Persvrijheid versus Wet bescherming persoonsgegevens

kleintje-muurkrant.pngHa, een juridische opsteker. De persvrijheid kan het wel degelijk winnen van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Dat blijkt uit een recent arrest over de zaak-Kleintje Muurkrant. Hoewel de Wbp zeker door journalisten kan worden overtreden, maakt zo’n overtreding niet per se automatisch de publicatie onrechtmatig. Daarmee wordt het vonnis uit 2008 ongedaan gemaakt waarin de site Kleintje Muurkrant niet journalistiek genoeg geacht werd.

De website Kleintje Muurkrant had in een bericht de naam van een zakenman genoemd en in herinnering gebracht dat hij ooit gehoord was in een strafrechtelijk onderzoek naar Johan de V. alias “de Hakkelaar”. Deze man begon een procedure met als insteek de Wet bescherming persoonsgegevens: het noemen van zijn naam op een website was een verwerking van persoonsgegevens, en daarvoor was geen toestemming gegeven.

Het is me al geruime tijd een doorn in het oog dat de kaartenbakwet ingezet zou kunnen worden tegen journalistieke publicaties. Ja, de Wbp is breed bedoeld en ja ook een artikel op een website (zeker in een doorzoekbaar archief) valt onder de definitie van “verwerking” maar ik kan me werkelijk niet voorstellen dat het de bedoeling was om nieuwsvoorziening op dezelfde manier te behandelen als een klantenbestand.

Hoe dan ook, het Hof kiest hier een mooie middenweg: de Wbp kan wel gelden bij een journalistieke uiting, maar de vraag of deze wordt overtreden is niet altijd doorslaggevend. Een overtreding van de Wbp in een journalistieke context dient

te worden meegewogen bij beantwoording van de vraag of degene die verantwoordelijk is voor (handhaving van) publicatie van de beweringen hierdoor onrechtmatig handelt.

Het Hof maakt vervolgens eerst een algemene afweging en concludeert daaruit dat er geen onrechtmatige publicatie is geweest. Daarna wordt dat nog eens dunnetjes overgedaan vanuit het perspectief van de Wbp. In plaats van te spreken van “voldoende basis in de feiten” wordt. nu bijvoorbeeld gezegd dat er een aantoonbare noodzaak tot publicatie was die zwaarder weegt dan de privacy van de eiser (artikel 8 sub f Wbp).

Het beroep op de persexceptie (artikel 3 Wbp) wordt genegeerd. Dat doet er immers niet doe, merkt het Hof terecht op: de persexceptie zegt in feite alleen dat het College Bescherming Persoonsgegevens niets mag doen met klachten over privacyschendingen (art. 47 en 65 Wbp, lees maar na).

Op basis van zowel de Wbp als het algemene recht concludeert het Hof dat de artikelen niet onrechtmatig zijn. En datzelfde geldt dan ook voor het archief, waarover men nog opmerkt:

Bij de belangenafweging stelt het hof voorop dat een publicatie over een persoon op Internet waarvan de onrechtmatigheid niet aannemelijk is geworden of is komen vast te staan, in beginsel op Internet mag worden gearchiveerd. Degene die het artikel archiveert dient hierbij echter wel behoorlijk en zorgvuldig om te gaan met de belangen van de desbetreffende persoon, bijvoorbeeld door af te wegen voor welke doelgroep hij het archief openstelt en gedurende welke termijn.

Dat is dus in lijn met de vaste rechtspraak over archieven die zich de afgelopen jaren heeft ontwikkeld.

Een mooie uitspraak: de Wbp is géén apart kanaal om verwijdering te eisen als dat via de gewone regels van smaad en andere onrechtmatige publicaties niet lukt.

Update (8 april 2013) in een andere zaak wordt de Wbp erg makkelijk terzijde geschoven, grotendeels omdat de betrokkene dit niet goed onderbouwde. Maar de verwijzing naar de persexceptie rammelt gewoon.

Arnoud

27 reacties

  1. Hoe zit het eigenlijk met internetfora waar mensen actualiteiten bespreken? Wij krijgen nogal vaak sommaties en (dreig)mails om namen te verwijderen uit forumberichten die mensen van nieuwssites halen en waarover men vervolgens discussieert. In hoeverre is dat of kan dat een overtreding zijn van Wbp? Of valt dat altijd onder gewone regels van smaad/laster etc en moet een forum identificerende gegevens altijd verwijderen?

  2. Dergelijke discussiesites lijken me net zo goed zich op de persvrijheid te kunnen beroepen als de originele nieuwssites. Natuurlijk moet je wel apart opletten dat er geen smaad of laster wordt gepleegd.

    Volgens dit arrest kan er g??n sprake zijn van overtreding van de Wbp wanneer de ‘gewone’ afweging is dat er geen onrechtmatige publicatie is.

  3. De etymologie weet ik niet (maar een andere lezer ongetwijfeld wel), maar juristen gebruiken “onrechtmatig” inderdaad als tegenhanger van “rechtmatig”.

    Je mag dat dus lezen als “niet volgens het recht” – wat dan weer iets breder is dan “in strijd met de wet” want je kunt onrechtmatig handelen zonder enige wetsbepaling te schenden. Sinds het arrest Lindenbaum/Cohen is het zo dat je ook in strijd kunt handelen met de “maatschappelijke zorgvuldigheid”, oftewel met de ongeschreven rechtsplichten. (Oud recht was de Zutphense waterleiding, waarbij de Hoge Raad nog bepaalde dat je alleen schadevergoeding hoefde te betalen bij onwetmatig handelen.)

    En oh ironie: dat arrest ging (indirect) over auteursrechten.

  4. Misschien is dit een open deur, maar toch. Begrijp ik het nu wel goed dat als een artikel later gerectificeerd moet worden (omdat het blijkbaar onjuist of onrechtmatig was), het in het archief weer wel geanonimiseerd moet worden? Anders wordt je tot in lengte van dagen achtervolgd door een onjuiste publicatie.

  5. @Peter van G: Dat is nog niet in de rechtspraak aan de orde geweest, maar het is goed denkbaar dat de rechter zo’n eis toekent. Ik aarzel nog wat ik daarvan vind: moeten niet ??k de onrechtmatige publicaties gearchiveerd zijn? Je moet toch kunnen nazoeken welke flaters de krant heeft gemaakt, of waarom meneer X zo boos is omdat krant Y ooit “iets smadelijks” over hem heeft gezegd?

  6. @7 Vanuit historisch oogpunt ben ik het met je eens. Achteraf corrigeren / redigeren klinkt als geschiedsvervalsing.

    Een mooie oplossing zou zijn als er in het archief duidelijk bij aangegeven wordt dat dit artikel later gerectificeerd is (met een verwijzing naar de recificatie).

  7. @Peter van G zulke verzoeken krijgen wij zeer, zeer vaak. In het verleden zijn ze ‘fout’ geweest en ze zijn veroordeeld. Straf is uitgezeten en dan gaan ze daarna op kruistocht om alles dat via Google te vinden is te (laten) verwijderen.

    Vaak snap ik dat nog wel, omdat ik me kan voorstellen dat iedereen eens de fout in kan gaan. En dan anonimiseer ik nog wel eens. Maar soms is het ook wel lastig. Kijk naar fotografen die zijn veroordeeld voor onfrisse praktijken. Daar waarschuwen modellen andere meisjes voor. Maar zo’n fotograaf wil dan zijn bedrijfsnaam (vaak eigen naam) verwijderd hebben.

    Zo ook met zwarthandel in toegangsbewijzen. Zo iemand publiceert zelf eigen naam en telefoonnummer op de site en er zijn tientallen gedupeerden. Aangifte is wel bezig, maar die persoon maakt tientallen profielen aan met honderden opmerkingen dat er kaarten verkocht worden. En die kaarten zijn er vaak helemaal niet. Als website mag ik niet in onze nieuwssectie publiceren dat deze meneer niet te vertrouwen is omdat dit gezien wordt als laster/smaad. Maar je wil heel graag je bezoekers waarschuwen voor zo iemand.

    Het zijn erg lastige situaties soms hoor. Aan de ene kant snap je degene die met naam en toenaam op een website staat, maar soms snap je ook zo ontzettend goed de tegenpartij.

  8. Er is nog altijd een relatief eenvoudige omweg als je wat gevoelige feiten wilt publiceren. Zoek een “proxy” in de VS (een persoon), liefst in een staat met sterke “libel tourism protection”, zoals New York, die de gevoelige dingen voor jouw publiceerd, zoals bijvoorbeeld een uitspraak van een NL rechter, of NAW en foto van een veroordeelde oplichter. In de VS gaan ze wat anders om met privacy dan hier, en ook geldt daar “truth is an absolute defense” in een aanklacht wegens smaad, en met een veroordeling in de hand is die toch eenvoudig waar te maken.

    Ik heb ook wel eens een blafbrief vanwege discussies op mijn site gekregen, en daar kortaf op gereageerd dat dan alles on-line gaat, met een verwijzing naar het Streisand effect. (Klein advies: bestudeer wel even eerst wie je tegenover je hebt…)

    Voor mensen die onder honderden synoniemen dingen aanbieden die niet pluis zijn, maak dat eenvoudig zichtbaar, dan mogen anderen zelf hun conclusie trekken.

  9. Wie verdedigt eigenlijk de rechten van de belasterde. Ik merk toch dat Engelfriet de kant van pers kiest en van de mensen die namen op forums plaatsen en juicht als mensen geen gelijk krijgen van de rechter als zij in hun eer en goede naam worden geschaad.

  10. In deze zaak is zeer slecht geprocedeerd, zoals het hof verschillende malen aangeeft (zie de overwegingen 4.19.1 tot en met 4.19.6 en 4.24). En dat is natuurlijk jammer omdat dan de feiten niet in volle omvang en op de juiste wijze door het hof kunnen worden beoordeeld.

    Mijns inziens staat het hof echt in de startblokken (zie de overwegingen in 4.23 en 4.24) om iets te zeggen over de termijn van openstelling van het internet archief en de doelgroep van het archief, hoe ik dat laatste moet zien laat ik maar even in het midden, maar komt hier niet aan toe omdat de advocaat van “[X.]” op dit punt heeft verzuimd.

    Dit arrest is vooral een gemiste kans voor de bescherming van privacy.

  11. Iemand beweert over wordpress blogs dit :

    “Bij het overzetten van een blog naar wordpress.com of blogspot.nl valt het blog onder de wetgeving van de Staat van Californie van de Verenigde Staten. Bij een eventueel juridisch conflict zal de de blogger een advocaat in Californie moeten inhuren. Heeft iemand op vkblog hier uberhaupt al over nagedacht?”

    Klopt dit? Valt je blog gewoon niet onder de jurisprudentie van het land waar je blogt? Het is toch ook niet voor niets dat er bloggers zijn in landen als Iran, Egypte, etc en die wellicht ook gebruik maken van wordpress en blogspot dat deze bloggers gevangen zijn genomen? in feite zou dan de wetgeving van de Staat van Californi? ook voor die bloggers van toepassing moeten zijn…. maar dat is niet zo!

  12. Een blog valt volgens de Europese rechtspraak onder het recht van alle landen waar het blog zich expliciet op richt. De plek waar de server staat, is niet doorslaggevend. Zie Op welk land richt een website zich?

    Het zou kunnen dat men in Californi? vindt dat je onder hun wetten valt omdat de servers daar staan. Dan heb je een probleem want dan valt je Nederlandse blog onder tw?? rechtssystemen en moet je je aan allebei tegelijk houden. Als dat niet kan omdat de wetten elkaar tegenspreken, dan mag je dus niet bloggen. Of je neemt het risico dat ??n die landen je toch niet gaat vervolgen.

  13. maakt het ook een verschil als je bijvoorbeeld een website hebt onder je eigen gekozen domeinnaam (bijvoorbeeld http://www.helenablogt.nl en voor je blog gebruik maakt van de tools die wordpress bieden?

    Als het zo is dat de wetten in Californi? gelden dan vind ik het vreemd dat die staat dan niet de bloggers in bescherming neemt die gevangen zijn genomen etc in een aantal landen. Ergens klopt het dus niet…

  14. De domeinnaam kan helpen: bij een .nl domeinnaam lijkt het me eerder aannemelijk dat je je op Nederland richt dan bij een .kr of .co.jp domeinnaam. Maar ook dit is op zich niet doorslaggevend. Er is niet ??n criterium om te bepalen onder welk recht je valt.

    Dat je onder het recht van land X valt, betekent alleen maar dat je voor de rechter gesleept kunt worden in dat land en volgens hun wetboek kunt worden veroordeeld. Het betekent niet dat zij je in andere landen moeten verdedigen. Als jij iets blogt dat in Belgi? smaad blijkt te zijn, dan kan de Belgische rechter je een boete opleggen of je een rectificatie laten plaatsen. Waarom zou de Nederlandse staat jou daartegen moeten beschermen?

    Het land waar je onderdaan van bent, heeft vaak wel een plicht je te helpen bij gevangenschap in het buitenland. Maar dat staat los van onder welke wetten je valt.

  15. is het eigenlijk toch al niet zorgelijk gesteld met onze privacy? en wat als die schrijver de naam verkeerd schrijft? of je bent behept met een zelfde naam?

    voor internet, mail, etc. schijnen ook al andere wetten/regels toegepast te worden of te gelden. hoe zorgvuldig is de overheid eigenlijk zelf? is dat recent wel eens onafhankelijk uitgezocht?

    wat als ik een mail stuur waarin ik, louter hypothetisch, op persoonlijke titel en als scherts, vind dat ze de overheid wel mogen ‘opblazen’? kan ook een ballonnetje genaamd overheid zijn om te vullen met bv. helium betekenen.

    maar sinds vorige week is bekend dat je dan wel opgepakt kunt worden (die sms zaak).

    waar haalt de overheid c.s. het recht vandaan om bij internet/mail/sms/etc. maar te doen en laten wat ze willen? de grote zoekmachines doen praktisch hetzelfde maar daar doet de overheid niets tegen (bij de ‘gratis’ mailaccounts van die bedrijven stem je overigens in dat ze je gegevens mis- of gebruiken).

    zou ik serieus illegale intenties hebben, en die heb ik nadrukkelijk niet, waarvan gaarne akte, dan stuur ik een brief. voor brieven schijnt er nog wel recht op privacy te bestaan. of worden die ook eerst ‘uitgelezen’?

    en in het verlengde daarvan: wat te denken van de kvk voor m.n. zzp’ers? in dat geval liggen je persoonsgegevens zo op straat.

    nee, ik denk dat de wetgever de bescherming van persoonsgegevens juist strakker moeten aantrekken, ook voor gebruik door die overheid zelf…

  16. beste mensen

    ik en mijn vriendin worden nu al twee en een half jaar aan de schandpaal gezet door een ex klant van mij, ze verzinnen verhalen, maken een mail adres aan zeggen dat wij hun op seks sites zetten enz enz, een plaatje staat op hun site ik in een boeve pakje met mijn initialen er op. ze bedreigen en bedriegen zetten iedereen naar hun hand en krijgen het ook nog voor elkaar, de fam van mijn vriendin gelooft hun en gaan helemaal met hun mee, wij zijn bang voor deze mensen geworden ze zijn gevaarlijk zetten mensen op tot haat ,plaatsen ons priv? adres op internet gegevens van onze auto van onze bank rekening nummer staan alle gegevens telefoon nummers staan er op, wij hebben nu al 10 keer een ander nummer moeten nemen omdat we dagelijks gebeld worden met een afgeschermd nummer , en dan wordt er niks gezegd, we hebben drie keer moeten verhuizen omdat we lastig gevallen werden ,nu hebben ze onze nieuwe adres weer ontdekt we weten niet hoe ze het voor elkaar krijgen maar ze vinden ons,we hebben ze voor de rechter gesleept en ze hebben hoe kan het gewonnen. wat kunnen we nog doen, we kunnen niet meer, willen niet meer verder zo, ze hebben ons kapot gemaakt

  17. Dat bescherming privacy bestaat, is (ik spreek uit ervaring) in de praktijk een relatief begrip, maar die bestaat zeer zeker wel voor criminelen.

    Drie studentes hadden mijn 2e woning gekraakt, mijn voordeurslot verwisseld en zich illegaal bij de GBA ingeschreven.

    Ik vroeg bij de Gemeente GBA om een uittreksel van de GBA – inschrijvingen op mijn woning. Dit werd aan mij geweigerd. Reden: bescherming privacy persoonsgegevens.

    Toen ik op mijn woning kwam en dit deze personen aanrekende, en aan hen sommeerde binnen notime te vertrekken, belden zij de politie. Die kwam, de sirene’s loeiden! Aangifte hield in: Huisvredebreuk.

    Ik (de huiseigenaar) werd door de politie gesommeerd zo niet goedschiks dan wel kwaadschiks te vertrekken.

    Tenslotte bewoonden deze studentes 18 maanden geheel gratis een herenhuis, compleet ingericht, met luxe apparatuur, (huurwaarde 1800 euro per maand), in het centrum van Utrecht en verhuurden er kamers!!!; genoten een uitwonende studiebeurs.

    Zo kwam ik er achter dat Nederland een ernstig ziek land is.

  18. @helder

    Heb je zelf ook al eens geprobeerd om aangifte te doen bij de politie? Per slot van rekening zou je het verhaal ook om kunnen draaien: zij plegen huisvredebreuk op jouw woning. Dat ze daarbij het slot vervangen hebben, maakt niet uit. Jij bent de eigenaar van de woning en zij hebben geen geldig huurcontract o.i.d.

  19. Ik heb aangifte gedaan. Die werd niet geaccepteerd. Argument: Huurrecht is geen zaak van de politie, huisvredebreuk wel. U moet een huurrecht advocaat raadplegen. Omdat de Gemeente/GBA het aan mij weigerde een uittreksel te verstrekken van de GBA-inschrijvingen op mijn woning, kon ik het kraken van mijn woning niet bewijzen. De politie constateerde dat zij daadwerkelijk op mijn huis woonden, en hiervoor geldt: huisvredebreuk, ook voor de eigenaar van de woning.

    Uiteraard hadden de krakers geen huurcontract en geen ‘verklaring bewoning adres’ van (mijzelf) de eigenaar. De GBA-inschrijving was dus zondermeer illegaal. Maar hoe dit te bewijzen als de politie en de GBA niet meewerken? De GBA gaat natuurlijk niet toegeven dat zij personen illegaal op een woning inschrijven.

    Dat Nederland een ziek land is staat als een paal boven water.

  20. Dat wordt dan denk ik advocaat inschakelen en kosten verhalen op de studentes als je erin slaagt het proces te winnen. Lijkt me dat het toch op de een of andere manier (al is het maar via een rechter) mogelijk moet kunnen zijn om het te bewijzen en die GBA gegevens boven tafel te krijgen. Misschien kan je ze dan bijvoorbeeld zelf niet inzien, maar de rechter wel bijvoorbeeld.

    Maar ik ben ook geen jurist. Dus het fijne weet ik er niet van. Maar als je geen advocaat inschakelt of iets dergelijks kom je wellicht nooit meer van ze af. En at wil je neem ik aan ook niet.

    Overigens: valt dit onder huurrecht? Het lijkt mij gewoon een kwestie van inbraak en valsheid in geschrifte (bij de inschrijving in de GBA).

  21. De dames meldden, aan de politie, toen die om een huurcontract vroeg, dat zij mondeling hadden gehuurd. (Een pertinente leugen). ‘Mondeling huren is ook rechtsgeldig’, voegden zij nog toe. Ook: als men verhuist moet men zich bij de GBA, dat is wettelijk verplicht, op het nieuwe adres inschrijven.

    Ik kan niet bewijzen dat het niet waar is.

    Uiteraard schakelde ik een advocaat in. Dat liep uit op een fiasco. Zijn declaratie ontving ik ook!

    Reden fiasco, mogelijk: de dames (18 jaar) waren rechtenstudentes, hun respectievelijke ouders: praktizerend advocaten en plv kantonrechter en plv raadsheer.

    Mooi van Nederland is dat als men iemand beschuldigt men dit dan moet bewijzen.

  22. Aangezien gegevens nooit uit het GBA verwijderd worden, lijkt het me dat je een goede kans maakt om dit te winnen. Het staat immers allemaal in de historie. Die 18x ???1800,- is het wel waard.

    Om Nederland nu een ziek land te noemen omdat drie mensen de logge bureaucratie weten te foppen gaat me wat ver. Zeker als je praat vanuit de positie dat je 1800 betaald voor een tweede huis, denk ik dat een hoop mensen het slechter zullen hebben. Maar dat staat los van de misdaad.

    18 maanden klinkt overigens als een lange tijd om dan pas het uitreksel-GBA aan te vragen en bij de krakers langs te gaan. Hoe laat de rechter zoiets meewegen?

  23. Ik betaal uiteraard geen 1800 euro voor mijn eigen tweede huis. Aan huurwaarde (volgens NVM taxatierapport) is mijn huis dit waard, en dan nog exclusief mijn rijke inboedel. En inderdaad is het mogelijk om de ‘logge bureaucratie (van Nederland) te foppen’, (zeker als men de juridische trucs ‘in huis heeft’). Daarom is dit land erg ziek. U gaat er van uit dat de fraude – (diefstal van mijn huis) – die ‘men’ mij aandeed, slechts door 3 personen werd uitgehaald – (u vergat hun ‘aanhang’: hun ouders). U ziet mijn case niet in het kader van de realistische – en juridische – context van de maatschappij, in de dagelijkse praktijk. Wat aan mij is gebeurd, gebeurt op alle gebied, in veelvoud in Nederland, is bijkans regulier.

  24. Van een Pakistaanse student, studerend aan Universiteit Nijenrode te Breukelen vernam ik: ‘dat als men in Pakistan, het delict dat mij overkwam (middels jurische trucs) een huis confisqueert, dit nooit vookwam, omdat men geweren heeft en de eigenaar die rechtens mag inzetten als men zijn huis steelt. In Amerika gebeurt dit ook. Men kijkt wel uit. Als dit hier ook het geval zou zijn was ik mijn huis niet kwijt. Ik heb echt op het punt gestaan aan die slimme lieden: advocaten / plv. kantonrechter / plv raadsheer/ ‘die lieden achten zichzelf boven de wet te staan’, en straf krijgen zij toch niet, een misdaad met lichamelijk letsel te plegen. Niemand steelt mijn huis. En juist bij dit soort lieden, die dit mij aandeden, is dit een onmogelijkheid: niemand steelt hun huis’. ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt doe dit ook een ander niet’, is voor hen ‘een lachertje’.

    Dat Nederland, voor dergelijke praktijken, hiervoor (oorzaak: de ver doorgevoerde bureaucratie, en slimme lieden die daar iets mee kunnen) een voedingsbodem heeft.

    Het is een slecht land, een gevaar voor oprechte mensen.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.