspreiding het op het internet is gezet waardoor de verspreiding veel groter is gebleken. Of heb je dan als fotograaf in feite pech, want citaatrecht, kan krant ook niks aan doen.

  11. @hAl: inderdaad, maar dan natuurlijk wel nadat de wet op dat punt is gewijzigd. Net zoals andere wetten worden aangepast omdat we de oude wet niet meer maatschappelijk aanvaardbaar vinden. Zo werden getrouwde vrouwen op zeker moment handelingsbekwaam, werd homoseksualiteit legaal en werden internetproviders beperkt aansprakelijk omdat we vonden dat dat goed was. Vind je dat principe vreemd dan?

    @erik: de overname door Maroc was legaal onder het citaatrecht, dus ook de krant had hier m.i. niets aan kunnen doen. @Wimmel: in de tweede editie zal dit punt aangepast worden aan de heersende leer van de jurisprudentie. Er zit namelijk een gebied tussen “de foto zelf bespreken” en “de foto als versiering opvoeren”, en dat gebied is precies waar het Hof hier op doelt met het “functioneel verband” (zie ook HR Damave/Trouw). Een preview:

    Niet? elk? overnemen? van? een? fragment? is? daarmee? automatisch een? citaat.? Het? fragment? moet? worden? overgenomen? voor? ??n van? de? toegestane? doelen:? aankondiging,? bespreking,? kritiek? of discussie, ?of? een? daarmee? vergelijkbaar? doel.? De? algemene? regel is? dat? er? sprake? moet? zijn? van? een? voldoende? duidelijk? inhoudelijk? verband? tussen? foto? en? tekst.? Je? hoeft? niet? per?se? het? geciteerde? materiaal? zelf? te? bespreken,? maar? dat? materiaal? moet wel? een? functie? hebben? in? je? eigen? werk.?[H6-8] Ook mag het citaat niet neerkomen op een verkapte exploitatie van het origineel.?[H6-9]

    [H6-8]?Rechtbank?Rotterdam?1?december?2006,?LJN?AZ3514?(Fotomuseum/010) ???Beoordeeld moet worden of die foto???s in overwegende mate ter versiering of verfraai- ing van de publicatie dienen of ondergeschikt zijn aan de tekst, daarmee redelijkerwijs een geheel vormen en ertoe strekken de lezer een indruk van het beschrevene te geven.??? Zie?ook?HR?26?juni?1992,?IER?1992/40?(Damave/Trouw). [H6-9] HR?26?juni?1992,?IER?1992/40?(Damave/Trouw)?en?HR?22?juni?1990,?NJ 1991,?268?(Malmberg/Beeldrecht),????Het?citaat?niet?mag?wezenlijk?afbreuk?doen aan?de?door?het?auteursrecht?beschermde?belangen?van?de?rechthebbende???.

  12. Heb zelf ook wel eens te maken gehad met meneer Schuld over een bijna identieke situatie als in deze casus. Ook heb ik nu een forummer die ook iets identieks deed, artikel + foto plaatsen, en een fotograaf achter zich aan heeft. Briefje terug gestuurd en nooit meer wat van gehoord, met grotendeels dezelfde argumenten als hier.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.