Een lezer vroeg me:
Tijdens de installatie van wat software bij mijn ouders thuis werd ik zoals gebruikelijk tijdens de installatie gevraagd akkoord te gaan met de licentievoorwaarden van de software. Nu vroeg ik me af: zijn die eigenlijk wel bindend? Mijn vader had de software namelijk in de winkel gekocht, dat is dan toch het moment dat de overeenkomst gesloten wordt? En de voorwaarden moeten op dat moment worden overhandigd, heb ik altijd begrepen.
Algemene voorwaarden moeten inderdaad voor of bij het sluiten van de overeenkomst worden aangeboden (art. 6:234 BW). Anders zijn ze vernietigbaar, oftewel dan kan de wederpartij zel op elk moment van tafel vegen. (Je hoeft ze niet gelezen te hebben overigens, als je zonder te lezen akkoord gaat verandert dat niets aan de situatie (art. 6:232 BW).)
Bij veel softwarelicenties gaat het om een andere reden (ook) fout: algemene voorwaarden moeten op te slaan en uit te printen zijn, en dat gebeurt bij software-installers vaak niet. Die laten de voorwaarden zien in een scrolvenster, en zonder zelf moeilijk te doen kun je die tekst niet printen of opslaan. Dus ook op die grond kun je ze vernietigen.
Een juridisch lastige vraag is wat de overeenkomst is en wanneer je die sluit. Is dat in de winkel? Bij het betalen&downloaden? Of pas bij het installeren? Voor al die standpunten valt wat te zeggen. De winkel kan bv. zeggen dat ze je alleen de media verkopen en dat je het gebruiksrecht maar even met de leverancier zelf moet onderhandelen.
Ik vermoed dat bij koop van een CD in een winkel dit het moment van het sluiten van de overeenkomst met de softwareleverancier is. Op dat moment wordt er immers over alles onderhandeld. De voorwaarden moeten dan ook bij de verkoop in de winkel al ter hand gesteld zijn. Bij een downloadstore moeten net zo de voorwaarden worden getoond voordat de download gaat beginnen.
Als je deze koop ziet als twee contracten, krijg je dat probleem van de licentie die de verkoper tegenspreekt (zoals Microsoft dat zegt dat je Windows mag retourneren, waar winkeliers nogal van opkijken.)
Arnoud
Ik heb net je post over het retourneren van ongewenste windows licenties er nog en s op nagelezen. Maar als je op deze manier van al die meegelverde software, eaarvoor je dus de EULA’s pas thuis onder ogen krijgt, terug kunt brengen dan kan dat wel een heel erg goedkope laptop opleveren. Misschien wordt het tijd om de Nederlandse rechter om een uitspraak te vragen en deze markt een heel stuk eerlijker te maken. Dan krijgen alternatieve OS-en misschien ook eens een kans op de Nederlandse markt. Peter
Het is inderdaad een probleem, de wet houdt simpelweg geen rekening met deze manier van licenti?ren. Als er nu een eenvoudige manier zou zijn om de software te retourneren en je geld terug te krijgen bij niet-akkoord, dan zou het zichzelf wel oplossen.
Het alternatief – de praktijk gewoon legaliseren – zie ik niet zitten. Het is toch wel erg belangrijk om vooraf te kunnen zien waar je mee akkoord gaat.
Hoe zit het eigenlijk met het feit dat in het geval van de lezer waarop je reageert zijn ouders eigenlijk de gebruikers zijn, terwijl de lezer degene is die de voorwaarden accepteert (tijdens de installatie)?
Stel dat er in de voorwaarden staat dat het maar op ??n computer ge?nstalleerd mag worden. De lezer installeert het bij zijn ouders, neemt vervolgens de CD mee naar zijn eigen huis, en installeert het daar ook (of andersom – eerst thuis, dan bij z’n ouders). Zijn ouders hebben de voorwaarden nu nooit gezien, en toch doen zij iets wat buiten de voorwaarden valt – doen zij dan iets fout?
Dit ervan uitgaande dat het dan zowiezo correct is om de voorwaarden op die manier te presenteren.
De lezer is in dat geval een bevoegd vertegenwoordiger/gemachtigde van zijn ouders. Zoe titel 3 van Boek 3 BW, art. 3:60 en verder. Zo’n machtiging kan ook stilzwijgend gegeven worden immers (art. 3:61 BW), wat in dit geval gebeurd is. De vader vond het goed dat de zoon de software op zijn PC installeerde, dat moet je dan uitleggen als dat er voor de vader wordt gehandeld door de zoon.
Arnoud zei:
Licentievoorwaardes zijn toch geen algemene voorwaardes. Ze zijn per gelicensieerd product specifiek.
Algemene voorwaarden zijn (art. 6:231 BW) bedingen die “zijn opgesteld teneinde in een aantal overeenkomsten te worden opgenomen”. Een standaardlicentie voldoet aan die definitie en is dus te zien als een verzameling algemene voorwaarden. Kort gezegd: zodra je voor meerdere klanten hetzelfde setje regels gaat hanteren, vallen die regels onder “algemene voorwaarden”.
Als een klant een maatwerkcontract onderhandelt, dan zijn dat geen algemene voorwaarden.
Een gerelateerde vraag: Bij installatie van het programma klik je op “niet accoord met de licentie” en het programma weigert te installeren. Kun je nu terug naar de verkoper en eisen dat hij dat probleem voor je herstelt? Je hebt immers betaald voor het gebruik van het programma.
@ MathFox Bij het programma kun je m.i. gewoon terug gaan en je geld terug vragen. Per slot van rekening horen eula en rogramma bij elkaar dus als je niet accoord wil gaan dan heb je niets aan het programma. Maar wat als ik bij de eerste keer dat ik mijn nieuwe computer, al dan niet laptop, aan zet en ik ben het niet eens met de eula, dan schakelt het aparaat direct uit. (Pas nog gecontroleerd) Ik vind mezelf dan wel gerechtigd om naar de winkelier te gaan en te zeggen dat ik het niet eens ben met die voorwaarden maar dat ik wel mijn apparaat wil gebruiken. Per slot van reden heb je geen windows nodig om een computer te gebruiken. Hoe ver is de wnkelier verplicht te gaan?
Ik kan me vaag herinneren dat ik op mijn laptop nooit een licentie heb hoeven te accepteren van voor-ge?nstalleerde software. Kan dat kloppen? Het gaat om een HP laptop van de mediamarkt, gekocht eind 2005, met windows XP en een hele hoop andere troep voor-ge?nstalleerd.
Later vroeg windows mij wel iets te accepteren dat met WGA te maken heeft. Na mijn weigering om dat te doen deed de windows media player het niet meer. Wat mij betreft heeft microsoft dus schade toegebracht aan mijn windows-systeem. Sindsdien heb ik VLC player ge?nstalleerd in windows, en daarnaast gebruikte ik toch al vaker Linux dan windows. Voor mij zijn de technische oplossingen makkelijker, maar ik ben benieuwd of in zo’n situatie microsoft ook juridisch aangepakt zou kunnen worden.
@ Peter van G
Het is leuk gedacht maar zo werkt het dus niet. Als jij wat software koopt, vervolgens naar huis neemt, gaat instaleeren, en dan weigert de voorwaarden te accepteeren, en gaan terug naar de winkel, dan woord je negen keer van de 10 netjes de deur uitgezet. Koop is koop in de winkel en hooguit uit coulance zal een winkelier je verder “helpen” met zulke sort “voorwaades dramas”. Je heb totaal geen recht om een “AV-Vrij/Eula-Vrij” versie te eisen. Die krijg je gewoon niet. Ik weet dat de “wet” zal men laten denken dat dit allemaal wel kan, maar de realitiet is dat je gaat accord met de voorwaardes of je gebruik de software niet. Andere opties zijn er niet.
@Bulldog, Zo werkt het in de praktijk (nog) niet. Ik ben benieuwd wat er gebeurt als een ontevreden klant naar de rechter stapt en daar verhaal probeert te halen. Op de verkoper, die in dit geval het (onschuldige?) slachtoffer is van zijn toeleveranciers.
Eerst een brief sturen naar de winkelier waarin je hem vraagt om het probleem op te lossen. Als hij zegt hij daar niet aan wil, kun je er nog eentje sturen waarin je vraagt om je geld terug. Als je het aankoopbedrag terug wil, is dat wel de manier om het te krijgen.
@Arnoud(6): Ik ben nog altijd van mening dat ik hiermee geen overeenkomst aanga.
Ik heb nog vertrouw in de NL recht systeem, en eerlijk gezegd ik vermoed dat de rechter zal niet de kant van de “ontevreden klant” kiezen. Het is leuk en aardig dat de wet schetste dat je moet de mogelijkheid om een AV/Eula te kunnen lezen voordat je iets koopt, maar dat sluit niet aan met de werkelijkheid. Wij weten hier allemaal dat het is practisch ommogelijk om en AV door te nemen voordat je software koopt. Ik denk dat als het puntje bij paaltje komt in de rechtzaal dat “wegens de aarde van software” dat de rechter zal eerder kijken naar de werkelijkheid in plaats van vast houden aan wat vaag wetten. Onderschat de rechtsysteem niet om toch bij een logisch beslissing uit te komen. Maar goed, meningen zal toch wel hier verschillen 🙂
@Bulldog, er zijn verschillende juridische argumenten tegen de geldigheid van dwang-EULA’s die pas tijdens installatie van een programma aangeboden worden, ik citeer meestal artikel 45j van de Auteurswet:
Ook zijn een aantal artikelen uit het Burgerlijk Wetboek van belang, zoals de reeds aangehaalde artikelen over algemene voorwaarden.Er zijn twee mogelijkheden. De klant gaat niet akkoord met EULA of hij doet dat wel. In het eerste geval kan hij een beroep doen op art. 7:21 BW en daarmee nakoming afdwingen van de winkelier. In het laatste geval kan hij een beroep doen op art. 3:33 BW in combinatie met art. 45j Aw, waardoor de voorwaarden toch niet gelden. Dit laatste ligt meer voor de hand.
Aangezien de klant sowieso op basis van art. 45j Aw de software mag gebruiken, is er geen goede reden waarom de softwareproducent zomaar mag aannemen dat de klant de EULA heeft geaccepteerd. Dus een beroep op art. 3:35 BW van de softwareproducent gaat niet op, nog los van de vraag of de producent ?berhaupt wel iets “ontvangt” dat hij als een aanvaarding zou kunnen willen interpreteren.
Hoe moeilijk is het nu voor de verkopende partij om duidelijk te maken middels een sticker dat er op softwareproducten een EULA van toepassing is? Die tekst van de EULA moet de verkopende partij dan wel hebben als daar naar wordt gevraagd. Maar goed, feitelijk zijn deze voorwaarden dan niet actief ter hand gesteld en dat is juridisch gezien nog steeds een harde eis.
Bram, dan blijf je met het juridische probleem zitten van de status van de EULA. Door de aankoop van de CD of DVD is de klant eigenaar geworden van een (laten we aannemen) legale kopie van het programma en heeft ex art 45j Aw een gebruiksrecht. Hij zou dus (juridisch gezien) ervoor mogen kiezen de EULA te verwerpen en het proramma toch te gebruiken. Wanneer dat door de techniek verhinderd wordt, is dat een fout in het programma die (art 45j Aw) door de gebruiker verbeterd mag worden. 😉
Ik denk niet dat de klant eigenaar is geworden van de software, dit is nu juist het punt wat de EULA wil uitsluiten. De klant wordt bij aankoop enkel eigenaar van de gegevensdrager. Hij heeft na koop nog geen recht om de software te gebruiken/installeren, dit recht verkrijgt hij pas van de fabrikant wanneer hij diens aanbod van de licentieovereenkomst accepteert.
Overigens ook interessant is het feit dat ons wetboek fabrikanten dwingt de voorwaarden te tonen terwijl uit onderzoek blijkt dat slechts zo’n 0,1% van de gebruikers daadwerkelijk de voorwaarden leest.
http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1443256
Misschien is het tijd om een dergelijke bepaling te schrappen… 🙂
Die discussie hebben we al eens eerder gehad. De “eigenaar” van software bestaat min of meer niet. Auteursrecht valt onder de artikelen in het BW over “beperkt recht” en niet de artikelen over “eigendom”. Als je je auteursrecht overdraagt is dat bijvoorbeeld burgerrechtelijk bijvoorbeeld geen verkoop, maar letterlijk het overdragen van een recht tegen betaling.
Maar dit is niet belangrijk. Belangrijk is dat je burgerrechtelijk eigenaar kunt worden van een exemplaar van een werk.
Artikel 45j is dan automatisch van toepassing. Niemand is dan bevoegd jou te verhinderen je exemplaar te gebruiken. Een EULA is dan onzin.
art. 45j Aw biedt alleen het recht tot verveelvoudiging die noodzakelijk is voor het met het werk bedoelde gebruik. Het ligt mijns inziens voor de hand dit te lezen als dat het een recht tot installatie van de software geeft. Dit is niet hetzelfde als een gebruiksrecht lijkt mij, tenzij ik iets overduidelijks mis.
De vers-ge?nstalleerde software is (m.i.) een “rechtmatig verkregen werk”, dat (recursief toepassen van 45j) gebruikt mag worden.
Een laag bij de gronds voorbeeld, als je in een winkel een MS office DVD koopt (omdat je berekeningen in een spreadsheet programma wil uitvoeren), moet je op het moment van het sluiten van de koop, bij de kassa, alle relevante informatie hebben over het gebruik van het produkt. Het zou niet zo mogen zijn dat een derde partij (de softwarebakker was niet betrokken bij de kooptransactie) achteraf voorwaarden aan het gebruik van de software gaat opleggen die de waarde van de software voor de koper negatief be?nvloeden.
Ik begrijp dat dit simpel gezegd onrechtvaardig aanvoelt, maar dat is juridisch niet heel relevant, zolang het maar mogelijk is om het geld terug te krijgen mocht je niet tevreden zijn. Ook is het hebben van alle relevante informatie voorafgaand aan de verkoop niet zo belangrijk als veelal door juristen gedacht wordt. Zoals in mijn eerste post al gezegd lezen mensen voorwaarden zelden, en wanneer ze het wel lezen zullen ze het doorgaans niet begrijpen of de gevolgen onderschatten etc. etc
> Ik begrijp dat dit simpel gezegd onrechtvaardig aanvoelt, maar dat is juridisch > niet heel relevant
Pardon? Dat voelt niet alleen onrechtvaardig aan, dat is het ook, want zo luidt de wet. Alle voorwaarden die op een koop van toepassing zijn moeten vooraf verstrekt worden. Zo niet, dan vernietig je ze gewoon als koper (boek 6 artikel 233).
> Ook is het hebben van alle relevante informatie voorafgaand aan de verkoop niet zo > belangrijk als veelal door juristen gedacht wordt.
Kan je dat onderbouwen met bijv. jurisprudentie?
> art. 45j Aw biedt alleen het recht tot verveelvoudiging die noodzakelijk is voor het met > het werk bedoelde gebruik. Het ligt mijns inziens voor de hand dit te lezen als dat het een > recht tot installatie van de software geeft. Dit is niet hetzelfde als een gebruiksrecht > lijkt mij, tenzij ik iets overduidelijks mis.
Gebruik van een werk is op zichzelf geen handeling waar auteursrechtelijke toestemming voor nodig is. Als iemand je een boek en de handen drukt mag je dat lezen. Als je een film in je handen krijgt mag je die kijken. De auteursrechthebbende kan dat niet voorkomen.
Voor een computerprogramma wordt echter, als je het gebruikt, een kopie van het programma in het geheugen maakt. Artikel 45i brengt het maken van die kopie onder het auteursrecht, maar artikel 45j neutraliseert dat weer. Als je beroep kunt doen op artikel 45j, dan mag je het programma gebruiken zonder toestemming van de rechthebbende.
Mijn stelling over het hebben van relevante informatie voorafgaand aan het aangaan van de overeenkomst baseer ik niet op jurisprudentie maar op gedragswetenschappen. Ten aanzien van algemene voorwaarden kan ik het boek: Behavioural Economics in Consumer Policy: The Economic Analysis of Standard Terms in Consumer Contracts Revisited van H. A. Luth aanraden. Het is een dikke pil, dus kort door de bocht samengevat: door verscheidene (psychologische) beperkingen van de menselijke geest zijn de meeste mensen niet in staat om algemene voorwaarden goed te beoordelen. Sterker nog de meeste mensen zullen ze toch niet lezen, dus waarom de producent tot extra kosten dwingen die toch naar de consument worden doorberekend?
Wat ik zei over juridisch niet relevant en rechtvaardigheidsgevoel sloeg meer op de woordkeuze van de reply vooraafgaand aan de mijne die sprak over: “…het zou niet zo mogen zijn…”.
Waarom is voor gebruik van een werk geen auteursrechtelijke toestemming vereist naar jouw mening? Auteursrecht is toch juist het uitsluitend recht van de maker tot openbaarmaking van zijn werk? Het lijkt mij dan ook duidelijk dat hij dit mag beperken en voorwaarden mag verbinden aan gebruik van zijn werk.
>Waarom is voor gebruik van een werk geen auteursrechtelijke toestemming vereist naar jouw > mening? Auteursrecht is toch juist het uitsluitend recht van de maker tot openbaarmaking > van zijn werk?
Het is het uitsluitend recht tot verveelvoudiging en openbaarmaking. Het gewoon gebruiken van een werk valt noch onder verveelvoudiging, noch onder openbaarmaking.
> Het lijkt mij dan ook duidelijk dat hij dit mag beperken en voorwaarden mag verbinden aan > gebruik van zijn werk.
De auteur mag voorwaarden verbinden aan de verveelvouding en openbaarmaking. Een kopieerlicentie als de GNU GPL doet bijvoorbeeld uitsluitend dat, en staat daarom juridisch vrij sterk.
Een doorsnee EULA probeert voorwaarden te verbinden aan gebruik. Omdat de auteurswet dat niet tegenhoudt, is de gemiddelde EULA in enkele minuten juridisch te weerleggen.
@Henk-Jan: door verscheidene (psychologische) beperkingen van de menselijke geest zijn de meeste mensen niet in staat om algemene voorwaarden goed te beoordelen.
Hetgeen voor een aanzienlijk deel te verklaren is door het taalgebruik van de opstellers van de voorwaarden. Het feit dat algemene voorwaarden 99% van de Nederlanders boven de pet gaan wil nog niet zeggen dat ze afgeschaft moeten worden voor de 1% die ze wel lezen en (deels) begrijpen. Ik zou er voor pleiten om te eisen dat algemene voorwaarden zo geschreven worden dat de meerderheid van de bevolking ze kan lezen en begrijpen.
Als ze onbegrijpbaar zijn dan kan dat een reden zijn om ze te vernietigen. Hier op de site staat ook nog een voorbeeld van een AV die vernietigd is omdat de letters te klein waren afgedrukt.
@Henk-Jan: het gebruik van een werk valt in het algemeen niet onder het recht van openbaarmaken of verveelvoudigen, omdat je in het algemeen een werk niet (plat gezegd) kopieert of publiceert als je het gebruikt. Een boek lees je door velletjes papier te bewegen, niet door het op een kopieerapparaat te leggen.
Bij software in het bijzonder is wel sprake van verveelvoudiging als je het gebruikt: je moet het kopieren van harde schijf naar werkgeheugen, plaatjes veranderen van bits in pixels, etcetera. Daarom zegt artikel 45i auteurswet dat “het laden, het in beeld brengen, de uitvoering, de transmissie of de opslag, voor zover voor deze handelingen het verveelvoudigen van dat werk noodzakelijk is.” valt onder ‘verveelvoudigen’.
Verderop in artikel 45j staat dat je geen toestemming nodig hebt voor zulke verveelvoudigingen als die noodzakelijk zijn voor het met dat werk beoogde gebruik. Een EULA kan daar verdere grenzen in trekken maar mag niet zo ver gaan dat de verveelvoudiging in het kader van het laden, het in beeld brengen of het verbeteren van fouten verboden wordt.
Samengevat: het laden/draaien van software valt onder het auteursrecht, maar je mag niet verboden worden (in EULA of anderszins) om software te laden en in beeld te brengen. Andere vormen van transmissie, opslag() en uitvoeren van de software mogen wel in de EULA worden verboden. () Met uitzondering van de reservekopie, zie 45k.
@Henk-Jan(#22):
Art. 45j Aw omvat natuurlijk wel een gebruiksrecht. Wat zou er in art. 45j Aw anders zijn bedoeld met het woord “gebruik”?Kan zijn, maar ook de rechter is jurist.
Wat jij er persoonlijk van vindt is niet zo relevant. Als de juristerij inclusief de rechtspraak van mening is dat het w?l belangrijk is, dan is het ook belangrijk.
We hebben het hier natuurlijk over de juridische consequenties van het niet tijdig geven van informatie.
De handleiding van veel apparaten krijg ik ook pas na aankoop van het apparaat. Regelmatig bevat deze beperkingen op het gebruik. Als je deze niet opvolgt vervalt je garantie. Zo staat er in de handleiding van mijn wasdroger dat ik het stoffilter na elke droogbeurt moet schoonmaken. Wat natuurlijk maar weinigen echt zullen doen. Nou zijn veel beperkingen vrij logisch maar de hardware verzekering van mijn nieuwe Samsung Galaxy S verbiedt mij om de telefoon in mijn broekzak te stoppen. Toch bizar. Maar samengevat: Het is dus helemaal niet zo dat alleen bij software je beperkingen of eisen achteraf krijgt opgelegd.
Bram, een fabrikant kan niet eenzijdig de wettelijke garantie beperken: het is jouw leverancier die verplicht is een deugdelijk en (redelijk) duurzaam apparaat te leveren. Dat van die telefoon vind ik sterk, maar ik neem aan dat je zelf je handtekening onder een contract gezet hebt waarin naar die voorwaarde wordt verwezen; verzekerars zijn erg goed in hun voorwaarden op tijd ter beschikking te stellen.
Garantierecht is iets totaal anders dan gebruiksrecht. Enkele belangrijke punten: – Je hebt geen wettelijk recht op fabrieksgarantie. Een fabrikant die dat doet levert een extra dienst aan zijn klanten. Wettelijk heb je alleen garantie van je leverancier. – Je kunt vrijelijk de gebruiksrichtlijnen negeren, niemand zal jou verbieden je apparaat te gebruiken. De vraag is of je nog garantie krijgt als je ze negeert. – Fabrikanten kunnen niet vrijelijk gebruiksbeperkingen opleggen in de gebruiksrichtlijnen. Je hebt garantie als het defect de schuld van de fabrikant ligt. Binnen de garantietermijn ligt die bij de fabrikant, daarna bij jou. Als jij een gebruiksrichtlijn schendt loop je daarmee het risico dat de bewijslast naar jou verschuift. Maar als de fabrikant bijvoorbeeld zegt dat je apparaat in alleen mag bedienen als je een konijnenkostuum aantrekt, dan heeft dat geen invloed het apparaat en dus ook niet op de bewijslast.
Kortom appels en peren.
Vergelijk een EULA met dat je een wasdroger koopt, je het apparaat uitpakt en je in de doos een brief vindt:
“U heeft dit apparaat niet gekocht, u heeft er alleen een vergunning op gekregen. U mag dit apparaat daarom alleen gebruiken voor ondergoed, badlakens en theedoeken. Als u er ook broeken, rokken of jurken mee wilt drogen dan moet u daar een extra vergunning voor aanschaffen. Bij schending van deze overeenkomst kan de fabrikant van u eisen dat u uw exemplaar van uw wasdroger onmiddelijk vernietigt.”
Een dergelijke wasdrogerfabrikant zal juridisch niet ver komen. Jij kunt immers een bewijs van koopovereenkomst overleggen (de factuur) en daarmee is juridisch vast te stellen dat het apparaat jouw eigendom is. Op dezelfde manier zal een softwarefabrikant die met EULA’s gebruiksbeperkingen oplegt ook niet ver komen.