Stilzwijgende verlenging van een proefabonnement, mag dat?

Regelmatig krijg ik vragen over proefabonnementen op van alles en nog wat (maar opvallend vaak websites voor volwassenen). De term “proefabonnement” wekt de indruk dat je gedurende een korte tijd het gebodene mag uitproberen, en daarna kunt beslissen of je verder wilt. Maar in de praktijk staat er vaak in de kleine lettertjes dat zonder tegenbericht het proefabonnement wordt omgezet in een volledig en betaald abonnement. En dat lijkt toch meestal niet te kunnen, zo blijkt uit de rechtspraak die ik vond.

Veel rechtspraak lijkt van mening dat stilzwijgende omzetting van een proefabonnement niet redelijk is. Zo oordeelde de rechtbank Alkmaar bij herhaling dat

Het zogeheten Try-out Membership wordt uitdrukkelijk gepresenteerd als een korte, gratis proefperiode. Bij een dergelijk abonnement hoeft de geïnteresseerde in het algemeen niet erop bedacht te zijn dat wanneer niet binnen de looptijd van dit proefabonnement wordt opgezegd een vast doch niet kosteloos abonnement wordt aangegaan.

In een andere zaak vernietigde de rechtbank Utrecht de algemene voorwaarden die stilzwijgende verlenging bepaalden, omdat deze onredelijk bezwarend waren (mede omdat je per aangetekende brief moest opzeggen). Hetzelfde in een andere zaak waarbij de indruk werd gewekt dat het proefabonnement op zich stond en daarmee de wederpartij erop mocht vertrouwen dat er geen sprake was van verlenging.

De kantonrechter in Eindhoven deed in 2006 (9 maart 2006, zaaknr. 423665, rolnr. 10534/05, niet gepubliceerd) hetzelfde in zeer scherpe bewoordingen:

4.3 In aanmerking genomen echter dat de eerste tien dagen een proeftijd zijn is de voorwaarde van automatische verlening onredelijk bezwarend.<br/> 4.4 Immers: met die voorwaarde maakt Lis het zichzelf gemakkelijk, zonder daar een rechtens te beschermen belang bij te hebben: van zo’n belang is althans niet gebleken. Daartegenover is het de klant juist moeilijk gemaakt; die moet maar zien dat hij het nodige doet om het abonnement op tijd opgezegd te krijgen, terwijl hij toch het rechtens te beschermen belang heeft dat hem niet als hij even niet oplet, en dus ongewild, een voortzetting van het abonnement aangesmeerd wordt.<br/> 4.5 Ten overvloede wordt overwogen dat de uitkomst van het gegeven oordeel in overeenstemming is met het proeftijdkarakter van de eerste tien dagen. Een proeftijd is bedoeld om de gunst van de klant te winnen; daarbij past dat de aanbieder vervolgens moeite doet om een contract te bemachtigen; niet dat de klant moeite moet doen een contract te voorkomen.

De rechtbank Rotterdam vond een try-outmembership van één maand dat omgezet werd in een jaarabonnement (Platinum Membership) echter niet onredelijk. Daarbij werd vooral gekeken naar de grijze en zwarte lijsten, die verlenging van meer dan een jaar en opzegtermijnen van meer dan drie maanden verbieden. Dat is niet helemaal zoals het hoort: een voorwaarde kan ook onredelijk zijn zonder dat deze op de grijze of zwarte lijst staat.

Props nog voor rechtbank Zwolle die een onredelijk geacht omzettingsbeding vernietigde en expliciet niet vertaalde naar iets dat wellicht wel redelijk zou zijn:

Voor conversie, waarmee een dergelijk beding niet nadelig hoeft uit te pakken voor degene die zich van zo’n onheus beding bedient, behoort geen plaats te zijn. Daarom is het gehele verlengingsbeding vernietigbaar en behoeft [gedaagde] niets te betalen.

Wie onredelijke bedingen schrijft, behoort als straf het gehele beding kwijt te raken en niet een geconverteerd of redelijk alternatief te mogen hanteren. Update (14 februari 2013) het Hof van Justitie bepaalt dat conversie of reductie van vernietigde algemene voorwaarden inderdaad niet is toegestaan.

Een verlenging kan ook worden vernietigd als de opzegprocedure niet duidelijk is (zie ook deze en deze zaken over de wettelijk verplichte bevestiging):

Omdat [eiseres] niet heeft gesteld dat in maart 2002 de door haar overgelegde algemene voorwaarden via het internet te verkrijgen waren en [gedaagde] onweersproken heeft gesteld en heeft aangetoond dat de door hem overgelegde algemene voorwaarden wel via het internet zijn verkregen, houdt de kantonrechter het ervoor dat de door [gedaagde] overgelegde algemene voorwaarden van toepassing waren en derhalve aan [gedaagde] onvoldoende duidelijk is gemaakt op welke wijze hij zijn proefabonnement kon opzeggen. Hieruit volgt dat [eiseres] er ten onrechte vanuit is gegaan dat, omdat geen opzegging van [gedaagde] werd ontvangen, een abonnement (Platinum Membership) van één jaar tot stand is gekomen.

Wel moet je meteen reageren na je eerste factuur. In 2003 liet een man het op de incassoprocedure aankomen en ging onderuit:

Het had op de weg van [gedaagde] gelegen om, nadat hij de eerste factuur van ” 150,00 ontving, na te gaan waarom hij deze verschuldigd was. [gedaagde] heeft dit kennelijk niet gedaan en pas in november/december 2002 na incassomaatregelen actie ondernomen. Dit was te laat, zoals hierna blijkt.

In 2012 zal dit allemaal een stuk duidelijker worden. Het wetsvoorstel-Van Dam dat stilzwijgende verlenging aan banden legt, bevat namelijk ook een verbod op stilzwijgende verlenging van proefabonnementen. Op de zwarte lijst van algemene voorwaarden zal dan komen te staan

[een beding] dat in geval van een overeenkomst met beperkte duur tot het geregeld ter kennismaking afleveren van dag-, nieuws-, weekbladen en tijdschriften leidt tot voortzetting van de overeenkomst.

Bovendien zou áls er al verlengd mocht worden, die verlenging per maand opgezegd mogen worden.

Arnoud

23 reacties

  1. Klopt, Van Dam heeft niet echt over internetabonnementen nagedacht krijg ik het gevoel. Maar met dit item op de zwarte lijst heb je toch een aardig argument: als proefabonnementen op tijdschriften per definitie niet mogen, dan is het toch zeker ook onredelijk bezwarend dat een proefabonnement op een website w?l verlengd wordt?

    De toets van onredelijk-bezwarendheid is een open norm, het is niet zo dat alles legaal is tenzij het op die lijsten staat. Je moet alleen zelf een argument verzinnen als een voorwaarde niet op de lijsten staat. En “dit lijkt heel sterk op item X van de lijst” is een prima argument.

  2. Maar met dit item op de zwarte lijst heb je toch een aardig argument: als proefabonnementen op tijdschriften per definitie niet mogen, dan is het toch zeker ook onredelijk bezwarend dat een proefabonnement op een website w?l verlengd wordt?

    Je kunt ook andersom reageren: als de wetgever gewild had dat ook internetabonnementen hier onder vielen, had hij ze wel expliciet opgenomen.

  3. Hmm, “websites voor volwassenen”. Dat lijkt me nogal een algemene term; dit is vast ook een website met als hoofddoelgroep ‘volwassenen’. Dan zal het wel een eufemisme zijn voor ‘pornosite’. Waarom zet je er dat niet neer? Dat is toch precies wat je bedoelt?

    Of ben je te beschaamd om een pornosite bij de naam te noemen? Ze bestaan namelijk gewoon; een groot deel van de Nederlandse bevolking bezoekt met regelmaat een pornosite. Niets om je voor te schamen dus.

  4. Ja, maar dat argument is juridisch niet toelaatbaar. Dat komt namelijk neer op “het staat niet op de lijst dus mag het” en dat is expliciet niet de bedoeling geweest van de wetgever. De lijsten geven voorbeelden, meer niet, en je mag uit een voorbeeld niet concluderen wat w?l mag.

    Zo staat er bv. dat een opzegtermijn van meer dan drie maanden vermoedelijk onredelijk is (art. 6:237 sub l BW). De gebruiker (het bedrijf) moet dus bewijzen dat hij echt drie maanden nodig heeft om een opzegging te verwerken. Dat wil echter niet zeggen dat een opzegtermijn van twee maanden per definitie redelijk is. Ook die k?n onredelijk zijn, alleen ligt de bewijslast nu bij de consument om aan te tonen d?t deze onredelijk is.

  5. Als het stilzwijgend omzetten van een proefabonnement naar een vast abonnement onredelijk bezwarend is, met als consequentie dat er geen vast abonnement tot stand is gekomen, dan moet dit ook het geval zijn wanneer je pas reageert op een incassoprocedure. Het kan niet zo zijn dat ik een factuur krijgt van een partij waarmee ik nooit een overeenkomst heb gesloten en deze vervolgens w?l moet betalen omdat ik niet gereageerd heb op de eerste factuur.

  6. In de parlementaire behandeling is destijds niet besproken waarom het verbod op stilzwijgend voortzetten alleen geldt voor kennismakingsabonnementen op kranten en tijdschriften. Ik heb zelf nooit begrepen waarom hiervoor gekozen is. Het zou volgens mij veel logischer zijn als dit verbod zou gelden ofwel voor alle abonnementen inclusief kranten en tijdschriften, ofwel voor alle abonnementen met uitzondering van kranten en tijdschriften. Immers, kranten en tijdschriften hebben vanwege hun belangrijke maatschappelijke rol voor het overige juist een gunstige uitzonderingspositie gekregen, waar zij hier opeens aan striktere regels zijn gebonden. Bovendien, de abonnee van een tijdschrift of krant wordt door levering van het (dag)blad er steeds aan herinnerd dat hij een abonnement heeft lopen, terwijl dat bijvoorbeeld bij een sportschool- of internetabonnement veel gemakkelijker vergeten kan worden.

  7. Interessant artikel. Als mede-eigenaar van een proefabonnementen site (op kranten en tijdschriften) worstel ik al langer met deze vraag. Hoewel wij al onze abonnementen ‘proefabonnementen’ noemen, staat het er bij alle abonnementen wel duidelijk bij of het abonnement automatisch stopt of dat de klant zelf moet opzeggen.

    Mijn vraag is eigenlijk: Wat wordt er verstaan onder ‘kleine lettertjes’? Hoe duidelijk moet het er staan of is het gebruik van het woord ‘proefabonnement’ in combinatie met een abonnement dat opgezegd moet worden sowieso fout?

  8. Volgens de wet is elke mededeling “Dit abonnement wordt stilzwijgend vermeld” een algemene voorwaarde. Het hoeft niet onder een speciaal kopje te staan of in een apart document. Ook als je het heel duidelijk direct onder het bestelformulier zet, is het een algemene voorwaarde.

    Straks in 2012 is die zin dus per definitie nooit meer rechtsgeldig in geval van kranten en tijdschriften. Voor websitediensten (“voor volwassenen”, knipoog) zou het in principe moeten kunnen maar de jurisprudentie van hierboven blijft dan gelden dus het zal wel h??l moeilijk zijn.

    Recent vond ik nog dit artikel van het NUV dat meldt

    Uit onderzoek onder de leden van het NUV naar aanleiding van de nieuwe bepaling voor kennismakingsabonnementen blijkt dat de proef- of kennismakingsabonnementen die NUV-leden aanbieden ook nu al automatisch eindigen.

  9. Bedankt voor je reactie Arnoud. Ik zal eens gaan informeren bij de partij die onze abonnementen levert hoe met deze informatie zal worden omgegaan (wij leveren de abonnementen niet zelf maar zijn een tussenpersoon, de formulieren op onze site worden dan ook niet door ons gemaakt).

  10. Voor mij is nog steeds niet duidelijk wat wordt verstaan onder “het stilzwijgend verlengen van een proefabo”. Indien een callcenter een klant een aanbieding doet waarbij nadrukkelijk gezegd wordt dat het aangaan van een jaarabonnement goedkoper is en indien hij dit niet wil hij binnen 2 weken na ontvangst van een proefnummer moet opzeggen, dan lijkt mij dat dit niet valt onder “stilzwijgend verlengen”. Immers op de voicelog zal duidelijk te horen zijn waar de klant in toegestemd heeft en bewijzen dat hij dus op de hoogte is van hetgeen aangeboden is. Oftewel iemand gaat een jaarabonnement aan met een proeftermijn van 1 maand.

  11. In bericht nummer 12 staat een klikbare link, naam=[dit artikel van het NUV] Die link werkt bij mij niet (meer?). Kan ik op andere wijze kennis nemen van de inhoud, of is er een nieuwe link beschikbaar? Eventueel via email? Dank!

  12. Ter aanvulling: van het NUV ontving ik deze tekst:

    Het lukt maar niet een post te plaatsen, dus dan maar even zo: Het NUV heeft inmiddels een nieuwe website, daarom werkt die link niet meer. Het bericht zelf staat nu op de nieuwe NUV site en is te vinden via deze link.

    Het onderzoek is destijds gebeurd in de vorm van enquete onder de leden, toen een amendement werd ingediend dat stilzwijgend voortzetten van een proefabonnement verbiedt; een officieel onderzoeksrapport is hier niet van gemaakt.

  13. Ik had nooit gerekend op zo’n snelle reaktie. Hulde! Bedankt voor de link.

    De achtergrond: ik heb een conflict over de stilzwijgende verlenging van mijn Veronica tv-gids. Bij het aangaan van het ‘abonnement’ werd me verzekerd dat het automatisch zou aflopen. Ik kreeg nu toch een rekening voor een verlenging. Bellen naar de helpdesk levert een gesprek op waarin je als een kleuter wordt behandeld. Je kent dat wel: “nee mevrouwtje, algemene voorwaarden blabla, mevrouwtje “. Bah. Raar trouwens, dat je algemene voorwaarden pas krijgt NADAT je betaald hebt.

    In deze blog werd mijn aandacht getrokken door:

    > > Uit onderzoek onder de leden van het NUV naar aanleiding van > de nieuwe bepaling voor kennismakingsabonnementen blijkt dat > de proef- of kennismakingsabonnementen die NUV-leden aanbieden > ook nu al automatisch eindigen. >

    De groep publiekstijdschriften GPT is onderdeel van de NUV. Sinds 17 juni 2011 zit David Vink in het bestuur van de GPT. David Vink is ook van Veronica Publishing.

    Dezelfde David die tegen mij zegt dat mijn abonnement automatisch wordt verlengd, roept in de pers dus dat dit niet het geval is. Niet echt letterlijk, maar zo komt het in mijn geval even over.

    Ik ga even afstand nemen met een sterke kop koffie. Nogmaals bedankt voor de info.

  14. Tessa, ik kan me jou irritatie goed voorstellen voor wat betreft de helpdeskmedewerkers. Die kijken vaak, althans dat komt mij voor, niet concreet naar jouw situatie, maar geven dan standaard antwoorden. Vervelend is echter wel dat de AV, zie punt 4.1. hieronder, stellen dat het abonnement automatisch wordt verlengd (stilzwijgend). Kennelijk hebben ze jou iets anders verzekerd. Ik ben bang dat dit slechts mondeling is gegaan? Dan wordt het lastig om het één en ander te bewijzen. 4.1. luidt als volgt:

    4.1 Indien de Abonnementstermijn verstrijkt in het jaar 2011 wordt het abonnement stilzwijgend voortgezet voor de duur van nog een jaar (= 52 weken) tenzij het abonnement minimaal 2 maanden voor het verstrijken van de Abonnementstermijn – met inachtneming van artikel 4.4 – is opgezegd. Nadat de Abonnementstermijn stilzwijgend is voortgezet tot 2012 geldt het bepaalde in artikel 4.3.

    nb: merkwaardig is dat er verwezen wordt naar 4.4., maar die is niet opgenomen in de AV;-)

  15. Dag Hans, ik heb net nogmaals gebeld met de uitgeverij. Men wilde mij niet met jou doorverbinden als ik niet eerst het hele verhaal opnieuw vertelde. Met tegenzin heb ik dat maar weer gedaan, tegenzin omdat ik weer een aanvaring verwachtte. Maar er was wel een verschil met vorige keer dat ik de helpdesk belde. Vandaag luisterde de dame wel naar mijn verhaal en ze heeft alles binnen 2 minuten naar tevredenheid opgelost. Zo kan het dus ook!

    Bedankt Hans, ook al hebben we elkaar niet gesproken. 🙂 En die dank gaat natuurlijk ook naar de anderen die reageerden!

    Nog een tip voor Dhr. Klomp van de helpdesk: als je volgend jaar weer dit soort vakantiewerk gaat doen, laat je dan eerst een beetje inwerken.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.