Gebruiksvergoeding bij terugsturen defect product?

Moet je een gebruiksvergoeding betalen als een aankoop niet goed werkt? Nee, zei het Europese Hof in 2009. Maar veel Nederlandse winkeliers doen alsof hun neus bloedt en rekenen gewoon een vergoeding als je een defect product retourneert. Vorige week wees Alex me op een al wat ouder maar nog steeds interessant vonnis waarin ook deze praktijk gewoon ongeldig verklaard wordt.

Een man had een auto gekocht, maar na anderhalf jaar problemen wilde hij er weer van af. De garagehouder ging daar na enig mopperen in mee, maar wilde wel een gebruiksvergoeding omdat de man er immers anderhalf jaar in had kunnen rijden. Daar was de koper het niet mee eens, en dus ging men naar de rechter.

Volgens de wet heb je als consument het recht om een aankoop ongedaan te maken als het gekochte product gebreken vertoont en deze niet door herstel of vervanging op te lossen zijn. Dit geldt bij alle aankopen trouwens, niet alleen bij koop via internet. Je hebt dan ook nog het recht om zelf te bepalen of je herstel of vervanging wilt, behalve in de uitzonderlijke situatie dat jouw keuze onredelijk veel duurder of moeilijker is dan het alternatief.

Een aankoop ongedaan maken doe je door een brief te sturen (art. 7:22 BW) waarin je meldt dat je dit doet. Het is handig om een motivatie toe te voegen waarin je aangeeft om welke gebreken het gaat, en waarom de pogingen tot dusverre tot niets hebben geleid.

Na de ontbinding moet de aankoop ongedaan worden gemaakt. De koper heeft dus recht op terugbetaling van de koopsom. De verkoper kan aanspraak maken op teruglevering van de door hem geleverde zaak, en wel “in de staat waarin deze zich bij de levering bevond”. Nu is dat bij een anderhalf jaar oude auto onmogelijk. In dat geval kan de verkoper in principe schadevergoeding vragen voor de achteruitgang van de zaak.

De rechtbank wijst echter op artikel 7:10 lid 3 BW, dat bepaalt dat bij een ontbinding de risico’s van het product voor rekening van de verkoper blijven. De achteruitgang van het product door toedoen van de koper komt eveneens voor rekening van de verkoper. De waardevermindering van het product komt nu dus voor risico van de verkoper. Slechts in uitzonderingsgevallen zou afgeweken kunnen worden van die regel.

Het enkele gebruik van een zaak door de koper is echter onvoldoende voor toewijsbaarheid van een dergelijke vordering, aldus de rechter. Een vergoeding kan alleen worden geëist bij een situatie waarin sprake is van ongerechtvaardigde verrijking en waarin het uitblijven van een gebruiksvergoeding naar normen van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar zou zijn. En daarvan is absoluut geen sprake in dit geval: de koper heeft de auto niet of nauwelijks fatsoenlijk kunnen gebruiken, en is

voortdurend geconfronteerd geweest met storingen aan de auto en heeft hij zich in de gebruiksperiode inspanningen moeten getroosten om de auto gerepareerd te krijgen.

Oftewel: wie nauwelijks normaal gebruik kan maken van het product, kan toch moeilijk ook nog eens een vergoeding voor dat gebruik moeten betalen.

Maar het kan nog mooier geformuleerd: hééft zo’n roestbak eigenlijk wel waarde? Immers, het ding is niet te repareren of aan te passen zodat hij wel fatsoenlijk rijdt. Bespeur ik enig sarcasme in het vonnis bij “als de auto al enige waarde heeft, [is] die niet substantieel afgenomen”?

Arnoud

28 reacties

  1. Recentere uitspraak met dezelfde conclusies : BL9500 / BN5505.

    Koop auto: ontbinding koopovereenkomst. Vervolg op tussenvonnis (LJN BL9500). Na ruim twee jaar wordt de koop ontbonden. Verkoper moet koopprijs terugbetalen. Verkoper heeft geen recht op een vergoeding voor het gebruik van de auto door koper. Evenmin heeft verkoper aanspraak op een andere geldelijke compensatie voor het feit dat hij een auto moet terugnemen die door gebruik en tijdsverloop minder waard is geworden, terwijl hij wel de volledige koopsom aan koper moet terugbetalen. Geen sprake van ongerechtvaardigde verrijking van de koper.

  2. De leverancier zou normaal gezien ook het koopbedrag weer moeten kunnen verhalen op de fabrikant. Het is wel geen consumenten koop maar de het product lijkt me wel als wanprestatie aan te merken van de autofabrikant.

  3. Nog even ter aanvulling (uit het vonnis). Garagehouder wilde 15000 euro voor 15000 kilometer. Koper had 4000 euro aangeboden.

    4000 euro voor 15000 km onderbroken door vele pogingen tot reparatie vind ik een redelijk aanbod 15.000 euro op een koopsom van 34000 slaat nergens op (1 euro per kilometer en koper heeft neem ik aan alle brandstof/verzekering/etc betaald)

    Door domme houding is verkoper 4000 euro kwijt en alle kosten voor rechtzaak.

  4. Arnoud wanneer wordt het volgens jou naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar om geen vergoeding te hoeven betalen voor het gebruik van een product waarvan de koop na geruime tijd wordt ontbonden op goede gronden?

    Wat Franc stelt vond ik ook interessant: de verkoper stelde A, de koper stelde B en de rechtbank zetten daar een streep door heen en kwam uit op C, wat gunstiger voor de koper was.

  5. Alex, ik vind het als hoofdregel áltijd onaanvaardbaar dat de koper een vergoeding moet betalen voor gebruik van een product dat niet doet wat er is verwacht. Misschien dat ik daar van af zou wijken bij hele kleine afwijkingen of bij zeer langdurig gebruik, maar bij deze casus mag er zeker geen vergoeding bedongen worden.

    Ik vind dat je het moet bewandelen via de vraag óf het nog wel een conformiteitsgebrek is. Een auto zal na 10 jaar slijtage vertonen, herstel daarvan moet gewoon geld kosten. Maar het stuur moet gewoon 10 jaar vastzitten en lekker sturen, en dat moet dan ook na 10 jaar nog hersteld worden.

  6. En nu de vraag in de richting van IT produkten. Stel ik heb een videokaart dat naar een jaar kapot gaat. Ik heb een winkel garantie voor 2 jaar. Ik retourneer de kaart aan de winkel en die naar de fabriek op zijn buurt. De fabriek kan het niet meer repareeren wegens gebrek aan onderdelen. De dagwaarde van de graka is uigekeert (spelling?) aan de winkel en die speelt dat door aan mij. De dagwaarde is natuurlijk minder dan de oorspronkelijk aankoop waarde. Mag dat? Moet ik genoegen nemen met een dagwaarde? Van wat ik heb gelezen door de jaren heen een winkel moet de aankoop waarde terug geven maar het mag de “gebruik tijd” eraf halen. Hoe zit dat Arnoud?

  7. Volgens dit vonnis (en de bijdrage van Franc) mag dat dus níet. Jij hebt recht op een grafische kaart die gewoon werkt zoals je mag verwachten van een grafische kaart. Als dat niet het geval blijkt, moet de winkel dit herstellen of je een vervangende kaart geven. Je hebt met de fabrikant niets te maken.

    Het kan voorkomen dat de verkoper geen herstel meer kan doen, en ook geen identieke kaart meer heeft ter vervanging. De wet zegt dat je dan recht hebt op je geld terug, in ieder geval als je deze als consument hebt gekocht. En volgens het Europese Hof (Quelle) mag er dan géén gebruiksvergoeding worden bedongen voor de tijd waarin je wél d grafische kaart hebt gebruikt.

    Een mogelijk alternatief is dat de verkoper je dan een gelijkwaardig of beter product geeft ter vervanging. Dat moet dan wel in de voorwaarden geregeld zijn denk ik.

  8. @Arnoud #8: Wanneer er geen vervanging mogelijk is, wordt de koop toch ontbonden? Wanneer de koop ontbonden wordt mag er volgens het Europesche Hof een vergoeding gerekend worden. Het lijkt mij dat wanneer de grafische kaart gedurende dat jaar verder vlekkeloos gewerkt heeft deze vergoeding te billijken valt. Daarmee ontstaat wel de rongewenste situatie dat het voor de verkoper gunstiger is om geen vervangend alternatieef te leveren, want dan kost hem dat minder (retour aankoopbedrag – gebruiksvergoeding) dan wanneer hij een vervangend (alternatief) exemplaar (2x aankoopbedrag) levert.

  9. @Fred: Het Hof heeft in Quelle toch juist het omgekeerde bepaald?

    Artikel 3 van richtlijn 1999/44 betreffende bepaalde aspecten van de verkoop van en de garanties voor consumptiegoederen, moet aldus worden uitgelegd dat het in de weg staat aan een nationale regeling volgens welke de verkoper, in geval van levering van een niet-conform consumptiegoed, van de consument een vergoeding mag eisen voor het gebruik van het niet-conforme goed tot aan de vervanging ervan door een nieuw goed.

    Waar lees jij dat men wél een vergoeding mag rekenen?

  10. @Arnoud #10 Was die grafische kaart in het eerste jaar waarin het vlekkeloos werkte ook al niet-conform ? En zo nee : is de gebruiksvergoeding over die periode een vergoeding voor gebruik van een niet-conform goed ?

  11. De probleem is als je de standpunt neemt dat gebruik mag er niet af dan open je de deur naar fraude. Een beetje ITer weet dat de markt gaat zo snel dat het bijna vanzelfsprekend is dat naar een paar jaar dat iets als een graka is al 10 keer obsolete. Met dat in beeld ik kan mijn ventilator afsluiten van mijn graka naar 1 jaar en 11 maanden. Ik laat dat ding overhitten tot hij kapot gaat en dan ga ik garantie claimen bij de winkel. Omdat ik weet dat herstel of vervanging niet echte meer mogelijk is dan kan ik gewoon een bundel cash krijgen of een duur nieuwe kaart uitzoeken. Zo kan jezelf eindeloos voorzien van nieuwe appartuur. De balans is natuurlijk alleen maar de dagwaarde teruggeven. Dan is het de fraude niet waard

    Ik kan het haast niet voorstellen dat het anders per wet geregeld is. Laat maar zo zeggen lijkt het niemand vreemd dat als je de geluk heb dat je produkt kapot gaat op de einde van de garantie dat je kan weg lopen met een berg geld of een spic splinter nieuwe item.

    In een land dat werkt met redelijkheid en billijkheid (spelling?) in zijn consumenten wetten dit zal zeer eenzijdig zijn.

  12. Ogre: voor de auto’s in beide zaken was duidelijk dat ze vanaf aflevering niet-conform waren; ze waren bij aanschaf al hun prijs niet waard. Wanneer een goed een verborgen gebrek heeft dat pas na enige tijd aan het licht komt dan is reparatie (gratis) de meest voor de hand liggende oplossing. Als reparatie niet mogelijk is en vervanging nutteloos, omdat alle goederen uit betreffende serie hetzelfde gebrek bezitten, wat dan. Laten we vaststellen dat een niet-conform goed niet de waarde bezit die bij de betaalde prijs hoort. Het had eigenlijk al in de afvalbak horen te liggen. Een redelijke afschrijving op iets dat niets waard is is niets.

  13. Het is me een keer overkomen dat een DVD speler na anderhalf jaar stuk ging, en ik van de winkel na een mislukte reparatiepoging het aankoopbedrag van 179 euro terugkreeg. Ondertussen waren vergelijkbare spelers te krijgen voor zo’n 60 euro, dus die heb ik gelijk in dezelfde winkel gekocht. Had de winkelier mij gelijk dat apparaat aangeboden als vervanging, dan had ik dat zonder meer geaccepteerd.

  14. @Bulldog: Ik vind het er ook onbillijk dat de verkoper in beginsel geen recht heeft op een gebruiksvergoeding bij ontbinding. Maar uitgaan van de dagwaarde is onredelijk omdat de verkoper hierbij verrijkt wordt. Van een gemiddelde computer mag de consument verwachten dat deze zes jaar meegaat. Een gebruiksvergoeding zou naar ratio van het gebruik bepaald moeten worden en daarvoor is de dagwaarde geen goed middel. De Europese Richtlijn verbied een gebruiksvergoeding bij ontbinding niet, dus de wetgever is vrij om hierin verandering te brengen. Kennelijk is daar geen noodzaak toe.

    In verdediging van het huidige stelsel zou aangegeven worden dat er nu geen discussies gevoerd hoeven worden over hoelang een product meegaat en dat het als ondernemersrisico gezien zou kunnen worden. Dat acht ik aanvaardbaar omdat de verkoper kan dit heel goed meenemen in zijn marge.

    @MathFox: De rechter haalt de waarde van de auto’s m.i. slechts aan om de pijn bij de verkoper wat te verwachten.

  15. @Arnoud(#8) (en #9,10,11):

    Het kan voorkomen dat de verkoper geen herstel meer kan doen, en ook geen identieke kaart meer heeft ter vervanging. De wet zegt dat je dan recht hebt op je geld terug, in ieder geval als je deze als consument hebt gekocht. En volgens het Europese Hof (Quelle) mag er dan géén gebruiksvergoeding worden bedongen voor de tijd waarin je wél d grafische kaart hebt gebruikt.
    Wat in het Quelle-arrest is besloten geldt niet voor ontbinding. Sterker nog, uit de 15e overweging van de considerans van Richtlijn 1999/44/EG blijkt dat ontbinding wordt geregeld door het nationale recht van de lidstaten en niet door de richtlijn:
    (15) Overwegende dat het de lidstaten vrij staat te bepalen dat elke terugbetaling aan de consument kan worden verminderd teneinde rekening te houden met het gebruik dat de consument van het goed heeft gehad sedert het hem is afgeleverd; dat de gedetailleerde regeling betreffende de wijze waarop tot de ontbinding van de overeenkomst wordt gekomen, kan worden vastgelegd in het nationale recht;
    In het arrest legt het Hof uit waarom deze overweging uitsluitend geldt voor ontbinding en niet voor herstel en vervanging.

    Voor de vraag of de verkoper recht heeft op een vergoeding voor het door de koper gemaakte gebruik moet dus uitsluitend worden gekeken naar het nationale recht. Het Nederlands recht kent zo’n gebruiksvergoeding standaard niet toe, maar zoekt aansluiting bij ongerechtvaardigde verrijking.

  16. Rb. Arnhem 26 november 2008, LJN BG6968 is ook interessant. De koop van een auto wordt ontbonden in verband met geknoei met de kilometerteller.

    [eis.hfdz.] heeft derhalve op goede gronden de koopovereenkomst ontbonden door middel van de buitengerechtelijke verklaring van 16 mei 2007. Aan bepaling van de dagwaarde van de auto, zoals Auto Stuart Elst B.V. heeft gesteld komt de rechtbank gezien het voorgaande niet toe. Gevolg is dat de auto dient te worden teruggeleverd en de koopsom dient te worden terugbetaald. De rechtbank is daarnaast van oordeel dat op die koopsom op grond van art. 6:272 lid 1 BW een gebruiksvergoeding in mindering moet worden gebracht in verband met de periode waarin [eis.hfdz.] in de auto heeft gereden.
    Art. 6:272 lid 1 BW is van toepassing als de aard van de prestatie uitsluit dat zij ongedaan wordt gemaakt. In dit geval is de prestatie de levering van de auto. Levering van een zaak lijkt mij zeker geen prestatie die uit haar aard niet ongedaan kan worden gemaakt. Dit vonnis lijkt me daarom onjuist.

    Grappig genoeg doet de verkoper nog een beroep op art. 6:273 BW / art. 7:10 lid 4 BW in verband met schade aan de auto wegens langdurig stilstaan. Art. 6:273 BW is echter sowieso niet van toepassing op prestaties die onder art. 6:272 BW vallen (zie Tekst & Commentaar)…

  17. Ik heb een vraag over garanties die me altijd al dwars zit. Om het te verduidelijken een voorbeeld: Ik was aan het kijken naar Miele wasmachines (mijn ouders hadden er een die meer dan 20 jaar meeging, en ik wilde een keer een goede wasmachine kopen), en op hun website http://mielewasmachine.nl/ zeggen ze

    “Hier staat wel tegenover dat een wasmachine van Miele zo???n 15 tot 20 jaar meegaat, oftewel 5000 wasbeurten. Het is daarom altijd verstandig om een aanvullende garantie op een Miele wasmachine af te sluiten, zodat deze voor bijvoorbeeld 5 of 10 jaar verzekerd is.”

    Kun je uit de eerste zin niet concluderen dat ik als consument mag verwachten dat mijn Miele wasmachine zeker 10 jaar meegaat (misschien wel zeker 15), en daarom geen garantie hoef af te sluiten, want ik heb toch al recht op herstel/vervanging indien de wasmachine in de eerste 10 jaar kapot gaat?

    Dit geval is dan nog atypisch omdat Miele expliciet claimt producten te leveren die langer meegaan dan wasmachines van andere verkopers (en er dus discussie kan zijn over wat de economische levensduur is), maar ik heb vaker het idee dat de garantieperiode alleen de economische levensduur dekt waar je toch al recht hebt op reparatie/vervanging.

  18. Als Miele zegt dat zo’n wasmachine 20 jaar meegaat, denk ik dat Miele bedoelt dat het economisch verantwoord is om die wasmachine pas na 20 jaar of langer te vervangen. In die 20 jaar kan het natuurlijk wel nodig zijn om onderhoud te verrichten en af en toe een kapot onderdeel te vervangen. Er is dus geen impliciete garantie dat geen enkel onderdeel kapot gaat tijdens die 20 jaar.

    Bovendien komt conformiteit erop neer dat de machine bij aflevering de eigenschappen heeft die je ervan mag verwachten. De machine mag op het moment van afleveren dus geen gebreken hebben (waaronder verborgen gebreken). Als na 10 jaar een onderdeel kapot gaat kun je niet automatisch concluderen dat dat onderdeel 10 jaar geleden al gebrekkig was.

    Het nemen van extra garantie is dus niet per definitie onzinnig, maar bedenk wel dat de winstmarge op de verkoop van extra garantie in het algemeen bijzonder hoog is.

  19. Naast het geen wat Piet heeft aangegeven valt op te merken dat Miele de fabrikant is en daarom zelf geen verplichtingen heeft. Een aanvullende garantie pak dus goed uit als de winkelier failliet gaat. Verder kun je aan deze verklaring natuurlijk wel afleiden dat de wasmachine na een aantal jaar geen defecten mag hebben die van dien aard zijn dat je beter de wasmachine kan vervangen. (Motor die kapot is of zo)

    @Peter: Ja, alleen dan is het geen half-dwingend recht zodat partijen onderling iets anders mogen afspraken.

  20. Arnoud Engelfriet schreef op 5 mei 2011 @ 10:47:

    […]Een auto zal na 10 jaar slijtage vertonen, herstel daarvan moet gewoon geld kosten. Maar het stuur moet gewoon 10 jaar vastzitten en lekker sturen, en dat moet dan ook na 10 jaar nog hersteld worden.[…]

    Arnoud, hoe ga je als koper aantonen dat het stuur al defect was bij de aankoop vd auto? Dat gaat je niet lukken en als het stuur er na 10 jaar af valt betaalt de dealer dat echt niet hoor. Ik heb namelijk iets vergelijkbaars meegemaakt:

    Ik heb met m’n auto 2x een lekke radiateur gehad. De 1e keer viel binnen de fabrieksgarantie en was vervanging voor mij kosteloos, echter die radiateur ging na 3 jaar weer lekken en is voor de som van ???400,- eind 2009 vervangen. Ik heb beargumenteerd dat het belachelijk was dat er binnen 3 jaar twee radiateurs lek gingen. De dealer was echter van mening dat er sprake was van steenslag en dat dit gewoon kon. Sinds midden 2010 lekt nu de aanhechting van het overloopslangetje vd radiateur. Nieuw slangetje nodig = ???100,-. Het zou maar zo kunnen dat die slangkoppeling beschadigd is door het elke keer in- en uitbouwen van die radiateurs; maar ja, ga het maar eens bewijzen. Gewoon dokken dus.

  21. weten jullie ook hoe het in dit geval zou zijn:

    ongeveer een jaar na aankoop van een nieuwe keukenzaak kregen we lekkage, waardoor er delen van de keuken beschadigd zijn, volgezogen met water. De keukenzaak levert het betreffende hout niet meer (al een jaar na aankoop van die keuken!!). De verzekering wil niet een compleet nieuwe keuken leveren, of al het hout vervangen.

    Bij wie moet ik zijn, de keukenzaak of de verzekering. Of heb ik gewoon pech?

  22. @23 Je moet bij je verzekeringsmaatschappij zijn. Hier staat een vergelijkbare situatie.

    En hier staat een stukje over laminaat waar iemand het volgende antwoordt: […]Een juridisch aansprakelijke partij is alleen gehouden tot vergoeding van hetgeen “kapot” is. Hierdoor kunt u louter en alleen aanspraak maken op vergoeding van de kosten van het laminaat dat door het water is aangetast. In het geval (de verzekeraar van) de aansprakelijke partij het gehele oppervlakte vergoedt, geschiedt dit puur op basis van coulance. Als hij ervoor kiest om te vergoeden waar u juridisch gezien recht op heeft (het door het water aangetaste deel van het laminaat), dan kunt u er vanzelfsprekend voor kiezen om de niet aangetaste vierkante meters op eigen kosten te laten vervangen. Als het hierop uitdraait, kunt u op bassis van een beschrijving van het gebeurde vanzelfsprekend het bedrijf dat zorgdraagt voor herstel benaderen om de aan u in rekening te brengen kosten te minimaliseren.[…]

  23. @Gonny, in eerste instantie beginnen bij je verzekering. Deze zal vervolgens moeten onderzoeken of de schade werd veroorzaakt door een defect in de keuken-onderdelen of dat dit is veroorzaakt door een verkeerde montage of installatie. Bij verkeerde installatie is immers de installateur verantwoordelijk, en dat hoeft niet altijd de keukenzaak zelf te zijn. (Hopelijk heb je deze niet zelf ingebouwd!) Maar controleer ook of je een rechtshulp-verzekering hebt die dit soort schade dekt. Zo ja, dan deze ook inschakelen voor de juridische gevolgen die dit alles zeker zal hebben!

  24. de schade is ontstaan doordat er ijsvorming in ons Amerikaanse koelkast kwam. De koelkast was volgens de omschrijving zelf ontdooiend, zodat je m niet 1 keer per jaar hoeft te ontdooien. Maar in praktijk moet je m dus wel ontdooien. De koelkast hadden we al, die is niet door het betreffende keukenbedrijf geplaatst. We zijn verzekerd voor rechtsbijstand. Aegon wil niet alle bruine planken uit de keuken (plus blad en achterwand) vervangen, terwijl het niet meer mooi is, als je alleen de ombouw van de koelkast zou vervangen.

  25. @Gonny, de schuld ligt dus bij een oude koelkast en dus kan de keukenzaak hier eigenlijk niets verweten worden. Sterker nog, als er ijsvorming in de koelkast zit en je hebt dit niet weggehaald dan heb je mogelijk nalatig gehandeld. Je kunt proberen de leverancier of fabrikant van die koelkast verantwoordelijk te houden voor de ontstane waterschade maar dat wordt een lastige strijd. (Rechthulp inschakelen?) En ja, als het “eigen schuld” is omdat je eigenlijk die koelkast had moeten ontdooien is het eigenlijk al mooi dat Aegon een deel van de schade vergoedt. Tenzij je verzekerd bent tegen dergelijke vormen van waterschade maar daarvoor moet je je verzekerings-polis zorgvuldig napluizen.

  26. bedankt. Volgens de omschrijving is het een zelf ontdooiende koelkast die je dus niet hoeft te ontdooien, net als die ijsvriezers bij tankstations bijvoorbeeld. Het ijs zat achter de achterwand en was niet te zien. De monteur de die koelkast repareerde zei dat je m eens per jaar moet ontdooien, maar het staat nergens. Ik zal mijn rechtsbijstand eens informeren hierover.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.