Nieuw op Ius Mentis: Nieuws en journalisme

Alweer een héle tijd geleden, maar ik heb eindelijk weer eens gelegenheid gehad een update door te voeren op de website Ius Mentis. Ditmaal over nieuws en journalistiek.

Of je nu voor een krant werkt of een blog hebt, je bent journalist als je informatie, meningen of ideeën publiceert. Journalisten -ook burgerjournalisten dus- hebben een bijzondere positie in het recht.

Je bent journalist als je informatie, meningen of ideeën aan het publiek bekend maakt. Dat geldt ongeacht of je amateur of professional bent. Journalisten hebben een bijzondere positie in het recht. Zo mogen zij in het kader van vrije nieuwsgaring vaak nieuwsberichten overnemen, ongeacht het auteursrecht. Ook hebben journalisten recht op bronbescherming. Journalisten mogen niet zomaar strafbare feiten plegen, maar als dat de enige manier is om iets aan het licht te brengen, kan dat tot vrijspraak leiden.

Een bijzonder onderwerp binnen de journalistiek zijn de nieuwsarchieven, die steeds vaker doorzoekbaar online staan. Of je kunt eisen daaruit verwijderd te worden, is een actuele en lastige vraag.

Lees meer bij Nieuws en Journalisme op iusmentis.com, of klik meteen naar de bijbehorende nieuwe artikelen:

Welke nieuwsgerelateerde onderwerpen mis ik nog?

Arnoud

18 reacties

  1. Zo mogen zij in het kader van vrije nieuwsgaring vaak , ongeacht het auteursrecht.

    Volgens mij mist er iets in deze zin ? Intressant onderwerp overigens, ik ga er vanavond eens even rustig voor zitten om dat door te lezen.

  2. In die link van “overnemen voor nieuwsberichten” staat een stukje voor knipselkranten. Er staat dat papieren knipselkranten geheel top zijn, maar dat online/digitale knipselkranten verboden zijn.

    “Niet noodzakelijkerwijs leidt toepassing in de digitale omgeving tot precies hetzelfde resultaat als in de papieren wereld. … het gebruik van nieuwsberichten een economisch zelfstandige betekenis krijgt en die ook een exploitatiebelang van rechthebbenden raakt, bijvoorbeeld omdat rechthebbenden in die behoefte met behulp van dienstverlening voorzien. Nieuwe technologie?n leiden tot het ontstaan van een nieuwe markt voor informatielevering op maat vanuit informatiedatabanken en elektronische nieuwsdiensten.”

    Voor mij klinkt dit heel erg als de auteursrechtendiscussie die nu gaande is omtrent met name de filmindustrie. Als in… de kranten hebben als auteur alle rechten voor de digitale publicatie van die artikelen. Als zij die niet of enorm slecht publiceren, dan kunnen wij als ‘klant’ niet naar een andere aanbieder die het wel of beter doet, omdat die wettelijk gezien niet mogen bestaan.

    Nu stappen de kranten over het algemeen redelijk goed over naar de digitale middelen, maar als ik een mooie compilatie van alle artikelen betreffende ‘een onderwerp waar een krant geen compilatie van maakt’, dan mag dat niet?

  3. Dat klopt. Het punt is dat kranten vroeger niets deden op het gebied van knipselen, en dus geen last hadden van knipselkranten. Nu willen kranten zelf de boel ontsluiten via dure databanken, dus dan zijn knipseldatabanken ineens concurrenten en dan moet het auteursrecht dat kunnen aanpakken.

    Hierbij wordt gebruik gemaakt van de driestappentoets uit de Auteursrechtenrichtlijn. Kort gezegd zegt die dat een uitzondering op het auteursrecht alleen mag als deze de normale exploitatie niet verstoort en er een billijke vergoeding tegenover staat. En als men krantenartikelen via een database verkoopt, dan is een knipseldatabank een verstoring van de normale exploitatie, dus mag het niet.

    Tentamenvraag: waarom is het citaatrecht toegestaan?

  4. Omdat het anders onmogelijk is om het over hetgeen te hebben?

    Zoals nieuwsberichten graag een stukje van avatar willen laten zien, als ze het over het nieuwe 3d concept hebben. Of uberhaupt argumenten opbouwen in een discussie/blog/etc.

    Of misschien nog leuker. Omdat anders een slimmerik een grote website zou kunnen bouwen waarin alle woorden-combinaties voorkomen en vervolgens niemand meer een zin online kan uitbrengen zonder dat het een gedeelte van die andere website zou citeren/kopi?ren? :p

    En stel nu dat nieuwszenders en andere programmas hun leukste stukjes gaan uitzenden. Mag ‘de wereld draait door’ dan voortaan niet meer die leuke stukjes om 8 uur laten zien? Want anderen willen dat ‘product’ nu op de markt brengen, het is van hun, en DWDD gebruikt het dan concurrerend commercieel. Dan zijn het geen ‘citaten’ meer.

  5. Kun je niet ook een RSS-feed op de normale site plaatsen zodat we kunnen zien wanneer je daar ook artikelen aan toevoegt? 🙂

    Goed onderwerp, trouwens. Vooral het gedeelte om de vrijheid van menings-uiting en zo. Momenteel met de zaak-Wilders lijkt justitie juist extra gemotiveerd te zijn om journalisten snel het zwijgen op te leggen. Zo werd Bert Brussen nog dit jaar even aangehouden wegens een artikel in zijn blog dat leek aan te zetten tot haat. Het was immers een bedreiging richting Wilders die Bert via zijn site verdere bekendheid gaf. En dan vraag ik mij af of je op een site gewoon haatzaaiende afbeeldingen kunt plaatsen om deze op journalistieke wijze te bespreken en aan te geven wat er zo hatelijk aan is en waarom deze niet mogen. Sterker nog, ik vraag mij af in hoeverre journalisten in hun blog delen uit “Mein Kampf” mogen aanhalen om zo aan te geven hoe geestes-ziek Hitler wel niet was. Maar de zaak Wilders is zelf ook eigenlijk interessant omdat Wilders van mening is dat hij genoeg feiten heeft verzameld om zijn anti-Islam standpunt kracht bij te zetten. Dan kun je wel zeggen dat dit haatzaaien is, maar de feiten onderbouwen het betoog en het rapporteren van die feiten is ook een soort journalisme. Wilders is dan misschien wel aan het haatzaaien maar zolang de feiten op tafel liggen, is de basis dus wel goed gelegd. Wat dat betreft is die rechtzaak best interessant om te volgen. Want als Wilders veroordeeld wordt ondanks de feiten die hij naar voren bracht, dan zal dat zeker gevolgen krijgen voor de journalistiek. Natuurlijk is het maar de vraag of de feiten die Wilders naar voren brengt voldoende zijn om zijn standpunt mee te onderbouwen. We zullen wel zien…

  6. Welke nieuwsgerelateerde onderwerpen mis ik nog?

    Staatsgeheimen misschien? Er is vast wel ergens een wetsartikeltje dat publicatie van staatsgeheimen verbiedt. En er zijn vast ook wel staatsgeheimen die niet zozeer (of niet alleen) interessant zijn voor kwaadwillenden, maar vooral ook voor de gewone burger die de overheid wil controleren.

  7. Mooi op tijd is dit artikel op nu.nl over een blogger die is veroordeeld wegens haatzaaien. Het geeft in ieder geval aan dat de Nederlandse justitie al bezig is om strenger op te gaan treden tegen deze nieuwe media. “Feiten en haatzaaien” zou een mooie verzamelnaam van artikelen kunnen zijn. Immers, veel haatzaaiers online zullen met feiten aan komen zetten om zo een veroordeling te ontlopen wegens haatzaaien. Die feiten onderbouwen immers hun standpunt. En de scheidingslijn tussen het opnoemen van feiten en daadwerkelijk haatzaaien komt tegenwoordig steeds dichter bij elkaar te liggen. Als ik b.v. zou rapporteren over leuzen die door neonazi’s worden geroepen dan heb ik zelf al een risico om aangehouden te worden wegens haatzaaien! Waar ligt de grens? Waar moet die grens liggen? De zaak Wilders is hier een mooi voorbeeld van en heel Nederland is hierover sterk verdeeld.

  8. Je bent journalist als je “informatie, meningen of idee?n aan het publiek bekend maakt”. Ik snap die definitie wel, en zie ook dat ze amateur-journalisten insluit, maar hoe werkt dat dan met iemand die slechts zo nu en dan iets publiceert? Is hij dan ook zo nu en dan journalist? En wanneer houdt dan precies zijn aanspraak op de bijzondere rechten op (bronbescherming etc)?

    Juist om deze valkuil te vermijden, pleit ik er meestal voor de journalistieke daad en niet de journalist als uitgangspunt te nemen. Of iemand zich journalist noemt, een journalistieke opleiding heeft gehad of bij een journalistiek medium werkt doet allemaal niet ter zake bij de vraag wat zijn rechten en plichten zijn. Het gaat om het journalistieke product (of het produceren ervan).

  9. @Henk: dat is inderdaad precies waar het op neerkomt. Iemand die voor de eerste keer in zijn leven iets publiceert en daarbij kiest voor het medium “stuk papier voor het raam”, kan een journalistieke uiting doen en daarbij bv. bronbescherming claimen.

    Ik zal eens kijken of ik hier een handige draai aan kan geven in die tekst. Mensen willen weten “ben ik journalist”, die vraag moet dus beantwoord worden. Maar hoe ik dan het antwoord “dat is de verkeerde vraag, het gaat erom wat je zegt” ga geven, weet ik nog even niet.

  10. Okay, even interessant doen: Ik schrijf een stukje nieuws en publiceer dit tevens op duizenden folders die ik vervolgens bij locale supermarkten neerleg, waarbij ik mijzelf als “journalist” omschrijf en het foldertje als “nieuwskrant”. Nu gaat er vervolgens iemand over klagen over hetgeen in schrijf en meldt dit bij de “Raad voor de Journalistiek“. Deze raad doet vervolgens een onderzoek, komt tot de conclusie dat ik fout ben en onderneemt vervolg-stappen tegen mij. In hoeverre zou ik mij daar druk om moeten maken? Ik denk hierbij ook aan GeenStijl, die vaak de RvdJ lijkt te negeren. Kennelijk kun je deze raad ook volledig negeren, dus zie ik het nut van deze raad niet zo. Ten minste, niet als iedereen zich zomaar met journalistiek bezig kan houden…

  11. Niet. De Raad voor de Journalistiek is geen overheidsinstantie of rechtbank. Hun gezag is puur gebaseerd op zelfregulering: jij moet ervoor kiezen je aan hun regels te onderwerpen. Doe je dat niet, dan hebben ze geen middelen om jou te dwingen. Afgezien mogelijk van publiciteit: als jij het niet leuk vindt dat zij je afkeuren, dan kun je maar beter doen wat ze zeggen.

    Niet alle ‘mainstream’ media is overigens aangesloten bij de RvdJ. Voorbeelden van niet-aangesloten media: RTL Nieuws, Nova, Tros, HP/De Tijd, Elsevier en de Telegraaf.

  12. Kortom, de Raad voor de Journalistiek is gewoon een wassen neus?

    Ik moet overigens even terugdenken aan de vliegtuig-crash bij Tripoly en de berichtgeving die in diverse media volgde. De RvdJ heeft hirbij ook De Telegraaf hierop aangesproken! Ze willen zich dus best bemoeien met media die niet bij hen aangesloten is. Ze hebben dus een uitspraak gedaan over het handelen van De Telegraaf, ook al is deze krant niet bij hen aangesloten. En die uitspraak zal toch een bepaald effect hebben, zelfs als de krant deze totaal negeert.

    Overigens opvallend hoe wijdverspreid de naam van de enige overlevende nu terug te vinden is op het Internet. Zoek op zijn voornaam plus het woord “crash” en zijn volledige naam staat al meerdere malen bij de eerste 10 resultaten. Zoek op zijn volledige naam en je krijgt ruim 47.000 hits. (49.500 als je google.nl gebruikt.)

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.