Hoe anoniem is het om mij om advies te vragen?

Een lezer vroeg me:

Hoe anoniem is het om eigenlijk jou om advies te vragen? Je ontvangt regelmatig vragen van lezers en ik denk dat hier soms ook wel eens vragen tussen zitten die indirect toegeven dat een persoon betrokken is geweest bij een (digitaal) misdrijf. Of een misdrijf heeft begaan. Ben je dan niet verplicht om aangifte te doen?

Ik heb nog nooit gehad dat iemand vrijelijk een misdrijf kwam bekennen. Wel mensen die worstelen met de vraag of een computerhack strafbaar was, maar die zijn slim genoeg om een anoniem adres te gebruiken.

Daarover aangifte doen zou ik ongepast vinden, hoewel het wel mag. (Niemand is verplicht aangifte te doen, het is alleen een recht.) Maar ik heb dan niet genoeg informatie om de politie in beweging te krijgen, en als ze dat wel doen dan gaat de vraagsteller natuurlijk gigantisch rondbazuinen dat ik niet te vertrouwen ben. Dat zou dan het einde van mijn reputatie zijn. Er is dus impliciet vertrouwen dat ik zulke dingen niet doe, en dat vertrouwen wens ik niet te beschamen. Maar zulk vertrouwen moet je wel verdienen natuurlijk.

Wanneer een strafrechtadvocaat op dezelfde manier zou gaan werken als ik, dan is het misschien goed om te zeggen dat je de vragen alleen gebruikt voor een vertrouwelijk eerste advies, en dat je altijd apart toestemming vraagt voordat je ze doorspeelt aan een derde. Met ‘derde’ houd je de ruimte open om te publiceren of om aangifte te doen.

Persoonlijk vind ik het lastiger om vragen te beantwoorden die gaan over conflicten (of conflicten-in-wording) met bedrijven die klant van me zijn. Als ik een webwinkel heb geadviseerd over het retourbeleid, en een klant vraagt aan mij of dat retourbeleid wel klopt, dan geef ik natuurlijk naar eer en geweten antwoord maar hoe weet die klant dat? Als het advies niet is wat hij zoekt, dan kan hij denken dat ik mijn klant naar de mond praat. Dat vind ik wel moeilijk.

Arnoud

16 reacties

  1. Vertrouwen kun je alleen langzaam bouwen door consistent gedrag over lange termijn en snel afbreken door je één keer inconsistent te gedragen. Je hebt dit oprecht advies geven heel veel jaren gratis gedaan, ook als het je betaalde klanten mogelijk niet bevalt. Dat je dit naar eer en geweten doet is deel van je verdiende reputatie. Meer kun je echt niet doen, als iemand dan nog denkt “die Arnoud is niet te vertrouwen maar laat ik hem wel om gratis advies vragen”, tja…

    Bovendien is er geregeld een pittige discussie waar andere meningen of aanpakken naar boven komen. Dus heel fout kun je niet zonder tegenspraak op dezelfde plek zitten.

  2. Niemand is verplicht aangifte te doen, het is alleen een recht. Dat mag je wel even duidelijk benadrukken… 🙂

    Maar als je geen aangifte doet, kun je dan mede-schuldig worden geacht aan een misdrijf? Ben je niet bang dat als die persoon tegen de lamp loopt en hij jou erbij noemt, jij niet ook in de problemen geraakt?

  3. @Arnoud, maar wat moet jij dan doen als iemand b.v. jou een mailtje stuurt waarin hij aangeeft dat hij een site vol illegale muziek/films/software heeft draaien en daar ook mee doorgaat, maar aan jou vraagt of jij een land weet waar hij die server kan plaatsen zonder wettelijke problemen te krijgen?

    Okay, beetje extreem… Simpeler voorbeeld: iemand komt met vragen over de privacy-wetgeving en geeft daarbij aan dat hij een computer-systeem gebruikt dat deze wet op meerdere gebieden schendt. (Gegevens worden verstuurd naar een server op Cuba. Klantgegevens worden doorverkocht aan derden zonder toestemming. Datamining wordt gebruikt om uitgebreide gebruikers-profielen samen te stellen die aan personen gekoppeld wordt en zo.) Jij geeft dan als advies om ermee te stoppen en die persoon geeft vervolgens aan dat hij daar geen zin in heeft en dus verder doorgaat… Ofwel, hij gaat door met het plegen van de misdrijf, dus ben jij dan medeplichtig?

    Gaan we het nog simpeler doortrekken naar de realiteit. Er is een wet die persoonsgegevens beschermd en veel ICT-projecten houden maar weinig rekening met de beperkingen die deze wet oplegt. Medewerkers die dit blog volgen kunnen dus opeens beseffen dat het bedrijf waar ze voor werken de fout in gaat op het gebied van privacy. Dat leggen ze vervolgens intern voor maar management negeert dit en gaat op de oude voet verder. Moet je dan aangifte doen omdat het een “misdaad” is die gewoon doorgaat? En als medewerker ben je er dus aan het meewerken aan dit alles…

    @Ogre: Link naar wet wat handig is om deze goed na te lezen…

  4. @Wim, Je bent medeplichtig als je iemand helpt een misdrijf te plegen; “Doe het niet!” zeggen maakt je niet medeplichtig. Als je “zo iemand” later computers verkoopt loop je het risico als medeplichtige aangemerkt te worden. Als je baas zich met dat soort zaken bezig houdt, zou ik ervoor zorgen dat je CV bijgewerkt is en hard gaan solliciteren.

  5. @MathFox, “Doe het niet” zeggen tegen je werkgever maakt je niet medeplichtig aan de overtredingen die je wetgever begaat. Maar als je daarna nog steeds voor die werkgever blijft doorwerken en mee moet werken aan die overtreding?… Okay, als je werkt voor een stukadoors-bedrijf en je werkgever geeft je als opdracht om steeds waardevolle kleinigheden te jatten als je bij een klant aan het werk gaat is doorwerken natuurlijk medeplichtigheid. Maar in de ICT op zaken zoals de privacy of auteursrechten is het al een stuk mistiger om de grens tussen recht en onrecht te zien. Okay, je werkgever verkoopt persoonsgegevens van alle klanten door aan spammers! Ben je dan medeplichtig als je door blijft werken aan de webpagina waar nieuwe klanten zich kunnen aanmelden? Je kunt als programmeur altijd nog onwetendheid claimen want je bent programmeur, geen jurist, dus vertrouw je erop dat je werkgever weet wat ze doen en geen illegale dingen doen. Maar kom je dan op dit blog en wordt je zelf wat wijzer, wat dan? Okay, CV bijwerken en solliciteren is een optie. Kom je bij een potentiele, nieuwe werkgever die vraagt waarom je bij je huidige werkgever weg wilt. Wat zeg je dan? Daarnaast zul je toch nog even moeten doorwerken voor je werkgever want ontslag nemen op staande voet? Zeer slecht voor je carriere! Maar als je doorwerkt wordt je medeplichtig. Doe je aangifte dan verspreidt jouw werkgever wat boze roddels en heb je het een en ander uit te leggen op je CV. Ik denk dat veel medewerkers het dan handiger vinden om hun kop in het zand te steken, met flink wat oogkleppen op.

  6. @Ogre: De meeste mensen komen zelden tot nooit in situaties dat ze kennis dragen van de misdrijven bedoeld in 160 Strafvordering. Maar inderdaad, als jij weet dat iemand een aanslag op Koning of parlementsleden gaat plegen dan ben je verplicht aangifte te doen.

    Als je me een vonnis kunt noemen waarin iemand veroordeeld is op overtreding van dit artikel, dan hoor ik het graag.

  7. Volgens

    http://overheidsloket.overheid.nl/index.php?p=product&product_id=11662

    gaat het echt wel een stuk verder. Als voorbeelden van misdrijven die verplicht aangegeven moeten worden, staan vermeld brandstichting en verkrachting.

    Ik mis in de wettekst (“menschenroof”) en op overheid.nl een uitzondering voor informatie die algemeen bekend is. Als ik op het journaal heb vernomen of in de krant heb gelezen dat iemand staatsgeheimen heeft gelekt of brand heeft gesticht, dan heb ik daar kennis van. Volgens de tekst moet ik dan aangifte gaan doen (“Wanneer u kennis draagt van een dergelijk misdrijf, dient u daarvan onmiddellijk aangifte te doen bij het politiebureau.”).

  8. @Wim, op het moment dat je bij je werkgever misstanden ziet en het bedrijf is niet van plan daar iets aan te doen, dan zul je voor jezelf een beslissing moeten nemen hoe jij je daar tegenover opstelt. Als je niet heel helder (en bewijsbaar) afstand neemt van de misstanden, dan ben je (moreel) medeplichtig en deelnemer aan een criminele organisatie.

    Als je in zo’n situatie terecht komt raad ik je aan om juridisch advies in te winnen bij iemand die gespecialiseerd is in arbeidsrecht. Hoogst waarschijnlijk krijg je daar ook het advies “solliciteren en wegwezen!” Ik denk dat je als je bij een sollicitatie gevraagd wordt waarom je bij een bedrijf weggaat het antwoord “Ik kan me niet verenigen met het nieuwe bedrijfsbeleid dat na de overname ingevoerd is.” een perfect acceptabel antwoord is. Of probeer “De sfeer is weg na de overname.”

  9. @MathFox, gelukkig zit ik niet in zo’n situatie maar ik merk wel dat sinds ik dit blog volg, mij meer bewust word van de wetgeving op software-gebied en zelfs al een keer een collega heb moeten wijzen dat hij een voorstel deed dat de privacy-wetgeving zou overtreden! Gelukkig wordt naar mij wel geluisterd. 🙂 Maar ik heb in het verleden wel eens gewerkt voor een bedrijf die enkele malen doelbewust illegale software gebruikte om te besparen op onkosten. En er zijn wel vaker situaties waarin werkgevers (en werknemers) de regels wel eens overtreden. Meestal meer uit gemakzucht dan besparing, hoewel besparen ook meetelt!

    Maar goed, Arnoud zorgt natuurlijk voor een hele vervelende situatie voor ICT-personeel. Immers, iedere ICT-medewerker die hier komt en het een en ander naleest zou wel eens tot het besef kunnen komen dat zijn werkgever bepaalde regels overtreedt. Waten ze eerst onwetend dat een bepaalde actie onwettig is, na het lezen van dit blog weten ze opeens beter. En daarmee kan Arnoud voor deze personen veel problemen veroorzaken, vooral als ze er niet in slagen om hun werkgever te corrigeren. Niet iedereen heeft een werkgever die tevens juristen inhuurt om bepaalde zaken ook op legaal gebied uit te werken. 🙂 Ach, het is verder een mooi blog maar het zorgt wel voor dat mensen die eerst onwetend waren van bepaalde wetten nu opeens wel weten hoe het hoort en dus gewetens-problemen kunnen krijgen. 🙂 Weet jij wel wat je hen aandoet, Arnoud? 😉 🙂

  10. Leuke blog door de persoonlijke noot.

    Ik heb nog nooit gehad dat iemand vrijelijk een misdrijf kwam bekennen

    Ik weet me er eentje te heugen die er dicht tegenaanhing, en dat was de meneer of mevrouw die aangaf z’n online bestellingen te doen uit naam van zijn bedrijf om zo de BTW te kunnen ontduiken. Die meneer kwam toen in de knel met een webwinkel omdat hij volgens het consumentenrecht de koop wilde ontbinden. Ik vroeg me toen nog af: “goh, ik ben benieuwd of de fiscus nog een mail stuurt naar Arnoud met het verzoek om persoonsgegevens”.

    Dit natuurlijk los van het feit dat ik wel zo’n beetje kan vermoeden wat het antwoord op zo’n mail zou zijn geweest. 🙂

  11. Wanneer een strafrechtadvocaat op dezelfde manier zou gaan werken als ik

    Bij een strafrechtadvocaat heb je gelet op het verschoningsrecht natuurlijk een harde garantie dat wat je vertelt over misdrijven die je hebt gepleegd vertrouwelijk blijft. De verplichting tot het doen van aangifte van art. 160 lid 1 Sv geldt voor een strafrechtadvocaat ook niet (art. 160 lid 2 Sv).

    Verder zou het me inderdaad totaal ongepast lijken als je aangifte zou doen van misdrijven buiten die genoemd in art. 160 lid 1 Sv, op voorwaarde dat je alleen maar bent benaderd in je hoedanigheid van juridische vraagbaak.

    Persoonlijk vind ik het lastiger om vragen te beantwoorden die gaan over conflicten (of conflicten-in-wording) met bedrijven die klant van me zijn. Als ik een webwinkel heb geadviseerd over het retourbeleid, en een klant vraagt aan mij of dat retourbeleid wel klopt, dan geef ik natuurlijk naar eer en geweten antwoord maar hoe weet die klant dat? Als het advies niet is wat hij zoekt, dan kan hij denken dat ik mijn klant naar de mond praat. Dat vind ik wel moeilijk.

    In zo’n geval is het misschien beter om aan te geven dat je hier vanwege je eigen betrokkenheid niet veel over kunt zeggen? Hangt natuurlijk wel af van de gevoeligheid van één en ander.

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.