Krantenarchief belangrijker dan privacy betrokkene

universiteitskrant-groningen.pngHet opschonen van archieven vanwege de privacy, ik blijf het een lastige zaak vinden. Mag je eisen dat een online archief berichten over jou verwijdert omdat ze verouderd zijn? Omdat ze onrechtmatig zijn? En als je volledige archieven belangrijk vindt, zou je dan mogen eisen dat er een blokje “Dit bericht is verouderd/onrechtmatig” bij moet komen, of dat men Google buiten de deur moet houden?

Met dank aan 10a van der Linden kwam ik een recente uitspraak van de Raad van State tegen over het archief van de Universiteitskrant Groningen. Hier was een man geïnterviewd in 2003 over een conflict dat hij destijds had met de Informatie Beheer Groep. De publicatie was niet onrechtmatig, het ging echt om het principe: mijn naam staat erin, dat wil ik niet, weg met dat artikel.

Op zich kun je dat eisen op grond van de Wet Bescherming Persoonsgegevens. Die zegt immers dat verwerking van je persoonsgegevens alleen mag als je daar toestemming voor gegeven hebt. En die toestemming mag je intrekken. De enige echte uitzondering is als degene die je gegevens gebruikt, een eigen noodzaak kan aantonen die zwaarder weegt dan jouw privacy.

Deze wet geldt ook voor nieuwsberichten. Alleen bots je dan al heel snel met de vrijheid van meningsuiting, want op grond van dát grondrecht mag je over alles en iedereen schrijven wat je wilt. En noemen van iemands naam ligt nogal voor de hand bij een artikel over die iemand.

Dat recht geldt ook voor archieven, zo blijkt uit een recente uitspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens:

[the press] has a valuable secondary role in maintaining and making available to the public archives containing news which has previously been re- ported. … [however] the duty of the press to act in accordance with the principles of res- ponsible journalism by ensuring the accuracy of historical, rather than perishable, information published is likely to be more stringent in the absence of any urgency in pu- blishing the material.

Eerder hadden lagere Nederlandse rechters (en de juridisch minder relevante Raad voor de Journalistiek) al geen beenheil gezien in het opschonen van archieven omdat een daarin genoemd iemand dat niet leuk vond. En dat bevestigt nu de Raad van State. Het beheren van een archief met oud nieuws is in principe een “noodzaak” in de zin van de privacywet die de privacy van de betrokken persoon opzij zet.

Voor zover [appellant] heeft aangevoerd dat zijn recht op bescherming van zijn persoonsgegevens en zijn privéleven als gewaarborgd in artikel 8 vanhet EVRM, artikel 9 van de Privacyrichtlijn en artikel 8, onder f, van de Wbp, wordt geschonden, overweegt de Afdeling dat gezien de beperkte aard van de mededelingen die over [appellant] met zijn instemming in het betreffende artikel in de Universiteitskrant zijn gedaan, zijn belang niet zodanig zwaar weegt dat het zou moeten prevaleren boven de belangen van de vrijheid van meningsuiting en de betrouwbaarheid en representativiteit van het archief.

Er is dus geen reden om het archief op te schonen of af te schermen.

Een opmerkelijk aspect werd nog gesignaleerd bij ITenRecht.nl. We zitten namelijk bij de Raad van State omdat de universiteit werd gedagvaard in het kader van een bestuursrechtelijke procedure. Dat is gek, omdat er een aparte Stichting Universiteitsblad is die de krant en het archief beheert. De universiteit zelf levert de faciliteiten (hosting, domeinnaam) maar bemoeit zich niet met de inhoud. Ze benoemen een bestuur en een redactie maar die gaan vervolgens zelf en onafhankelijk nieuws maken en brengen.

Toch vindt de Raad dat de universiteit nu verantwoordelijk is voor de “verwerking van persoonsgegevens”. Dit op de formele grond dat de Wbp de ‘verantwoordelijke’ definieert als de persoon die “het doel en de middelen” bepaalt van de verwerking. En omdat de universiteit vond dat er een krant moest komen en ze daar ook nog een bestuur, redactie, domeinnaam en servertje voor beschikbaar stelt, is zij verantwoordelijk. Terecht zegt IT en Recht (haha, dat rijmt):

Betekent deze uitspraak nou ook dat bijvoorbeeld aandeelhouders van een besloten vennootschap die het bestuur kunnen aanstellen en ontslaan, verantwoordelijke zijn van de door de vennootschap verwerkte persoonsgegevens? Dat zou de privacy-wereld op zijn kop zetten!

Ik moet zeggen dat ik deze interpretatie ook hoogst merkwaardig vind. De onafhankelijkheid van de stichting en de redactie had ertoe moeten leiden dat de stichting de verantwoordelijke was.

Arnoud

10 reacties

  1. Stel dat je wel mensen de kans geeft zichzelf uit archieven te halen, krijg je al gauw een enorme gatenkaas in je geschiedenis. Want als online publiceren niet mag, kan je ervoor pleiten dat offline archieven ook gecensureerd moeten worden. Dat moeten we sowieso niet willen.

    Wat betreft de aansprakelijkheid van de uni, ze leveren de domeinnaam. Staan ze ook vermeld als contactpersoon in de WHOIS gegevens. Als dat zo is, begrijp ik het ergens nog wel.

  2. Als ik de uitspraak goed lees is niet verzocht om het artikel te verwijderen maar alleen de persoonsgegevens in het artikel. Zodat het erom gaat of de verwerking van deze persoonsgegevens in het artikel noodzakelijk is. Wat dat aangaat gaat de Afdeling mijns inziens erg makkelijk om met “bescherming” in Wet bescherming persoonsgegevens.

    Verder ben ik niet verbaasd dat het college van bestuur de verantwoordelijke is. Als de Afdeling in ABRvS 2 juli 2003, AB 2004, 131, r.o. 2.3 bepaald dat de (rechts)persoon die formeel-juridisch de zeggenschap heeft (in navolging van de wetsgeschiedenis) over de verwerking de verantwoordelijke is ligt het voor de hand dat de eigenaar van de domeinnaam de verantwoordelijke is.

  3. Jan, je hebt gelijk hoor maar ik heb daar toch moeite mee. Hier is expliciet een stichting opgezet met eigen redactionele onafhankelijkheid. Om dan nog te zeggen dat sprake is van formeel-juridische zeggenschap gaat in tegen het hele idee van redactionele onafhankelijkheid. Het lijkt me dat je het nieuwsorgaan zelf moet aanspreken.

  4. Hoi Arnoud (ken je naam via Bert Brussen). Een of andere mongool heeft mijn naam (ik ben de enige in NL die zo heet) gebruikt om op marktplaats als 16-jarige jongen sekscontacten te leggen via de MSN en skype. Emailadres van hem staat wel vaker op ranzige sites. Is die gast nu strafbaar of niet? Ik ben nl bang van niet en weet dus niet of ik hier stappen (aangifte en gegevens opvragen bij marktplaats) tegen moet of kan ondernemen.

  5. Eerder hadden lagere Nederlandse rechters […] al geen been gezien in het opschonen van archieven omdat een daarin genoemd iemand dat niet leuk vond. En dat bevestigt nu de Raad van State.

    Arnoud, volgens mij bedoel je precies het omgekeerde van wat je zegt. “Ergens geen been in zien” betekent namelijk “er geen bezwaar tegen maken”.

  6. Er werd door de ge?nterviewde enkel gevraagd “om zijn persoonsgegevens te verwijderen uit een artikel opgenomen in de website van de universiteit”. De universiteitskrant kan toch simpelweg de naam van de ge?nterviewde in het artikel op de website wijzigen in -bijvoorbeeld- alleen de eerste letter van zijn achternaam? Dat doet niks af aan de strekking van het verhaal, dus ik zie niet in hoe dit de vrijheid van meningsuiting aantast.

  7. @jeroen. Als je dit geval doortrekt dan kan ik me voorstelen dat bv Nina B. dat ook wil en Volkert vd G. en de erven van Adolf H. etc etc.

    Dan zijn de archieven al snel waardeloos.

    Na een uitzending van de wereld draait door heeft [gast1] klappen uitgedeeld aan [gast2] omdat de vrouw van [gast1] [gast3] genoemd werd. De [presentator1] ……… 😀

    ps. “Leuke lamp overigens”

  8. Zomaar een volstrekt willekeurig artikel uit het archief van de Volkskrant: Kruidvat draait handelaar in klassieke muziek de nek om.

    OPINIE, Kees Koudstaal op 06 juli ’00, 00:00, bijgewerkt 20 januari ’09, 12:21
    Het artikel is na 8 1/2 jaar in het archief te hebben gestaan “bijgewerkt”. Wat er is bijgewerkt is niet te achterhalen.

    Hoezo integriteit van krantenarchieven?

    Hoe kan de Volkskrant zich nou ooit met enig recht van spreken op dat argument beroepen, als die krant vrijwel alle artikelen in zijn archief na jaren nog eens op een oncontroleerbare manier bijwerkt?

  9. Beste Arnoud,

    Het krantenarchief hoeft dus niet te worden bijgewerkt, maar hoe zit het nu als je een artikel schrijft en de archieven als bron gebruikt? Mag je dan wel deze naam onder verwijzing naar het archief noemen, of moet je de bewuste persoon dan toestemming vragen?

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.