Wordt een roman Creative Commons door copypasten uit Wikipedia?

michel-houellebecq-boek-creative-commons.pngOmdat de bekende Franse schrijver Michel Houellebecq grote stukken van Wikipedia heeft overgenomen, valt zijn roman nu onder de Creative Commons licentie, zo las ik in de Volkskrant. Die baseert zich op de blog van een Franse jurist (waarom diens leeftijd relevant is, snap ik niet) die diverse uit Wikipedia overgenomen passages aantrof in de roman en concludeerde dat Houellebecq daarmee de licentie heeft aanvaard.

Houellebecq verweert zich met de stelling dat hij slechts banale stukjes uit de encyclopedie heeft overgenomen en dat dit een aanvaarde stijlvorm in de literatuur is. Ondertussen staat de roman al wel al als vrije PDF online bij Archive.org.

Ik denk niet dat je uit het enkele feit dat er tekstjes zijn overgenomen, al mag concluderen dat de licentie dus is aanvaard. Creative Commons-licenties zijn contracten, en je moet dus iets aanwijzen dat bewijst dat de gebruiker de licentiebepalingen heeft geaccepteerd. Copypasten van de tekst lijkt mij daarvoor niet genoeg. Dat kan ook door slordigheid of door een (onterecht) beroep op citaatrecht gemotiveerd zijn.

Natuurlijk is het zo dat een professional geacht wordt te onderzoeken of er licentievoorwaarden gelden als hij andermans werk gebruikt. Dat blijkt uit bv. de Nederlandse en Belgische creativecommonszaken, plus de al wat oudere Netwise/NTS rechtszaak. Maar in al die zaken werd die onderzoeksplicht gebruikt om te concluderen dat er inbreuk werd gepleegd, en dat het verweer “ik dacht dat het publiek domein was” niet opging. Nergens werd geconcludeerd dat men dus vastzat aan de voorwaarden. Ook in de Duitse GPLzaken werd de distributeur niet aan de GPL gehouden maar voor inbreuk veroordeeld.

Je kunt je tegen zo’n inbreukclaim verweren door te zeggen dat je de voorwaarden geaccepteerd hebt, met dan als consequentie dat je eigen werk ineens vrij verspreidbaar wordt onder de licentie van Wikipedia. Of je kunt, zoals Houellebecq dus doet, stellen dat je in het geheel geen inbreuk maakt omdat het gaat om een banaal (en dus niet auteursrechtelijk beschermd) stukje dat je overnam, of omdat het eigenlijk gaat om een toelaatbaar citaat. Als dat verweer wordt toegewezen, dan zit je nergens aan vast. Wat niet beschermd is, kan niet onder een licentie vallen, en citaatrecht gaat boven de licentie.

Arnoud

25 reacties

  1. Wikipedia’s Terms of Use maakt ook een uitzondering voor Fair Use en het lijkt mij dan ook duidelijk gedefinieerd door (en op) Wikipedia. Maar wat het interessant is, is de vraag of “Fair Use” wel erkend wordt in Framkrijk, waar de auteur woont en het boek is gemaakt. Zoniet, dan heeft de auteur geen keuze en heeft hij de licentie dus duidelijk aanvaard. Maar als “Fair Use” wettelijk wordt erkent staat de vraag over het in deze kwestie ook van toepassing is. Op een Franse site wordt vermeldt om welke stukken het gaat. En het is niet helemaal letterlijk overgenomen. Daarnaast, hetgeen dat is overgenomen zijn feiten! En op feiten zitten geen auteursrechten, toch?

    Ik denk dat het een interessante zaak zal worden maar ik verwacht dat deze auteur hem op zijn sloffen wint…

  2. @Wim: ook als het geen fair use is, denk ik niet dat je mag zeggen dat men dus de licentie heeft aanvaard. Het kan toch best dat iemand opzettelijk auteursrechten schendt? Of iets realistischer, dat hij dacht dat het fair use/citaatrecht was. Het lijkt me raar dat als ik meen te citeren, ik ineens aan een rare licentie vast zit.

  3. @Arnoud, tja… Je kunt stellen dat iemand dus met opzet de auteursrechten heeft geschonden. Dan dient die persoon daar ook straf voor te krijgen en zou hij zeker geen winst mogen maken door zijn “criminele” acties. Met dat in het vooruitzicht lijkt het mij dat hij beter af is als gewoon gesteld wordt dat hij met die licentie accoord is gegaan. Het alternatief lijkt mij ernstiger…

    Daarnaast, de licentie-voorwaarden zijn op iedere Wikipedia pagina aanwezig als link, dus hij had die best eerst door kunnen nemen. Wat hij ook dacht, hij had beter moeten weten. (Plus, die voorwaardes zijn in meerdere talen aanwezig, inclusief het Frans.)

    Maar laten we aannemen dat “Fair use” niet opgaat. Wikipedia is een encyclopedie en beschrijft dus feiten. En je kunt geen copyright krijgen op feiten! En hoewel de teksten grote gelijkenissen hebben, zijn er ook diverse afwijkingen in wat er op Wikipedia staat en wat deze auteur heeft geschreven. Dus heeft hij alsnog goede kans om te winnen.

  4. @Wim: als jouw redenatie waar is, dan rust er ook geen copyright op woordenboeken, handleidingen voor het gebruik van Word of “hoe repareer je je broodrooster” – alleen maar feiten, toch? En willekeurig welk geschiedenisboek? Feiten!

    Historische romans? Klein beetje eigen inbreng met veel historische feiten.

    Ergens zit er een grens. Wikipedia is volgens mij al veel meer dan alleen een opsomming van feiten – er wordt een doorlopend verhaal met uitleg van gemaakt. Juist die uitleg (dus de tekst) lijkt mij beschermd.

  5. @Klaas, er rust wel copyright op de gekozen schrijfwijze, maar als iemand met vergelijkbare woorden alle woorden uit een woordenboek opnieuw publiceert, dan is dat volgens mij geen copyright schending. Idem met geschiedeninsboeken en ander literair materiaal die opsommingen van feiten bevatten.

  6. Geschiedenisboeken e.d. vallen in de meeste gevallen wel onder het auteursrecht, ze zijn zodanig gemaakt dat er creativiteit bij is komen te kijken qua opbouw van zinnen, het verhaal en de vormgeving. Bij een woordenboek zal dit waarschijnlijk niet zo zijn maar daar zou je nog terug kunnen vallen op het databankenrecht.

  7. @Klaas: Ik bedoelde meer, kun je uit het overnemen van een tekst afleiden dat iemand akkoord wilde gaan met de voorwaarden? Of zou je ook kunnen concluderen dat hij inbreuk aan het maken was?

    Ik geef meteen toe, niet heel sterk, vandaar het voorbeeld er achteraan van “ik dacht dat dit een geldig citaat was”. Ik kan me n?et voorstellen dat als iemand meent te citeren, de rechter hem dan ophangt aan een licentiecontract. Dat wilde hij niet accepteren, hij wilde citeren en niet meer.

    Oh, en inderdaad zit er geen auteursrecht op feiten (of op woordenlijsten). Je mag dus de feitjes uit een Wikipediapagina vissen om daarmee je eigen tekst te schrijven over dat onderwerp. Of je mag de woorden uit het Groene Boekje gebruiken om een roman te schrijven. Je zit dan niet vast aan eventuele voorwaarden die Wikipedia of Groen Boekje stellen.

  8. Bij feiten en woordenlijsten is het wel lastig om steeds met een alternatieve beschrijving te komen voor een woord of feit. Zeker als iets al veel vaker is beschreven dan is de kans groot dat een nieuwe beschrijving sterk zal lijken op een van al die oudere beschrijvingen. En omdat Wikipedia een encyclopedie is waarin feiten en woorden worden beschreven, lijkt het mij dat dit moeilijk onder te brengen is bij het auteursrecht.

    Maar de verdediging “Ik dacht dat dit een geldig citaat was” gaat niet op! Want het citaatrecht schrijft voor dat je ook aan bronvermelding moet doen. De auteur heeft dat achterwege gelaten. En een citaat dient een doel te hebben, en dat doel is in deze kwestie twijfelachtig. Een citaat moet daarbij ook nog trouw zijn aan het origineel en de auteur heeft de tekst enigszins aangepast. (In mijn ogen: de auteur heeft een iets andere beschrijving van feiten gebruikt.)

    Het valt dus onder plagiaat. Maar welke straf staat er (in Frankrijk) op plagiaat? En is het dan niet een lichtere straf dat zijn werk onder de CC-licentie komt te vallen? Hij mag het boek dan immers nog steeds publiceren op dode bomen, en daar een prijskaartjke aan hangen waar hij zich gelukkig bij voelt. Alleen, de digitale versie op Internet, daar kan hij dan niets meer tegen doen…

  9. @Wim: Toegegeven, het beroep op citaatrecht zal slagen. Maar is de consequentie dan dat hij aan CC zal vastzitten? Dat lijkt me niet.

    Overigens mag je ook in eigen bewoordingen citeren, dat heet parafraseren. De volgende tekst is een geldig citaat in de vorm van een parafrase:

    Wim ten Brink schrijft hierboven dat een citaat trouw moet zijn aan het origineel, terwijl in de zaak-Houellebecq de Franse auteur de tekst enigszins heeft aangepast in de gewraakte roamn.

    Enne, CC maakt geen onderscheid naar online/offline. Jij mag dus die PDF downloaden en daar boeken mee gaan drukken. (?ls het boek dus CC is.)

  10. Tja, parafraseren kan ook maar ook daar moet je aan bronvermelding doen. Die bronvermelding ontbreekt echter.

    En nee, onderscheid tussen offline en online bestaat er eigenlijk niet, maar een boek heeft meestal ook een kaft en wat andere uiterlijke kenmerken die weer wel te beschermen zijn. Hoewel, zou de CC daar dan ook uiteindelijk betrekking op hebben? Hoe ver reikt die CC licentie dan wel niet?

    Maar om even een interessant punt aan te stippen… Wikepedia bevat een artikel en de auteur heeft daar een afgeleid werk van gemaakt, op papier. Daar heeft iemand anders nog een afgeleid werk van gemaakt, inclusief bronvermelding en dit keer een electronisch formaat. Het gaat dan ook niet om of het boek onder CC valt, maar of de PDF die daar weer van is afgeleid onder de CC licentie kan vallen en dus legaal is. Want de makers van de PDF claimen dezelfde licentie te gebruiken als Wikipedia, die door de overname van enkele artikelen is doorgegeven via het boek aan de makers van de PDF. De vraag is dan ook of de licentie zo correct is doorgegeven of niet.

    De auteur heeft overigens toegegeven dat hij plagiaat heeft gepleegd. Zijn verweer is echter dat hij technische omschrijvingen herschrijft in de vorm van literaire kunst. Maar zonder bronvermelding zijn deze citaten dus plagiaat. En dat is strafbaar. En belangrijker, bij plagiaat hoeft er niet naar de oorspronkelijke auteur gezocht te worden. Plagiaat is namelijk een misdaad richting de lezers, niet tegen de auteurs, ook al valt het onder auteursrecht. De straf voor plagiaat is dan ook anders dan voor auteursrechten-schendingen. Het zou best kunnen zijn dat deze zaak uiteindelijk bij een tik op zijn vingers blijft, simpelweg omdat het publiek, de uitgeverij en de rest van de wereld zich niet echt bedrogen voelt. Als het een proefschrift betrof dan zou hij een tijdje geschorst kunnen worden. Maar een schrijver die plagiaat bedrijft op basis van artikelem die door dtientallen auteurs in elkaar is gezet en waarvan de rechten dus compleet zijn versnipperd? Lastig om daar de waarde van te bepalen, en dus de ernst.

  11. Oh zo. Nee, de cover wordt niet geraakt door de CC licentie op de content. Het geldt alleen voor afgeleide werken oftewel bewerkingen. Je zou zelfs kunnen zeggen dat all??n het betreffende hoofdstuk een bewerking is van Wikipedia. Hoewel bij een roman de grens tussen hoofdstukken natuurlijk altijd vager is dan bij een handboek of zo.

  12. Daar zit het interessante deel dus. De CC licentie heeft nog steeds betrekking op het geplagiariseerde deel. Die delen kunnen anderen dus gewoon overnemen en de auteur kan daar niets aan doen omdat hij de licentie op dat stukje tekst niet kan aanpassen. Hij heeft een afgeleid werk gemaakt en daar is de CC licentie dus op geldig. De vraag is nu alleen tot hoever deze CC licentie werkt op dit afgeleide werk. Is dat alleen de aangepaste tekst, de betreffende hoofdstukken of de complete tekst? Het gaat mij een beetje te ver om ook het gehele boek met kaft omder die CC licentie te plaatsen simpelweg omdat het boek alleen maar een draag-medium is voor het betreffende werk. Het werk is alleen het literaire deel, dus de tekst. Als het allemaal korte verhalen zijn dan zou de CC licentie dus beperkt kunnen worden tot die verhalen wwaar plagiaat is gepleegd. De rest zou dan veilig zijn. Als ieder hoofdstuk apart als literair werk beschouwd kan worden dan zou de CC licentie dus alleen op die hoofdstukken betrekking hebben. Maar wie naar het gehele boek kijkt en claimt dat het een enkel literair werk betreft, die kan dus gelijk krijgen door te beweren dat het gehele literaire werk een afgeleid werk is en dus geheel onder de CC licentie valt. Dat het plagiaat betreft en dus een afgeleid werk is, dat staat wel vast. Dat de schrijver dan weigert om het boek te publiceren als CC en dus zijn eigen licentie erop hanteert, prima. Ten minste, voor het papieren boek dus. Maar het gaat uiteindelijk om een afgeleid werk van een afgeleid werk van een werkstuk met een onbekend aantal auteurs. Dus de vraag is op welk deel de CC licentie dus betrekking heeft. En dat is in ieder geval op het plagiaat-gedeelte.

  13. @Wim ten Brink: Als dit hergebruik niet onder de Franse beperkingen van het citaatrecht vallen, kan deze auteur nog altijd terugvallen op de “Fair Use” uitzondering van Wikipedia, die, juist omdat hij expliciet genoemd wordt in de voorwaarden, waarschijnlijk ook wel in Frankrijk van toepassing zal zijn.

    Hergebruik van CC materiaal zonder aan de CC licentie te voldoen betekent niet dat dat afgeleide werk automatisch onder CC valt. Het geeft wel de eigenaren van dat CC materiaal een mogelijke grond om inbreuk te claimen. Kiezen die ervoor dat niet te doen, dan kan deze auteur gewoon verder zijn gang gaan.

    Het ontbreken van enige registratie verplichting om auteursrechten te verkrijgen, gekoppeld aan het gemak waarmee anderen dingen met een vermelding van een CC licentie kunnen publiceren (terecht of ten onrechte) maken het onderzoek naar wie de rechthebbende is op een stuk werk erg lastig, zeg maar gerust bijna onmogelijk. Om die reden zouden we (net als in de VS) een soort van registratieplicht voor auteursrechten moeten invoeren (Als de VS daar binnen Bern en WTO mee wegkomt, waarom zou dat hier dan niet kunnen) — gekoppeld aan een database waarin je makkelijk (via een webinterface) kunt zien of een bepaald werk daarin voorkomt, zoiets als http://www.copyscape.com/ nu al doet, maar dan met de wettelijke norm erbij dat als je een werk via die interface hebt opgezocht, en geen match hebt gekregen, je daarmee automatisch bent gevrijwaard van schadeclaims.

  14. @Jeroen, maar in dit geval is het niet een auteur die inbreuk claimt maar een andere auteur die aangeeft dat de CC licentie van toepassing is op het afgeleide werk, en hij daardoor zelf dus daar weer een afgeleid werk van mag maken. Want de PDF versie heeft extra toevoegingen, waaronder het op correcte wijze citeren van de betreffende teksten en een ander distributie-medium. Waar het dus niet om gaat is of de schrijver van dit boek auteursrechten heeft geschonden. Hij heeft zelf al plagiaat bekend dus dat staat al vast. De vraag is of de CC licentie daardoor op het gehele boek van toepassing is of alleen delen van het boek. (Want het plagiaat-deel blijft natuurlijk CC.) De auteur kan dus ook gewoon zijn gang blijven gaan, omdat niemand het auteursrecht zal claimen. Alleen, een andere auteursrecht heeft een afgeleid werk gemaakt van dit boek en claimt dat dit boek onder de CC licentie valt, waardoor hij dus een afgeleid werk mocht maken. En nu zal er dus uitgezocht moeten worden wat de exacte reikwijdte is van een CC licentie. Alleen de tekst, een heel hoofdstuk, het gehele verhaal of zelfs het gehele boek? En omdat de tekst van Wikipedia is geplagitariseerd, geldt de CC licentie dus wel voor dat deel van het boek. De rest is iets wat gewoon even door een rechter bepaald zal moeten worden…

  15. @Wim: De CC is van toepassing op het materiaal van Wikipedia, maar zeker niet op de toevoegingen en wijzigen die de auteur van dat boek erop gemaakt heeft (als die genoeg zijn voor een eigen auteursrecht, maar over het algemeen is daarvoor de drempel erg laag). Het on-line plaatsen van zijn boek, of zelfs dat ene hoofdstuk zonder toestemming is dus gewoon auteursrechteninbreuk. Voorzover ik weet heeft de auteur zijn werk niet onder CC vrijgegeven.

    Ik heb in het verleden wat artikeltjes op mijn website gezet (niet eens onder CC), en zie die nu op verschillende plaatsen terugkomen, met of zonder bronvermelding. Dat is auteursrechteninbreuk, maar ik doe er niets aan. Toch is het een probleem. Het kan namelijk zijn dat op een dag zo’n kopi?rende website wordt overgenomen door een andere partij, die daarna meent dat ik die “content” heb overgenomen, en mij gaat beschuldigen van plagiaat of inbreuk, en ik dus aan de hand van mijn backups moet aantonen dat het artikel toch echt door mij geschreven is.

  16. @Jeroen, jouw voorbeeld van jouw artikel is leuk, maar niet geheel van toepassing. Maar vergelijk het met de volgende situatie: Jij schrijft een artikel onder een CC licentie. Pietje Puk neemt jouw artikel over als onderdeel van een groter, literair werk, dat daardoor dus een aggeleid werk wordt. Klaas Vaak neemt daarna weer het werk van Pietje Puk over en voegt daar wat bronvermeldingen en andere correcties aan toe. Onder welke licentie kan Klaas zijn eigen werk nu dus publiceren? Klaas gaat er in dit geval van uit dat het origineel onder CC was uitgebracht en dus ook onder CC door Pietje Puk was overgenomen. Want die licentie op die tekst gaat niet weg. Klaas gaat er daarbij vanuit dat Pietje Puk te goeder trouw handelt en dus zijn afgeleide werk ook als CC publiceert. Pietje is het niet eens met die aanname, want Pietje wilde gewoon plagiaat plegen, maar goed… Je mag toch aannemen dat iemand te goeder trouw handelt? Dus onder die aanname is op het werk van Klaas dus ook een CC licentie van toepassing! Pietje Puk protesteert hier echter tegen en bekent daarbij absoluut niet te goeder trouw te hebben gehandeld. Hij erkent plagiaat te hebben gepleegd! En omdat hij plagiaat heeft gepleegd zit er geen CC licentie op zijn werk en dus ook niet op de afgeleide werken! Het boek van Klaas Vaak is dus ook plagiaat. En dat is ook de verdediging die de auteur van dit boek aanvoert. Hij erkent plagiaat in de hoop dat dit niet of nauwelijks gestrafd zal worden. Dan behoudt hij namelijk zijn eigen rechten en is het afgeleide (PDF) boekwerk dus een auteurs-rechtelijke schending. En deze bekentenis zal een goede kans op winnen hebben voor de auteur, hoewel er natuurlijk ook voor hem een straf bij komt. Maar in het voorbeeld ging Klaas Vaak uit van de goeder trouw van de auteur, en waarom zou je dat niet mogen aannemen? De bekentenis van de auteur heeft dit even rechtgezet en nu is het dus uitzoeken welke delen van het boek nu wel en niet onder de CC licentie vallen. De teksten uit Wikipedia zijn in ieder geval CC’ed en daar kan ook de auteur niets meer aan veranderen. Hij pleegde plagiaat dus hij is gewoon niet de auteur van die teksten!

    Het is nu eigenlijk gewoon de taak van de rechter om te beslissen hoe ver de CC licentie nu ook daadwerkelijk reikt betreffende dit boek.

    Natuurlijk is hier ook de Franse wet op van toepassing. “Fair Use” kan daar anders gedefinieerd zijn dan zoals wij dat hier kennen. Het is bovendien een jurist die heeft uitgezocht of het hier wel of niet om CC gaat en zoals de Franse wet in L 113-4 omschrijft: “L’oeuvre composite est la propri?t? de l’auteur qui l’a r?alis?e, sous r?serve des droits de l’auteur de l’oeuvre pr?existante.” Vrij vertaald door Google: “De samengestelde werk is eigendom van de auteur die het gemaakt heeft, met inachtneming van het copyright van de bestaande werk.”

    Misschien geen lekkere vertaling maar een afgeleid werk, daar gelden ook de rechten op van het originele werk. Nu alleen nog bepalen welk deel van het boek afgeleid is en welk deel origineel is.

    Ik weet niet zeker of Frankrijk een anti-plagiaatwet kent maar de auteur zou in theorie een straf van 3 jaar cel of een boete van ???300.000 kunnen krijgen voor zijn schending van auteursrechten. En dat geldt dan ook voor de maker van het PDF bestand.

    Een CC licentie is volgens mij net een virus. Je kopieert iets met die CC licentie om in je eigen werk te gebruiken en daarna is het onduidelijk tot hoe ver die CC licentie doorwerkt in de afgeleide werken. Het is dus tijd dat er onderzocht wordt waar de grens ligt en deze zaak is daar een mooi voorbeeld van. Dit wordt een leuk, juridisch experiment. 🙂

  17. @Wim: ik volg je redenatie niet helemaal. Voor mij is het heel eenvoudig. Als ik een afgeleid werk maak, heb ik daar rechten op, los van die van de oorspronkelijke auteur. Als ik The Lord of Rings opnieuw in het Nederlands vertaal, omdat ik de vertaling van Max Schuchart niet goed genoeg vindt, dan mag dat (op grond van de kopie voor eigen studie en gebruik), maar ik mag hem niet zomaar uitgeven, want dan bots ik met het auteursrecht van de erven Tolkien. Doe ik dat echter wel, dan nog kunnen de erven Tolkien zich niet zomaar mijn auteursrecht op mijn vertaling toe-eigenen. Ik zal daarmee dus moeten wachten tot 2044, als het werk van Tolkien vrij komt (volgens de huidige regels).

    Dit verhaal veranderd niet als-vanzelf als de CC licentie in beeld komt. Verhalen over de viruswerking van de CC licentie zijn onzin. Hij is niet besmettelijk.

    PS: er is inderdaad iemand geweest die zo’n vertaling heeft gemaakt…

  18. Als ik een afgeleid werk maak, heb ik daar rechten op, los van die van de oorspronkelijke auteur.
    Correct. Maar die rechten van de oorspronkelijke auteur zijn ook geldig op het afgeleide werk. Als er van het afgeleide werk vervolgens ook een afgeleid werk wordt gemaakt, dan gaan de rechten van zowel de eerste als de tweede auteur mee naar het nieuwe werk. De rechten van de eerste auteur hebben daarbij voorrang. De eerste auteur heeft zijn werk vrijgegeven onder een CC licentie. Deze geldt dan dus ook op de tekst die in het tweede en derde werk is overgenomen. Daardoor valt van alle werken een deel onder de CC licentie, namelijk dat deel dat in het eerste werk stond. Maar nu komt het: De eerste auteur heeft een CC licentie gebruikt waarbij een Share-Alike restrictie geldt! Die restrictie geldt dan voor ieder afgeleid werk. Het tweede werk is een afgeleid werk en zou dus ook (deels) die Share-Alike regel moeten toepassen. Op zijn minst voor de plagiaat-tekst, maar mogelijk ook het gehele hoofdstuk en misschien wel het gehele boek van de tweede auteur. Hoe ver dit gaat is afhankelijk van wat je bij dit boek als onderdeel van het afgeleide werk kunt beschouwen. En daar verschikken de meningen nog enigszins over.

    Dit is wat ik een viraal gedrag beschouw. Doordat de CC-SA licentie bepaalt dat een afgeleid werk ook onder dezelfde licentie komt te vallen wordt een afgeleid werk dus “besmet” door deze licentie. De vraag is alleen hoe ver die besmetting reikt.

    Bij het produceren van software moet je dan ook vaak opletten op de licenties van de diverse frameworks die je toepast in je code. Vooral als je die code ook nog eens enigszins aanpast voor in je eigen ontwikkel-omgeving. Het probleem zit hem namelijk in het feit dat een CC-SA licentie overgaat naar de afgeleide werken en je dan dus moet bepalen wat er dan precies in het afgeleide werk behoort. Alleen, de meeste programmeer-frameworks worden onder andere licenties vrijgegeven. CC-SA is meestal meer voor films, foto’s en teksten en minder in gebruik voor code. De GNU licentie is meer de programmeer-tegenhanger van de CC-SA licentie. Maar ook de GNU licentie gedraagt zich viraal en diverse software-producenten hebben al toe moeten geven aan de druk van de gemeenschap omdat ze GNU-code hadden gebruikt in commerciele producten, waardoor ze delen van hun broncode opeens vrij moesten geven! Zo werd bijvoorbeeld TomTom gedwongen om een deel van de code van de TomTom Go vrij te geven en die code kun je dan ook hier vinden. En geloof mij, TomTom was daar helemaal niet blij mee! En ze zijn niet de eersten die hierdoor opeens broncode moesten vrijgeven onder de GNU licentie. Dus als het bij software zo werkt, zal het bij literatuur dan anders zijn?

  19. Dat is dus waarom ik tegen de term “viraal” ben. Het impliceert dat er iets vanzelf gaat als je in de buurt komt van Creative Commons (of open source/GPL). Dat is niet zo. Als ik een afgeleid werk van Creative Commons By-SA werk of van GPL code maak, dan is die code NIET zomaar ineens ook BY-SA of GPL. Ik moet ingestemd hebben met die licentie, anders is en blijft mijn bijdrage van mij.

    Natuurlijk krijg ik dan wel een claim wegens auteursrechtschending tegen me, maar dat is mijn probleem. Als ik dan het product van de markt haal en een schadevergoeding betaal (toegegeven, die kan fors zijn), dan is daarmee de kous af.

    De eisende partij zou natuurlijk kunnen stellen dat ik de licentie heb aanvaard, maar ze zal dan moeten bewijzen dat ik heb gewild te aanvaarden, althans iets gedaan heb dat mag worden opgevat als aanvaarding (art. 3:35 BW). En ik vind het te mager om te zeggen “je hebt gecopypaste d?s je hebt aanvaard”.

  20. Tja, viraal of niet, dat is de vraag. Maar als je bij een webwinkel iets koopt, en die webwinkel heeft keurig netjes algemene voorwaarden op de site staan die daarnaast ook gewoon acceptabel zijn voor de gemiddelde consument, dan is het feit dat ik een winkelwagentje vul, mijn gegevens invoer en vervolgens op “bestellen” klik, voldoende om mij aan die bestelling te binden. (Met natuurlijk een week afkoel-tijd, garantie en wat er nog meer bij hoort.) De Wikipedia site vermeldt op iedere pagina welke rechten ze hebben en onder welke voorwaarden de teksten overgenomen mogen worden. Die kun je vanaf de eerste pagina al lezen en de auteur heeft duidelijk gebruik gemaakt van de Wikipedia site om de diverse feiten bij elkaar te zoeken. En vervolgens pleegde hij plagiaat, wat hij ook heeft toegegeven! Daarmee erkent hij dus dat hij de rechten van de Wikipedia Auteurs heeft geschonden. Maar goed, die auteurs gaan niet achter hem aan… Wat er gebeurt is dat een jurist nu beweert dat Houellebecq een stuk tekst onder de CC licentie heeft gebruikt waardoor het gehele werk onder die licentie komt te vallen. En daarom mag het werk, aangepast met de juiste bronvermeldingen, onder de CC licentie als PDF worden gepubliceerd. Houellebecq wordt hierbij gedwongen om zijn boek dus eigenlijk gratis (electronisch) weg te geven.

    Is dat zoveel anders dan de zaak van TomTom over de GPL licenties op delen van hun code? TomTom schond ook willens en wetens de GPL licenties en werd daarna door de rechter ertoe gedwongen om hun aanpassingen op deze GPL code onder dezelfde licentie vrij te geven. Als dat opgaat voor code, waarom dan niet voor literair materiaal?

    Daarnaast, als je er van uit gaat dat Houellebecq te goeder trouw heeft gehandeld, wat je normaal zou mogen verwachten want mensen zijn onschuldig tot het tegendeel is bewezen, dan ga je dus niet er van uit dat Houellebecq plagiaat pleegt! Houellebecq heeft dan kennelijk die CC licentie aanvaard en is alleen vergeten die bronvermelding toe te voegen. Foutje, waar hij dus bij is geholpen. Houellebecq geeft nu echter toe dat hij plagiaat heeft gepleegd, en dus een misdaad heeft begaan. Dat werpt een ander licht op de zaak, maar neemt niet weg dat je er van uit had mogen gaan dat Houellebecq te goeder trouw heeft gehandeld.

    En even voor de duidelijkheid: Houellebecq wordt dus niet door de Wikipedia-auteurs vervolgd voor plagiaat. Een jurist heeft het boek van Houellebecq gewoon aangepast en onder een CC licentie als PDF gepubliceerd omdat hij er van uit ging dat Houellebecq die CC licentie had aanvaard. Plagiaat is immers strafbaar en is de enige andere verklaring voor die teksten in het werk van Houellebecq. En omdat je uit mag gaan van de onschuld van een persoon hoef je dus niet aan te nemen dat Houellebecq plagiaat pleegt. Dat betekent dus dat de CC licentie was aanvaard. Nu die aanname fout bleek… Tja, wat nu?

  21. Ik denk niet dat je uit het enkele feit dat er tekstjes zijn overgenomen, al mag concluderen dat de licentie dus is aanvaard. Creative Commons-licenties zijn contracten, en je moet dus iets aanwijzen dat bewijst dat de gebruiker de licentiebepalingen heeft geaccepteerd.

    Nog erger, je zou ook moeten bewijzen dat hij zich aan die licentiebepalingen heeft gehouden door het boek onder een CC-licentie te verspreiden. Het is duidelijk dat hij dit niet heeft gedaan. Het boek bevat ongetwijfeld een “alle rechten voorbehouden”-clausule en zeer zeker niet een CC-licentie.

    Zou blijken dat hij de licentie heeft aanvaard, dan zouden de houders van het auteursrecht op de gekopieerde tekst hem wellicht juridisch kunnen dwingen het boek onder een CC-licentie uit te brengen. De kans dat dit lukt lijkt me echter zeer klein, omdat deze sanctie mij onredelijk lijkt. De schrijver kan ook gewoon een paar stukken herschrijven.

  22. Arnoud neemt aan dat een licentie het zelfde is als een overeenkomst (of dat een licentie alleen verkregen kan worden via een overeenkomst). Bewijzen dat de ander zich heeft gehouden aan de voorwaarden is dan net zo nuttig als bewijzen dat een snelheidsovertreder zich heeft gehouden aan de snelheidslimiet.

  23. Daarnaast, als je er van uit gaat dat Houellebecq te goeder trouw heeft gehandeld, wat je normaal zou mogen verwachten want mensen zijn onschuldig tot het tegendeel is bewezen, dan ga je dus niet er van uit dat Houellebecq plagiaat pleegt!

    Nee, dan ga je er vanuit dat hij toestemming heeft gevraagd aan de auteurs die aan het wikipedia artikel meegewerkt hebben. Een buitenstaander kan niet zien of die toestemming er is, dus kan ook niet concluderen dat een CC-licentie is aanvaard.

    En zelfs als hij plagiaat heeft toegegeven, wil dat nog niet zeggen dat op de betreffende teksten een CC-licentie rust. Het is ook mogelijk dat letterlijk is overgenomen uit een public domein tekst. En ook wikipedia auteurs zijn niet altijd even correct. Op Wikibooks worden 23 boeken verwijderd omdat de auteur zegt de afgelopen jaren teksten te hebben overgenomen uit andere boeken. Wikipedia verbied zelfs eigen onderzoek, waardoor er altijd een externe bron moet zijn waar de informatie vandaan komt. Niet iedereen gaat dat herformuleren. Dus de auteurs zouden eerst toch moeten claimen de auteursrechten te bezitten en hiervoor geen toestemming hebben gegeven.

  24. @Wimmel, Wikipedia geeft die toestemming al bij voorbaat. De licentie-voorwaarden staan onder iedere pagina en het zou zeker voor een auteur duidelijk moeten zijn dat je auteursrechten van andere auteurs respecteert. Op Wikipedia zie je dat je -onder speciale voorwaarden- toestemming hebt. Dat hij daarbij de bronvermelding is vergeten, is mogelijk een foutje geweest. Als je van iemands onschuld uit gaat is dat een logische redenering. Maar de auteur heeft plagiaat erkend, maar er is verder niemand die hem daarvoor voor de rechter sleept. Er is alleen een slimme jurist die dezelfde redenering volgde als ik, en daardoor er van uit ging dat het gehele boek als CC-BY-SA werd gepubliceerd. (En ja, ook die jurist weet wel beter, maar toch… Het is een geldige aanname.) De vraag is verder ook of de auteur zelf wel een klacht hierover kan indienen, domweg omdat zijn eigen werk ook (deels) illegaal is. En daar gaat het in deze zaak om: hoeveel van het boek dat Houellebecq heeft geschreven is geen schending van andermans auteursrechten en kan dus de auteursrechten van Houellebecq hebben.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.