Een curieus takedownverzoek op een foto van een aap

aap-foto-publiek-domein-hoor.jpgZit er auteursrecht op de foto hiernaast? Je zou zeggen van wel: leuke camerahoek, kleurspel, precies goede moment gekozen om af te drukken.

Alleen: de maker is in dit geval de afgebeelde aap die de camera had geleend (via) van fotograaf David Slater. Het beest bleek geïntrigeerd door de reflectie van hemzelf in de lens, en drukte door zuiver toeval precies op het beste moment op het knopje.

Het nieuwtje werd opgepikt door Techdirt, dat zich verwonderd afvroeg waarom er op deze foto’s een copyrightnotice stond. Immers, een aap kan toch geen rechten bezitten?

Aardige discussie voor de vrijmibo, maar het wordt leuker: niet gehinderd door enige juridische kennis stuurde het fotoagentschap van Slater een takedownbevel:

These images are being used without David’s or our permission, therefore can I ask you remove these images from your site immediately.

Navragen hoe meneer Slater aan de auteursrechten zou zijn gekomen – een aap is niet handelingsbekwaam immers, dus hoe tekent hij die akte – leverde de volgende draaikontreactie op:

You have blatantly ‘lifted’ these photographs from somewhere – I presume the Daily Mail online. On the presumption that you do not like to encourage copyright theft (regardless of who owns it) then please remove the photographs.

Hier begrijpt iemand het auteursrecht niet. Er is geen eigenaar van deze foto, aangezien de aap geen rechten kan hebben en er geen enkele bemoeienis van Slater was bij het totstandkomen van de foto.

Maar zelfs als de aap het in opdracht van Slater handelende werktuig was (zeg maar een harige afstandsbediening), dan nog kan er geen sprake zijn van inbreuk. Het tonen van zo’n opmerkelijke foto is een vorm van beeldciteren, zeker wanneer je de foto ook nog eens als startpunt van een discussie neemt over auteursrechten.

Het gemak waarmee auteursrechtproponenten menen dat alles maar onder hun rechten moet vallen, en dat elk verweer een smoesje is van een vuile inbreukmaker, begint me steeds meer de keel uit te hangen. Maar dat wist u al.

Update (19/7): via Boek9 een vonnis over inbreuk op auteursrechten op luchtfoto’s.

De rechtbank stelt voorop dat Aerodata als de maker van de luchtfoto’s ingevolge artikel 1 Auteurswet het uitsluitend recht heeft die luchtfoto’s openbaar te maken en te verveelvoudigen. Anderen mogen dit niet dan met de voorafgaande toestemming van Aerodata.

Jammer dat niet betwist is of er wel auteursrechten op de foto’s zit. Immers een camera onder een vliegtuig hangen lijkt me niet creatief. Maar misschien hing er wel iemand uit het raam met een camera?

Arnoud

113 reacties

  1. Is het dan niet zo dat de eigenaar van de aap het auteursrecht bezit? Volgens mij ben je als natuurlijk persoon ook verantwoordelijk voor schade die, bijvoorbeeld, je kat aanricht aan anderen. Daaruit afgeleid zou je toch denken dat ditzelfde geldt voor een foto genomen door een aap?

  2. @Frank volgens mij is dat een aansprakelijkheidskwestie en dat is een ander gedeelte van de wet dan copyright. Het plaatje doet me denken aan de ‘ow really owl’ maar dat is een ander verhaal omdat daar een fotograaf wel 10 dagen voor in een boom heeft gehangen om die te kunnen maken.

  3. Leuke vervolgvraag: hoe zit het dan met schilderende olifanten? Daar claimt inderdaad de eigenaar van de olifanten de copyrights, maar kan dat wel? Hoewel de beesten overduidelijk kunnen tekenen (hoewel er discussie is of het geen kunstje is), kunnen ze wel ’tekenen’?

    Ik kan me nog voorstellen, hoe bizar ook, dat in de VS een patent kan gelden op het concept ‘fotograferende aap’…

  4. Ik denk dat het auteursrecht gewoon aan de fotograaf behoort. Ook toevallig geluksfoto’s heb je auteursrecht op en dat de aap dan de afdruk heeft gemaakt heeft totaal geen juridische betekenis. Dat is in feite hetzelfde als dat een zelfonspanner of een bewegingsdetector de foto heeft afgedrukt.

    Vraag is meer of er nog enige creatieve invloed was van de fotograaf op het werk en ik denk dat het plaatsen van de camera in die groene jungle omgeving met de apen daar in feite al voldoet.

  5. Enigzins vergelijkbare situaties: Filmpje gemaakt door vliegende meeuw (met gestolen camera!) Big broeder (webcam in nestkastjes) (Googletip: big +broeder) Foto’s door ruimteschip van manen van Jupiter & Saturnus.

    Kunnen die planeten portretrecht claimen of hebben ze daar geen redelijk belang bij? (;-)

  6. Ik denk dat het auteursrecht gewoon aan de fotograaf behoort. Ook toevallig geluksfoto???s heb je auteursrecht op…

    Eh, nee. Je moet wel eigen creativiteit inbrengen in de foto. Bij een geluksfoto vind ik dat al zeer discutabel, maar een foto waar je zelf 0,0 inbreng in hebt gehad is écht niet van jou.

    Wat Ruud al zegt: als mijn camera gestolen wordt (of zelfs als ik ‘m uitleen) dan krijg ik echt niet de auteursrechten.

  7. @Ruud Harmsen: De meeuw heeft een vergelijkbare situatie als de aap, maar de cam in de nestkastjes wordt niet bediend door de beestjes. Net zo min wordt de ruimtefoto door de planeet zelf gemaakt. Hier geldt duidelijk dat de eigenaar van de camera besluit om die beelden te maken. Dat is niet het geval bij de aap en de meeuw.

  8. @Frank, niet alles heeft een eigenaar. Ik begreep dat de groep waar de fotograaf toe behoorde het eerste contact was tussen deze apen en mensen. Dan zouden ze nog steeds bezit kunnen zijn, maar dat denk ik niet. Voor zover ik weet kun je ook geen auteursrecht hebben op iets wat je vind. Een mooie steen bijvoorbeeld. En de foto van de aap was eigenlijk ook gewoon gevonden.

    @Ruud, foto’s van planeten die door NASA zijn gemaakt, zijn allemaal in het publieke domein. Interessant: kan de aap zich beroepen op portretrecht? (/zou moeten kunnen beroepen?) Immers, de aap lijkt zichzelf te herkennen. Als je nu de aap photoshopt in (voor de aap) compromiterende situaties, en die ophangt in zijn territorium. Dan kan ik me voorstellen dat de aap dat vervelend kan vinden.

  9. @hAl Dus de creativiteit zit volgens jou in het samenbrengen van de aap en het fototoestel?

    Als dat de grond is om copyright te verkrijgen, dan zijn de auteursrechten op huwelijks fotos dus ook voor het echtpaar? Immers zij brengen de fotograaf en de setting samen en dat is de creatieviteit?

    Hmm giecheltoets?

  10. @hAl: Dat is absoluut niet voldoende. Heel heel misschien als je opzettelijk de gelegenheid schept waarin dit gebeurt, maar dan verwacht ik wel een kunstzinnig zweefverhaal van drie pagina’s hoe je de toevalligheid uit het universum combineert en inzet om tot creativiteit te komen.

    In dit geval werd de camera gejat door een aap, die speelde ermee en drukte toevallig op de knop. Er was geen sprake van een vooropgezet plan van de camera-eigenaar.

    Neem dit voorbeeld: 1) Ik hang een beveiligingscamera op bij mijn deur. Op zeker moment zie ik bij het terugkijken een prachtig beeld, en ik maak daar een zeefdruk van. Daar zit géén auteursrecht op. Dat beeld is door zuiver toeval tot stand gekomen en dus niet beschermd. 2) Ik hang een camera op bij mijn deur in het kader van mijn project “De stoep in beeld”. Elke 23,5 seconde neemt de camera een foto, waarbij ik heb nagedacht over de hoe, de belichtingstijd etcetera. Na een week selecteer ik het mooiste beeld en maak daar een zeefdruk op. Daar zit wél auteursrecht op, want dit beeld is resultaat van mijn creativiteit.

  11. In dit geval werd de camera gejat door een aap

    De camera niet gejat maar stond gewoon onbewaakt stond op een statief en werd daarop door de apen bediend. De omgeving, het onderwerp (de apen) en de opstelling en belichting en dergelijk zijn dus wel degelijk door de fotograaf al bepaald. Alleen met de juiste focus moet je dan nogal geluk mee hebben als de apen zelf het toestel bedienen.

  12. @14: Ik zie het verschil tussen die 2 niet zo. Die beveiligingscamera hang je ook zo op dat je jouw gewenste beeld erop terugziet. Jouw stoepproject geeft ook beelden weer die toevallig op een bepaald tijdstip zijn genomen, dus wat het verschil dan is?

  13. @hAI: De fotograaf is de persoon die foto gemaakt heeft. Dat is in dit geval gebeurt door de aap. Voor zover het maken van geluksfoto te vergelijken is met het gebruik maken van een zelfontspanner op de foto, is het de aap die de zelfontspanner heeft heeft gebruikt. Dan de aap de fotograaf.

    @Arnoud,

    Ik zie niet in waarom in de eerste situatie er geen auteursrecht zou worden verkregen in de tweede wel. Als ik zomaar, zonder na te denken over hoe, de belichtingstijd, etcetera een foto neem op straat zit daar toch auteursrecht op? Dan volgt dat er in beide gevallen auteursrecht zit op de foto’s. In beide gevallen heeft iemand namelijk invloed gehad op het maken van die foto. Dat is natuurlijk anders bij de aap.

  14. @sjoerd Het verschil is creativiteit. Een bewakingscamera is zo opgehangen dat deze voldoet voor zijn doel.

    De camera in het project wordt opgehangen met de bedoeling een bepaalde situatie artistiek vast te leggen. De fotograaf zal om creativieteit te claimen toch echt wat meer moeten laten zien dan je op iedere bewakingscamera ziet.

    Ok kan die fotograaf natuurlijk de uitgezochte foto’s op een creatieve manier combineren.Zelfs als hij dan geen auteursrechten op de afzonderlijke foto’s heeft, dan heeft hij die wel op die bepaalde combinatie (het project zeg maar).

  15. @17 dus het copyright zit bij canon/nikon want die hebben bedacht dat als ze camera’s maken en dat mensen ….

    Bij de beveiligingscamera is het een “bijvangst” niet het doel op zich. Bij de 23.5secs is het een middel geworden. (Bijkomend probleem is de opslag van deze beelden 😉

    Bij de Nasa is het de nasa die de sonde programmeerd om onder conditie x (= postitie in de ruimte richting planeet/maan) een foto te maken. Dat doen ze expres.

  16. @Arnoud: in beide gevallen breng je een stuk creativiteit (in de ruimste zin van het woord) in, namelijk de uitsnede waar je voor kiest (en de beeldhoek van de lens die je hebt gekocht). In de gemiddelde mobieltjes-video zit zelfs dat laatste niet, is puur uitsnede, maar die vallen normaal gesproken toch wel onder copyright?

    In geval van de aap inderdaad niet, tenzij de fotograaf bijvoorbeeld van tevoren doelbewust geregeld heeft dat bijv de ontspannerknop makkelijk te bedienen was door apen.

    @Franc: NASA is volgens mij een onderdeel van de federale overheid, en dat betekent dan dat enig copyright dat zij maken in het publiek domein komt, automatisch.

  17. @20 Was reactie op “Foto???s door ruimteschip van manen van Jupiter & Saturnus.” Het ruimteschip is een in opdracht van Nasa handelend werktuig 🙂 Maar op http://www.nasa.gov/multimedia/guidelines/index.html valt te lezen:

    NASA still images, audio files and video generally are not copyrighted. You may use NASA imagery, video and audio material for educational or informational purposes, including photo collections, textbooks, public exhibits and Internet Web pages. This general permission extends to personal Web pages.
    Geen idee omdat dat is dat er geen rechten zijn of omdat Nasa zegt “laat maar zitten”

  18. Als je een olifant een kwast, wat verf en een stuk geeft en die olifant gaat vrolijk schilderen dan zijn de auteursrechten natuurlijk van de persoon die deze creativiteit in gang heeft gezet. Immers, de olifant is dan alleen maar een hulpmiddel geweest in het creatieve proces. Dus als je een dier doelbewust gebruikt heb je auteursrechten over het resultaat.

    Maar in dit geval is het puur toeval dat er een mooie foto uit kwam. De camera was niet aan de aap gegeven maar de aap had deze ingepikt. En omdat de aap volgens de betreffende wetgeving geen “persoon” is, kunnen auteursrechten niet bij de aap liggen en is de afbeelding eigenlijk public domain. Dat is de redenering van TechDirt.

    Ben het daar echter niet mee eens. Stel, je bent fotograaf en je hebt een camera meegenomen. Dat is onderdeel van je creatieve acties. Terwijl je loopt druk je per ongeluk op het knopje en wordt er een foto gemaakt. Door stom toeval staat er op die foto Yolanthe Sneijder-Cabeau van Kasbergen die een winkel uitloopt op het moment dat een windvlaag haar rok omhoog blaast. Stom toeval, natuurlijk, maar wel een foto die je beschermd zou willen hebben, want die kan best veel geld waard zijn. Heb je dat recht dan niet omdat de foto gewoon stom toeval was? Dat lijkt mij niet. Je hebt immers een camera meegenomen en deze was gewoon werkende op het moment dat er per ongeluk een foto werd genomen. Geluk is soms ook een onderdeel van het creatieve proces.

    Hetzelfde wanneer een schilder een potje verf omgooit over een wit doek waarbij deze stom toevallig een verfvlek toont in de vorm van een banaan. Of iets anders. Bedenk maar wat. Stom toeval dat die vorm erin zit, maar het is wel het gevolg van de “creatieve” actie van de schilder. Het is en blijft gewoon een verfvlek, maar is wel het gevolg van de acties van de schilder.

    Deze fotograaf heeft een camera meegenomen om een creatief proces mee te beginnen. Door stom toeval “ontstonden” er hele interessante foto’s die niet door de fotograaf zijn gemaakt maar die wel zijn ontstaan door zijn handelen. De fotograaf heeft dus de auteursrechten…

    Of zie ik het te simpel?

  19. Stel, je bent fotograaf en je hebt een camera meegenomen. Dat is onderdeel van je creatieve acties.

    Dat vraag ik me af … Als een netwerk installateur z’n UTP striptang meeneemt, of een taxichauffeur z’n rijbewijs, is er dan al sprake van specifiek voor die beroepsgroepen unieke handelingen? Mijns inziens zijn dat gewoon ‘blote handelingen’ die slechts randvoorwaardelijk zijn voor het correct invulling kunnen geven aan het beroep, en geldt dat ook voor de fotograaf die z’n camera meeneemt; de camera is slechts gereedschap. (Zo niet, dan zou ik zowel netwerk installateur als taxichauffeur als fotograaf zijn 😉 )

    De creativiteit van een fotograaf of andere kunstenaar komt m.i. pas tot verwezenlijking wanneer hij in zekere mate inhoudelijk invloed heeft gehad op het uiteindelijke resultaat.

  20. @Franc, neemt niet weg dat je door stom toeval toch een hele goede foto kunt maken. Sowieso zijn fotografen vaak afhankelijk van allerlei geluksfactoren waaronder het weer, de hoeveelheid licht, de juiste pose van het onderwerp en nog heel wat meer. Dat geluk kun je beinvoeden door b.v. heel veel foto’s te maken, maar het blijft gewoon een kwestie van geluk om het juiste moment op de foto te zetten. Bedenk wel, deze fotograaf nam een camera mee naar de aap, en de camera stond aan en was klaar om foto’s mee te maken. De fotograaf heeft het werk dus voorbereid. De rest was gewoon geluk hebben, zoals een fotograaf ook geluk moet hebben om in bepaalde situaties (zoals sportwedstrijden) precies het mooiste moment te fotograferen. Het is best net een loterij, dat fotograferen!

  21. @Lex De fotograaf heeft invloed gehad op het proces dat deze foto genereerde! Hij had immers die camera meegenomen en deze binnen het bereik van een aap geplaatst. Dat er vervolgens per ongeluk foto’s worden gemaakt is daar weer het gevolg van. Zijn creativiteit bestond eruit dat hij de camera meenam naar dat park bij die apen om er foto’s van die apen te maken. Daarin is hij geslaagd. Hoe dit uiteindelijk verwezenlijkt is, is een tweede zaak. De fotograaf heeft dus tot op zekere hoogte invloed gehad op het proces, ook al heeft er een enorme geluksfactor meegespeeld.

  22. @ Wim (27): Zo wordt het natuurlijk wel een beetje ’n adam-en-eva redenering. Als het meenemen van een camera zonder vooropgezet plan of idee (anders dan het meenemen van dit gereedschap) ertoe leidt dat zoals je zegt per ongeluk foto’s worden gemaakt door een entiteit die absoluut geen begrip heeft van het concept camera, is dat m.i. hooguit toe te schrijven aan de creativiteit van het universum of aan die van een al dan niet bestaande intelligent designer van dat universum, maar toch niet meer aan de creativiteit van de fotograaf.

    Om aanspraak te kunnen maken op een creatieve invloed moet er ten minste een vooropgezet plan of idee zijn geweest om die invloed tot uiting te laten komen (zoals bij de schilderende olifanten, of de 23,5 sec van Arnoud).

    Het wordt anders wanneer het een bewuste overweging van de fotograaf zou zijn geweest om de camera onbeheerd achter te laten om te zien wat ervan zou komen, maar dat is naar ik begrijp niet het geval geweest.

  23. @23:

    Als je een olifant een kwast, wat verf en een stuk geeft en die olifant gaat vrolijk schilderen dan zijn de auteursrechten natuurlijk van de persoon die deze creativiteit in gang heeft gezet. Immers, de olifant is dan alleen maar een hulpmiddel geweest in het creatieve proces. Dus als je een dier doelbewust gebruikt heb je auteursrechten over het resultaat.

    Deze redenering volgend zou een schilderij niet gemaakt door de kunstenaar, maar door zijn werkgever die hem van kwasten, verf en canvas heeft voorzien. Deze uitleg zou het overbodig maken dat de auteurswet specifiek voor deze situatie regelt dat het auteursrecht overgaat op de werkgever. De redenering zou ook op gaan voor een freelancher die in opdracht iets maakt, maar daarvoor geld dat naar vaste rechtspreek het auteursrechtbij de freelancher ligt.

    @28: Bewust of onbewust maakt m.i. niets uit.

  24. Deze redenering volgend zou een schilderij niet gemaakt door de kunstenaar, maar door zijn werkgever die hem van kwasten, verf en canvas heeft voorzien.
    Wel, werk in opdracht? In ieder geval, een schilder is een persoon en kan dus auteursrechten hebben. Een aap, olifant of ander dier is geen persoon en hebben dus geen auteursrechten.


    Als het meenemen van een camera zonder vooropgezet plan of idee…[snip]

    Maar de fotograaf had wel een vooropgezet plan, namelijk foto’s maken van apen! Hij was er met professionele redenen. Alleen, het toeval was dat zijn camera werd gejat door een aap en de aap foto’s nam. Dat neemt niet weg dat de fotograaf aktief heeft bijgedragen aan het ontstaan van de foto’s.

  25. Wel, werk in opdracht?

    Werk in opdracht = freelancher = geen auteursrechten overdracht. Daarbij acht ik het onwaarschijnlijk dat deze aap de foto in opdracht heeft gemaakt.

    Een aap, olifant of ander dier is geen persoon en hebben dus geen auteursrechten.

    Dat is leuk en aardig, maar hier uit volgt nog niet dat iemand dan anders auteursrechten krijgt.

    Maar de fotograaf had wel een vooropgezet plan, namelijk foto???s maken van apen! Hij was er met professionele redenen. Alleen, het toeval was dat zijn camera werd gejat door een aap en de aap foto???s nam. Dat neemt niet weg dat de fotograaf aktief heeft bijgedragen aan het ontstaan van de foto???s.

    De fabrikant van het fototoestel heeft ook actief bij gedragen aan de foto, maar krijgt toch echt geen auteursrechten. Dat vooropgezette plan heeft de fotograaf niet uitgevoerd.

  26. @23:

    Stom toeval, natuurlijk, maar wel een foto die je beschermd zou willen hebben, want die kan best veel geld waard zijn. Heb je dat recht dan niet omdat de foto gewoon stom toeval was?

    Dit is een mooie cirkelredenering: “ik wil dat er auteursrechts op zit, dus zit er auteursrecht op.” (Gelukkig) zit de wet zo niet in elkaar.

  27. Dat is leuk en aardig, maar hier uit volgt nog niet dat iemand dan anders auteursrechten krijgt.
    Klopt. Maar die aap heeft misschien wel de foto gemaakt, maar de fotograaf heeft vervolgens actie ondernomen om die foto bekend te maken en te publiceren. Het handelen van de fotograaf gaat immers verder dan alleen het meenemen van een camera. Hij is daarna ook bezig om die foto creatief te gebruiken in b.v. een foto-reportage.

    De fotograaf had niet alleen invloed op het proces van het maken van die foto, maar daarna ook op heet verspreiden en bekend maken van die foto. Hij had hem ook kunnen wissen en dan hadden we deze discussie niet eens gehad.

    Er zijn wel veel meer situaties waarbij fotografen toevallig een mooie foto krijgen. Natuur-fotografen gebruiken b.v. fototoestellen met bewegings-detectoren. Die camera’s gaan dus fotograferen op het moment dat er iets langs loopt. Is dat wel genoeg creativiteit maar het meenemen van alleen een camera en deze onbewaakt laten in de buurt van een aap? Ik vraag mij verder af hoeveel andere fotografen nu naar winkels rennen om daar goedkope maar stevige digitale camera’s te kopen om deze onder apen uit te delen, in de hoop net zulke leuke foto’s te krijgen! En dan zijn er nog mensen die bij hun hond een camera hangen onder de halsband zodat deze fotografeert vanuit het perspectief van de hond. Kunnen ook mooie foto’s uit ontstaan. De vraag is dan ook hoe ver een fotograaf betrokken moet zijn met het produceren van een foto en het vervolgens verspreiden ervan.

  28. De ‘fotograaf’ had nu juist geen invloed op het proces van het maken van die foto en daarom heeft hij geen auteursrechten op de foto. Door het openbare of vermenigvuldigen van een werk verkrijgt de ‘fotograaf’ geen auteursrecht. Op het moment dat de fotograaf de foto creatief gebruikt in een ander werk heeft hij auteursrechten verkregen op het andere werk, maar nog steeds niet op de foto zelf.

  29. @Alex, we zijn het er over eens dat we het niet met elkaar eens zijn, dat is duidelijk. 🙂 Geeft niets, hoort bij de discussie…

    Waar gaat het uiteindelijk om? Het gaat om de hoeveelheid actie die een artiest moet doen om auteursrechten te kunnen claimen. En dat kan al heel simpel zijn. Als je een drol uitpoept kun je er geen auteursrechten op claimen. Maar doe vervolgens zoals Piero Manzoni en blik je uitwerpselen in en plotseling is het kunst en heb je auteursrechten op het geheel! En in deze kwestie kun je op TechDirt nalezen dat de betreffende fotograaf David Slater Kennelijk wel degelijk dit plan van tevoren had opgezet! Maar dat beweert hij mogelijk nadat TechDirt met hun artikel kwam. Maar TechDirt mag nog steeds de foto als beeldcitaat gebruiken. Arnoud misschien ook, hoewel Nederland het principe “Fair Use” niet kent… Goed, als hij inderdaad de camera met opzet achter liet tussen de primaten in de hoop dat ze ermee zouden gaan fotograferen dan heeft hij wat mij betreft voldoende gedaan om de auteursrechten te verdienen. Heeft hij dat niet bewust gedaan, bedenk dan wel dat hij nog steeds veel actie heeft ondernomen die tot de publiciteit rond de foto ontstond. Immers, hij heeft de camera meegenomen naar die primaten en heeft geduldig gewacht tot ze ermee uitgespeeld waren en hij zal zeker hebben opgemerkt dat die apen foto’s aan het maken waren. Had hij meteen die camera teruggepakt dan was die foto mogelijk nooit genomen.

    De vraag is uiteindelijk of David Slater genoeg heeft meegewerkt aan het creatieve proces om als auteur gezien te kunnen worden. Uiteindelijk zal een rechter daar het laatste woord over hebben. In de tussentijd is het een zeer interessante discussie voor juristen!

    Rest alleen nog de vraag hoe er binnen het Nederlandse recht over deze kwestie gedacht wordt. Arnoud doet aan beeldciteren dus is hij veilig. De foto past immers bij het artikel. Maar is de foto volgens Nederlands recht wel vrij van auteursrechten? Wat zegt de Nederlandse wet hier eigenlijk over? In Indonesie, waar de foto is gemaakt, in Engeland en de USA kunnen dieren niet als auteur gezien worden, dus de aap heeft pech. Maar TechDirt spreekt niet over Nederland dus misschien heeft hier die aap wel het auteursrecht? Giechel. Oeps! 🙂

  30. In Nederland moet de maker een mens zijn. Ik las jaren terug een interessant proefschrift over de vraag wat er gebeurt als een programmeur een AI (artificial intelligence) ontwikkelt die vervolgens kunst gaat vervaardigen. Heeft de programmeur dan auteursrecht op die kunst?

    Je kunt zeggen: ja, want hij heeft de AI gemaakt en die doet dus precies wat hij erin gestopt heeft. Maar ook: nee, want de productie van de AI had de programmeur nooit kunnen voorzien dus dat kun je hem niet toekennen.

    Overigens zit ik steeds meer te aarzelen of een gewone mobieltjesfoto of -filmpje wel auteursrechtelijk beschermd is. Je hoeft geen opzet te hebben gehad op het scheppen van het werk (Endstra-arrest), maar er moet wel ergens creativiteit uit het werk kenbaar zijn. Zoals de HR het zegt:

    Het gaat hierbij evenwel om een kenmerk dat uit het voortbrengsel zelf is te kennen. Daarom mag niet de eis worden gesteld dat de maker bewust een werk heeft willen scheppen en bewust creatieve keuzes heeft gemaakt, welke eis betrokkenen bovendien voor onoverkomelijke bewijsproblemen kan stellen. Om dezelfde reden kan niet worden geëist dat de maker bewust voor de vorm heeft gekozen die het werk heeft gekregen.
  31. @Alex, waar het om gaat is hoeveel een auteur moet doen voor hij auteursrechten kan claimen. En bij fotografie speelt er vaak een geluksfactor mee om een goede nieuwsfoto te krijgen. Stel, je neemt een digitale fotocamera met 30x zoom mee tijdens een voetbalwedstrijd. Je bent geen fotograaf en je bent er niet om foto’s te nemen maar om te genieten van de wedstrijd. Er komt een spannend moment en je pakt onbewust je camera erbij en zoomt alvast in op de doelman, die gevaarlijk benaderd wordt door een tegenstander. De tegenstander schiet terwijl de doelman naar voren rent om de bal te pakken en schiet niet alleen de bal tussen de benen van de doelman door, maar zijn voet schiet door en raakt ook nog eens de ballen van de doelman! Klik! Foto. Doelman wordt afgevoerd, rode kaart en wat nog meer en de wedstrijd gaat door… Eenmaal thuis kijk je eens naar je foto en ziet dat je toevallig een enorm goede nieuwsfoto hebt! Het gezicht van de doelman is duidelijk in beeld en de pijn is eraf te lezen, terwijl ook duidelijk te zien is waar de tegenstander hem precies raakt. De doelman hangt zelfs 10 centimeter boven de grond door die schop! Echt een spectaculaire foto! Qua nieuwswaarde ook best waardevol. Als de geluksfactor niet meetelt dan heb je pech. Stom toeval dat je die foto nam, maar je was niet echt creatief bezig. Kortom, je hebt totaal geen auteursrechten op die foto en als je hem publiceert kan iedereen hem overnemen want hij behoort tot het public domain. Waarom zou je deze dan nog publiceren? Telt de geluksfactor wel mee, dan heb je dus de auteursrechten en kun je hem publiceren zoals je zelf wilt. Je kunt hem alsnog toevoegen aan het public domain, een CC licentie toekennen of gewoon licenties voor EUR 500 verkopen aan diverse nieuwsmedia. Hoe dan ook, door de auteursrechten wordt je aangemoedigd om de foto te delen met de rest van de wereld. Wat is het doel van de auteurswet? Het doel is om auteurs aan te moedigen om mooie werken te maken om deze vervolgens met anderen te kunnen delen. De auteurswet dient om de wereld van extra cultuur te voorzien, want anders wordt het maar een saaie boel. Dat betekent dus ook dat zelfs een heel klein beetje creativiteit al genoeg zou moeten zijn om het auteursrecht te verkrijgen. Want waarom zou David Slater die foto van een primaat publiceren als daarna iedereen met die foto ervandoor kan gaan zonder de auteur te respecteren? Of zonder die persoon te respecteren die de foto publiceert! Hoe je het ook bekijkt, David Slater heeft de foto gepubliceerd. Dat had hij niet hoeven doen.

    Maar laten we eens naar de Nederlandse wet kijken, en dan vooral artikel 8 van de auteurswet: “Indien eene openbare instelling, eene vereeniging, stichting of vennootschap, een werk als van haar afkomstig openbaar maakt, zonder daarbij eenig natuurlijk persoon als maker er van te vermelden, wordt zij, tenzij bewezen wordt, dat de openbaarmaking onder de bedoelde omstandigheden onrechtmatig was, als de maker van dat werk aangemerkt.” David Slater had misschien geen auteursrechten maar hij heeft de foto doorverkocht aan een nieuws-organisatie. Deze organisatie heeft uiteindelijk voor publicatie gezorgd. Er is niemand die kan beweren dat de openbaring van de foto onrechtmatig was, want tot op dat moment waren er volgens jouw redenering geen auteursrechten. De nieuwsorganisatie is echter de eerste die de foto openbaar maakt en kan in Nederland op bases van artikel 8 wel eens als de rechthebbende worden gezien!

    De auteurswet zegt overigens niets over het werk zelf, alleen over het recht van openbaar maken. Wie mag het wel en wie mag het niet. Zo staat het ook in artikel 1: “Het auteursrecht is het uitsluitend recht van den maker van een werk van letterkunde, wetenschap of kunst, of van diens rechtverkrijgenden, om dit openbaar te maken en te verveelvoudigen, behoudens de beperkingen, bij de wet gesteld.” Welbeschouwd zou je kunnen stellen dat de eerste die een werk openbaar maakt ook de rechten erop heeft, tenzij een ander kan aantonen dat hij de maker is. En de maker een persoon is, en geen dier.

    Maar in dit geval is de Nederlandse wet niet van toepassing, behalve op het blog van Arnoud, die gelukkig de foto kan gebruiken op basis van het citaatrecht! 😉

  32. @wim: volgens mij maak je een paar denkfouten. Het gaat bij de “moeite” niet om het publiceren maar om het scheppen van het werk, da’s iets anders. Ook het beroep op het feit dat er een uitgeverij voor betaald heeft lijkt me niet valide, er ontstaat geen auteursrecht omdat iemand zo gek is er voor te betalen.

  33. @PietGeniet, de auteurswet gaat om het recht om een werk te publiceren en te verveelvoudigen. Niets meer, niets minder. Artikel 8 zegt dat de auteursrechten toekomen aan de eersten die iets openbaar maken, mits er niemand kan bewijzen dat deze openbaarmaking onrechtmatig was. (Omdat het werk b.v. eigendom is van iemand anders.) Het staat er echt zo, ook al is iedereen het ermee oneens… Dus zolang de primaat geen aanklacht indient tegen David Slater of de betreffende nieuws-organisatie zijn zij volgens Nederlands recht gewoon de makers van het werk. Domweg omdat zij het als eersten openbaar maken.

    De auteurswet gaat verder ook niet of mensen wel of niet moeten betalen voor een werk. Het gaat echt alleen maar om het recht om te vermenigvuldigen en openbaar maken ervan. Verder niets.

  34. @Wim: Als voorvereiste moet wel vaststaan dat er een werk is geproduceerd en dat de eiser daar rechten op kan doen gelden. Het is dus niet “ik publiceer dus ik heb rechten” maar “ik publiceer een creatief werk en dus heb ik rechten”.

    Bij gebrek aan bewijs zal Slater inderdaad als maker worden gezien, maar gelukkig is er in dit geval genoeg bewijs: Slater zelf heeft verteld dat de aap de foto’s heeft gemaakt en niet hij. Dus daarmee staat vast dat Slater niet de maker is.

  35. @Wim: De HR gat in het Endstra-arrest o.a. het volgende aan:

    Auteursrecht op met politieambtenaren gevoerde ???achterbankgesprekken???? Auteursrechtelijke bescherming komt toe aan voortbrengselen (1) met een eigen, oorspronkelijk karakter (2) die het persoonlijk stempel van de maker dragen. De eerste eis houdt in dat de vorm niet ontleend mag zijn aan die van een ander werk. De tweede eis betekent dat sprake moet zijn van een vorm die het resultaat is van scheppende menselijke arbeid en dus van creatieve keuzes, en die aldus voortbrengsel is van de menselijke geest.

    De aap heeft de foto gemaakt, dus is de foto niet het resultaat van scheppende menselijke arbeid en is geen voortbrengsel van de menselijke geest. Daarom is geen werk tot stand gekomen dat voor auteursrechtelijke bescherming in aanmerking komt.

  36. @Wim: Dat het bij de auteurswet gaat om rechten van publiceren ben ik op zich met je eens, maar dat is slechts een deel van het verhaal. Zoals Arnoud ook zegt: er moet ook een werk zijn en een auteur. Dat de eigenaar van de camera vervolgens moeite doet om het werk gepubliceerd te krijgen en er een uitgeverij zo gek is om ervoor te betalen is vervolgens van geen belang, er is immers niet aan de basisvoorwaarden voldaan dat er een creatief werk is gemaakt door een mens en daar begint het mee.

  37. Maar kan de aap wel als maker aangeduid worden? De wet geeft aan dat de maker een persoon moet zijn. Een aap is geen persoon en is wettelijk dus niet de maker. Kan ook nooit de maker zijn. De maker is uiteindelijk diegene die bij de openbaarmaking als maker wordt aangeduid. Omdat David Slater als maker is aangeduid, is hij dus de maker.

    Ik ben even wezen zoeken naar het artikel wat aangeeft dat er enige mate van creativiteit nodig is voordat je de auteursrechten verkrijgt. Waar staat eigenlijk deze bepaling?

    Slater heeft overigens aangegeven dat de aap op het knopje drukte en dat zo de foto werd gemaakt, maar Slater heeft natuurlijk wel zelf de foto (bewust of onbewust) mogelijk gemaakt door die camera mee te nemen. Maar goed, stel, de originele foto heeft geen auteursrechten. Het origineel is ook geen public domain want het origineel is nooit openbaar gemaakt. Nadat de apen waren uitgespeeld heeft Slater de camera weer opgepakt en heeft hij deze zeer waarschijnlijk op de computer wat bijgewerkt, uitgesneden, wat meer recht gezet en mogelijk zelfs een beetje gefotoshopped. Achtergrond een beetje blurren, ogen wat meer glans geven en ga zo maar door. De foto is dan een afgeleid werk en daar zit weer eigen creativiteit in en dus heeft Slater alsnog de auteursrechten! Vraag is alleen in hoeverre Slater de foto ook daadwerkelijk heeft bijgewerkt. 🙂

    Ik denk dat er genoeg argumenten naar voren gebracht kunnen worden waardoor Slater toch de auteursrechten zou kunnen krijgen. Sowieso omdat de echte, originele foto die de aap maakte niet is gepubliceerd. In plaats daarvan zal Slater vast en zeker enige (kleine) bewerkingen hebben toegepast en over die bewerkingen is hij de auteur. En de originele foto? Nooit openbaar gemaakt dus geen public domain!

  38. Dit doet me denken aan de discussie over gerestaureerde antieke werken. Mensen investeren veel tijd, geld en energie in het leesbaar maken en fysiek weer compleet maken van oude, publiek-domein werken. Meestal claimt men een auteursrecht op het resultaat.

    Wanneer het gaat om een vertaling naar moderne talen, of toegevoegde voetnoten etcetera, is een auteursrecht denkbaar. Maar een pure, letterlijke vertaling waarbij alleen gestreefd wordt naar accuratesse, lijkt me niet beschermbaar. Of is het creatief te bedenken welke woorden ontbraken of in welke volgorde twee pagina’s horen? Let wel, dit zijn geen triviale bedenksels.

    In China werd recent nog geprocedeerd om nieuwe interpunctie in antieke werken. En eerder is er veel gedoe geweest over de auteursrechtelijke status van de Dode Zee-ollen. In 1991 erkende een Israelische rechtbank dat het restaureren van die tekst een copyright op het resultaat gaf. Argument was dat het invullen van ontbrekende zinnen creatief was. Dit lijkt mede ingegeven te zijn door het feit dat de ‘inbreukmaker’ de ‘auteur’ had beroofd van de eerste publicatie, door snel een (via peer review verkregen) kopie te publiceren.

    Als ik bedenk “de auteur 4000 jaar terug zal X bedoeldhebben”, is dat dan mijn creatieve inbreng? Of schrijf ik slechts een feit op naar mijn beste inschatting?

  39. @Wim: Sommige werken hébben geen maker. Een satelliet in de ruimte levert bijvoorbeeld auteursrechtvrije foto’s, omdat daar geen mens aan de knoppen zit die enige creatieve inbreng levert. De Pillars of Creation-foto van Hubble is dus rechtenvrij.

    Iets dichter bij huis: Als een vogel een ei laat vallen, en wij vinden het resulterende patroon eigeel en -wit mooi, dan heeft de vogel geen auteursrecht. Een door stromend water uitgesleten steen is vrij van rechten. Die steen is van iedereen.

    In de Auteurswet staat niet letterlijk dat een werk creatief moet zijn. De wet eist een werk van wetenschap, letterkunde of kunst in artikel 1. De Hoge Raad heeft dat begrip nader ingevuld, zie meest recent het hierboven aangehaalde Endstra-arrest. Jurisprudentie van de Hoge Raad mag je op één lijn zetten met wat in de wet zelf staat. En de hoogste Europese rechter heeft in Infopaq beslist dat

    [Het moet gaan om] materiaal dat oorspronkelijk is in die zin dat het gaat om een eigen intellectuele schepping van de auteur ervan. … Enkel via de keuze, de schikking en de combinatie van [de] woorden op een oorspronkelijke wijze kan de auteur uitdrukking aan zijn creatieve geest geven en tot een resultaat komen dat een intellectuele schepping vormt.

    De auteur moet dus een intellectuele schepping gemaakt hebben, en wel eentje die “eigen” is en dus niet van een ander geleend of uit het publiek domein betrokken. Slater heeft geen intellectuele inbreng gehad in de foto van de aap.

  40. @Arnoud, blijft over de discussie of Slater dus een afgeleid werk heeft gemaakt, omdat hij de foto van de aap op maat heeft gesneden, een beetje de kleuren heeft opgefrist en mogelijk nog iets meer heeft gedaan. Bedenk wel, de originele fot is in het bezit van Slater, ook al is hij niet de maker, en is als zodanig ook niet vrijgegeven. Slater heeft een afgeleid werk vrijgegeven. Dus auteursrechten op het afgeleide werk? Sowieso kun je hem niet dwingen om het origineel in het Public Domain vrij te geven. Het origineel is niet gepubliceerd…

    De keuze om de kleuren op te frissen, de foto op maat te maken, mogelijk nog wat extra bewerkingen, dat is wel degelijk onderdeel van een creatief proces en mogelijk genoeg voor Slater om als auteur van de afgeleide foto gezien te worden! Toch?

    Even de ei en steen kwesties. Een ei of een steen zitten geen auteursrechten op. Als ik echter een foto maak van het ei of steen, dan heb ik wel auteursrechten op die foto, alleen kan ik anderen niet verbieden om ook hetzelfde ei of steen te vernietigen. Als ik daarna het ei vernietig en de steen in een diep meer gooi, voorkom ik dat anderen mijn werk kunnen reproduceren en is mijn foto dus het enige werk gemaakt van dat ei of die steen. En omdat ik bij die foto een keuze maak betreffende lichthoek, scherpte, hoek van de camera en nog veel meer ben ik dus rechthebbende over die foto. Nu heeft een aap een foto gemaakt. Prime. Public domain dus, ware het niet dat het origineel niet is vrijgegeven. Wat is vrijgegeven is een bewerkte foto en die bewerkingen geven auteursrechten aan diegene die de bewerking heeft uitgevoerd, naast rechten aan die persoon die het origineel heeft gemaakt. Maar omdat het origineel aan niemand toebehoort kan Slater dus de rechten voor de bewerkte foto voor zichzelf opeisen. En het origineel is voor iedereen gewoon onbereikbaar en als hij het wist is hij de enige die rechten heeft over deze aap-foto omdat deze in zijn bewerkte foto is verwerkt.

    Foto’s van een satelliet hebben dan ook geen maker, maar als niemand de originelen publiceert kan niemand erbij komen. En als iemand er een afgeleid werk van vrijgeeft heeft die persoon dus de rechten van het afgeleide werk, mits de bewerkingen als creatief genoeg gezien kunnen worden. Zoals Arnoud het zelf zegt: “Een afgeleid werk is gedeeltelijk gebaseerd op een ander werk, maar komt wel zelfstandig voor auteursrecht in aanmerking.

  41. Een afgeleid werk is pas beschermd als de maker daarvan eigen creativiteit toevoegt. Het is niet zo dat elk kleurenfiltertje of cropje automatisch creativiteit oplevert. Je zult echt iets aan moeten wijzen in de foto wat jij gedaan hebt dat creatief en origineel is. Ik kan dat bij de foto rechtsboven moeilijk zien: bijsnijden en de kleurbalans goed zetten is niet auteursrechtelijk relevant.

    Wat ik bedoelde met het ei is dat je best als kunstenaar een ei tegen de muur kunt gooien en dat kunst kunt noemen. Het spatwerk is dan jouw creatieve inbreng, ook al zit er enig toeval aan. Maar het begon met jouw idee. Daarentegen is zo’n zelfde spatwerk door een vogel die het laat vallen géén beschermd werk.

    En inderdaad, als de maker van het PD origineel dit achterhoudt en alleen een creatieve bewerking publiceert, dan kan hij lekker de hele wereld dwarszitten. Dat is precies wat speelde bij die rechtszaak over de Dode Zee-rollen. En daar zie je dan ook het tegenargument: is dat wel fair naar de maatschappij toe, bij zo’n belangrijk document?

  42. Nou, dat begint me ook de keel uit te hangen, daar heeft u dus groot gelijk in. Die massa leuke filmpjes die steeds niet meer op Youtube staan of elders. Ik begin dan steeds op die copy maffia te vloeken. (waar niemand bij is tegen mijn monitor). Is er echt niet iets aan die lui te doen?????? Wat mogen en kunnen we tegen ze beginnen, zonder meteen in de politiek te duiken???

Geef een reactie

Handige HTML: <a href=""> voor hyperlinks, <blockquote> om te citeren, <UL>/<OL> voor lijsten, en <em> en <strong> voor italics en vet.